11-Aug-14
QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP
QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP
Chương 2.
Các nguyên lý của Quản lý dịch hại tổng hợp (Tổng số tiết: 4; Lý thuyết: 4; Bài tập: 1; Thực hành: 0)
2.1. Nguyên lý cơ bản Trước đây: PHÒNG LÀ CHÍNH,
TRỪ LÀ QUAN TRỌNG,
2.1. Nguyên lý cơ bản liên quan đến sinh thái, kinh tế, xã
hội, quần thể và phòng chống
2.2. Xác định thành phần loài sinh vật hại
2.3. Giám sát quần thể sinh vật hại
2.4. Xác định ngưỡng phòng trừ
2.5. Lựa chọn và áp dụng biện pháp phòng chống
2.6. Kiểm tra, đánh giá hiệu quả quản lý
TRỪ PHẢI KỊP THỜI, TOÀN DIỆN VÀ TRIỆT ĐỂ Hiện nay: PHÒNG LÀ CHÍNH, TRỪ LÀ QUAN TRỌNG, TRỪ PHẢI KỊP THỜI, TOÀN DIỆN VÀ TRIỆT ĐỂ TRỪ PHẢI KỊP THỜI, ??, ?? TỔNG HỢP VÀ HỢP LÝ
QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP
Edward J. Bechinski and William H. Bohl
Concept of IPM
University of Idaho
The Idaho Center for Potato Research and Education
http://text.123doc.vn/document/648472-bai-13-phong-tru-sau-benh-hai.htm Giáo viên: Lê Thị Tố Vĩ Bộ môn: Cơng Nghệ 7 Trường: THCS Lê Tấn Bê Phòng GD&ĐT: Quận Bình Tân – TPHCM Phòng là chính. - Trừ sớm, kịp thời nhanh chóng và triệt để. Sử dụng tổng hợp các biện pháp phòng trừ.
TT đào tạo và nghiên cứu về khoai tây
ĐH Idaho
http://thuvien.mard.gov.vn/csdl-hoi-dap/ky-thuat-trong-trot/phuong-cham-va-nguyen-tac- phong-tru-sau-benh-hai---1005 phương châm phòng là chính, trừ phải tổng hợp. Nguồn: Hỏi đáp về kỹ thuật trồng chăm sóc khai thác và chế biến tre: Bản dịch từ tiếng Trung Quốc/ Trần Văn Mão Trần Ngọc Hải Vũ Văn Dũng Vũ Văn Cần: biên dịch và hiệu đính.
1
11-Aug-14
Nguyên lý số 1: No Silver Bullet
Edward J. Bechinski and William H. Bohl ĐH Idaho
KHÔNG CÓ NỎ THẦN
IPM là một triết lý trong quản lý dịch hại. Năm nguyên lý • Không có một biện pháp đơn lẻ nào có thể 1. Nguyên lý số 1: No Silver Bullet KHÔNG CÓ NỎ THẦN được coi là tốt nhất để kiểm soát dịch hại.
2. Nguyên lý số 2: Xử lý nguyên nhân, KHÔNG XL triệu chứng dịch
• Quá tin cậy vào một biện pháp nào đó thường 3. Nguyên lý số 3: Sự hiện diện của sinh vật hại không đồng nghĩa kéo theo hậu quả không mong muốn về mặt với tồn tại vấn đề dịch hại kinh tế hoặc sinh thái. 4. Nguyên lý số 4: Giết thiên địch = rước dịch vào rừng • Vậy làm gì: Tất cả các biện pháp có thể áp 5. Nguyên lý số 5: Đúng lúc thay vì đúng tình thế dụng được cần được cân nhắc xem xét, đặc Just-in-Time vs. Just-in-Case biệt là biện pháp canh tác và sinh học
vượt quá ngưỡng kinh tế (ngưỡng hành động)
Nguyên lý số 3: HIỆN DIỆN của dịch hại KHÔNG ĐỒNG NGHĨA với CÓ VẤN ĐỀ dịch hại Nguyên lý số 2: Xử lý nguyên nhân gây ra dịch chứ không • Chỉ làm giảm số lượng dịch hại tới mức không gây ra thiệt hại phải xử lý triệu chứng dịch bệnh: kinh tế Phòng dịch thay cho dập dịch • Làm gì: Thuốc BVTV chỉ được sử dụng khi mức lây nhiễm dịch • Không áp dụng biện pháp lấp chỗ trống (tạm thời) ví như dùng thuốc trừ dịch sau khi đã xảy ra lây nhiễm dịch vì
i
Hành động quản lý
không giải quyết được vấn đề dịch hại một cách lâu dài
Mức hại kinh tế Ngưỡng kinh tế
• Làm gì: Cần tìm hiểu đặc điểm sinh học của dịch hại, đặc biệt
ạ h t ậ v h n i s g n ợ ư
là tình trạng môi trường ảnh hưởng đến sự xâm nhập và sống
l
ố S
sót của dịch hại
Phun 2
Phun 1
2
11-Aug-14
Nguyên lý số 5: Đúng lúc thay cho đúng tình thế Nguyên lý số 4: Tiêu diệt thiên địch là rước dịch vào rừng (If You Kill the Natural Enemies, You Inherit Their Work) • Các tác nhân sinh học có sẵn trong tự nhiên giữ cho nhiều quần Just-in-Time vs. Just-in-Case thể dịch hại ở mức không gây ra thiệt hại kinh tế. • Hình minh họa • Điều tra, dự tính dự báo giúp xác định loại dịch hại và số lượng
PHUN
của chúng.
