Bài giảng Những nguyên lý chủ nghĩa Mác-Lênin - ĐH Phạm Văn Đồng [Tài liệu đầy đủ]

TRNG ĐI HC PHM VĔN ĐNG

KHOA LÝ LUN CHÍNH TR

BÀI GING

Môn hc: NHNG NGUYÊN LÝ C BN

CA CH NGHƾA MÁC – LÊNIN

(HC PHN I)

Giảng viên biên soạn: Huỳnh Kim Hoa

Phạm Thị Minh Lan

Qung Ngãi, tháng 5/2015

CHNG M ĐU (1 tit)

NHP MÔN NHNG NGUYÊN LÝ CÓ BN CA

CH NGHƾA MÁC – LÊNIN

I. KHÁI LC V CH NGHƾA MÁC- LÊNIN

1. Ch nghƿa Mác- Lênin và ba bộ phn cu thành

1.1. Khái niệm chủ nghĩa Mác-Lênin

Ch nghƿa Mác- Lênin “là hệ thng quan điểm và hc thuyt” khoa hc ca

C.Mác, Ph.Ĕngghen và sự phát triển ca V.I. Lênin; đc hình thành và phát triển trên

c s k thừa nhng giá tr t tng nhân loi và tổng kt thực tiễn thi đi; là th gii

quan, phng pháp lun phổ bin ca nhn thc khoa hc và thực tiễn cách mng; là

khoa hc v sự nghiệp giai cp vô sn, gii phóng nhân dân lao đng khi ch đ áp

bc, bóc lt và tin ti gii phóng con ngi.

1.2. Ba bộ phận lý luận cơ bản cấu thành chủ nghĩa Mác-Lênin

Ch nghƿa Mác-Lênin đc cu thành từ ba b phn lý lun c bn, có mi

quan hệ thng nht biện chng vi nhau, đó là: Triết học Mác-Lênin, Kinh tế chính

trị Mác-Lênin và Chủ nghĩa xã hội khoa học.

Trit hc Mác-Lênin là b phn lý lun nghiên cu nhng quy lut vn đng,

phát triển chung nht ca tự nhiên, xã hi và t duy; xây dựng th gii quan và

phng pháp lun chung nht ca nhn thc khoa hc và thực tiễn cách mng.

Kinh t chính tr Mác-Lênin nghiên cu nhng quy lut kinh t ca xã hi, đặc

biệt là nhng quy lut kinh t ca quá trình ra đi, phát triển, suy tàn ca phng thc

sn xut t bn ch nghƿa và sự ra đi, phát triển ca phng thc sn xut Cng sn

ch nghƿa.

Ch nghƿa xã hi khoa hc là kt qu tt nhiên ca sự vn dng th gii quan,

phng pháp lun Trit hc và Kinh t chính tr Mác-Lênin vào việc nghiên cu làm

sáng t nhng quy lut khách quan ca quá trình cách mng xã hi ch nghƿa - bc

chuyển bin lch s từ ch nghƿa t bn lên ch nghƿa xã hi và tin ti ch nghƿa cng

sn.

Ngày nay, có thể có nhiu hc thuyt vi lý tng nhân đo v gii phóng giai

cp, gii phóng nhân nhân dân lao đng và gii phóng con ngi khi ách áp bc, bóc

lt nhng chỉ có ch nghƿa Mác-Lênin mi là hc thuyt khoa hc nht, chắc chắn

nht và chân chính nht để thực hiện lý tng y.

