Ỏ Ồ

C  M M

1.Gi

ệ i thi u.

ỏ ỏ ồ ­ Tên c : C  M m

­ Tên khoa h c: ọ Ischaemum rugosum Salisb.

­ Ngành : Magnoliophyta

ớ ­ L p: liliopsida

ọ ­ H : poaceae

­ Chi: Ischaemum

2. Phân lo iạ .

ố ộ ế ớ ắ i.

ỏ ồ ộ ố ạ ề ổ ế ạ    C  M m có nhi u lo i phân b  r ng rãi trên kh p th  gi    M t s  lo i ph  bi n:

Ỏ Ồ Ỡ C  M M M

Ỏ Ồ C  M M LÓNG

Ỏ Ồ Ắ C  M M Đ NG

3. Phân b .ố

ả ệ ớ ượ ố ộ ắ ệ t đ i châu Á và đ c phân b  r ng rãi kh p vùng nhi t

ị  ­ Là b n đ a vùng nhi đ iớ .  ­ Đông  Á: Trung Qu c,…ố

Ấ ộ ­ Nam Á và Đông Nam Á: Bangladesh, Campuchia,  n Đ , Indonesia, Lào,

ệ Myanmar, Nepal, Philippines, Thái Lan, Vi t Nam.

ạ ủ ế ớ i c a th  gi i: Úc, Colombia, Ecuador, Madagascar, Peru,

ầ  ­ Ph n còn l Venezuela,

và Tây Phi.

4. Đ c đi m.

ể ạ

ự ậ .  4.1. Đ c đi m hình thái, ki u d ng th c v t

ỏ ộ ả ở ị ữ Là c  m t năm, thân cao kho ng 1m, thân có chia lóng, v  trí gi a 2 lóng có

ề ễ ọ ộ ẹ ễ ặ ỗ ọ

nhi u r  m c quanh, r  dài, m i lóng có m t b  lá bao b c. Lá to, hai m t lá  khác

ề ắ ặ ướ ặ ấ ắ ạ ơ ớ ủ i xanh h n m t lá trên. Có l p ph n tr ng b c ph

nhau v  màu s c, m t lá d ở ề  b

ặ ơ ẹ ươ ố ứ ễ ng đ i  c ng.  R  dài,  lan

ngoài  m t  các lóng  và lá.  Thân tròn h i d p, t ề ộ r ng,  có nhi u lông hút.

ậ * Nh n xét:

ề ướ ổ ớ ễ ­ Thân chia lóng giúp cây d  dàng tăng chi u cao khi n c n i, thích nghi v i

ườ ậ ướ ấ môi tr ng đ t ng p n c.

ạ ớ ủ ớ ặ ấ ắ ạ ả ệ ­ M t lá và lóng có ph  l p ph n tr ng b c giúp ph n x  v i ánh sáng khi nhi t

ồ ạ ấ ố ướ ạ i trong mùa khô h n và ch ng th m n ư   c vào mùa m a

ộ đ  cao, giúp chúng t n t lũ.

ể ứ ữ ứ ườ ­ Thân c ng giúp cây có th  đ ng v ng trong môi tr ng.

ề ễ ả ướ ệ ặ ­  R   có  nhi u lông hút giúp tăng kh  năng hút n ề c  khi  g p đi u  ki n  môi

ườ ạ tr ng khô c n.

Ỏ Ồ

ả                                         Hình  nh:  HÌNH THÁI C  M M

ấ ạ 4.2. C u t o gi

ẫ i ph u .

ấ ạ  a . C u t o gi

ẫ ễ i ph u r

ộ ớ ế ể ế ỏ ướ ồ     Bi u bì g m m t l p t bào vách m ng x p sát nhau có kích th c trung bình

ễ ớ ế ồ ỏ ế ố ắ bào mô x p s p

(64 ± 0,98) μm, chi m 4% bán kính r . L p v  bao g m các t x p ế

ớ ạ ả ợ ớ ố ợ

ữ ố ế n i ti p v i nhau t o thành các s i, gi a các s i là các kho ng tr ng khá l n.  Kích

ỏ ế

ướ ỏ ủ ớ ế ắ

ồ ủ ễ c  trung  bình  c a  l p  v   (1043 ± 4,35) μm, chi m 64,7% bán  kính  r .  ế  bào vách dày s p x p sát nhau thành vòng tròn ngay sát  ụ ướ ụ ầ c  trung  bình

