1
BÀI GIẢNG CHUYÊN ĐỀ:
BỆNH HỌC:
CÁC VIÊM NHIỄM CỦA MI MẮT
2
MỤC TIÊU CHUYÊN ĐỀ:
Sau khi học xong chuyên đề “Bệnh học: Các viêm nhiễm của mi
mắt”, người học nắm được những kiến thức có liên quan như: Định
nghĩa, Triệu chứng lâm sàng, Tiến triển, Điều trị của các viêm nhiễm:
Viêm bờ mi, Chắp, Lẹo.
3
NỘI DUNG
1. VIÊM BỜ MI
1.1. Đại cương
Viêm bờ mi là một bệnh rất hay gặp, gây nhiều khó chịu cho bệnh nhân,
việc điều trị đôi khi khó khăn, dai dẳng vì xác định nguyên nhân khó hoặc
viêm do nhiều nguyên nhân phối hợp gây ra.
Bệnh thường có một vòng luẩn quẩn gây bệnh với:
- Viêm bờ mi.
- Bất hoạt tuyến Meibomius.
- Khô mắt.
Các bệnh này tương tác với nhau rất khó chữa trị. Nước mắt ít sẽ không
loại bỏ được những cặn viêm bờ mi, những cặn viêm này lại tạo nên viêm.
1.2. Bệnh nguyên
Các nguyên nhân chính gây bệnh gồm:
a) Vi sinh vật:
Hay gặp nhất là các chủng Staphylococcus, các tác nhân khác gồm: Các
vi khuẩn lao, giang mai, Chlamydia, virus (Moluscum contagiosum, HSV,
VZV). Nấm (Candida, Coccidioidomycosis, Blastomycosis…) ký sinh trùng
(rận bẹn – Phthirus pubis, Onchocerciasis…).
b) Lớp lipid của film nước mắt bị thay đổi:
Có sự bất thường của những loại lipid cực làm mất ổn định film nước
mắt (dễ huỷ).
c) Bệnh trứng cá đỏ (Rosacea):
Có sự viêm tuyến do vi khuẩn, vi khuẩn tiết ra men làm tan mỡ gây mất
ổn định màng film nước mắt.
4
1.3. Một số loại viêm bờ mi thường gặp.
a) Viêm mi do tụ cầu (Staphylococcal blepharitis):
- Là loại viêm bờ mi hay gặp nhất: Nhiễm Staphylococcus aureus ở mi
mắt là một nguyên nhân quan trọng của viêm mi, kết mạc và giác mạc.
- Thường gặp ở nữ giới (80%) và những người trẻ.
* Lâm sàng: Cảm giác nóng (burning), ngứa (itching) và rát da
(irritation) đặc biệt vào buổi sáng, dính hai mi vào buổi sáng.
- Vị trí: Viêm ở phần trước mi.
- Có thể gây viêm bờ mi vùng góc mắt (angular blepharitis) với đặc
điểm đỏ, ướt, nứt nẻ và đóng vảy ở góc ngoài, góc trong hoặc cả hai góc mắt
(toét mắt) thường kèm viêm kết mạc nhú gai, đôi khi có tiết tố nhầy mủ
(macopurulent discharge) và tiết tố dính (adherent exudate).
- Trong thời kỳ cấp tính: Có loét và xuất huyết bờ mi.
- Thể viêm mãn tính điển hình: Có những vẩy cứng, giòn ở gốc lông mi,
bằng mắt thường đôi khi chỉ thấy những vẩy trắng. Khi khám bờ mi bằng sinh
hiển vi thấy vẩy cứng bao quanh mỗi lông mi.
* Đặc điểm: Khi những vẩy này bao quanh lông mi, chúng trông như cổ
áo hay cái dù (vẩy như một đĩa tròn, lông mi xuyên qua như một cái ô). Bờ mi
khô dày, đỏ, lông mi có thể bết lại với nhau thành từng búi.
- Lông mi thường bạc, ngắn, gãy, rụng lông và mọc lệch hướng. Có thể
có quặm hoặc mất lông mi do tổn thương nang lông. Bạc từng lông mi riêng
rẽ (poliosis) xuất hiện do tổn thương gốc lông do tụ cầu.
- Chắp ngoài là một áp xe của tuyến Zeiss ở phía trước mi có sưng, đỏ,
đau. Chắp trong là nhiễm trùng trong tuyến Meibomius ở phần sau mi, gây
đau, nó có thể vỡ ra ngoài da hoặc vào trong kết mạc.
- Khô mắt gặp ở 50% bệnh nhân viêm mi - kết mạc do tụ cầu.
5
- Có thể thấy phản ứng nhú gai mạn tính của kết mạc sụn mi dưới,
cương tụ kết mạc mi và kết mạc nhãn cầu.
- Nhiều dạng viêm giác mạc có thể xảy ra kèm viêm mi – kết mạc do tụ
cầu như:
+ Tróc biểu mô dạng chấm.
+ Thâm nhiễm vùng rìa.
+ Viêm kết - giác mạc mụn bọng.
Nhiều khi do dụi mắt nhiều làm trợt da mi, bội nhiễm có mủ.
* Điều trị: Nhằm làm giảm và loại trừ tụ cầu ở mi và kết mạc.
- Vệ sinh: Cọ sạch vẩy bờ mi, massage bờ mi, bôi mỡ kháng sinh,
Bacitracin, Erythomycin.
- Những trường hợp dai dẳng phải dùng kháng sinh toàn thân: Uống
Tetracyclin, Doxycyclin, Erythromycin…. Thuốc Minocyclin giết vi khuẩn
và ức chế men tiêu lipid của vi khuẩn được đánh giá là có tác dụng tốt trong
điều trị viêm bờ mi do tụ cầu.
b) Viêm bờ mi tăng tiết bã nhờn (seborrheic blepharitis).
- Có thể đơn độc.
- Có thể phối hợp với viêm bờ mi do tụ cầu vì nhiều khi bã làm tắc
tuyến.
Tụ cầu rất ưa những nơi có nang lông, nhiều tuyến bã nên dễ gây viêm,
có thể thành nhọt (viêm nang lông sâu).
- Viêm chủ yếu khu trú ở bờ mi phía trước:
* Triệu chứng: Nóng, rát, ngứa, sợ ánh sáng, nặng mi, đôi khi có cảm
giác dị vật. Thường kèm tăng tiết bã nhờn ở da đầu, trán, vùng mặt, tai hoặc
vùng xương ức.
- Dạng khô gồm: Viêm mi, vảy gầu khô ở mi.