intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Bài giảng Môi trường đại cương - ThS. Trịnh Ngọc Đào

Chia sẻ: Minh Minh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:18

234
lượt xem
37
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Môi trường đại cương của ThS. Trịnh Ngọc Đào gồm 8 chương, trình bày các nội dung về môi trường và phát triển, môi trường không khí, ô nhiễm tiếng ồn, môi trường đất, môi trường nước - nước cấp, nước thải, chất thải rắn đô thị và chất thải nguy hại. Mời bạn đọc cùng tham khảo.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Môi trường đại cương - ThS. Trịnh Ngọc Đào

  1. 10/9/2008 MÔI TRƯ NG ð I CƯƠNG Năm h c 2008 – 2009 Ki m tra : 20% Seminar : 15% Các bài t p l p: 5% Thi cu i kỳ : 60% Hình th c ki m tra và thi: tr c nghi m CBGD: ThS.Tr nh Ng c ðào Ngày 09 / 09 / 2008 1 MÔI TRƯ NG ð I CƯƠNG N I DUNG TU N Chương 1: Môi trư ng và phát tri n 1, 2, 3 Chương 2: Môi trư ng không khí Chương 3: Ô nhi m ti ng n 4 Chương 4: Môi trư ng ñ t 5 Chương 5: Môi trư ng nư c - Nư c c p 6, 7 Ki m tra gi a kỳ: 45 phút 8 Chương 6: Nư c th i 9 Chương 7: Ch t th i r n ñô th 10, 11, 12 Chương 8: Ch t th i nguy h i Sinh viên thuy t trình (4 sv/nhóm) 13, 14, 15 Thi cu i kỳ: 70 phút 16 2 1
  2. 10/9/2008 CHƯƠNG 1: MÔI TRƯ NG VÀ PHÁT TRI N 1.1. Môi trư ng 1.2. Tài nguyên 1.3. Các v n ñ gay c n gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH ThS. Tr nh Ng c ðào 3 I.1 CÁC KHÁI Ni M V MÔI TRƯ NG Khái ni m v môi trư ng Theo cách hi u thông thư ng, có th ñ nh nghĩa: “Môi trư ng là t p h p các v t th , hoàn c nh và nh hư ng bao quanh m t ñ i tư ng nào ñó” (The Random House College Dictionary-USA). Tuy nhiên, theo ñ nh nghĩa này… “Môi trư ng là kho ng không gian nh t ñ nh có ch a các y u t khác nhau, tác ñ ng qua l i v i nhau ñ cùng t n t i và phát tri n”. ThS. Tr nh Ng c ðào 4 2
  3. 10/9/2008 I.1 CÁC KHÁI Ni M V MÔI TRƯ NG Quan ñi m v môi trư ng nhìn t góc ñ sinh h c: c: “Môi trư ng là t p h p các y u t v t lý, hóa h c, sinh h c, kinh t -xã h i bao quanh và tác ñ ng t i ñ i s ng và s phát tri n c a m t cá th ho c m t c ng ñ ng ngư i (UNEP-Chương trình môi trư ng c a Liên hi p qu c, 1980). Môi trư ng là t t c các hoàn c nh ho c ñi u ki n bao quanh v t ho c môi trư ng là t ng h p các ñi u ki n xã h i hay văn hóa nh hư ng t i cá th ho c c ng ñ ng. Vì con ngư i v a t n t i trong th gi i t nhiên và ñ ng th i t o nên th gi i văn hóa, xã h i và k thu t, nên t t c ñ u là thành ph n môi trư ng s ng c a con ngư i. ThS. Tr nh Ng c ðào 5 I.1 CÁC KHÁI Ni M V MÔI TRƯ NG Cái nhìn toàn di n hơn : Con ngư i là m t sinh v t bi t tư duy, nh n th c, bi t tác ñ ng ngư c l i các y u t môi trư ng ñ cùng t n t i và phát tri n. Con ngư i ñây v a có ý nghĩa sinh h c v a có ý nghĩa xã h i h c. Chính vì v y, nh ng v n ñ v môi trư ng không th gi i quy t b ng các bi n pháp lý-hóa-sinh, k thu t h c, mà còn ph i ñư c xem xét và gi i quy t dư i các góc ñ khác nhau như kinh t h c, pháp lu t, ñ a lý kinh t -xã h i … ThS. Tr nh Ng c ðào 6 3