ễ ế

ụ ề ế ạ ỗ bào mô m m có vách hóa g  và m ch g , tuy nhiên

ỗ ủ ễ ồ ỗ ấ ắ ạ th V   trong g m các t ầ phía ngoài c a ph n  tr . Trong  cùng  là  ph n  tr  có kích th ụ (506 ± 3,67) μm, chi m 31,4%  bán  kính  r ,  xung quanh  tr   có  vòng mô   ứ c ng.  Tr  bao  g m  các  t ạ ố ượ s  l ng m ch g  r t ít, có 8 m ch trên lát c t ngang c a r  .

ấ ạ

ẫ ễ

ỏ ồ

Hình  nh: C u t o gi

i ph u r  cây c  M m

ậ * Nh n xét:

ỏ ầ ợ ế ề ạ ả ố bào  mô  x p  t o  ra  nhi u  kho ng

ấ ứ ứ ố ề ­  Ph n  v   dày  có  r t  nhi u  s i  t tr ng  có ch c năng ch a khí.

ụ ế ầ ả ớ ỏ ố ỡ ­ L p v  trong x p sát ngay phía ngoài ph n tr  làm tăng kh  năng ch ng đ

cho r . ễ

ố ế ụ ầ ồ ỗ ữ ề ễ ắ ­ Ph n tr  bao g m kh i t bào mô m m có vách hóa g  v ng ch c giúp r  ăn

ấ ữ ổ ướ sâu vào đ t gi ị  cho cây không b  trôi n i trong n c.

ấ ạ  b. C u t o gi

ẫ i ph u thân

ỏ ể c  trung  bình  (60 ± 1,82) μm,

ồ ế ướ ắ ớ

ướ ớ

ạ ồ ớ ố

ẫ ợ ố

ứ ụ ằ ớ

ề ề ẫ

ế

ơ ế ế   bào  mô  m m  xen  l n  v i  các  t ạ ỗ ạ ồ ủ ớ          Bi u  bì  có  ph   l p  cutin  m ng, kích th ỏ ằ ủ ế ế chi m  3,2%  bán kính c a thân g m các t  bào s p x p sát nhau. L p v  n m  ế ướ ể i l p  bi u  bì  có  kích  th sát ngay d c  trung  bình  (872 ± 1,99) μm, chi m  ố ế ề ủ   bào  mô  x p  n i  v i  nhau  t o   46,4%  bán  kính  c a thân  g m  nhi u  t ỏ ả ạ d ng  s i  và  hình  thành  nên  các kho ng  tr ng  gian  bào.  Các  bó  d n  nh    ẫ ế x p  trong  vòng  mô  c ng,  các  bó  d n  l n h n n m  sâu  trong  thân.  Tr    ỗ ớ ồ g m  các  t   bào  mô m m có vách hóa g   và các bó m ch, dày trung bình (949 ± 4,57) μm, chi m 50,5% bán kính thân. Bó  m ch g m g  và libe.

ậ * Nh n xét:

ế ướ ề ạ ả ớ ớ ố   bào mô  x p có kích th c  l n  t o  ra  nhi u  kho ng  gian  bào  l n

ớ ­ L p  t có

ự ữ ứ ổ ch c năng d  tr  khí và trao đ i khí.

ế ắ ơ ữ ứ ớ ỏ ­ Vòng t ẫ  bào mô c ng cùng v i các bó d n nh  giúp thân v ng ch c h n.

ầ ế ơ ể ộ ữ ắ ụ ­ Ph n tr  có các t bào vách dày giúp tăng đ  v ng ch c cho c  th .

ế ự ữ ứ ề ạ ỗ ồ bào mô m m  libe  và m ch  g  có  ch c năng d   tr

ạ ­  Các  bó m ch  g m  t và

ể ậ v n chuy n.

ấ ạ ả ả ỏ ồ ẫ Hình  nh: C u t o gi i ph u thân cây c  M m

ấ ạ   c. C u t o gi

ẫ i ph u lá.

