TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC TOÂN ÑÖÙC THAÉNG
KHOA MOÂI TRÖÔØNG VAØ BAÛO HOÄ LAO ÑOÄNG
-----#"-----
MOÂN HOÏC
QUAÛN LYÙ MOÂI TRÖÔØNG
GIAÛNG VIEÂN: ThS. NGUYEÃN THUÙY LAN CHI
5/7/2010
1
QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG
Ths. Nguyễn Thúy Lan Chi
Khoa MT&BHLĐ – Đại học Tôn Đức Thắng
PHẦN I
CÁC VẤN ĐỀ CHUNG VỀ QLMT
1.1 CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG
1.1.1 ĐỊNH NGHĨA QLMT
Thuật ngữ QLMT bao gồm hai nội dung chính:
-Quản lý nhà nước về MT
-Quản lý của các doanh nghiệp, khu vực dân cư về MT.
QLMTlàmộthoạtđộngtronglĩnhvựcQLXH,cótác động
điềuchỉnhcáchoạtđộngcủaconngườidựatrênsựtiếp
cậncóhệthốngvàcáckỹnăng điềuphốithôngtin đốivới
cácVĐMTcóliênquan đếnconngười,xuấtpháttừquan
điểmđịnhlượng,hướngtớiPTBV&sửdụnghợplýTN.
HỆ THỐNG QUẢN LÝ
Chủ thể quản lý
Đối tượng quản lý
Mục tiêu quản lý
Cơchếquảnlý
-Nguyêntắc
-Phươngpháp
-Côngcụ
Đề ra
Thực hiện
1.1.2 NỘI DUNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ MT
Trong Luật BVMT Việt Nam, 1993, Nd quản lý nhà nước về MT gồm:
-Ban hành và tổ chức việc thực hiện các văn bản pháp quy về BVMT,
ban hành hệ thống tiêu chuẩn môi trường.
-Xây dựng, chỉ đạo thực hiện chiến lược, chính sách BVMT; kế hoạch
phòng chống, khắc phục suy thoái MT, ô nhiễm MT và sự cố MT.
-Xây dựng, quản lý các công trình BVMT và các công trình có liên quan
đến BVMT.
-Tổ chức, xây dựng, quản lý hệ thống quan trắc, định kỳ đánh giá hiện
trạng môi trường, dự báo diễn biến môi trường.
-Thẩm định các báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) của các
dự án và các cơ sở sản xuất, kinh doanh.
-Cấp và thu hồi giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn MT.
-Giám sát, thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về BVMT, giải
quyết các khiếu nại, tố cáo, tranh chấp và xử lý vi phạm pháp luật về BVMT.
-Đào tạo cán bộ khoa học và QLMT.
-Tổ chức nghiên cứu, áp dụng tiến bộ KHKT trong lĩnh vực BVMT.
-Thiết lập quan hệ quốc tế trong lĩnh vực BVMT.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
5/7/2010
2
TrongLuậtBVMTViệtNamnăm2005:
Nộidungquảnlýnhànướcvềmôitrườngthểhiệncụthểtrongtừng
vấnđề môitrường:chínhsáchMT,tiêuchuẩnMT, ĐTM, đánhgiámôi
trườngchiếnlược;bảotồnvàsửdụngtàinguyênthiênnhiên,BVMT
tronghoạtđộngsảnxuấtkinhdoanh,BVMT đôthịvàkhudâncư,
BVMTbiển,BVMTnướcsông…
1.1.3 MỤC TIÊU VÀ CHỨC NĂNG QLNN VỀ MT
MụctiêucủaQLMTlàPTBV, đảmbảosựcânbằnggiữapháttriểnKT-
XHvàBVMT.
TheoChỉthị36CT/TWcủaBộChínhtrịBanchấphànhTrung ương Đảng
CSVN,mộtsốmụctiêucụthểcủacôngtácQLMTViệtNamhiệnnaylà:
-Khắcphụcvàphòngchốngsuythoái,ônhiễmmôitrườngphát
sinhtrongcáchoạtđộngsốngcủaconngười.
-HoànchỉnhhệthốngvănbảnluậtphápBVMT,banhànhcác
chínhsáchpháttriểnKT-XHphảigắnvớiBVMT,nghiêmchỉnhthihành
luậtBVMT.