  4. 10/9/2008 Lu t b o v môi tr ng c a Vi t Nam ñ nh nghĩa: nghĩa: "Môi trư ng bao g m các y u t t nhiên (g m th ch quy n, th y quy n và khí quy n) và y u t v t ch t nhân t o (như ñ ng ru ng, vư n tư c, công viên, thành ph , các công trình văn hóa, các nhà máy s n xu t công nghi p…), quan h m t thi t v i nhau, bao quanh con ngư i, có nh hư ng tr c ti p t i ñ i s ng, s n xu t, s t n t i, phát tri n c a con ngư i và thiên nhiên“. Phân l ai Môi trư ng theo ch c năng: Môi trư ng t nhiên: g m các nhân t thiên nhiên như v t lý, hoá h c, sinh h c. Môi trư ng xã h i là t ng th các quan h gi a ngư i v i ngư i. (lu t l , th ch , cam k t, quy ñ nh, ư c ñ nh)... các c p khác nhau, ñ nh hư ng ho t ñ ng c a con ngư i theo m t khuôn kh nh t ñ nh, làm cho cu c s ng c a con ngư i khác v i các sinh v t khác. ThS. Tr nh Ng c ðào 7 I.1 CÁC KHÁI Ni M V MÔI TRƯ NG 3. Khoa h c môi tr ng Môi trư ng là ñ i tư ng nghiên c u c a nhi u ngành khoa h c như sinh h c, ñ a h c, hoá h c, v.v... Tuy nhiên, các ngành ñó ch quan tâm ñ n m t ph n c a môi trư ng theo nghĩa h p. Khoa h c môi trư ng là m t ngành khoa h c ñ c l p, ñư c xây d ng trên cơ s tích h p các ki n th c c a các ngành khoa h c ñã có cho m t ñ i tư ng chung là môi trư ng s ng bao quanh con ngư i v i phương pháp và n i dung nghiên c u c th . “là ngành khoa h c nghiên c u m i quan h và tương tác qua l i gi a con ngư i và môi trư ng xung quanh nh m m c ñích b o v môi trư ng s ng c a con ngư i trên trái ñ t". ThS. Tr nh Ng c ðào 8 4
  5. 10/9/2008 I.1 CÁC KHÁI Ni M V MÔI TRƯ NG 4 Ch c năng c a môi trư ng Là không gian s ng c a con ngư i và các loài sinh v t Cung c p tài nguyên c n thi t Là nơi ch a ñ ng ch t th i Là nơi lưu tr và cung c p thông tin cho con ngư i. ThS. Tr nh Ng c ðào 9 I.2 TÀI NGUYÊN 2. Khái ni m v tài nguyên “Trong ñieàu kieän thôøi gian, ñòa ñieåm nhaát ñònh caùc nhaân toá, ñieàu kieän thieân nhieân moâi tröôøng coù theå saûn sinh ra giaù trò kinh teá ñeå naâng cao phuùc lôïi hieän taïi vaø töông lai cho nhaân loaïi ñöôïc goïi laø taøi nguyeân thieân nhieân”. (ð nh nghĩa c a LHQ 1972) Söï khaùc bieät giöõa taøi nguyeân vaø moâi tröôøng laø coù mang laïi lôïi ích cho con ngöôøi vaø saûn sinh giaù trò kinh teá hay khoâng. ThS. Tr nh Ng c ðào 10 5
  6. 10/9/2008 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH Phát tri n kinh t xã h i là gì M i quan h ch t ch gi a môi trư ng và phát tri n: môi trư ng là ñ a bàn và ngu n cung c p v t li u c a s phát tri n, còn phát tri n là nguyên nhân t o nên các bi n ñ i c a môi tr ng. ThS. Tr nh Ng c ðào 11 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH Phát tri n KT-XH tác ñ ng ñ n môi trư ng 2 khía c nh: Có l i: c i t o môi trư ng t Có h i: có th nhiên gây ra ô nhi m môi trư ng Môi trư ng t nhiên cũng tác ñ ng ñ n s phát tri n kinh t xã h i thông qua vi c làm suy thoái ngu n tài nguyên ho c gây ra th m ho , thiên tai. ThS. Tr nh Ng c ðào 12 6
  7. 10/9/2008 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH các qu c gia có trình ñ phát tri n kinh t khác nhau có các xu hư ng gây ô nhi m môi trư ng khác nhau. Ví d : Ô nhi m do d th a: 20% dân s th gi i các nư c giàu hi n s d ng 80% tài nguyên và năng lư ng. Ô nhi m do nghèo ñói: nh ng ngư i nghèo kh các nư c nghèo ch có con ñư ng phát tri n duy nh t là khai thác tài nguyên thiên nhiên (r ng, khoáng s n, nông nghi p,...). ThS. Tr nh Ng c ðào 13 Moái quan heä giöõa xaõ hoäi vaø moâi tröôøng Khí quyeån Thuyû quyeån Thaïch quyeån Chaát thaûi sinh hoaït Saûn phaåm Xaõ hoäi Chaát thaûi Khí Chaát thaûi coâng Thöù phaåm Loûng nghieäp Raén Xöû lí Cheá bieán laïi ThS. Tr nh Ng c ðào 14 7
