CHƯƠNG 1
KHÁI QUÁT VỀ KINH TẾ VĨ MÔ
1
I.Caùc khaùi nieäm chung.
1.Kinh teá hoïc
Laø moät moân khoa hoïc xaõ hoäi nhaèm nghieân cöùu söï löïa choïn cuûa caù nhaân vaø xaõ hoäi trong vieäc söû duïng nhöõng nguoàn taøi nguyeân coù giôùi haïn ñeå ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng taêng cuûa con ngöôøi.
2
- khoa hoïc xaõ hoäi + Khoâng coù möùc chính xaùc tuyeät ñoái Vì nhöõng con soá, haøm soá söû duïng trong kinh teá hoïc ñeàu ñöôïc öôùc löôïng trung bình töø thöïc teá
+ Chuû quan:
Cuøng hieän töôïng kinh teá neáu ñöùng treân quan ñieåm khaùc nhau seõ cho ra nhöõng keát luaän khaùc nhau thöôøng gaây maâu thuaån giöõa caùc tröôøng phaùi kinh teá
3
taøi nguyeân coù giôùi haïn
söï löïa choïn?
nhu caàu ngaøy caøng taêng
Söû duïng TN hieäu quaû nhaát
Kinh teá phaûi taêng tröôûng: % taêng GDP, GNP
Ñeå ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng taêng
4
Coâng baèng trong phaân phoái thu nhaäp: Thueá, trôï caáp
Phaùt trieån
CNDV
GTSL↑ GTSL↑ %↑ NN (23) %↓
LÑ↑ %↑ %↓
(90%) 80% (94%) 25% (10%) 20% (6%) 75% Soá LÑ↓
1. Taêng tröôûng 2. CNH, HÑH - Saûn löôïng - Lao ñoäng - MMTB
3. Ñaït nhöõng chæ tieâu phaùt trieån con ngöôøi (HDI: Human Development Index): GD, YT. trôï caáp xaõ hoäi, tuoåi thoï …
5
: Ñieàu kieän lao ñoäng ít nhaát phaûi cô giôùi hoùa
2.Kinh teá vó moâ Là môn khoa học nghiên cứu nền kinh tế bằng cách xem nền kinh tế là một tổng thể thống nhất
1. Giaù trò toång saûn löôïng 2. Tyû leä laïm phaùt 3. Tyû leä thaát nghieäp
4. Laõi suaát
5. Caùn caân ngaân saùch 6. Caùn caân ngoaïi thöông
6
7. Caùn caân thanh toaùn…
1. Giaù trò toång saûn löôïng
GDP, GNP
7
2.Tyû leä laïm phaùt
Tyû leä taêng möùc giaù chung cuûa haøng hoùa
vaø dòch vuï tieâu duøng
CPI (Consumer Price Index)
8
Chæ soá giaù tieâu duøng
3. Tyû leä thaát nghieäp
Tyû leä thaát nghieäp Un (%) laø tyû leä giöõa soá ngöôøi thaát nghieäp (Un) trong löïc löôïng lao ñoäng (Lf)
9
4. Laõi suaát
Laõi suaát cuûa caùc loaïi voán tieàn teä trong neàn kinh teá
10
5. Caùn caân ngaân saùch
CCNS = Thu NS-Chi NS < 0: T. hụt, boäi chi NS
↓Chi
:↓chi laõng phí
(≤ 5%GDP)
↑Thu Vay Daân chuùng: Phaùt haønh traùi phieáu, coâng traùi
NHTW
Nöôùc ngoaøi: ODA, vay thò tröôøng
(Official Development Assistance)
> 0: T. Dư, boäi thu NS
11
= 0: Caân baèng NS
↑Thueá
6. Caùn caân ngoaïi thöông
NX = X – M (Net export) (Export) (Import)
12
Caùn caân maäu dòch Caùn caân thöông maïi Caùn caân xuaát nhaäp khaåu Giaù trò xuaát khaåu roøng
7. Caùn caân thanh toaùn (Balance of Payments: BOP)
Laø baûng lieät keâ ghi laïi caùc doøng giao dòch baèng tieàn cuûa moät quoác gia vôùi caùc nöôùc khaùc Doøng tieàn vaøo: + Doøng tieàn ra : -
13
BOP = Doøng tieàn vaøo – Doøng tieàn ra
< 0: CCTT thaâm huït
Döï tröõ ngoaïi teä↓ Vay nôï↑ Khaû naêng ñoái phoù↓
> 0: CCTT thaëng dö
NHTW mua ng.teä
Döï tröõ ng.teä ↑
baùn noäi teä Laïm phaùt↑
14
3.Ñöôøng giôùi haïn khaû naêng saûn
xuaát (Production Possibility Frontier: PPF)
Ñöôøng PPF bieåu hieän treân ñoà thò caùc caùch maø xaõ hoäi coù theå löïa choïn khi söû duïng hôïp lyù caùc nguoàn löïc.