Mức hại kinh tế
• Làm gì: Cần giám sát thường xuyên các loại dịch hại
Không xử lý
Ngưỡng kinh tế
Có xử lý
• Làm gì: Cần học cách nhận diện và chấp nhận tác nhân sinh học
IPM FLORIDA UNIVERSITY FLORIDA
IPM FLORIDA UNIVERSITY FLORIDA
• Nguyên lý 2:
http://ipm.ifas.ufl.edu/pdfs/Chapter1-Why_IPM.pdf • Cà chua và ớt
• Sử dụng phương pháp kỹ thuật canh tác và thông tin về • Nguyên lý 1: Áp dụng các biện pháp tốt nhất có thể, sinh học của dịch hại để thiết kế hệ thống cây kháng đặc biệt là biện pháp giám sát nhằm phòng ngừa dịch dịch thông qua áp dụng các biện pháp: hại phát sinh đến mức hại kinh tế. • luân canh, cây phủ đất, giống kháng sâu bệnh.... • Các biện pháp tốt nhất được đánh giá qua tiêu chí • hiệu quả, chi phí, tiện lợi, rủi ro đối với con người và môi trường
3
11-Aug-14
Nguyên lý IPM theo Hướng dẫn của EU
IPM FLORIDA UNIVERSITY FLORIDA
• Nguyên lý 3: Giám sát sự xuất hiện của dịch hại và
• http://www.pcs.agriculture.gov.ie/regulations/Directive_
Theo EU Directive 2009/128/EC: Liên quan thuốc BVTV mức độ nghiêm trọng của thiệt hại giúp xác định • Nguyên lý QLDHTH được thực hiện từ tháng Một 2014 ngưỡng kinh tế
2009_128_%20EC.pdf
• Nguyên lý 4: Biện pháp sinh học (thiên địch) là mức phòng chống dịch hại tiếp theo. Cần có thông tin để có cơ sở tin cậy vào mức xử lý mang tính tiêu diệt dịch hại của thiên địch.
Nguyên lý IPM theo Hướng dẫn của EU VỚI ĐỊNH HƯỚNG LIÊN QUAN ĐẾN THUỐC BVTV http://ec.europa.eu/environment/archives/ppps/pdf/final_ report_ipm.pdf (1) Measures for prevention and/or suppression of harmful organisms (2) Tools for monitoring (3) Threshold values as basis for decision-making (4) Non-chemical methods to be preferred (5) Target-specificity and minimization of side effects (6) Reduction of use to necessary levels (7) Application of anti-resistance strategies (8) Records, monitoring, documentation and check of success
Nguyên lý IPM theo Hướng dẫn của EU SỬ DỤNG THUỐC BVTV HIỆU QUẢ VÀ BỀN VỮNG http://ec.europa.eu/environment/archives/ppps/pdf/final_ report_ipm.pdf (1) Biện pháp phòng trừ sinh vật hại (2) Các công cụ giám sát (3) Ngưỡng kinh tế là cơ sở ra quyết định (4) Ưu tiên chọn các phương pháp không sử dụng thuốc hóa học (5) Nguyên lý tối thiểu hóa tác động phụ (hướng đích chuyên biệt) (6) Giảm thiểu sử dụng thuốc tới mức thích hợp (7) Áp dụng các biện pháp chống kháng thuốc (8) Ghi chép, giám sát, tư liệu hóa và kiểm tra hiệu quả
4
11-Aug-14
Các nguyên lý của Quản lý dịch hại tổng hợp
CÁC NGUYÊN LÝ CỦA IPM
1. Ngăn chặn kịp thời (Exclusion)
2. Khống chế (Suppression)
• XÁC ĐỊNH SINH
VẬT HẠI
• NGƯỠNG GÂY HẠI, NGƯỠNG KINH TẾ NGƯỠNG PHÒNG TRỪ
• BIỆN PHÁP GIÁM
• BIỆN PHÁP PHÒNG CHỐNG SVH
SÁT SINH VẬT HẠI
3. Tiệu diệt (Eradication)
4. Nâng cao sức đề kháng (Plant resistance)
17
2.1 XÁC ĐỊNH SINH VẬT HẠI
2.1 XÁC ĐỊNH SINH VẬT HẠI
Tôi bắt được anh rồi!!!!!
Anh là ai? Tôi sẽ bỏ tù anh bởi tội
xâm chiếm trái phép!
Tại sao anh lại bị buộc tội mà anh không gây ra?
Tôi sẽ làm gì với anh
đây?
....
5
11-Aug-14
NHŨNG VẤN ĐỀ QUAN TRỌNG TRONG XÁC ĐỊNH SINH VẬT HẠI VÀ THIỆT HẠI DO CHÚNG GÂY RA
TẠI SAO XÁC ĐỊNH CHÍNH XÁC SINH VẬT HẠI LẠI RẤT QUAN TRỌNG?
• Xác định liệu có phải loài gây hại chính không.
Không phải tất cả sinh vật hại đều gây hại
• Lựa chọn biện pháp phòng trừ có thể áp dụng • Xác định không chính xác dẫn tới phòng trừ
• Nhằm xác định chính xác đó có phải là vết hại mới và liệu sinh vật hại đang còn đó. • Xác định chính xác mối quan hệ của vết hại với vật gây hại (hay do các yếu tố khác gây ra) • Xác định xem mức hại có ảnh hưởng xấu tới thực vật hay vẫn còn có thể tạm chấp nhận được.
không hiệu quả.
• Có kế hoạch kiểm soát thích hợp
• Lập kế hoạch kiểm soát dịch hại • Có quyết định xử lý thích hợp
LOÀI GÂY HẠI CHÍNH
TẠI SAO CẦN BIẾT ĐẶC ĐIỂM VÒNG ĐỜI CỦA SINH VẬT HẠI?
• Nhằm xác định khi nào sinh vật hại sẽ nguy hiểm nhất để tiến hành biện pháp phòng trừ
Không nhất thiết cứ phải là loài có số lượng nhiều nhất.
Tuy nhiên các loài
• Xác định khi nào thực
vật có thể bị hại
như vậy thường gây ra thiệt hại đáng kể
6
11-Aug-14
VÒNG ĐỜI SÂU HẠI
SÂU XÁM NHỎ
Vòng đời châu chấu
1. Pha dễ điều tra: cả 4 pha
Trứng
Ấu trùng
Mùa xuân
Mùa thu
Sâu trưởng thành
Mùa hè Mùa đông
Sâu non
Trứng
Nhộng
Sâu non
Sâu non
Nhộng
STT
Trứng
Sâu trưởng thành
Tư thế đậu của trưởng thành cái
SÂU RÓM THÔNG ĐUÔI NGỰA
SÂU RÓM BỐN TÚM LÔNG
Pha điều tra: • TT • sâu non • Trứng • nhộng Pha điều tra: • TT • sâu non • Trứng/nhộng
7
11-Aug-14
SÂU NÂU
SÂU VẠCH XÁM
Pha sâu hại dễ điều tra: sâu non, nhộng, TT
Pha sâu hại dễ điều tra: • sâu non, nhộng
VÒI VOI HẠI MĂNG
CHU KỲ SỐNG CỦA CỎ DẠI
Giai đoạn sinh dưỡng Giai đoạn sinh sản (tái sinh)
Pha sâu hại dễ điều tra: trưởng thành
8
11-Aug-14
Chu kỳ lây nhiễm bệnh do vi khuẩn
CHU KỲ CỦA VẬT GÂY BỆNH
Vi khuẩn trên bề mặt lá
Môi trường thuận lợi
Lá cây khỏe
Vi khuẩn xâm nhập vào khí khổng
Vật gây bệnh
Cây chủ mẫn cảm
CÂY CHỦ
XÂM NHẬP Ủ BỆNH PHÁT BỆNH
Xuất hiện triệu chứng bệnh đốm lá
BỆNH CÂY
Khuẩn lạc bên trong lá
MÔI TRƯỜNG
VẬT GÂY BỆNH
Điều tra vào giai đoạn nào (a,b,c,d,e)?
