zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Xã Hội

» Chính trị học

Bài giảng Nguyên lý cơ bản chủ nghĩa Mác-Lênin: Chương 3 - ThS. Nguyễn Ngân Hà

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PPTX | Số trang:50

Báo xấu

2
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng "Nguyên lý cơ bản chủ nghĩa Mác-Lênin" Chương 3 - Chủ nghĩa duy vật lịch sử, được biên soạn với mục tiêu nhằm giúp các bạn sinh viên có thể nắm được kiến thức như sản xuất vật chất và vai trò của sản xuất vật chất; Quy luật QHSX phù hợp với trình độ phát triển của LLSX; Biện chứng giữa CSHT và KTTT; Tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hội và tính độc lập tương đối của ý thức xã hội; Hình thái kinh tế - xã hội và quá trình lịch sử tự nhiên của sự phát triển các hình thức kinh tế - xã hội. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Nguyên lý cơ bản chủ nghĩa Mác-Lênin: Chương 3 - ThS. Nguyễn Ngân Hà

CHƯƠNG III CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ GV: Ths.Nguyễn Ngân Hà
CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ ? - CNDVLS là kết quả sự vận dụng phép biện chứng duy vật vào nghiên cứu đời sống xã hội và lịch sử nhân loại. - CNDVLS là hệ thống quan điểm duy vật biện chứng về xã hội. Khác với các nhà triết học trước, Mác tiếp cận xã hội bắt đầu từ sản xuất vật chất - Sản xuất vật chất là tiền đề của mọi lịch sử. 2
MỤC TIÊU BÀI HỌC Sau khi học xong chương nay, SV trình bày được: 1. Sản xuất vật chất và vai trò của sản xuất vật chất. 2. Quy luật QHSX phù hợp với trình độ phát triển của LLSX 3. Biện chứng giữa CSHT và KTTT 4. Tồn tại xã hội quyết định ý thức xã hội và tính độc lập tương đối của ý thức xã hội. 5. Hình thái kinh tế - xã hội và quá trình lịch sử tự nhiên của sự phát triển các hình thức kinh tế - xã hội. 6. Vai trò của đấu tranh giai cấp và cách mạng xã hội đối với sự vận động, phát triển xã hội có đối kháng giai cấp. 7. Quan điểm của chủ nghĩa duy vật lịch sử về con người và vai trò sáng tạo lịch sử của quần chúng nhân dân. 3
NỘI DUNG I Sản xuất vật chất và quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ của lực lượng sản xuất. II Biện chứng của cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng II Biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội I I Hình thái kinh tế - xã hội và quá trình phát triển lịch sử tự nhiên của nó V Vai trò của đấu tranh giai cấp và cách mạng xã hội đối V với sự vận động và phát triển của các xã hội có giai cấp V đối kháng Quan điểm duy vật lịch sử về con người và vai trò của 4 quần chúng nhân dân trong lịch sử
I. VAI TRÒ CỦA SẢN XUẤT VẬT CHẤT VÀ QUY LUẬT QUAN HỆ SẢN XUẤT PHÙ HỢP VỚI TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT 1. Sản xuất vật chất và vai trò của nó a) Sản xuất vật chất Sản xuất là một loại hình hoạt động đặc trưng của con người và xã hội loài người, bao gồm: sản xuất vật chất, sản xuất tinh thần và sản xuất ra bản thân con người. "Điểm khác biệt căn bản giữa xã hội loài người với loài vật là ở chỗ: loài vật may lắm chỉ hái lượm, trong khi con người sản xuất” Các Mác và Ăng ghen toàn tập, NXB Chính trị quốc gia Hà Nội, 1998, tập 34, trang 241 Ph. Ăngghen 5 (1820-1895)
