Bài giảng Hướng dẫn nuôi con bằng sữa mẹ

ƯỚ ƯỚ

H H

Ữ Ữ

Ẹ Ẹ

Ẫ Ẫ NG D N NUÔI CON NG D N NUÔI CON Ằ Ằ B NG S A M B NG S A M

ươ

ạ

ị

Báo cáo viên: CNNHS Ph m Th Thu H ng

ệ

ươ

ệ B nh vi n Hùng V

ng

ố ớ ẻ ơ

ỏ ữ

ữ

ứ

ẹ

ẻ

ả

ẹ S a m là th c ăn hoàn h o đ i v i tr s sinh và tr nh . S a m

ẻ

ể

ệ

giúp tr phát tri n toàn di n

ữ

ẹ

ấ ọ r t quan tr ng

ượ ừ ầ ặ

ầ Các thành ph n trong s a m • S a non ữ – Có t

ngày đ u sau sinh, l ng ít, đ c và sáng màu

ề ấ ưỡ – Nhi u ch t dinh d ng

ề ạ ầ ẩ bào b ch c u, protein kháng khu n

ữ ể ơ – Nhi u kháng th , t ể ế ế h n s a chuy n ti p

ế ố ệ ố ể

ể ố

– Ch a y u t ứ ớ ủ ị ứ ứ ệ ạ phát tri n, giúp cho h th ng tiêu hóa còn non n t c a bé phát tri n sau khi sinh, giúp ch ng các b nh d ng và không dung n p các th c ăn khác

ụ ổ ố – Có tác d ng x nh , giúp t ng phân su ẹ

ữ

ẹ

ầ Các thành ph n trong s a m

ữ

ể

ừ

ngày 2 – 3 sau sanh

ế có t

• S a chuy n ti p

ữ

ượ

ữ

ả

ấ

ầ

ầ đ

ượ c s n xu t vào đ u b a bú, l ấ

ề

ấ

ưỡ

– S a đ u ề nhi u, cung c p nhi u protein, lactose và các ch t dinh d

ng khác

ượ

ả

ố

ấ c s n xu t vào cu i

ơ ấ

ứ

ề

ấ

ố màu tr ng h n đ ắ ề ch a nhi u ch t béo, cung c p nhi u năng

– S a cu i ữ ữ b a bú, ượ l ng

ự

ữ

ẹ

ữ ữ S khác nhau gi a s a m và s a bò

ẹ ữ ạ S a mữ S a nhân t o

ề ầ • Nhi u thành ph n trong ch t ấ • Không có trong s a ữ

nhân t oạ ế ầ béo c n thi ự t cho s phát

ủ ể ắ ự tri n c a não, m t và s

ủ ề ạ ữ v ng b n c a các m ch máu

ẹ ượ ữ ấ • Ch t béo trong s a m đ c

ệ ơ ờ tiêu hóa hoàn thi n h n nh ệ • Vi c tiêu hóa ch t ấ

béo kém h nơ men lipase

ự

ữ

ẹ

ữ ữ S khác nhau gi a s a m và s a bò

ẹ ữ ạ S a mữ S a nhân t o

• ợ ạ ề

ạ ẻ ơ ơ ợ ớ ơ Ít đ m h n, phù h p v i tr s sinh

• Nhi u đ m h n s a m , ẹ ữ ố ớ không thích h p đ i v i trẻ

ễ

ễ ị ặ ị ứ • D tiêu hóa • Không gây d ng và tiêu

ệ ch yả

ớ ữ ạ

• Khó tiêu h n ơ • D b tiêu ch y ho c m c ắ ả ị ứ các b nh d ng do tính không dung n p v i s a nhân t oạ

ự

ữ

ẹ

ữ ữ S khác nhau gi a s a m và s a bò

ẹ ữ ạ S a mữ S a nhân t o

• Không có vai trò kháng

khu nẩ ố A, C

ượ ấ ứ ẹ ể • Có vai trò kháng khu n ẩ • Nhi u sinh t ề • L ượ ắ ng s t cao • S a m ch a kháng th ữ

• Hàm l ắ ng s t th p • Không có kháng thể

Ợ

Ủ

Ệ Ữ

Ằ

Ẹ

L I ÍCH C A VI C NUÔI CON B NG S A M

ợ

L i ích cho con

ẹ

ấ

ể

• S a m có đ các ch t dinh ủ ự ng c n cho s phát tri n

ẻ

ữ ầ ưỡ d ơ ể ủ c th c a tr

• D h p thu ễ ấ

ạ

• B o v tr ch ng l ệ ẻ ễ

i các ị ứ

ả ệ

ố b nh nhi m trùng và d ng

ẹ ự ớ ệ

• Cho con bú s a m có tác i vi c phát

ộ ể

ẻ

ữ đ ng tích c c t ủ tri n trí não c a tr

ợ

ẹ

L i ích cho m

ớ ờ ầ

đ u sau ạ ố t i t cung co l

ơ • Cho bú s m n a gi ử ử ẽ sanh s giúp t ả ả h n, gi m ch y máu

ư ả ả • M có c m giác th giãn gi m

ỏ ẹ ệ m t m i khi cho con bú

ẹ ộ

ữ ừ ệ • Bú m hoàn toàn là m t trong nh ng bi n pháp ng a thai

ườ • Ng

ơ i cho con bú ít có nguy c ư ư ứ ồ ung th vú, ung th bu ng tr ng

ạ

ả

Ph n x prolactin

ả

ạ Ph n x prolactin

ầ ư ề Vài đi u c n l u ý:

ượ ư ậ ề ả ấ • Prolactin đ c s n xu t nhi u vào ban đêm, nh v y

ặ ệ cho con bú vào ban đêm là đ c bi ể t có ích đ duy trì

ệ ạ ữ vi c t o s a.

ư ậ ủ ư ẹ • Prolactin giúp th giãn, bu n ng , nh v y m có th ể ồ

ơ ố ỉ ngh ng i t t khi cho con bú vào ban đêm.

ế ự ụ ứ ứ • Prolactin c ch s r ng tr ng

ả

ạ Ph n x oxytocin

ấ

ệ

ả

ộ

ạ ủ Các d u hi u c a m t ph n x oxytocin tích c cự

ả ở ướ ữ • C m giác kích thích vú tr c hay trong b a bú

ữ ả ừ ẹ ế ẹ • S a ch y ra t vú m khi bà m nghĩ đ n con, nghe

ế ti ng con khóc.

ỏ ọ ừ ữ • S a nh gi t t vú bên kia khi con đang bú

ữ ừ ẻ ả ả • S a t vú ch y ra thành dòng khi tr nh vú

ử ắ • T cung co th t gây đau

ợ

ẹ

L i ích cho m

ệ ẽ ạ • Thu n ti n, s ch s và

luôn ậ ở ả ệ ộ nhi t đ thích h p không ph i pha chế

ợ

• ằ ơ

ố ứ Ít t n kém h n nuôi con b ng ạ th c ăn nhân t o

• G n bó tình c m m con, tác ẹ ả ụ ệ ấ ố ế t đ n vi c giáo d c

ắ ộ ẻ đ ng r t t tr sau này.

ấ ạ ư i vóc dáng nh

ự ụ c đây do s tiêu th tích

ượ • S m l y l ớ ướ tr ồ ự c c ngu n năng l ng

ả ả

ẻ ượ

ẹ

ả Ph i b o đ m cho tr đ

c bú m

ờ ầ đ u sau

ụ ể ậ • Cho bú ngay trong vòng ½1 gi khi sanh đ t n d ng s a non

ẹ

ỗ ầ

ẻ ầ ữ • M nên ng i khi cho bú ồ • M i l n nên cho tr bú 1 bên vú ẻ • Cho tr bú theo nhu c u (không h n ch ế

ỗ ữ ủ ờ ạ th i gian và đ dài c a m i b a bú)

ệ ữ ắ ộ • Sau khi cho tr bú, nên v t ki ẻ t s a còn

ạ l ạ i và lau s ch đ u vú

ầ

ế ứ tháng th 6 và ti p

ầ • Cho bú m hoàn toàn trong 6th đ u. ẹ • B t đ u cho ăn d m t ừ ặ ẹ ế ữ ắ ầ ụ t c cho bú s a m đ n 24 th

