KINH DỊCH - Y DỊCH
1
ThS. LÊ NGỌC THANH
2
Ạ ƯƠ
Ề
Ị
NG V KINH D CH
I. Đ I C
ị ữ ị
ể ể ị
ự ế ổ ự ế ề
Ch D ch g m có 3 nghĩa: B t D ch, Giao D ch và Bi n
1. Đ nh nghĩa ch D ch ổ ự ị Kinh là quy n sách. D ch là s chuy n d ch, là s bi n đ i. ộ ể ị Kinh D ch là m t quy n sách nói v các s bi n đ i trong ế ớ toàn bộ th gi i quanh ta. ồ ữ ị ế ấ ị ị
ị ẳ
ự ậ ự ữ ổ
ng
ả ủ ế
3
ữ ị ọ ị ị ồ ị D ch. ì thay đ i cổ ả ấ B t D ch: ch ng có g ị ậ ả Giao D ch: là s trao đ i, th o lu n gi a các s v t và ệ ượ hi n t ị ế Bi n D ch: là k t qu c a giao d ch. Do đó ch D ch bao ế ả g m c ba nghĩa, trong đó bi n d ch là quan tr ng nh ất
Ạ ƯƠ
Ề
Ị
NG V KINH D CH
I. Đ I C
ị ồ
ườ
ồ i xây d ng nên, đó là: ủ
ụ ạ ử ủ ạ ạ
ươ và HTBQ c a Văn V ng.
4
ư ừ ừ ủ c a Chu Công Đán. ự ủ ệ ậ ồ ổ ử ố ủ 2. Ngu n g c c a Kinh d ch ự ị Kinh D ch do 5 ng 1. Hà Đ và Tiên Thiên Bát Quái c a Ph c Hy ồ 2. L c Th và C u trù h ng ph m c a H vũ. ủ 3. Thoán t 4. Hào t 5. Th p d c g m 10 thiên truy n c a Kh ng T
Ạ ƯƠ
Ề
Ị
NG V KINH D CH
I. Đ I C
ị
ạ ơ
ị ị ị ị ụ th i Ph c Hy. ừ ờ ầ th i vua Th n
3. Các lo i Kinh d ch ạ Liên S n D ch: là sách D ch nhà H có t ươ Qui Tàng D ch: là sách D ch nhà Th ấ
ị ị ừ ờ ng có t ẻ ờ
ệ ọ Nông, nông nghi pệ phát tri n nên l y qu Khôn làm ch . ủ ể ươ Chu D ch: là sách D ch nhà Chu, đó là th i Chu Văn V ng, ã ình đ khoa h c đ
5
ẻ ể ấ ộ Chu Võ V ngươ kh i nghi p, lúc này tr ở ủ phát tri n nên l y qu Càn và Khôn làm ch .
Ị
Ề
NG V KINH D CH
ổ ố ụ ủ ố ụ
Ạ ƯƠ ị ề
ị ừ ớ ng Kinh t ẻ i qu
ượ ẻ ừ qu Hàm t
ạ ệ ự ủ
ầ ố ụ ệ ị ẽ
ờ ấ ư ng tr ng cho tr i đ t, là
cha m muôn loài,đó là giai đo n tiên thiên
Giai đo n Hàm H ng: là giai đo n h u thiên thu c v con
ạ ẹ ạ ằ ậ
I. Đ I C 4. B c c c a Kinh D ch: B c c theo c truy n: ồ ẻ Chính kinh g m Chu D ch Th qu Càn t ị ẻ ị ế ớ Ly và Chu D ch H Kinh t i qu V T ử ổ Ph n D c Truy n có 6 truy n c a Kh ng T . B c c theo l thiên, nhân, đ a: ẻ ượ Giai đo n Càn Khôn: là hai qu t ạ ạ ệ
ộ ồ ữ ợ ể ề i mà tiêu bi u làm i quan h nam n , v ch ng. ng
6
ế ườ Giai đo n kạ ố ị ế: ý t và v t
Ể
Ề Ủ II. QUAN ĐI M C A NHO GIA V KINH D CHỊ
ổ ậ ị ng giao đ i. Trong D ch, các b c tiên nho
ặ ị ề ỉ D ch ch là âm d ượ
ỉ ư ệ c m t vi c. Ch có cách nói b ng
ề ệ ứ ẻ ượ ằ t c vào đó.