I. VAI TRÒ CỦA SẢN XUẤT VẬT CHẤT VÀ QUY LUẬT QUAN HỆ SẢN XUẤT PHÙ HỢP VỚI TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT 1. Sản xuất vật chất và vai trò của nó a) Sản xuất vật chất Sản xuất vật chất Là quá trình con người Cải biến các Tạo ra của cải vật Sử dụng công dạng vật chất chất thỏa mãn nhu cụ tác động vào của giới tự cầu tồn tại và phát tự nhiên nhiên triển của con người 6
7
I. VAI TRÒ CỦA SẢN XUẤT VẬT CHẤT VÀ QUY LUẬT QUAN HỆ SẢN XUẤT PHÙ HỢP VỚI TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT 1. Sản xuất vật chất và vai trò của nó b) Vai trò của sản xuất vật chất đối với sự tồn tại và phát triển của xã hội Sản xuất vật chất là nhân tố quyết định sinh tồn và phát triển của con người và xã hội Sản xuất vật chất là cơ sở để hình thành các quan hệ xã hội Sản xuất vật chất là cơ sở cho sự tiến bộ xã hội 8
I. VAI TRÒ CỦA SẢN XUẤT VẬT CHẤT VÀ QUY LUẬT QUAN HỆ SẢN XUẤT PHÙ HỢP VỚI TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT 2. Quy luật QHSX phù hợp với trình độ của LLSX a) Phương thức sản xuất Phương thức sản xuất dùng để chỉ những cách thức mà con người tiến hành quá trình sản xuất của xã hội ở những giai đoạn lịch sử nhất định. PTSX quyết định tính chất kết cấu xã hội PTSX quyết định sự vận động và phát triển của xã hội loài người. Lịch sử xã hội là lịch sử kế tiếp nhau của các PTSX từ thấp đến cao 9
I. VAI TRÒ CỦA SẢN XUẤT VẬT CHẤT VÀ QUY LUẬT QUAN HỆ SẢN XUẤT PHÙ HỢP VỚI TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT 2. Quy luật QHSX phù hợp với trình độ của LLSX Quan hệ giữa con người với Quan hệ của con người với tự nhiên  Lực lượng sản xuất. con người  Quan hệ sản xuất.  Mỗi phương thức sản xuất chính là sự thống nhất giữa lực lượng sản xuất ở một trình độ nhất định với quan hệ sản xuất tương ứng. Sự thống nhất của hai mặt đối lập này làm cho một phương thức sản xuất tồn tại, còn sự đấu tranh của hai mặt đối lập này sẽ là nguyên nhân của sự vận động phát triển của các phương thức sản xuất trong lịch sử. 10
I. VAI TRÒ CỦA SẢN XUẤT VẬT CHẤT VÀ QUY LUẬT QUAN HỆ SẢN XUẤT PHÙ HỢP VỚI TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT 2. Quy luật QHSX phù hợp với trình độ của LLSX * Lực lượng sản xuất Lực lượng sản xuất biểu hiện mối quan hệ giữa con người với tự nhiên trong quá trình sản xuất. LLSX là tổng hợp các yếu tố vật chất và tinh thần tạo thành sức mạnh thực tiễn cải biến Lực lượng sản xuất thể hiện trình độ chinh giới tự nhiên theo nhu cầu sinh phục tự nhiên của con người. tồn, phát triển của con người. Lực lượng sản xuất là yếu tố được kế thừa, phát triển qua các thời đại (tính chất tiến lên không ngừng trong quá trình phát triển của LLSX). 11
KHOA HỌC Người lao động Công cụ lao động LLSX Tư liệu lao động Phương tiện lao động Tư liệu Có sẵn sản xuất trong tự nhiên Đối tượng lao động Đã qua chế biến 12
I. VAI TRÒ CỦA SẢN XUẤT VẬT CHẤT VÀ QUY LUẬT QUAN HỆ SẢN XUẤT PHÙ HỢP VỚI TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT 2. Quy luật QHSX phù hợp với trình độ của LLSX * Quan hệ sản xuất Quan hệ sản xuất là quan hệ vật chất – kĩ thuật của hình thái KTXH, là quan hệ giữa người với người trong quá trình sản xuất (sản xuất và tái sản xuất xã hội). Quan hệ sở Sở hữu công cộng hữu đối với tư liệu sản xuất Sở hữu tư nhân Quan hệ Quan hệ tổ phân phối sản chức và quản phẩm lao động lý sản xuất 13