-PháttriểnđấtnướctheonguyêntắcPTBV đượchộinghịRio-92
thôngqua:
Nghịquyếtsố41/NQ/TWngày15/11/2004củaBộChínhtrịBanchấp
hànhTrung ương ĐảngkhóaIXnêulên3mụctiêuchủyếuvềBVMT
củanướctatrongthờigiantớilà:
+Ngănngừa,hạnchếmứcđộ giatăngônhiễm,suythoáivà
sựcốmôitrườngdohoạtđộngcủaconngườivàtác độngcủatựnhiên
gâyra.SửdụngbềnvữngTNTN,bảovệĐDSH.
+Khắcphụcônhiễmmôitrường,trướchếtởnhữngnơiđãbịô
nhiễmnghiêmtrọng,phụchồicácHSTbịsuythoái,từngbướcnâng
caochấtlượngmôitrường.
+XâydựngnướctatrởthànhmộtnướccóMTtốt,cósựhài
hòagiữatăngtrưởngkinhtế,thựchiệntiếnbộ,côngbằngxãhộivà
BVMT;mọingườiđềucóýthứcBVMT,sốngthânthiệnvớiMT.
1.2 CÁC NGUYÊN TẮC QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG CHỦ YẾU
1.Hướngtớisựpháttriểnbềnvững.
2.Kếthợpcácmụctiêuquốctế,quốcgia,vùnglãnhthổvàcộng đồng
dâncưtrongQLMT.
3.QLMTxuấtpháttừquan điểmtiếpcậnhệthốngvàcầnđượcthực
hiệnbằngnhiềubiệnphápvàcôngcụtổnghợpthíchhợp.
4.Phòngngừataibiến,suythoáiMTcầnđượcưutiênhơnviệcphảixử
lý,hồiphụcMTnếuđể xảyraônhiễm.
5.Ngườigâyônhiễmphảitrảtiền–ppp(polluterpaysprinciple)
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
5/7/2010
3
1.3 CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA CÔNG TÁC QLMT
CơsởkhoahọccủacácphươngphápQLMTcóthểphânrathành4
loạicơbản:cơsởtriếthọcxãhội,cơsởKHCN,cơsởluậtphápvàcơ
sởkinhtế.
1.3.1 Cơ sở triết học –XH của mối quan hệ giữa CNg & thiên nhiên
Hệ thống tự nhiên –con người –XH loài người gồm 5 t.phần cơ bản:
1. Sinh vật sản xuất (tảo và cây xanh)
2. Sinh vật tiêu thụ (động vật)
3. Sinh vật phân hủy (vi khuẩn, nấm)
4. Con người và xã hội loài người
5. Yếu tố môi trường (không khí, nước…)
Tronghệthống“tựnhiên–conngười–xãhộiloàingười”,conngười
vừalàmộtphầncủahệtựnhiên,vừalàthànhphầncấuthànhnênXH.
Giảiquyếtmẫuthuẫnhay“hàngắn”sựthốngnhấtcủahệthống“tự
nhiên–conngười–xãhộiloàingười”làtráchnhiệmcủachínhcon
ngườibằngcách điềutiếtlạicácphần“tựnhiên”,“xãhội”trongchính
conngười.
Nhucầutồntạivàpháttriểncủaconngườilàmụctiêuvà độnglựccho
sựthốngnhấtcủahệthống“tựnhiên–conngười–xãhộiloàingười”
trongtươnglai.
Nhucầuđóthúc đẩysựra đờilýthuyếtPTBVvàcácbộmônkhoa
họcthuộclĩnhvựcMT.
1.3.2 Cơ sở khoa học, công nghệ của QLMT
VĐMTthườngkháphứctạp,liênquanvớinhiềungànhkhoahọctự
nhiênvàxãhộinênkhôngthểgiảiquyếtbằngmộtsốgiảiphápriêng
biệtcủamộtngànhkhoahọcnào đó.
Dovậy,QLMTvớitưcáchlàmộtlĩnhvựckhoahọcứngdụngcó
chứcnăngphântích, đánhgiávàápdụngcácthànhtựucủakhoahọc,
côngnghệ,quảnlýxãhộiđể giảiquyếttổngthểcácvấnđề MT.