ồ ớ bào, đ  dày (76 ± 1,69) μm,  ướ

ơ ộ ớ ớ ể ế ỏ ộ ướ i có kích th ộ ủ

ể ộ ồ ẻ

ố ồ

bào mô đ ng    gân  chính  ngoài  các  bó   ỗ ế ề ế ạ ộ ớ ế    Bi u bì trên có l p cutin dày, g m m t l p t ể ủ c  (49 ± 1,72) μm  chi m 13,3% đ   dày  c a  lá.  L p bi u  bì  d ướ ớ ế ể m ng h n so v i l p bi u bì trên, chi m 8,6% đ  dày c a lá. D i l p bi u bì  ế ế ớ ộ ồ  bào mô đ ng hóa v i đ  dày (447 ± 1,99) μm, chi m 78,1% đ  dày  trên là các t ế ớ ế ạ ặ ướ ủ ủ  bào hình r  qu t. Trong l p t i c a lá có các t c a lá. M t d ề ở ố ươ ạ hóa là các bó m ch phân b  t ng đ i đ ng đ u,  m ch  còn  có  nhi u  t bào đa giác vách dày hóa g  x p sát nhau

ậ * Nh n xét:

ờ ế ứ ệ ả ớ ố ­ L p cutin dày có ch c năng ch ng nóng, b o v  lá vào mùa khô và th i ti t

ắ n ng nóng.

ư ớ ị ế ồ ự ­ Ch a có s  phân  hóa ở ế   t bào  th t  lá,  l p  t ả  bào mô đ ng hóa dày tăng kh

ự ữ ợ năng quang h p và d  tr .

ế ạ ở ặ ướ ủ ớ ự ơ ướ ẽ ẻ ả ­ Các t bào hình r  qu t m t d i c a lá s  giúp gi m b t s  thoát h i n c

ệ ề ạ ặ khi g p đi u ki n khô h n.

ứ ể ầ ậ ị ố ề ở ạ ph n  th t lá  có  ch c năng v n  chuy n  và

­  Các  bó m ch  phân b  đ u  nâng

đ . ỡ

Ở ả ố ộ ậ ể ạ ả ớ ế ­ gân chính có bó m ch l n đ m b o t c đ  v n chuy n. Các t bào có vách

ắ ơ ứ ậ ỗ ị hóa g  làm cho gân lá c ng ch c h n giúp lá ít b  gãy g p.

ấ ạ

ỏ ồ

Hình  nh: C u t o gi

i ph u lá cây c  M m

ể  5. Đ c đi m sinh thái

ườ

5.1. Đ c đi m môi tr

ặ ư ng đ c tr ng

ỏ ồ ấ ườ ệ ở ơ ấ ừ ờ ­ Đ t: C  M m th ấ ng xu t hi n n i đ t cao v a, trên b  đê ven các kênh

ấ ơ ỏ ồ ỏ ố ố ơ ớ đào. Vào mùa khô, đ t n i c  M m s ng là khô h n so v i  lúa  ma  và  c   ng,

ệ ộ ỏ ồ ưở ể ả ằ ưở t đ  tăng cao, c  M m sinh tr ng phát tri n kém, lá c n cõi  nh h ng

nhi đ n ế

ấ ữ ơ ổ ợ ướ ổ ưở ỏ ồ c n i, c  M m sinh tr ng và

ả kh  năng t ng h p ch t h u c . Vào mùa n phát

ề t h n, thân v

ớ ậ ườ ướ ươ t, sinh tr ự ướ n dài ra theo m c n ể ố ưở ng phát tri n t ỏ ồ t trong môi tr c.  C  M m thích nghi  v i đi u   c ng p sâu và ng n

ố ơ ể tri n  t ấ ẩ ướ ệ ki n đ t  m  kéo dài.

ị ượ ướ ườ ướ ướ ỏ ồ ­ N c:  C  M m ch u đ c môi tr ng n c phèn khi n ố c  rút  xu ng  còn

ả ướ ổ trong lòng kênh vào mùa khô và c  mùa n c n i.

5.2. Đ c đi m thích nghi sinh thái

ủ ớ ụ ạ ấ ồ ỏ ố

Lá  và  thân  c   M m có  ph   l p  ph n  b c  có  tác  d ng  ch ng  nóng,   ch ng ố

ướ ấ th m n c.