I. VAI TRÒ CỦA SẢN XUẤT VẬT CHẤT VÀ QUY LUẬT QUAN HỆ SẢN XUẤT PHÙ HỢP VỚI TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT 2. Quy luật QHSX phù hợp với trình độ của LLSX b) Quy luật về sự phù hợp của quan hệ sản xuất với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất - Tính chất của LLSX: là tính chất của người lao động, công cụ lao động. Nó thể hiện trình độ xã hội hóa trong quá trình sản xuất. - Trình độ của LLSX: Thể hiện ở trình độ của người lao động, trình độ công cụ lao động, ở trình độ ứng dụng KH vào trong quá trình sản xuất và ở trình độ tổ chức quản lý và phân phối lao động xã hội. 14
I. VAI TRÒ CỦA SẢN XUẤT VẬT CHẤT VÀ QUY LUẬT QUAN HỆ SẢN XUẤT PHÙ HỢP VỚI TRÌNH ĐỘ PHÁT TRIỂN CỦA LỰC LƯỢNG SẢN XUẤT 2. Quy luật QHSX phù hợp với trình độ của LLSX b) Quy luật về sự phù hợp của quan hệ sản xuất với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất - Mối quan hệ giữa LLSX và QHSX là mối quan hệ thống nhất biện chứng, trong đó LLSX giữ vai trò quyết định: quyết định nội dung, tính chất của QHSX, quyết định sự ra đời của một kiểu QHSX mới trong lịch sử. - QHSX có tính độc lập tương đối nên tác động mạnh mẽ trở lại đối với LLSX theo 2 chiều hướng hoặc là thúc đẩy, hoặc là kìm hãm sự phát triển của LLSX. 15
16
II. BIỆN CHỨNG GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG 1. Khái niệm cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng 1.1. Cơ sở hạ tầng Quan hệ sản xuất thống trị Cơ sở hạ tầng là toàn bộ những quan hệ sản xuất hợp thành cơ cấu Quan hệ sản xuất tàn dư của xã hội cũ kinh tế của một hình thái kinh tế - xã hội nhất định. Quan hệ sản xuất mầm mống của xã hội tương lai 17
II. BIỆN CHỨNG GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG 1. Khái niệm cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng 1.2. Kiến trúc thượng tầng Tàn dư những quan Quan điểm xã hội điểm xã hội của xã hội và các thiết chế trước. tương ứng của giai Kiến trúc thượng tầng là toàn bộ cấp thống trị hiện những quan điểm (chính trị, pháp có. quyền, triết học, đạo đức, tôn giáo, nghệ thuật,…) với những thiết chế tương ứng với các quan điểm đó (nhà nước, đảng phái, giáo hội, các đoàn thể xã hội...) được hình thành trên cơ Quan điểm và các tổ sở hạ tầng nhất định. Quan điểm và các tổ chức xã hội của các chức xã hội của các tầng lớp trung gian giai cấp đang ra đời. 18
II. BIỆN CHỨNG GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG 2. Quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng 2.1. Cơ sở hạ tầng quyết định kiến trúc thượng tầng Ứng với một CSHT sẽ sản sinh ra một KTTT tương ứng Những biến đổi căn bản trong CSHT sớm hay muộn sẽ dẫn đến sự biến đổi căn bản trog KTTT. 19
II. BIỆN CHỨNG GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG 2. Quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng 2.2. Kiến trúc thượng tầng tác động trở lại cơ sở hạ tầng - Tất cả các yếu tố của kiến trúc thượng tầng đều có tác động đến cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, mỗi yếu tố khác nhau có vai trò khác nhau, các thức tác động khác nhau. - Trong xã hội có giai cấp, nhà nước là yếu tố vật chất có tác động mạnh nhất đối với CSHT. - KTTT tác động trở lại CSHT theo 2 chiều thúc đẩy hoặc kìm hãm sự phát triển. 20

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright ©2025 TaiLieu.VN. All rights reserved.