Đối tượng: DƯỢC 4
ThS BS Hùynh Ngọc Phương Thảo
Giảng viên Bộ môn Nội Đại học Y Dược
TÁC DỤNG PHỤ CỦA THUỐC
TRÊN HỆ TIẾT NIỆU
MỤC TIÊU
1. Kể tên các nhóm thuốc gây độc thận và trình bày cơ chế tác
dụng
2. Trình bày bệnh cảnh lâm sàng các tổn thương thận do thuốc.
3. Trình bày nguyên tắc phòng ngừa tổn thương thận do thuốc.
4. Trình bày nguyên tắc sử dụng thuốc ở bệnh nhân có bệnh
thận mãn.
CÁC NHÓM THUỐC GÂY ĐỘC THẬN
VÀ CƠ CHẾ TÁC DỤNG (1)
Cơ chế Các nhóm thuốc
Giảm tưới máu thận gây suy
thận chức năng AINS*, IEC**, ARA2***,
ciclosporine, tacrolimus
Tác dụng độc trực tiếp lên ống
thận Aminosides, thuốc cản quang,
cisplatine, ifosamide,
ciclosporine, tacrolimus,
dextran, immunoglobulines IV
Tác dụng độc gián tiếp lên
ống thận
•do ly giải cơ vân
•do tán huyết
•do lắng đọng tinh thể
→ Fibrates, statines
→ Quinine, Rifampicine
→ Aciclovir, foscarnet,
indinavir, sulfonamide,
methotrexate
CÁC NHÓM THUỐC GÂY ĐỘC THẬN
VÀ CƠ CHẾ TÁC DỤNG (2)
Cơ chế Các nhóm thuốc
Tác dụng độc trên ống thận mô
kẽ Lithium, tenofovir
Cơ chế miễn dịch dị ứng (HTOT
cấp) AINS, Béta Lactam,
Rifampicine, Cimétidine,
ciprofloxacine, lợi tiểu,
allopurinol
Cơ chế miễn dịch (tổn thương
cầu thận) AINS, D-pénicillamine,
interferon, muối vàng
Huyết khối vi mạch
(microangiopathie
thrombotique)
Ciclosporine, gemcitabine,
clopidogrel, mitomycine
Xơ hóa sau phúc mạc Ergotamine, Ức chế Béta
CÁC NHÓM THUỐC GÂY ĐỘC THẬN
VÀ CƠ CHẾ TÁC DỤNG (3)
Một lọai thuốc có thể gây độc lên thận cùng lúc nhiều cơ chế.
° AINS: gây tổn thương chức năng (suy thận chức năng, ứ muối và nước)
viêm OT-MK cơ chế miễn dịch dị ứng
viêm cầu thận màng
Một số lọai thuốc vừa gây độc tính cấp vừa gây độc tính mãn trên hệ niệu
° Ciclosporine: gây tổn thương chức năng do giảm tưới máu thận
gây viêm ống thận mô kẽ mãn
Tổn thương ống thận mô kẽ có 2 lọai:
° Tổn thương độc trực tiếp, thường gặp, phụ thuộc liều, có thể phòng ngừa
bằng cách cho liều thích hợp và theo dõi sát tác dụng phụ
° Tổn thương miễn dịch dị ứng, không phụ thuộc liều, có thể xảy ra ngay lần
đầu tiên tiếp xúc với thuốc.
Thường đi kèm phát ban, đau khớp, tăng Eosinophile, tăng men gan
Khó phòng ngừa ngọai trừ đã từng bị