2. Khái lược sự ra đời và phát triển ca ch nghƿa Mác-Lênin

2.1. Những điều kiện, tiền đề của sự ra đời chủ nghĩa Mác

2.1.1. Điều kiện kinh tế-xã hội

Ch nghƿa Mác ra đi vào nhng nĕm 40 ca th kỷ XIX. Đây là thi kỳ

phng thc sn xut t bn ch nghƿa  các nc Tây Âu đã phát triển mnh m trên

nn tng ca cuc cách mng công nghiệp. Điu này, làm thay đổi sâu sắc cc diện xã

hi. Mâu thun gia giai cp vô sn và giai cp t sn đã dn đn sự bùng nổ hàng lot

cuc đu tranh ca công nhân chng li ch t bn  Anh, Pháp, Đc. Đó là nhng

bằng chng lch s thể hiện giai cp vô sn đã tr thành mt lực lng chính tr đc

lp, tiên phong trong cuc đu tranh cho nn dân ch, công bằng và tin b xã hi.

Sự tht bi ca giai cp vô sn trong các cuc đu tranh giai cp đã đặt ra yêu

cu khách quan là nó phi đc soi sáng bằng lý lun khoa hc. Ch nghƿa Mác ra đi

là sự đáp ng yêu cu khách quan đó; đng thi chính thực tiễn cách mng đó cũng tr

thành tin đ thực tiễn cho sự khái quát và phát triển không ngừng lý lun ca ch

nghƿa Mác.

2.1.2.Tiền đề lý luận

Ch nghƿa Mác ra đi còn là kt qu ca sự k thừa tính hoa di sn lý lun ca

nhân loi, đó là trit hc cổ điển Đc; kinh t chính tr cổ điển Anh; ch nghƿa xã hi

không tng Pháp.

Trit hc cổ điển Đc, đặc biệt là trit hc ca G.W.Ph.Hêghen và L.Phoibắc

đã nh hng sâu sắc đn sự hình thành th gii quan và phng pháp lun trit hc

ca ch nghƿa Mác. Trên c s phê phán tính cht duy tâm, thn bí trong phép biện

chng ca Hêghen, C.Mác và Ph.Ĕngghen đã k thừa để xây dựng nên phép biện

chng duy vt.

Chắt lc nhng yu t khoa hc trong lý lun v giá tr lao đng và nhng t

tng tin b ca các nhà kinh t chính tr cổ điển Anh, C.Mác đã gii quyt nhng b

tắc mà bn thân các nhà kinh t chính tr cổ điển Anh đã không thể vt qua đc để

xây dựng nên lý lun v giá tr thặng d, lun chng khoa hc v bn cht bóc lt ca

ch nghƿa t bn và ngun gc kinh t dn đn sự diệt vong tt yu ca ch nghƿa t

bn cũng nh sự ra đi tt yu ca ch nghƿa xã hi.

Ch nghƿa xã hi không tng thể hiện đm nét tinh thn nhân đo, phê phán

mnh m ch nghƿa t bn. Song, ch nghƿa xã hi không tng đã không lun chng

đc mt cách khoa hc v bn cht, không phát hiện đc quy lut phát triển ca ch

nghƿa t bn và cũng không nhn thc đc vai trò, s mệnh ca giai cp công nhân.

Tuy nhiên, tinh thn nhân đo và đặc trng ca xã hi tng lai đã tr thành mt trong

nhng tin đ lý lun quan trng cho sự ra đi ca lý lun khoa hc v ch nghƿa xã

hi trong ch nghƿa Mác.

2.1.3.Tiền đề khoa học tự nhiên

Nhng thành tựu khoa hc tự nhiên là nhng tin đ, lun c và nhng minh

chng khẳng đnh tính đúng đắn v th gii quan và phng pháp lun ca ch nghƿa

Mác.

Quy lut bo toàn và chuyển hoá nĕng lng, thuyt tin hoá và thuyt t bào là

nhng thành tựu khoa hc bác b t tng duy siêu hình và quan điểm thn hc v vai

trò ca Đng Sáng to; khẳng đnh tính đúng đắn ca quan điểm duy vt biện chng v

th gii vt cht là vô cùng, vô tn, tự tn ti, tự vn đng, tự chuyển hoá; khẳng đnh

tính khoa hc ca t duy biện chng trong nhn thc và thực tiễn.

