Bài giảng Quản lý dịch hại tổng hợp: Chương 2 (2)

13-Aug-14

QUẢN LÝ DỊCH HẠI TỔNG HỢP

2.3. GIÁM SÁT QUẦN THỂ SINH VẬT HẠI

Chương 2.

Các nguyên lý của Quản lý dịch hại tổng hợp (Tổng số tiết: 4; Lý thuyết: 4; Bài tập: 1; Thực hành: 0)

2.1. Nguyên lý cơ bản liên quan đến sinh thái, kinh tế, xã 2.3.1. Khái niệm  Giám sát bao gồm việc đánh giá theo chu kỳ và ghi chép về dịch hại, các yếu tố kiểm soát dịch có trong tự nhiên (chủ yếu là thiên địch), đặc điểm của cây trồng và các nhân tố môi trường. hội, quần thể và phòng chống 2.2. Xác định thành phần loài sinh vật hại và thiên địch  Có nhiều phương pháp và tần số rút mẫu khác nhau được áp dụng, phụ thuộc vào loại dịch hại và đối tượng giám sát. 2.3. Giám sát quần thể sinh vật hại  Giám sát gồm điều tra trực tiếp hoặc gián tiếp để 2.4. Xác định ngưỡng phòng trừ đếm số lượng hoặc đánh giá mức độ gây hại hoặc sử dụng các loại bẫy. 2.5. Lựa chọn và áp dụng biện pháp phòng chống 2.6. Kiểm tra, đánh giá hiệu quả quản lý

2.3.2. TẦM QUAN TRỌNG CỦA GIÁM SÁT

2.3.3. CÁC BIỆN PHÁP GIÁM SÁT

• Nhằm đánh giá hiện trạng dịch hại và xác định loại dịch

hại nào đang có

• Có cơ sở đưa ra quyết định thích hợp

• Nhằm ngăn chặn vấn đề dịch hại trước khi nó xảy ra

• Tiết kiệm thời gian và tiền của.

• Nguyên tắc chung

• Có nhiều lựa chọn quản lý hơn

• Các biện pháp chính

• Tổ chức công tác giám sát

• Giám sát là cần thiết để biết được hiện trạng của thiên địch và thời tiết dẫn tới sự bùng phát của dịch hại.

• Xác định liệu dịch hại có đạt tới ngưỡng cần phòng trừ

hay không?

13-Aug-14

2.3.3.1. CÁC NGUYÊN TẮC GIÁM SÁT a) GIÁM SÁT GÌ?

2.3.3.1. CÁC NGUYÊN TẮC GIÁM SÁT a) GIÁM SÁT GÌ? Thu thập dữ liệu cơ bản

Thu thập dữ liệu cơ bản – Dữ liệu chuyên môn

• Dấu hiệu của thiệt hại:

• Thông tin cơ bản về loại đất và mức độ màu mỡ (cấp đất) • Lịch sử vấn đề dịch bệnh, • Các biện pháp phòng chống đã được thực hiện (bao gồm

1. Sự hiện diện và dấu hiệu minh chứng hoạt động của sinh vật hại

- Trạng thái tự nhiên của vết hại do sinh vật hại gây ra

cả thời điểm thực hiện và hiệu quả),

- Vị trí bị hại trên cây

2. Triệu chứng: Dấu hiệu của sự hoạt động các loài hiện có.

- Loài gây hại hiện còn đó?

• Các thông tin thích hợp khác, ví dụ tình trạng thời tiết để hiểu được khung cảnh của việc xuất hiện vấn đề dịch bệnh. • Mẹo: Cơ quan khuyến nông địa phương là một nơi có thể

3. Sự hiện diện của thiên địch và các loài khác

4. Tình trạng thời tiết

cung cấp thông tin cần thiết

5. Các yếu tố liên quan

• Khi thấy một loài sinh vật hại không rõ tên, hãy thu thập mẫu vật mang tới cơ quan chuyên môn

khác

2.3.3.1. CÁC NGUYÊN TẮC GIÁM SÁT a) GIÁM SÁT GÌ? Dữ liệu chuyên môn

2.3.3.1. CÁC NGUYÊN TẮC GIÁM SÁT a) GIÁM SÁT GÌ? Tiếp tục

triệu chứng xuất hiện ở đâu,

• Sự xuất hiện sâu bệnh hại cây: • Cố gắng xác định tên loài sinh vật hại, • giai đoạn phát triển của chúng, • Số lượng sâu hại hoặc phạm vi nhiễm bệnh • Phân bố của cây bị hại (ví dụ phân bố đều, rải rác/ngẫu

nhiên hoặc đám).