15
Thí dụ:
coù 5 lao ñộng ñöôïc Nền kinh tế phaân phoái vaøo 2 ngaønh saûn xuaát maùy moùc thieát bò vaø haøng tieâu duøng. Möùc saûn löôïng ñaït ñöôïc khi moïi nguoàn löïc ñöôïc söû duïng hôïp lyù nhö sau:
16
Saûn xuaát maùy moùc
Saûn xuaát haøng tieâu duøng
Caùc caùch
Lao ñoäng Saûn löôïng
Lao ñoäng
Saûn löôïng
I
5
15
0
0
II
4
14
1
6
III
3
12
2
11
IV
2
9
3
15
V
1
5
4
18
VI
0
0
5
20
17
Maùy moùc
20
I
II
15
B
14
III
12
IV
09
V
A
5
PPF
HTD
VI
0
20
6
11
15
18
18
II. SAÛN LÖÔÏNG TIEÀM NAÊNG
(Yp hay Qp)
1.Khaùi nieäm: Laø möùc saûn löôïng toái öu maø neàn kinh teá coù theå ñaït ñöôïc khi söû duïng hôïp lyù caùc nguoàn löïc maø khoâng laøm laïm phaùt taêng cao. -Khoâng phaûi laø saûn löôïng toái ña -Vaãn coøn thaát nghieäp
Un:3-5%LLLÑ (Natural unemployment rate)
-Coù xu höôùng taêng theo thôøi gian
19
2.Caùch tính saûn löôïng tieàm naêng
Taäp hôïp GDP thöïc theo thôøi gian, sau ñoù duøng phöông phaùp hoài quy tuyeán tính ñeå tính möùc trung bình, töø ñoù hình thaønh ñöôøng GDP thöïc theo xu höôùng, caên cöù vaøo ñoù, xaùc ñònh saûn löôïng tieàm naêng
20
GDP thöïc
(tyû ñoàng)
GDP thöïc theo xu höôùng
x
…
… x
… x
Naêm
21
… 2 3 Naêm 1 …
Đồ thị biểu hiện GDP thực qua caùc năm
3. Ñoà thò cuûa Yp theo möùc giaù:
Saûn löôïng tieàm naêng khoâng phuï thuoäc vaøo giaù baùn saûn phaåm maø phuï thuoäc vaøo caùc nguoàn löïc cuûa neàn kinh teá
P
22
Y Yp
III. Ñònh luaät Okun
1. Nếu sản lượng thực tế thấp hơn sản lượng tiềm năng 2% thì tỉ lệ thất nghiệp thực tế sẽ cao hơn tỉ lệ thất nghiệp chuẩn 1%
2. Nếu tỉ lệ tăng của saûn löôïng thực tế lớn hơn tỷ lệ tăng của sản lượng tiềm năng là 2,5% thì tỉ lệ thất nghiệp thực tế sẽ giảm 1%
23
x% x/2%
YT < Yp: 2% UT > Un: 1%
?
-2%
UT > Un: x/2%
=> UT = Un + x/2%
24
y laø % taêng cuûa saûn löôïng thöïc teá ôû naêm t so vôùi naêm t-1
p laø % taêng cuûa saûn löôïng tieàm naêng ôû naêm t so vôùi naêm t-1
u laø % taêng cuûa thaát nghieäp thöïc ôû naêm t so vôùi naêm t-1
=> u = UT(t) – UT(t-1)
u=-1%
=> UT(t) = UT(t-1) + u
=> UT(t) = UT(t-1) –0,4(y-p)
u =-0,4(y-p)
25
UT(05):10% UT(06): 9%
y-p u 2,5% -1% (y-p) ? cho tröôùc
Ví dụ 1.
26
Tyû leä thaát nghieäp naêm 2006 laø 20%, toác ñoä taêng cuûa saûn löôïng tieàm naêng trong naêm 2007 laø 5%. Muoán ñeán naêm 2007, tyû leä thaát nghieäp chæ coøn 16%, saûn löôïng thöïc teá phaûi taêng bao nhieâu %?