Nh vy, sự ra đi ca ch nghƿa Mác là hiện tng hp quy lut; nó vừa là sn

phẩm ca tình hình kinh t - xã hi đng thi, ca tri thc nhân loi, vừa là kt qu

ca nĕng lực t duy và tinh thn nhân vĕn ca nhng ngi sáng lp ra nó.

2.2 C.Mác, Ph.Ĕngghen với quá trình hình thành và phát triển chủ nghĩa Mác

Giai

đon

C. Mác

và

Ĕngghen

xây

dựng

phát

triển

trit

hc

ca

mình

2.3. Lênin với việc bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác trong điều kiện lịch sử mới

Nhng nĕm cui th kỷ XIX - đu th kỷ XX, ch nghƿa t bn đã phát triển

sang giai đon ch nghƿa đ quc. Bn cht bóc lt và thng tr ca ch nghƿa t bn

ngày càng bc l rõ nét; mâu thun giai cp gia vô sn và t sn ngày càng sâu sắc

Trong giai đon này, khoa hc tự nhiên phát triển mnh m, đặc biệt trong lƿnh

vực vt lý hc. Điu này đã làm cho mt s nhà khoa hc tự nhiên ri vào tình trng

khng hong v th gii quan, do bp bênh v phng pháp lun trit hc duy vt. Sự

khng hong này b ch nghƿa duy tâm li dng, gây nh hng trực tip đn nhn

thc và hành đng ca các phong trào cách mng.

Đây cũng là thi kỳ ch nghƿa Mác đc truyn bá rng rãi vào nc Nga. Để

bo vệ đa v và li ích ca giai cp t sn, nhng trào lu t tng nh ch nghƿa kinh

nghiệm phê phán, ch nghƿa thực dng, ch nghƿa xét li, v.v… đã mang danh đổi mi

ch nghƿa Mác để xuyên tc và ph nhn ch nghƿa Mác.

Trong bi cnh nh vy, thực tiễn mi đặt ra nhu cu phi thực hiện cuc đu

tranh lý lun để chng sự xuyên tc và tip tc phát triển ch nghƿa Mác trong điu

kiện lch s mi.

Hot đng ca Lênin đã đáp ng đc nhu cu lch s này.

- Vai trò ca V.I. Lênin đi vi việc bo vệ và phát triển ch nghƿa Mác :

Quá trình V.I. Lênin bo vệ và phát triển ch nghƿa Mác có thể chia thành 3

thi kỳ:

1) Thi kỳ từ 1893 đn 1907: V.I. Lênin tp trung chng phái dân tuý. Thể hiện

trong mt lot tác phẩm “Những người bạn dân là thế nào và họ đấu tranh

chống những người dân chủ - xã hội ra sao? ” (1894), “Làm gì?” (1920), “Hai

sách lược của đảng dân chủ- xã hội trong cách mạng dân chủ” (1905).

2) Thi kỳ từ 1907 đn 1917: Đây là nhng nĕm trong nghiên cu vt lý hc diễn

ra cuc khng hong v th gii quan..V.I.Lênin đã tổng kt toàn b thành tựu

184

189

C. Mác hot đng 

báo sông Ranh

Thực tiễn  Pháp

và Anh

C. Mác và Ph. Ĕngghen

chuyển từ

CNDT sang CNDVBC

từ DCCM sang CNCS.

Từ thực tiễn phong

trào đu tranh ca giai

cp vô sn  các nc

t bn Tây Âu.

Đa lý lun vào phong

trào GCVS và tổng kt

kinh nghiệm thực tiễn

C. Mác, Ph. Ĕngghen

bổ sung, phát triển

CNDVBC và

CNDVLS

C. Mác, Ph. Ĕngghen

đ xut các nguyên lý

ca CNDVBC và

CNDVLS

khoa hc tự nhiên cui th kỷ XIX, đu th kỷ XX; tổng kt nhng sự kiện lch

s giai đon này để vit tác phẩm Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm

phê phán (1909). Vi đnh nghƿa kinh điển v vt cht, mi quan hệ gia vt

cht và ý thc, gia tn ti xã hi và ý thc xã hi, nhng nguyên tắc c bn

ca nhn thc, v.v.., V.I. Lênin đã không chỉ bo vệ rt thành công mà còn phát

triển ch nghƿa Mác lên mt tm cao mi. Điu này còn thể hiện trong tác phẩm

Ba nguồn gốc và ba bộ phận cấu thành chủ nghĩa Mác (1913), v phép biện

chng trong Bút ký triết học (1914- 1916), v nhà nc chuyên chính vô sn,

bo lực cách mng, vai trò ca Đng Cng sn và con đng xây dựng ch

nghƿa xã hi trong tác phẩm Nhà nước và cách mạng (1917), v.v…

3) Thi kỳ từ 1917(Cách mng xã hi ch nghƿa Tháng Mi Nga thành công)

đn 1924 Lênin từ trn): Cách mng Tháng Mi Nga nĕm 1917 thành công

m ra mt thi đi mi - thi kỳ quá đ từ ch nghƿa t bn đi lên ch nghƿa xã

hi trên phm vi toàn cu. Sự kiện này làm ny sinh nhng nhu cu mi v lý

lun mà thi C.Mác v Ph.Ĕngghen cha đc đặt ra. V.I. Lênin đã tổng kt

thực tiễn cách mng ca qun chúng nhân dân, tip tc bo vệ phép biện chng

mácxit, đu tranh không khoan nhng vi ch nghƿa chit trung, thuyt ngy

biện đng thi phát triển ch nghƿa Mác v nhân t quyt đnh thắng li ca

mt ch đ xã hi, v giai cp, v hai nhiệm v c bn ca giai cp vô sn, v

chin lc và sách lc ca các Đng vô sn trong điu kiện lch s mi, v

thi kỳ quá đ, v k hoch xây dựng ch nghƿa xã hi theo chính sách kinh t

mi (NEP), v.v… qua mt lot tác phẩm nổi ting nh: Bệnh ấu trĩ “tả

khuynh” trong phong trào cộng sản (1920), Lại bàn về công đoàn, về tình hình

trước mắt và về những sai lầm của các đồng chí Tơrốtxki và Bukharin(1921),

Về chính sách kinh tế mới (1921), Bàn về thuế lương thực (1921),v.v…

Vi nhng cng hin to ln  c ba b phn lý lun cu thành ch nghƿa Mác, tên

tuổi ca V.I. Lênin đã gắn lin vi ch nghƿa Mác, đánh du bc phát triển toàn diện

ca ch nghƿa Mác và tr thành ch nghƿa Mác- Lênin.

2.4 Chủ nghĩa Mác – Lênin và thực tiễn phong trào cách mạng thế giới

Ch nghƿa Mác ra đi đã nh hng ln lao đn phong trào cng sn và công

nhân quc t. Cuc cách mng tháng 3 nĕm 1871  Pháp có thể coi là sự kiện kiểm

nghiệm vƿ đi đi vi t tng ca ch nghƿa Mác. Ln đu tiên trong lch s nhân

loi, mt nhà nc kiểu mi - nhà nc chuyên chính vô sn (Công xã Pari) đc

thành lp.

Tháng Tám nĕm 1903, Chính đng vô sn đu tiên ca giai cp vô sn đc xây

dựng theo t tng ca ch nghƿa Mác- Đng Bônsêvích Nga. Đng đã lãnh đo cuc

cách mng 1905  Nga nh thực hiện mt cuc diễn tp đi vi sự nghiệp lâu dài ca

giai cp vô sn.

Tháng Mi nĕm 1917, cuc cách mng xã hi ch nghƿa ca giai cp vô sn

thắng li m ra mt kỷ nguyên mi cho nhân loi, chng minh tính hiện thực ca ch

nghƿa Mác- Lênin trong lch s.

Bài giảng Những nguyên lý chủ nghĩa Mác-Lênin - ĐH Phạm Văn Đồng

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi