Bài giảng Sinh thái môi trường: Chương 3 - Dương Thị Bích Huệ

Tài liệu này cung cấp một cái nhìn tổng quan về quần thể sinh vật, bao gồm định nghĩa, đặc trưng, phân loại và các yếu tố ảnh hưởng đến quần thể. Mục tiêu là cung cấp kiến thức cơ bản về quần thể sinh vật cho sinh viên và các nhà nghiên cứu.

Sinh viên, nhà nghiên cứu sinh học, sinh thái học

Tài liệu này trình bày chi tiết về quần thể sinh vật, bắt đầu với định nghĩa quần thể là một nhóm các cá thể cùng loài hoặc dưới loài, có khả năng giao phối tự do với nhau. Các đặc trưng của quần thể bao gồm mật độ, thành phần tuổi và giới tính, sự phân bố cá thể, tỉ lệ sinh sản và tử vong, và biến động số lượng cá thể. Quần thể được phân loại thành loài, dưới loài, quần thể địa lý, quần thể sinh thái và quần thể yếu tố. Mật độ quần thể được định nghĩa là số lượng cá thể trên một đơn vị không gian sống, và được phân loại thành mật độ thô và mật độ sinh học. Tài liệu cũng trình bày các phương pháp tính mật độ quần thể, bao gồm đếm trực tiếp, tính theo dải, tính theo ô thí điểm và phương pháp thả và bắt lại. Thành phần tuổi và giới tính của quần thể ảnh hưởng đến tỷ lệ sinh sản và tử vong. Sự phân bố cá thể trong quần thể có thể là phân bố đều, phân bố ngẫu nhiên hoặc phân bố theo nhóm. Quy luật quần tụ (nguyên tắc Allee) cho thấy độ quần tụ đem lại cực thuận cho khả năng sống và sự sinh trưởng của quần thể. Sự cách ly và chiếm cứ vùng sống cũng ảnh hưởng đến sự phân bố của quần thể. Sự sinh trưởng của quần thể được xác định bởi sự sinh sản, nhập cư, tử vong và di cư. Tỷ lệ sinh sản và tỷ lệ tử vong là các yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của quần thể. Biến động số lượng cá thể trong quần thể có thể là biến động theo chu kỳ hoặc biến động không theo chu kỳ. Trạng thái cân bằng của quần thể là trạng thái số lượng cá thể ổn định, và được điều hoà bởi các yếu tố khắc nghiệt và mềm dẻo. Các nhân tố vô sinh và sinh học cũng ảnh hưởng đến biến động số lượng cá thể.