TRƯNG ðI HC NÔNG NGHIP I HÀ NI
KHOA CHĂN NUÔI - THÚ Y
BÀI GING
PHƯƠNG PHÁP THÍ NGHIM
TRONG CHĂN NUÔI & THÚ Y
(PHN II)
ð ðc Lc
B môn Di truyn - Ging, Khoa Chăn nuôi - Thú y
Hà Ni - 2004
2
MC LC
1. Các khái nim cơ bn và các bưc tin hành thí nghim....................................5
1.1. Gii thiu ..............................................................................................................5
1.2. Mc ñích................................................................................................................5
1.3. Yêu cu ca thí nghim .........................................................................................5
1.4. Các loi thí nghim ...............................................................................................5
1.5. Mt s khái nim cơ bn .......................................................................................5
2. Các bưc tin hành lp k hoch thí nghim .......................................................6
2.1. Xác ñnh mc ñích nghiên cu..............................................................................6
2.2. La chn ñi tưng cn nghiên cu .....................................................................6
2.3. Xác ñnh các ngun gây bin ñng .......................................................................9
2.4. Lp sơ ñ thí nghim hoc quan sát ...................................................................10
2.5. La chn mô hình thng kê ñ phân tích s liu.................................................10
2.6. Tin hành thí nghim...........................................................................................10
2.7. Thu thp s liu...................................................................................................11
2.8. Phân tích s liu..................................................................................................11
2.9. Vit báo cáo (phn này s ñ cp cui k).......................................................11
3. B trí thí nghim 1 nhân t..................................................................................12
3.1. Thí nghim kiu hoàn toàn ngu nhiên...............................................................12
3.2. Thí nghim kiu khi ngu nhiên ñy ñ ............................................................21
3.3. Thí nghim kiu ô vuông La tinh.........................................................................23
4. B trí thí nghim 2 nhân t..................................................................................29
4.1. Thí nghim kiu hoàn toàn ngu nhiên...............................................................29
4.2. Bài kim tra s 5 .................................................................................................32
4.3. Bài kim tra s 6 .................................................................................................33
5. Hi quy tuyn tính ñơn gin.................................................................................34
5.1. Gii thiu ............................................................................................................34
5.2. Ví d....................................................................................................................34
5.3. Mô hình tuyn tính ..............................................................................................35
5.4. Ưc lưng các tham s
β
0
β
1..........................................................................35
5.5. Kim ñnh gi thuyt ...........................................................................................38
6. Tương quan............................................................................................................41
6.1. Gii thiu ............................................................................................................41
6.2. Tính h s tương quan.........................................................................................41
6.3. Nhng ví d v s tương quan ............................................................................42
6.4. Tính toán trong Minitab......................................................................................43
6.5. Mi quan h và h s tương quan.......................................................................43
6.6. Mi quan h gia tương quan và hi quy ...........................................................44
6.7. Bài kim tra s 7 .................................................................................................45
7. Ph lc....................................................................................................................47
8. Tài liu tham kho ................................................................................................54
8.1. Ting Vit ............................................................................................................54
8.2. Ting Anh ............................................................................................................54
8.3. Ting Nga............................................................................................................54
8.4. Ting Pháp ..........................................................................................................54
3
Bài ging môn hc Phương pháp thí nghim trong chăn nuôi thú y ñưc son riêng cho
sinh viên chuyên ngành chăn nuôi & thú y, h chính quy. Bài ging này bao gm 2
phn; ñây phn II, bao gm 2 ch ñ chính B trí thí nghim Tương quan hi
quy; phn I ñưc in riêng vi 2 ch ñ chính Tóm tt d liu Ưc lưng & Kim
ñnh gi thit.
Mc dù có rt nhiu c gng trong quá trình biên son, xong không th tránh
ñưc nhng thiu sót. Tác gi rt mong s góp ý ca bn ñc. Mi ý kin góp ý xin g!i
theo ñ"a ch# sau ñây:
ð ðc Lc
Phòng 303 & 304
B môn Di truyn - Ging, Khoa Chăn nuôi - Thú y
ði hc Nông nghip I Hà Ni, Trâu Qu, Gia Lâm
E-mail: dtghn@yahoo.co.uk
ðin thoi B môn: 04 - 876 82 65
4
Gii thiu chung
Trong khoá hc Phương pháp thí nghim trong chăn nuôi và thú y s$ ñ c%p ñn 4 ni
dung chính sau ñây:
Tóm tt và mô t s liu
Kim ñ"nh gi thuyt
Các nguyên tc cơ bn và mt s mô hình thit k thí nghim thư'ng gp
trong chăn nuôi và thú y.