Ngày nay h c D ch, ta nên chia làm 3 b c mà coi. B c m t là
ươ ệ h không đ t ra. N u qu mà nói th ng ẳ ế đ u m n chuy n ộ ì lúc ng th ra thì ch đ ớ chiêm nghi m m i có nhi u vi c ng đ ị ượ ậ
ị ủ ệ ộ ậ toán, khi v ch ạ
ụ ẻ ề ạ
ủ ậ
ậ ắ ổ
ệ ể ổ
ử ế ề
7
ậ ề ượ ườ ạ ỉ ượ ệ ọ ỉ ố ụ D ch c a Ph c Hy ch c t dùng vào vi c bói ỉ ạ ươ ng, hào âm, v ch li n, v ch qu , Ph c Hy ch có hào d ươ ị đ t.ứ B c hai là D ch c a Văn V ng và Chu Công Đán đ ã ẫ ư ẻ ờ ờ ẻ i qu , l chia thành 64 qu và chú thích l i hào nh ng v n ử ủ ị D ch c a Kh ng T , đó mang màu s c bói toán. B c ba là ả ề ờ ử ế ự i v l chính là Th p D c, Kh ng T vi i t truy n đ chú gi ọ ố ng s ,… và chú tr ng v tu thân x th trong thoán, v t i quân t đ o làm ng ử .
Ự Ạ Ế
Ụ Ử Ủ
III. S T O THÀNH BÁT QUÁI VÀ THUY T L C T C A VĂN V
NGƯƠ
8
Ự Ạ Ế
Ụ Ử Ủ
III. S T O THÀNH BÁT QUÁI VÀ THUY T L C T C A VĂN V
NGƯƠ
9
Ự Ạ Ế
Ụ Ử Ủ
III. S T O THÀNH BÁT QUÁI VÀ THUY T L C T C A VĂN V
NGƯƠ
ẻ ố
ờ ủ ọ ẻ ẻ ượ
ẻ ủ ồ ươ ệ ãnh li ế ng quy t
ượ ế ẻ ố
ẻ ượ ng khuy t, là qu s 2 ầ òn g i là Đoài th ố ầ ng c a qu Đoài là đ m l y, là sông, su i
ủ ẻ ẻ
ế ạ * Qu Càn còn g i là Càn tam liên là qu s 1 ng c a qu Càn là tr i, là con r ng T t, c Tính c a qu Càn là m ọ Tên khác còn g i là thiên, là cha ọ * Qu Đoài c ẻ ủ T ệ Tính c a qu Đoài là vui v , hoà duy t ữ ọ Tên khác còn g i là tr ch, là thi u n
10
……
Ự Ạ Ế
Ụ Ử Ủ
III. S T O THÀNH BÁT QUÁI VÀ THUY T L C T C A VĂN V
NGƯƠ
ọ ả
ủ ướ ẻ ượ ẻ ố ư
ả ẻ ủ c, là mây, là m a ặ ẻ ng c a qu Kh m là n ể ầ
ỷ
ạ ả òn g i là Khôn l c đo n, là qu s 8
ọ ọ ẻ ẻ ượ ủ ng c a qu Khôn là đ t, là con trâu
ụ ấ ậ ủ ẻ
11
ọ ị ả * Qu Kh m còn g i là Kh m trung mãn, là qu s 6 ả T Tính c a qu Kh m là hi m, là d y đ c Tên khác còn g i là thu , Kh m là trung nam ẻ ố * Qu Khôn c T Tính c a qu Khôn là thu n, hoà, hi n lành Tên khác còn g i là đ a, Khôn c ề òn là mẹ
IV. HÀ ĐỒ
T
ề ươ
ờ ệ ủ ư
ọ vua b t ắ
ụ ng truy n vào đ i vua Ph c Hy (4477 – 4363 TCN ) có con long mã xu tấ hi n trên sông Hà, trên l ng c a nó có 55 khoáy đen và tr ng nh m t b c h a đ . Nhà ch ồ c nh ng ch m y đ v nên m t b c đ g i là Hà Đ .
ố ủ ượ ắ ư ộ ứ ể ẽ ấ ấ ậ c xác l p th ồ ộ ứ ì s c a nó đ ồ ọ ã có tr ướ ồ c r i:
12
ổ ướ ữ cượ đ 5 hành đ ố ủ ỷ S c a Thu là 1 và 6 ả ố ủ S c a Ho là 2 và 7 ộ ố ủ S c a M c là 3 và 8. ố ủ S c a Kim là 4 và 9 ố ủ S c a Th là 5 và 10
IV. HÀ ĐỒ
13
IV. HÀ ĐỒ
14
Ư
Ạ V.L C TH
ư ạ ộ L c là sông L c, th là m t thông đi p mà tr i đ t g i
ạ ế ộ ệ ượ ờ ấ ử ượ ư m t con rùa. Hi n t
ị ệ ng này đ ở ỷ
ụ ư ố
ấ ấ ế đ làm
15
ạ c vua H ạ sông L c nh ìn ữ ạ i nh ng ứ ự ể v ch trên mai con rùa và x p theo th t ạ ạ ử ồ đ n trên l ng Vũ ( 2205 – 2167 TCN ) nhân đi tr thu th y. Cũng gi ng nh Ph c Hy, nhà vua chép l ch m và nên thiên C u Trù H ng Ph m.
