Chư¬ng 15
ph¶n øng chuyÓn vÞ
Môc tiªu häc tËp:
1. Kh¸i niÖm vµ c¸ch ph©n lo¹i ph¶n øng chuyÓn vÞ.
2. C¬ chÕ cña ph¶n øng chuyÓn vÞ.
3. Néi dung cña c¸c ph¶n øng chuyÓn vÞ.
1
1. ®¹i cƯ¬ng:
- Ph¶n øng chuyÓn mét nhãm thÕ tõ vÞ trÝ nµy sang vÞ trÝ
kh¸c.
- Ph©n lo¹i:
*Theo tÝnh chÊt vµ vÞ trÝ cña nhãm di cưY:
- ChuyÓn vÞ anion.
- ChuyÓn vÞ cation.
- ChuyÓn vÞ gèc.
- ChuyÓn vÞ -1,2; -1,3; -1,4...
A B
Y
A B
Y
2
*Theo cÊu t¹o bé khung carbon:
- ChuyÓn vÞ trong c¸c hîp chÊt no,
- ChuyÓn vÞ trong c¸c hîp chÊt chưa no,
- ChuyÓn vÞ trong c¸c hîp chÊt th¬m.
*Theo b¶n chÊt cña ®iÓm khëi ®Çu (A) ®iÓm cuèi (B):
- ChuyÓn vÞ tõ C ®Õn C,
- ChuyÓn vÞ tõ C ®Õn N,
- ChuyÓn vÞ tõ C ®Õn O,
- ChuyÓn vÞ tõ N ®Õn C,
- ChuyÓn vÞ tõ O ®Õn C.
3
C C
R1
OH
H
C C
R1
H
H
_H2OC C
R1
H
C C
H
R1H
_C C
R1
C C R1
C C
H
R1
Nu
Nu (C. t¸ch lo¹i)
( C. thay thÕ)
2. c¬ chÕ ph¶n øng:
4
3. c¸c lo¹i ph¶n øng chuyÓn vÞ:
3.1. ChuyÓn vÞ -1,2 tõ C ®Õn C:
3.1.1. ChuyÓn vÞ Wagner-Meerwein (G.Wagner-1899, Meerwein
-1910).
CR2
R1
R3
H+
CR2
R1
R3
R4
R5
OHC C
R5
R4~ R1
OH CR2
R3
OH R1
R5
R4
C
CR2
R1
R3R4
OHCH H+CR2
R1
R3
CH
R4
OH
-HC CR1
R4
R2
R3
Xóc t¸c: acid proton hoÆc acid Lewis
5