ệ ễ ấ ể ộ ớ ườ ậ H  r  r t phát tri n, ăn sâu và lan r ng thích nghi v i môi tr ấ ị ng đ t b  ng p

ớ ễ ở ậ ữ ấ ạ ộ các m u t o cho thân có m t giá bám th t v ng

sâu và kéo dài. Cùng v i r   vàng,

ễ ở ấ ứ ấ ườ ậ ướ m u còn có ch c năng h p thu oxy khi môi tr ng ng p n c.

ngoài ra r   Nh ng ữ

ạ ồ ớ ỉ ế   g n  g c  ch t đi ch   còn  l

ỏ ơ ố ư ạ ồ

ướ ộ ố   ở ầ i  thân,  thân  c   M m  cùng  v i  m t  s   lá  già  ẩ ỡ ỏ loài  c  khác nh  thân c   ng,  m m  m …t o nên n i trú  n  khá  an  toàn  cho    ộ ố m t  s   loài chim n ỏ ố c.

6. Sinh s nả .

ỏ ồ ạ ằ ầ ả

ạ ể ễ ậ ướ ả ệ ề ể ệ ấ ố  C  m m sinh s n b ng h t, h t gi ng không n y m m trong khi chìm m c dù  sau khi xu t hi n nó có th  d  dàng phát tri n trong đi u ki n ng p n ặ c.

Ỏ Ồ ả                                   Hình  nh: HOA CÂY C  M M

7. Tác d ng.ụ

ợ a. L i ích.

ấ ậ ậ ộ

ỏ ồ ệ ợ ể ử ụ C  M m có th  s  d ng làm thúc ăn cho đ ng v t. Nó cũng cung c p các v t  li u phù h p cho mùn va phân compost.

b. Tác h i.ạ

ố ớ ề ạ ọ

ạ ỏ ạ ớ ỏ ồ ồ ệ ạ C  M m là m t lo i c  d i có tác h i nghiêm tr ng đ i v i nhi u lo i cây  tr ng, đăc bi ộ t là v i cây lúa.

ỏ ạ . 8. Bi n pháp qu n lí c  d i

ọ ố ̣ ̉

ế ự ẫ ạ ủ ỏ ư ỏ ạ ớ ị ậ ố ợ ạ   ụ  m c đích h n ờ   ươ ng và th i

ố  : Ch n gi ng  có xác nh n hoăc nguyên chung, ọ 8.1. Ch n gi ng ch  s  l n t p c a c  cũng nh  c  d i, gi ng phù h p v i đ a ph v .ụ

ấ ỹ ướ ệ

c khi tr ng ộ ể ấ ể ằ ố ệ ậ ố

ế ỏ ạ ạ ồ ệ ệ

8.2. Làm đ tấ  : Làm đ t k  và b ng ph ng tr ậ ồ  đ  thu n ti n trong ẳ ọ vi c kh ng ch  c  d i, t o các lu ng rãnh d c theo ru ng, đ t đ  thu n ti n cho vi c chăm sóc cây tr ng.

ọ 8.3. Bi n pháp hóa h c

ầ ­ Phun thu c tr  c  Sofit 300EC l n 1 sau khi làm đ t l n cu i ( tr ớ ướ ừ ỏ ố ố ố ấ ấ ầ c bùn loãng th m sâu xu ng đ t đ  di ướ ạ   c s  1 ấ ể ệ   t

ụ ỏ ạ ẫ ầ

ố đêm). M c đích cho thu c cùng v i n ỏ ằ m m c  d i và  c  n m l n trong bùn ừ ỏ ­ Phun thu c tr  c  Sofit 300 EC

ắ ổ ỏ

8.4. Bi n pháp c  h c

ề ầ ộ

ệ ậ ộ ả ồ ữ ư ủ ầ

ơ ọ  : Nh  và c t bông c  d i và lúa c  nhi u l n trong v . ụ ỏ ạ ỏ ạ ỏ      Ngoài nh ng bi n pháp qu n lý lúa c  và c  d i, còn tác đ ng các bi n pháp ố ưỡ   ợ ng

ệ canh tác lúa nh : M t đ  cây tr ng phù h p, bón phân đ y đ  và cân đ i d

ừ ạ ưở ủ ệ ả ươ ng c a cây, qu n lý sâu b nh theo ch ng trình

ấ ch t theo t ng giai đo n sinh tr IPM.

ụ ỏ Đ  h n ch  lúa c  tăng nhanh trong các v  sau, bà con nông dân nên áp

̀ ̀ ̀ ể ạ ố ế ệ ̣ ̣ ụ d ng t t các bi n pháp đã nêu trên va lam liên tuc nhiêu vu.