Sựhìnhthànhcáccôngcụtínhtoán,phươngphápkhoahọcriêngbiệt
đểđánhgiáchấtlượngMT, đánhgiáTNTN,tiêuchuẩnMT…chophép
conngườicóthểđánhgiá,dựbáovàkiểmsoátcáctác độngtiêucực
củapháttriểnđếnmôitrường.Nóicáchkhác,conngườiđãcócác
côngcụcóhiệulựcđể quảnlýchấtlượngMTsốngcủachínhmình.
•Cơ sở kỹ thuật –công nghệ
-Sựpháttriểncủacôngnghệmôitrường(CNMT)tronglĩnhvựcxửlý
chấtthải(rắn,lỏng,khí) đãđạtđượcnhiềuthànhtựuquantrọng.
-Sựpháttriểnnhanhchóngcủakỹthuật,máymócxửlý, đođạc, đánh
giácácthôngsốMTtronggiai đoạnhiệnnay.
-Sựpháttriểncác ứngdụngthôngtindựbáoMT:GIS,môhìnhhóa,
quyhoạchMT.EIA,kiểmtoánMT.
-Sựhìnhthànhvàpháttriểnnhanhchóngcủacácloạicôngnghệ
sạch,côngnghệkhôngcóphếthải,côngnghệtáichếchấtthảitrong
giai đoạnhiệnnay.
Ngàynaychúngtacó đủđiềukiệnđể xemQLMTlàmộtchuyênngành
khoahọcMTcóchứcnăngquảnlýtổnghợpcáchoạtđộngpháttriển
củaconngười, đảmbảoduytrìvàbảovệchấtlượngMTsốngcủacon
ngườicùngcácsinhvậttrêntrái đấttronghiệntạicũngnhưtrong
tươnglai.
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com
5/7/2010
4
1.3.3CơsởkinhtếcủahoạtđộngQLMT
CơsởkinhtếcủaQLMT đượchìnhthànhtrongnềnkinhtếthịtrường
vàcáchoạtđộngcó ảnhhưởngtớiMT đượcđiềutiếtthôngquacác
côngcụkinhtế.
Trongnềnkinhtếthịtrường,hoạtđộngpháttriểnvàsảnxuấtcủacải,
vậtchấtdiễnradướisứcépcủasựcạnhtranhvềchấtlượngvàgiá.
-Loạihànghóacóchấtlượngtốt,giáthànhrẻsẽđượcưutiêntiêuthụ;
-Ngượclạihànghóakhông đảmbảosẽkhôngcóchỗđứngtrênthị
trường.
Tuynhiên, đôikhigiácảthịtrườngkhôngphảnánhhoạtđộngcủa
nhữngngườiSXhaytiêudùngdotồntạinhững ngoạiứng và hàng
hóacôngcộng.
Ngoạiứng lànhữngtác động đếnlợiíchvàchiphínằmngoàithị
trường.Ngoạiứngcóthểlàtíchcựckhitạoralợiíchchocácbênkhác,
hoặctiêucựckhiáp đặtcácchiphíchocácbênkhác.
Hànghóacôngcộng làhànghóa đượcdùngchonhiềungười,khi
chúng đượccungcấpchomộtsốngườithìnhữngngườikháccóthểsử
dụngchúng.MTlàloạihànghóacôngcộng,cóhaithuộctính:không
cạnhtranhvàkhôngloạitrừ.
1.3.4 Cơ sở luật pháp của hoạt động QLMT
TàinguyênMTtrái đấtxétvềchủquyềnquảnlýchialàm2loại:
-TàinguyênMTthuộcquyềnquảnlýcủaquốcgia;
-TàinguyênMTnằmngoàiquyềntàipháncủaquốcgia.
ViệcquảnlýtàinguyênMTtrongphạmviquốcgia đượcthựchiệntheo
quy địnhcủaLuậtBVMTvàcácluậtkháccóliênquancủaquốcgia đó.
ViệcquảnlýtàinguyênMTnằmngoàiquyềntàipháncủaquốcgia được
thựchiệnnhờcácquy địnhcủaLuậtQuốctếvềMT.
1.4 HỆ THỐNG TỔ CHỨC QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG T ẠI VIỆT NAM
1.4.1 Tổ chức công tác QLMT
UBND tỉnh Bộ KHCN&MT Các bộ khác
Các sở khác Sở KHCN&MT Cục MT Các vụ khác Vụ KHCN&MT Các vụ
khác
Phòng MT Các phòng chức
năng
Phòng MT
Hình 1. Tổ chức công tác quản lý nhà nước về MT tại VN trước 2003
PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com