Tương quan và hi quy.
Khoá hc s$ cung cp cho sinh viên chuyên ngành chăn nuôi thú y nm ñưc cách phân
tích s liu, các nguyên tc b trí mt thí nghim và rút ra nhng kt lu%n t( vic phân
tích s liu.
T)ng s th'i lưng ca khoá hc là 2 ñơn v" hc trình (30 tit), trong ñó phn lý thuyt
20 tit và th c hành 10 tit. Các bài th c hành ñưc th c hin ti Phòng máy tính Khoa
Chăn nuôi - Thú y (Phòng 218 tng 2).
Trong sut khoá hc s$ có 5 bài kim tra; ñim s ca m*i bài kim tra ñưc nhân vi
h s 0,1 nhưng ch# ly 4 bài có ñim s cao nht ñ tính vào ñim cui k. Kt thúc
khoá hc s$ có mt bài thi cui k; ñim s ca bài thi ñưc nhân vi h s 0,6. ðim
ñánh giá ca môn hc chính là t)ng s ñim ca 4 bài kim tra và bài thi cui k sau khi
ñã nhân vi các h s tương ,ng. Hc viên ñưc s! d-ng tài liu trong quá trình làm bài
kim tra hoc bài thi.
5
1. Các khái nim cơ bn và các bưc tin hành thí nghim
1.1. Gii thiu
Mô hình thí nghim ñóng mt vai trò quan trng như trong phân tích thng kê. Mô hình
thí nghim phi ñưc xây d ng ñi vi t(ng thí nghim c- th, ph- thuc vào yêu cu
ñt ra, ñiu kin và kt qu mong ñi ca thí nghim.
Nu ta có mt mô hình thí nghim tt thì cũng luôn luôn có mt phương pháp phân tích
tương ,ng, chính xác và nhanh chóng; ngưc li chúng ta s$ gp nhiu khó khăn trong
công vic x! lý s liu, hoc s liu không th phân tích ñưc, hoc là x!ñưc
nhưng không phn ánh kt qu mt cách chính xác.
1.2. Mc ñích
B trí thí nghim là l%p k hoch, các bưc tin hành ñ thu th%p s liu cho vn ñ cn
nghiên c,u ñ t( ñó rút ra nhng kt lu%n chính xác vi chi phí ti thiu.
1.3. Yêu cu ca thí nghim
Thí nghim phi mang tính cht ñin hình
Trit ñ tôn trng nguyên tc sai khác duy nht
Thí nghim phi ñt ñưc ñ chính xác nht ñ"nh
Thí nghim phi có kh năng di/n li
Thí nghim phi ñưc tin hành trên nhng v%t liu ñã nm rõ ñưc tin s! ca
chúng
1.4. Các loi thí nghim
Theo mc ñ và quy mô ta có th chia thí nghim thành:
Thí nghim thăm dò
Thí nghim chính th,c
Thí nghim th c hin trong ñiu kin sn xut
Theo bn cht ca thí nghim ta có th chia thí nghim thành:
Thí nghim quan sát là thí nghim ñưc tin hành d a trên nhng yu t ta ñã
ñ tin hành thu th%p, phân tích s liu và ñưa ra các kt lu%n. Ưu ñim ca
loi thí nghim này là ít tn kém th'i gian, công s,c và chi phí hơn; nhưng hn
ch là ch# tin hành nghiên c,u ñưc nhng yu t ñã có và không kim soát
hoc ch# kim soát ñưc mt phn không ln ñưc các yu t phi thí nghim.
Thí nghim b trí là thí nghim ñòi h0i phi có th'i gian và ñ"a ñim ñ tin
hành thí nghim. Ưu ñim và nhưc ñim ca loi thí nghim này thì hoàn toàn
trái ngưc vi thí nghim quan sát.
1.5. Mt s khái nim cơ bn
Yu t là mt bin ñc l%p cn nghiên c,u 1 nhiu m,c ñ khác nhau.
Mc là s công th,c thí nghim trong mt yu t
Nghim thc là t) hp gia yu t và m,c