ả ả

ẻ ượ

ẹ

ả Ph i b o đ m cho tr đ

c bú m

ẹ

ẻ

ớ

• M càng ít s a, càng nên cho tr bú s m,

ị ấ ữ

ể

ữ bú dày đ không b m t s a

ắ ữ

ẹ

• Tr không bú đ

ẻ ố ẹ

ả

ầ

c thì v t s a m cho ằ u ng b ng ly mu ng. Không cho tr bú ặ ậ m ng m vú gi

ượ ẻ ỗ ho c đ u vú cao su

ẻ ị ố

ả

ẫ

ẹ

• Tr b m hay tiêu ch y v n cho bú m

ờ

• M b n đi làm cũng giành th i gian cho

ẹ ậ con bú

ế

ỗ

ẻ ạ

• Sau khi cho bú, b vác tr lên vai, v nh ẹ ể ư vào l ng cho h i trong d dày thoát ra đ tránh b trị ớ

ệ

ấ

D u hi u cho con bú đúng cách

TƯ THẾ THÂN NGƯỜI

NGẬM BẮT VÚ ĐÚNG

CẢM NHẬN

-Thân trẻ sát mẹ,

-Miệng của trẻ mở rộng

-Trẻ mút chậm và sâu

mặt quay vào vú

-Môi dưới đưa ra ngoài

-Trẻ được dễ chịu và thích thú

-Lưỡi chạm quanh bầu vú

-Đầu và thân trẻ thẳng hàng

-Hai má phình đầy

-Có thể nghe tiếng trẻ nuốt

-Cằm chạm vào vú mẹ

-Mẹ không bị đau đầu vú

-Mông trẻ được đỡ

-Có nhiều quầng vú ở phía trên miệng của bé hơn phía dưới

ư ế

T th bú đúng

TƯ THẾ NẰM CHO BÚ

ậ

ắ Ng m b t vú đúng

ắ Ng m b t vú kém

Phản ứng xuống sữa

Khi bé mút, lưỡi bé sẽ tạo nên những nhu động ép sữa từ các xoang sữa ở quầng vú chảy vào miệng và khi sữa đầy miệng trẻ sẽ nuốt

Mẹ có cảm giác dòng sữa đang tuôn ra,

Sữa có thể rỉ ra từ vú bên kia

Cách dứt em bé ra khỏi bầu vú

Luồn ngón tay út sạch vào giữa hai hàm của bé để hãm động tác mút

ữ

ẹ

Cách gi

ồ gìn ngu n s a m

ề

ầ

• Ng ườ ấ

i m c n ăn no, ăn nhi u b a, đ y đ các ề

ẹ ầ ưỡ

ữ ướ

ố

ủ c (trên 2 lít/ ngày)