• Triệu chứng hoặc thiệt hại: • Quan sát đặc điểm bất bình thường của cây, • mức độ nghiêm trọng của triệu chứng, • • có bao nhiêu cây bên cạnh cũng bị hại như vậy. • Cố gắng tìm ra nguyên nhân của triệu chứng này nếu

• Ghi chú: Một số loài sâu hại rất nhanh nên rất khó đếm

không quá khó khăn.

được có bao nhiêu cá thể trên cây, trong trường hợp này dùng vợt sục hoặc bẫy.

13-Aug-14

2.3.3.1. CÁC NGUYÊN TẮC GIÁM SÁT a) GIÁM SÁT GÌ? Tiếp tục

 Tình trạng thời tiết:

 Hiện trạng thời tiết (nhiệt độ, mưa ẩm, tốc độ gió)

• Các loài côn trùng khác: • Hãy ghi nhận xem có côn trùng thiên địch không, • cũng như ghi chép về sự xuất hiện, số lượng và đặc điểm

 Biểu hiện thời tiết bất bình thường so với trước đây

phân bố của các loài sâu hại khác có thể gây thêm thiệt hại cho cây.

(tuần trước, năm khác).

• Vật gây bệnh cho sâu hại

2.3.3.1. CÁC NGUYÊN TẮC GIÁM SÁT b) Chu kỳ giám sát

2.3.3.1. CÁC NGUYÊN TẮC GIÁM SÁT a) GIÁM SÁT GÌ? Tiếp tục

 Các yếu tố liên quan khác:

• Có sử dụng thuốc BVTV (khi nào, ở đâu…)

 Các biện pháp canh tác khác như bón phân hoặc

• Tùy theo đặc điểm sinh



• Thường xuyên theo chu kỳ không thay đổi

tưới tiêu cho cây

 Khai thác nhựa…

học của dịch hại

• Tùy theo loài cây trồng

13-Aug-14

• Phụ thuộc vào loài cây, diện tích canh tác và loài SVH (sinh vật hại)

• đủ lớn cho phép có số liệu

đại diện tốt

• Phụ thuộc vào độ chính xác

yêu cầu

2.3.3.1. CÁC NGUYÊN TẮC GIÁM SÁT c) Diện tích giám sát 2.3.3.2. BIỆN PHÁP GIÁM SÁT A) Thiết lập mẫu điều tra giám sát

V U

• Có đủ bộ mẫu điều tra cần

Các dạng tuyến

thiết

S X Z

2.3.3.2. BIỆN PHÁP GIÁM SÁT A) Thiết lập mẫu điều tra giám sát 2.3.3.2. BIỆN PHÁP GIÁM SÁT A) Thiết lập mẫu điều tra giám sát

• Thiết kế hệ thống mẫu chuẩn dễ nhận biết

thường giúp có cơ sở quyết định liệu có cần và khi nào cần phun thuốc,

• cụ thể xác định rõ bao nhiêu mẫu cây và bộ phận nào của cây cần xem xét điều tra, tìm và thu thập cái gì.... • Chú ý chọn mẫu mang tính đại diện tốt. • Chọn cây tiêu chuẩn thích hợp • ở khu vực vườn ươm, trong rừng/đồng ruộng... • Chọn tuyến ziczac để giám sát. • Trên tuyến Z chọn cây theo pp ngẫu nhiên. • Đánh dấu cây bị hại để dễ dàng nhận ra chúng • Cơ quan chuyên môn như trạm khuyến nông có

vào lần điều tra sau, qua đó ghi nhận được sự thay đổi của vấn đề dịch hại. thể cung cấp nguồn thông tin cần thiết

13-Aug-14

2.3.3.2. BIỆN PHÁP GIÁM SÁT B) Lưu số liệu giám sát 2.3.3.2. BIỆN PHÁP GIÁM SÁT C) Phiếu điều tra, giám sát

 Một phiếu giám sát chuẩn cần cung cấp một số thông tin sau:

 Về sâu hại và thiên địch của chúng  Có số liệu gốc về nơi giám sát và kết quả điều tra mẫu Hồ sơ chính xác rất quan trọng để ra quyết định và dự báo xu hướng dịch hại Mẫu phiếu giám sát  Biện pháp lấy mẫu  đơn vị của mẫu điều tra giám sát

Biện pháp giám sát

ĐẾM SỐ LƯỢNG DỊCH HẠI TRONG MỘT KHU VỰC

Các biện pháp giám sát chính

Quan sát và đếm

Bẫy pheromon

Vợt bắt

Lịch sử dịch hại

• Xác định số lượng thiệt hại do dịch hại gây ra trên 1 cây, 1 ô dạng bản hoặc đơn vị điều tra khác • ĐẾM SỐ LƯỢNG SÂU HẠI HIỆN CÓ TRÊN CÂY, TRÊN 1 LÁ, 1 QUẢ, 1 CÀNH HOẶC TRONG 1 Ô DẠNG BẢN

13-Aug-14