  8. 10/9/2008 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH Môi trư ng là nơi con ngư i khai thác ngu n v t li u và năng lư ng c n thi t như ñ t, nư c, không khí, khoáng s n và các d ng năng lư ng như g , c i, n ng, gió,... Tài nguyên tái t o. Ví d như nư c ng t, ñ t, sinh v t, v.v... Tài nguyên không tái t o. Ví d : khoáng s n, gien di truy n. ThS. Tr nh Ng c ðào 15 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH Các giai ño n phát tri n thành ph : • ðÆc tr−ng b»ng c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng ®« thÞ, bao gåm kh¶ năng cung cÊp n−íc s¹ch, ®iÒu kiÖn vÖ sinh, thu nhËp thÊp, kh«ng thÓ cung cÊp c¸c dÞch vô Giai ñ an c¬ b¶n, viÖc lµm vµ nhµ ë cho tÊt c¶ thÞ d©n. C¸c khu phè æ chuét: bÖnh nghèo ñói truyÒn nhiÔm vµ c¸c vÊn ®Ò søc khoÎ nghiªm träng. • Giai ño n ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸. Kinh tÕ ®Êt n−íc ®ang t¨ng tr−ëng víi tèc ®é nhanh, t¨ng c¸c c¬ së c«ng nghiÖp sÏ ph¸ huû phÇn lín m«i tr−êng. Giai ñ an ThiÕu c«ng nghÖ th©n thiÖn víi m«i tr−êng vµ c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n−íc s n xu t • lµ giai ®o¹n s¶n xuÊt å ¹t, tiªu thô trµn lan vµ tiªu huû víi khèi l−îng lín, tiªu thô qu¸ møc c¸c nguån tµi nguyªn, mÊt §DSH, chÊt th¶i ®« thÞ vµ c¸c møc Giai ñ an ph¸t th¶i carbon dioxide g nhiÒu h¬n tiêu th • §©y lµ giai ®o¹n cuèi cïng khi mµ mét thµnh phè ph¸t triÓn tíi møc ®· ®−a vµo ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt kh«ng chØ nghÌo ®ãi vµ « nhiÔm Thành c«ng nghiÖp, mµ cßn gi¶i quyÕt c¶ c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng cã liªn quan ®Õn ph sinh tiªu thô. C¸c ph−¬ng thøc t¸i chÕ lµ phæ biÕn. thái ThS. Tr nh Ng c ðào 16 8
  9. 10/9/2008 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH S PHÁT TRI N B N V NG M i v n ñ v môi trư ng ñ u b t ngu n t phát tri n Gi i quy t mâu thu n gi a MT và phát tri n: … 1987 Liên H p Qu c ñã ñưa ra khái ni m Phát tri n b n v ng "Phát tri n b n v ng là s phát tri n nh m tho mãn các nhu c u hi n t i c a con ng i nhng không t n h i t i s tho mãn các nhu c u c a th h tng lai". ThS. Tr nh Ng c ðào 17 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH Các v n ñ môi trư ng do con ngư i gây ra có th là gì? ThS. Tr nh Ng c ðào 18 9
  10. 10/9/2008 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH Các khái ni m liên quan ñ n môi tru ng và phát tri n a) S c môi tr ng: là các tai bi n ho c r i ro x y ra trong quá trình ho t ñ ng c a con ngư i ho c bi n ñ i b t thư ng c a thiên nhiên, gây suy thoái môi trư ng nghiêm tr ng. ThS. Tr nh Ng c ðào 19 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH S c môi trư ng có th x y ra do: Thiên tai Cơ s s n xu t, kinh doanh, công trình kinh t , khoa h c, k thu t, văn hoá, xã h i, ANQP S c trong tìm ki m, thăm ñò, khai thác và v n chuy n khoáng s n, d u khí, s p h m lò, tràn d u, v ñư ng ng d n d u, d n khí, ñ m tàu… S c trong lò ph n ng h t nhân, nhà máy ñi n nguyên t , nhà máy tái ch nhiên li u h t nhân, kho ch a ch t phóng x . ThS. Tr nh Ng c ðào 20 10