ng, u ng nhi u n

ch t dinh d

• Cho con bú đúng cách

ề

ố

ờ ộ

• Ngh ng i càng nhi u càng t

ủ ủ t, ng đ 8 gi

m t

ỉ ngày

ạ

ậ

ố

• Cu c s ng gia đình hòa thu n, h nh phúc, không

ề

ồ

ộ ắ

lo l ng bu n phi n

ả ỏ

ế

ầ

ố

• Khi cho con bú n u c n dùng thu c ph i h i ý ki n

bác sỹ

ấ

ủ ữ

ậ

ệ D u hi u cho bi

t tr nh n đ s a

ế ẻ mẹ ầ

ẻ ượ

• Tr đ

ấ c bú ít nh t 8 l n/

1 ngày

ẻ

ả

ẻ ồ

• Gi a các c bú tr nhanh ữ ữ ẹ nh n, tho i mái, không ấ qu y khóc, da d h ng hào

ấ

ủ ữ

ậ

ệ D u hi u cho bi

t tr nh n đ s a

ế ẻ mẹ

ầ

• Đái > 68 l n/ ngày

ệ

ậ

• Đi tiêu phân s t, màu vàng s m, mùi h i chua

ẻ

ề

ố

• Tr tăng cân đ u đ n, # 500g/ tháng. Tr lên cân t

ỏ

ẹ

ặ ủ ữ

ẻ ứ ch ng t

đã bú đ s a m

ệ

ả ủ t h u qu c a vi c

Cách nh n bi ậ

ậ ế ậ ắ ng m b t vú kém

ứ

• Đau và n t núm vú

ươ

ứ

ệ

ả

• Vú c

ng t c do nút vú không hi u qu

ẻ

ấ

ườ

• Tr qu y khóc, đói và đòi ăn th

ng xuyên do

ủ ữ

ậ

ẹ không nh n đ s a m

ừ

ẹ

ậ

ố

• Th t v ng và t ấ ọ

ch i bú m , ch m lên cân

ườ

ắ ữ

ợ

ữ Nh ng tr

ầ ng h p c n v t s a

ặ ắ ố

ứ

ữ

ẫ

ị

• Khi b căng t c s a ho c t c ng d n s a

ụ

ả ắ ữ

• M có núm vú t

t vào trong, ph i v t s a trong khi

ẹ ẻ

ọ tr đang h c cách bú

ắ ữ

ế

ặ

• V t s a cho tr b m ho c thi u tháng ăn khi tr ẻ

ể

không th bú đ

ẻ ị ố ượ c

ự ạ

ữ

ẹ

ả

• Duy trì s t o s a khi m ph i đi làm

ứ

• Khi núm vú b khô n t và đau ị

ắ ữ

ằ

ố

ỗ

ở ạ

ẻ

• V t s a cho tr t ẹ ố ẻ ừ ậ trong khi đang t p cho tr bú tr l

ch i bú m u ng b ng ly mu ng, i

ắ ữ

Cách v t s a

ạ ấ

ấ

• Dùng g c m làm m vú.

ẹ

ấ

• Dùng ngón tay nh nhàng n vào núm vú

ể

ố

• Xoa bóp và vu t núm vú đ kích thích núm vú

ẹ

ừ

ố

• Xoa bóp l ng cho bà m , xoa bóp t

ổ trên c xu ng

ộ ố

ọ

ừ

ế

ạ

d c 2 bên c t s ng t

2 đ n 3 phút, t o thành

ữ

ể

ộ nh ng chuy n đ ng vòng tròn nh t

ỏ ừ ổ ớ ả c t

i b vai

ẹ ư

giúp bà m th giãn

ạ

Kích thích ph n x Oxytocin ả

ắ ữ

ằ

Cách v t s a b ng tay

Vắt sữa bằng máy

ả

ắ ữ B o qu n s a sau khi v t

ắ ữ

ệ

ắ

• V t s a đ vào bình ti ể

ậ t trùng, đ y kín n p

ể ả

ả

ờ

ủ ạ

ờ

ở

• S a m có th b o qu n trong bình vài gi l nh ng và 24 gi

ẹ ệ ộ ườ t đ th

ữ nhi

trong t

ỉ

ạ

ủ

ữ

ừ ng s a v a đ dùng

• Ch làm m l ẻ

ượ i 1 l ữ

ấ cho tr trong 1 b a

ẻ

ỗ

• Cho tr ăn b ng ly mu ng ằ

Điều trị núm vú thụt bằng cách kéo dãn quầng vú

Chuẩn bị và sử dụng bơm tiêm để điều trị núm vú thụt

ế

ạ

Mi ng t o dáng núm vú

ị

• Giúp m có đ u ti b ph ng, lõm có th cho con bú ẳ

ầ ườ

ừ

ch t li u silicon

ẹ c bình th ắ

ượ ề

ượ ng. Đ c làm t ễ

ự

ỗ

ể ấ ệ ả

ự

ạ

ặ

ố

đ m m, l p vào ng c d dàng và tho i mái. Có các l ấ ệ thông khí, t o s thông thoáng khi m c. Ch t li u ́ ́ ̀ ươ i a o trong su t nên Không nhi n thâ y khi măc d ng c. ự

ự

ệ

ế

ị

• B o v núm vú b viêm, n t không ti p xúc tr c ti p ứ

ự

ả ớ

v i áo ng c, gây đau, rát.

• Chup h ng s a th a du ng cho me chay nhiê u

̃ư s a.

̣ ̣ ̉