Ư
Ạ V.L C TH
16
Ư
Ạ V.L C TH
17
Ư
Ạ V.L C TH
Ngũ kỷ Ngũ sự
ự ụ Ngũ phúc L c c u
Bát chính Hoàng c cự Kê nghi
18
ứ ư Th tr ng Ngũ hành Tam đ cứ
V.TIÊN THIÊN BÁT QUÁI H U Ậ THIÊN BÁT QUÁI
Tiên Thiên Bát Quái là hÌnh nhi th ậ
ọ ứ ượ
ề
ẽ ủ ề ý l
ề ng h c nghiên c u v ạ ọ thì Tiên Thiên Bát ờ ứ c a tr i ọ òn H u Thiên Bát Quái là môn h c sau này nghiên ề ệ ườ ủ thiên lý, còn H u Thiên Bát Quái là hình nhi h h c ứ ự nghiên c u v nhân s , nói cách khác ộ ầ ọ Quái là m t môn h c đ u tiên nghiên c u v l đ t, cấ ậ ứ c u v vi c c a con ng
ể
i. Tiên Thiên Bát Quái là nguyên th , H u Thiên Bát Quái là ậ thiên là giao d ch và ấ ị ữ ụ ị ế ậ ậ công d ng, tiên thiên là b t d ch, h u bi n d ch, tiên thiên là vô h
ạ ố
19
ị ình. ư òn H u ậ ồ ủ ố ủ ị ình, h u thiên là h u h ự Tiên Thiên Bát Quái d a theo s 9 c a L c Th , c Thiên Bát Quái d aự theo v trí 10 s c a Hà Đ
V.TIÊN THIÊN BÁT QUÁI H U Ậ THIÊN BÁT QUÁI
ươ ế ộ t cùng, ẻ Qu Càn
ế ế ế ng đ n t ệ ố ng liên ti p là d ơ ể ng quy t đ n tuy t đ i, trong c th
ầ ươ ươ ươ ng ng cái đ u.
ươ ẻ
ạ 3 v ch d ệ tính nó mạnh li t, c ứ qu Càn t ỉ ầ Qu Đoài , ch c n thay m t v ch d ẻ ở
ở ươ ẻ ẻ ng qu Càn thành ề ã tr nên m m ứ ng ng t
ơ ể t.
ẻ ạ
ố
20
ẻ ãnh li ớ t mà c ả ứ ươ ẻ ẻ ộ ạ ẻ ộ ạ hào trên cùng , qu Đoài đ m t v ch âm ạ ình vui v , trong c th qu Đoài m i, tính t ướ ệ ồ m m mi ng lúc nào cũng ữ ẻ ẫ ẻ Qu Ly , b g y v ch gi a qu Càn là qu Ly, Ly là sáng ệ ố ử ỗ òn r ng, Ly là l a có s c đ t m ứ v i qu tim và ơ ể ng ng
ủ s a, là tr ng kém qu Càn. Trong c th Ly t m t.ắ ......
ệ
ả Tài li u tham kh o
ề ọ
ổ ọ ị
ả ọ 1. Ngô Anh Dũng ( 2008), Y lý Y h c c truy n, NXB Y h c ầ 2. Tr n Thúy (1995 ). Y D ch. NXB Y H c. ượ ả 3. H i Th ãn Ông, ( 1995 ) H i Th ng Y Tông Tâm ng L
ượ Lĩnh. NXB Y H cọ
ế ọ ị ả 4. Lê Gia ( 2000 ) D ch H c Gi n Y u. NXB Văn Hóa Thông
Tin ộ ộ ng Đ i h c Y khoa Hà N i ( 1993 ).
5. B Môn YHCT, Tr ả
ả ộ 6.B Môn YHCT, Tr ng ĐHYK Hà N i ( 1993 ). Bài Gi ng
21
ạ ọ ườ ậ 1. NXB Y H cọ Bài Gi ng YHCT T p ộ ậ YHCT T p 2. NXB ườ Y H c.ọ