  11. 10/9/2008 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH b. Ô nhi m môi tr ng: là s thay ñ i tính ch t c a môi trư ng, vi ph m Tiêu chu n môi trư ng". Ô nhi m môi trư ng ñư c hi u là vi c chuy n các ch t th i ho c năng lư ng vào môi trư ng ñ n m c có kh năng gây h i ñ n s c kho con ngư i, ñ n s phát tri n sinh v t ho c làm suy gi m ch t lư ng môi trư ng. Các tác nhân ô nhi m bao g m các ch t th i d ng khí, l ng, r n ch a hoá ch t ho c tác nhân v t lý, sinh h c và các d ng năng lư ng như nhi t ñ ,b cx . ThS. Tr nh Ng c ðào 21 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH c. Tiêu chu n môi tr ng "Tiêu chu n môi trư ng là nh ng chu n m c, gi i h n cho phép, ñư c quy ñ nh dùng làm căn c ñ qu n lý môi trư ng". Có quan h m t thi t v i s phát tri n b n v ng c a m i qu c gia. H th ng tiêu chu n môi trư ng là m t công trình khoa h c liên ngành, nó ph n ánh trình ñ khoa h c, công ngh , t ch c qu n lý và ti m l c kinh t - xã h i có tính ñ n d báo phát tri n. ThS. Tr nh Ng c ðào 22 11
  12. 10/9/2008 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH d Suy thoái môi tr ng: là s làm thay ñ i ch t lư ng và s lư ng c a thành ph n môi trư ng, gây nh hư ng x u cho ñ i s ng c a con ngư i và thiên nhiên". ThS. Tr nh Ng c ðào 23 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH e. Kh ng h ang môi tr ng Nguyên nhân do s bùng n dân s . "Kh ng ho ng môi trư ng là các suy thoái v ch t lư ng môi trư ng s ng trên quy mô toàn c u, ñe do cu c s ng c a loài ngư i trên trái ñ t". ThS. Tr nh Ng c ðào 24 12
  13. 10/9/2008 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH Hi n nay, th gi i ñang ñ ng trư c các cu c kh ng ho ng l n là gì? ThS. Tr nh Ng c ðào 25 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH Bi u hi n c a kh ng ho ng môi trư ng: Ô nhi m không khí (b i, SO2, CO2 v.v...) vư t tiêu chu n cho phép t i các ñô th , khu công nghi p Hi u ng nhà kính ñang gia tăng T ng ozon b phá hu Sa m c hoá ñ t ñai Ngu n nư c b ô nhi m. Ô nhi m bi n x y ra v i m c ñ ngày càng tăng R ng ñang suy gi m v s lư ng và ch t lư ng S ch ng loài ñ ng th c v t b tiêu di t ñang gia tăng Rác th i gia tăng v s lư ng và m c ñ ñ c h i. ThS. Tr nh Ng c ðào 26 13
  14. 10/9/2008 Bài t p nh Hãy s p x p các v n ñ môi trư ng ñã nêu vào các c t sau ñây S c môi Ô nhi m Kh ng ho ng Suy thóai trư ng môi trư ng môi trư ng môi trư ng = 10 phút ThS. Tr nh Ng c ðào 27 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH f. Công ngh môi tr ng "Công ngh môi trư ng là t ng h p các bi n pháp v t lý, hoá h c, sinh h c nh m ngăn ng a và x lý các ch t ô nhi m và ñ c h i phát sinh t quá trình s n xu t và ho t ñ ng c a con ngư i. Công ngh môi trư ng bao g m các tri th c dư i d ng nguyên lý, quy trình và các thi t b k thu t th c hi n nguyên lý và quy trình ñó". các các nư c phát tri n, v n ñ u tư cho công ngh x lý ch t th i chi m t 10 - 40% t ng v n ñ u tư s n xu t. ThS. Tr nh Ng c ðào 28 14
  15. 10/9/2008 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH g. Công ngh s ch "Công ngh s ch là quy trình công ngh ho c gi i pháp k thu t không gây ô nhi m môi trư ng, không th i ho c phát ra m c th p nh t ch t gây ô nhi m môi trư ng". ð i v i các quá trình s n xu t, công ngh s ch nh m gi m thi u các tác ñ ng môi trư ng và ñ t an toàn c a các s n ph m trong su t chu trình s ng, b o toàn nguyên li u, nư c, năng lư ng, lo i b các nguyên li u ñ c h i, nguy hi m, gi m ñ c tính c a các khí th i, ch t th i ngay t khâu ñ u c a quy trình s n xu t. ThS. Tr nh Ng c ðào 29 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH h. S n xu t s ch hn "S n xu t s ch hơn là c i ti n liên t c quá trình s n xu t công nghi p, s n ph m và d ch v ñ gi m s d ng tài nguyên thiên nhiên, ñ phòng ng a t i ngu n ô nhi m không khí, nư c và ñ t, và gi m phát sinh ch t th i t i ngu n, gi m thi u r i ro cho con ngư i và môi trư ng” ð i v i quá trình s n xu t: S n xu t s ch hơn bao g m ti t ki m nguyên v t li u, năng lư ng, lo i tr các nguyên li u ñ c, gi m lư ng và ñ ñ c c a các dòng th i trư c khi ñi ra kh i quá trình s n xu t. ð i v i s n ph m: S n xu t s ch hơn làm gi m nh hư ng trong toàn b vòng ñ i c a s n ph m t khâu ch bi n nguyên li u ñ n khâu th i b cu i cùng. ThS. Tr nh Ng c ðào 30 15
  16. 10/9/2008 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH i. ðánh giá tác ñ ng môi tr ng là quá trình phân tích, ñánh giá, d báo nh hư ng ñ n môi trư ng c a các d án quy ho ch, phát tri n kinh t - xã h i, c a các cơ s s n xu t, kinh doanh, công trình kinh t , khoa h c k thu t, y t , văn hoá, xã h i, an ninh, qu c phòng …, ñ xu t các gi i pháp thích h p v b o v môi trư ng". ThS. Tr nh Ng c ðào 31 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH j. Tai bi n môi trư ng: “là quá trình gây m t n ñ nh trong h th ng môi trư ng". G m 3 giai ño n: Giai ño n nguy cơ (hay hi m ho ): Các y u t gây h i t n t i trong h th ng, nhưng chưa phát tri n gây m t n ñ nh. Giai ño n phát tri n: Các y u t tai bi n t p trung l i, gia tăng, t o tr ng thái m t n ñ nh nhưng chưa vư t qua ngư ng an toàn c a h th ng môi trư ng. Giai ño n s c môi trư ng: Quá trình vư t qua ngư ng an toàn, gây thi t h i cho con ngư i v s c kho , tính m ng, tài s n,... Nh ng s c gây thi t h i l n ñư c g i là tai ho , l n hơn n a ñư c g i là th m ho môi trư ng. ThS. Tr nh Ng c ðào 32 16
  17. 10/9/2008 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH k. Quan tr c môi trư ng: “là vi c theo dõi thư ng xuyên ch t lư ng môi trư ng v i các tr ng tâm, tr ng ñi m h p lý nh m ph c v các ho t ñ ng b o v môi trư ng và phát tri n b n v ng". Các m c tiêu c th : • Cung c p các ñánh giá v di n bi n ch t lư ng môi trư ng • C nh báo k p th i các di n bi n b t thư ng hay các nguy cơ ô nhi m, suy thoái môi trư ng. • Xây d ng cơ s d li u v ch t lư ng môi trư ng ThS. Tr nh Ng c ðào 33 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH L. Ngu n gây ô nhi m môi trư ng là ngu n th i ra các ch t gây ô nhi m. Có nhi u cách phân lo i: Theo tính ch t ho t ñ ng Theo phân b không gian Theo ngu n phát sinh M c ñ tác ñ ng t các ngu n gây ô nhi m nói trên còn tùy thu c vào 3 nhóm y u t : quy mô dân s , m c tiêu th tính theo ñ u ngư i, tác ñ ng c a môi trư ng, trong ñó quy mô dân s là y u t quan tr ng nh t. ThS. Tr nh Ng c ðào 34 17
  18. 10/9/2008 I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH L. Ngu n gây ô nhi m môi trư ng Theo tính ch t ho t ñ ng: quá trình s n xu t quá trình giao thông v n t i; sinh ho t; và t nhiên. 35 ThS. Tr nh Ng c ðào I.3 Các v n ñ gi a môi trư ng và phát tri n KT-XH L. Ngu n gây ô nhi m môi trư ng Theo phân b không gian: ñi m ô nhi m, ñư ng ô nhi m, vùng ô nhi m. Các cách phân lo i này mang tính tương ñ i (cùng m t ñ i tư ng gây ô nhi m nhưng có th là ñi m/ ñư ng/ vùng ô nhi m). Ví d :… ThS. Tr nh Ng c ðào 36 18
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2