Ví dụ 2
Bieát Un = 4%, Yp = 10.000 tyû, YT = 9.500 tyû (naêm 2006)
a/ Tyû leä thaát nghieäp 2006 ? b/ Muoán tyû leä thaát nghieäp 2007 laø 5%, saûn löôïng thöïc teá phaûi taêng bao nhieâu %? Bieát Yp (07) laø 11.000 tyû
27
Ví dụ 3
Saûn löôïng tieàm naêng laø 100 tyû, tyû leä thaát nghieäp töï nhieân laø 5%, saûn löôïng thöïc teá ñang thaáp hôn saûn löôïng tieàm naêng laø 12%. a/ Xaùc ñònh saûn löôïng thöïc teá? b/ Tyû leä thaát nghieäp thöïc teá?
28
IV.TOÅNG CUNG – TOÅNG CAÀU
1. Toång cung
(AS: Aggregate Supply)
Laøgiaùtròcuûatoaønboälöôïnghaøng hoùavaødòchvuïmaøcaùcdoanhnghieäp trongnöôùcmuoáncungöùngchoneàn kinhteátaïimoãimöùcgiaù.
29
a.Toångcungngaénhaïn(S.AS)
Toång cung ngaén haïn phaûn aûnh quan heä giöõa toång cung vaø möùc giaù trong ñieàu kieän giaù caùc yeáu toá ñaàu vaøo chöa thay ñoåi.
S.AS = f(P) Hàm đồng biến
30
Hình 1.4: Ñoà thò ñöôøng cung ngaén haïn
P
S.AS
P3 C
P2 B A
31
P1
Y
Y1
Yp
Y 3
b. Toång cung daøi haïn
Toång cung daøi haïn phaûn aûnh quan heä giöõa toång cung vaø möùc giaù trong ñieàu kieän giaù caùc yeáu toá ñaàu vaøo thay ñoåi cuøng tyû leä vôùi möùc giaù ñaàu ra cuûa saûn phaåm.
32
L.AS = f(P) = Yp
Hình 1.5: Ñoà thò ñöôøng toång cung daøi haïn
L.AS
P
Y
33
Yp
c. Nhöõng yeáu toá laøm thay ñoåi cung: Khi bieán soá (giaù) thay ñoåi laøm toång cung thay ñoåi theo ta goïi ñaây laø hieän töôïng tröôït cung.
34
Neáu nhöõng nhaân toá ngoaøi bieán soá taùc ñoäng seõ gaây ra hieän töôïng dòch chuyeån ñöôøng cung.
2. Toång caàu (AD: Aggregate demand) Laøgiaùtròcuûa toaønboälöôïnghaøng hoaùvaødòchvuïnoäiñòamaøhoägia ñình, doanh nghieäp, chính phuû, ngöôøinöôùcngoaøi…muoánmuataïi moãimöùcgiaù.
35
AD = f (P) Haøm nghịch biến
AD = C + I + G + X - M
36
Hình 1.8: Ñoà thò toång caàu theo möùc giaù
P
AD Y
37
V. MUÏC TIEÂU OÅN ÑÒNH VAØ TAÊNG TRÖÔÛNG
KINH TEÁ TRONG DAØI HAÏN
38
1. Muïc tieâu oån ñònh kinh teá trong ngaén haïn
P
S.AS
AD3
C P3
P2 B A
AD2 P1
39
AD1
Y
Y1
Yp
Y 3
haïn taùc ñoäng vaøo tổng cầu:
- Chính saùch taøi khoùa.
- Chính saùch tieàn teä
- Chính saùch thu nhaäp.
- Chính saùch ngoaïi thöông
40
Chính phủ duøng caùc chính saùch ngaén
1. Muïc tieâu oån ñònh kinh teá trong ngaén haïn
P
S.AS
KT khieám duïng KT chöa toaøn duïng KT suy thoaùi A: LP thaáp Yt thaáp (< Yp) TN cao (>Un) LP cao Yt cao(>Yp) TN thaáp
C P3
AD3
Taêng tröôûng noùng Treân möùc toaøn duïng KT laïm phaùt
P2 B A
AD2
41
AD1
Y
P1 KT toaøn duïng KT oån ñònh Y1 B: LP thaáp Yt = Yp TN =Un
Yp
Y 3
2. Muïc tieâu taêng tröôûng kinh teá trong daøi haïn
Để đạt mục tiêu này chính phủ dùng các chính sách tác động vào tổng cung làm đường cung dịch chuyển sang phải (giảm thuế, giảm giá đầu vào, cải cách hành chính có hiệu quả, tạo mọi điều kiện thuận lợi để phát triển sản xuất kinh doanh, gia tăng nguồn lực quốc gia)
42