Chu kỳ lây nhiễm bệnh do nấm
CHU KỲ BỆNH
Cây bị bệnh
Vi khuẩn qua đông trong tàn dư
Nấm có thể xâm nhập vào vùng bẹ lá và các phần thân cây gần đất
Nấm bệnh tồn tại trong tàn dư TV bên trong hoặc trên đất
Đốt cây bị bệnh
Vết bệnh dạng kéo dài với đốm đen đặc trưng
Nấm có thể xâm nhập vào vùng bẹ lá và các phần
Bào tử nấm phát tán từ đất hoặc không khí Điều tra vào giai đoạn nào?
Lây nhiễm trực tiếp qua
vết thương do mưa đá hoặc sâu bọ
Mưa đá, gió hoặc cát phun gây tổn thương cây
Vi khuẩn xâm nhập vào vết thương nhờ mưa, gió
Điều tra vào giai đoạn nào?
9
11-Aug-14
BỆNH TUYẾN TRÙNG THÔNG
Chu kỳ lây nhiễm bệnh virus
Ăn bổ sung ở đỉnh tán
Điều tra vào giai đoạn nào?
Ở cây kháng sâu bệnh tuyến trùng bị chết
Làm lá cây bị biến màu vàng, đỏ và còi cọc
Cây và bộ phận cây bị hại
Rệp có cánh phát tán virus sang cây khác
Đẻ trứng
Trưởng thành: Mang theo tuyến tr.
Lây nhiễm qua ăn bổ sung
cây khỏe
Rệp có cánh
Cây khô hoặc chết
Tuyến trùng di chuyển vào cơ thể nhộng, trước khi sâu TT vũ hóa
Tuyến trùng chui vào vết thương
Lây nhiễm qua QT đẻ trứng
Cây mẫn cảm
Trực tiếp lây nhiễm từ cỏ dại (qua rệp không cánh)
Sâu TT rạch vỏ cây để đẻ Tuyến trùng chui vào cây qua vết rạch
Qua đông trong cỏ và cây dại
Tuyến trùng Sinh sản và ăn tế bào gỗ hoặc nấm
Điều tra vào giai đoạn nào?
Tuyến trùng phát sinh trong xylem: cây chết
Sâu non phát triển bên trong gỗ
PHƯƠNG PHÁP KẾ THỪA
PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN LOÀI
1. Giáo trình: Bảo vệ thực vật 2. Bài giảng: Kỹ thuật phòng trừ sâu hại 3. Bài giảng chuyên đề (từng loài):
PDF_IPM.RAR
1. PHƯƠNG PHÁP KẾ THỪA
4. Pham Quang Thu NC Sau benh hai
2. PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRA
rung.pdf
1. ĐIỀU TRA SINH VẬT HẠI
2. ĐIỀU TRA THIÊN ĐỊCH
5. http://era.deedi.qld.gov.au/2049/1/ Field_guide_to_pest_and_diseases _Engl.pdf hoặc FilePDF
10
11-Aug-14
MỘT SỐ BIỆN PHÁP CHÍNH
PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRA
Quan sát thấy trực tiếp sinh vật hại và thiên địch của chúng.
1. Kỹ thuật điều tra: Môn học “Điều tra,
dự báo sâu bệnh hại”
Qua dấu vết gây hại của sinh vật hại.
Qua đặc điểm vòng đời của sinh vật hại và thiên địch của chúng.
Qua tËp tÝnh cña sinh vËt h¹i vµ thiªn ®Þch cña chóng.
2. Rút mẫu: Tuyến/ô tiêu chuẩn 3. Rút mẫu “cây tiêu chuẩn”, “ô dạng bản”, “cành điều tra”, “bẫy”, “vợt chuẩn”….
Qua cây thức ăn của sinh vật hại.
