Bài giảng: Thị trường sơ cấp

7/18/2013

Mục tiêu chương này

Chương 3:

1. Hiểu được mục tiêu và chức năng hoạt động của thị trường sơ cấp;

THỊ TRƯỜNG SƠ CẤP

2. Nắm được những hoạt động căn bản trên thị trường sơ cấp bao gồm chuẩn bị phát hành, bảo lãnh và phát hành chứng khoán sơ cấp;

Năm 2012

Trang 2

Khái niệm và chức năng của thị trường

Phương thức phát hành

3. Nắm được mục tiêu và cách thức phát hành từng loại chứng khoán trên thị trường sơ cấp bao gồm phát hành lần đầu và phát hành bổ sung các loại trái phiếu và cổ phiếu ra công chúng.

 Khái niệm: Thị trường sơ cấp là nơi mua bán các chứng khoán lần đầu phát hành.

 Chức năng: Huy động vốn, nhằm:  Đối với Chính phủ: Phương thức đấu thầu lãi suất, bảo lãnh, đại lý và bán lẻ các loại trái phiếu chính phủ (trái phiếu Kho bạc, tín phiếu Kho bạc, trái phiếu đô thị, v.v…) - Đối với nền kinh tế quốc dân: tăng thêm vốn cho nền kinh tế;

- Đối với chính phủ: thực hiện chiến lược phát triển hạ tầng và chương trình quốc gia; giải quyết vấn đề thâm hụt ngân sách và kiểm soát lạm phát;  Đối với doanh nghiệp: Phương thức phát hành riêng lẻ (Private Placement) và phát hành ra công chúng (IPO sơ cấp, IPO thứ cấp) các loại chứng khoán (trái phiếu công ty, cổ phiếu thường, cổ phiếu ưu đãi, v.v…)

Trang 3

Trang 4

- Đối với doanh nghiệp: là kênh thu hút vốn để đầu tư và mở rộng sản xuất kinh doanh.

1 7/18/2013

2 7/18/2013

3 7/18/2013

4 7/18/2013

5 7/18/2013

6 7/18/2013

7 7/18/2013

8 7/18/2013

9 7/18/2013

Giá đặt thầu

Khối lượng đăng ký

20.000

300.000

15.800 15.700

100.000 165.000

15.500 14.900

235.000 200.000

14.500 14.400

150.000 400.000

12.000

570.000

Ví dụ: Cty X chào bán IPO 1,5 triệu cổ phiếu. Xác định giá trúng thầu biết rằng các nhà đầu tư đặt mua với giá như sau:

Giả sử nhà đầu tư A đăng ký mua với giá bằng giá trúng thầu, khối lượng 40.000 cp, nhà đầu tư A sẽ mua được bao nhiêu CP?

10 7/18/2013

Ví dụ: Cty HN chào bán IPO 1,5 triệu cổ phiếu. Xác định giá trúng thầu và kq trúng thầu của từng nhà đầu tư biết rằng các nhà đầu tư đặt mua với giá như sau:

Giá trúng thầu

KL trúng thầu

Nhà đầu tư

Giá đặt thầu

Khối lượng đăng ký

20,0

100.000

19,0

100.000

15,6

100.000

18,5

150.000

16,7

150.000

14,5

250.000

13,0

135.000

16,7

200.000

13,5

200.000

17,0

150.000

16,6

100.000

14,5

300.000

12,5

100.000

15,0

200.000

Chương 3.1:

Phát hành trái phiếu chính phủ trả lãi định kỳ

Trang 44

11 7/18/2013

Một số thuật ngữ

 Trái phiếu phát hành lần đầu: là loại trái phiếu mới, được phát hành đầu tiên trên thị trường sơ cấp;

 Ngày tổ chức phát hành trái phiếu: là ngày tổ chức đấu thầu trái phiếu đối với trái phiếu phát hành theo phương thức đấu thầu; hoặc là ngày Kho bạc nhà nước ký hợp đồng bảo lãnh phát hành trái phiếu đối với trái phiếu phát hành theo phương thức bão lãnh;  Trái phiếu phát hành bổ sung: là loại trái phiếu được phát hành bổ sung cho một loại trái phiếu đang lưu hành, có cùng lãi suất danh nghĩa và cùng ngày đáo hạn với trái phiếu đang lưu hành;

Trang 45

Trang 46

Một số thuật ngữ

 Ngày thanh toán tiền mua trái phiếu: là ngày người mua trái phiếu thanh toán tiền mua trái phiếu cho chủ thể phát hành;  Ngày phát hành trái phiếu: là ngày bắt đầu có hiệu lực và là thời điểm làm căn cứ để xác định ngày trả gốc, lãi trái phiếu.

 Lãi suất danh nghĩa của trái phiếu: là tỷ lệ phần trăm (%) lãi hàng năm tính trên mệnh giá trái phiếu mà chủ thể phát hành phải thanh toán cho chủ sở hữu trái phiếu vào các kỳ trả lãi theo các điều kiện, điều khoản của trái phiếu;

 Lãi suất phát hành trái phiếu: là lãi suất trúng thầu; hoặc lãi suất bảo lãnh; hoặc lãi suất do Bộ Tài chính công bố trong trường hợp phát hành qua đại lý bán lẻ qua hệ thống Kho bạc nhà nước;

Trang 47

Trang 48

 Kỳ hạn còn lại của trái phiếu: là thời gian còn lại thực tế tính từ ngày phát hành bổ sung trái phiếu đến ngày trái phiếu đáo hạn;  Phát hành ngang mệnh giá: là việc phát hành trái phiếu với mức giá ngang bằng mệnh giá trái phiếu;  Phát hành thấp hơn mệnh giá: là việc phát hành trái phiếu với mức giá thấp hơn mệnh giá trái phiếu;  Phát hành cao hơn mệnh giá: là việc phát hành trái phiếu với mức giá cao hơn mệnh giá trái phiếu;

12 7/18/2013

Một số thuật ngữ

 Ngày đăng ký cuối cùng của trái phiếu: là ngày Trung tâm lưu ký xác định danh sách chủ sở hữu trái phiếu để thanh toán lãi, gốc trái phiếu;  Đấu thầu đơn giá: là phương thức xác định kết quả đấu thầu mà theo đó, mức lãi suất phát hành trái phiếu là mức lãi suất trúng thầu cao nhất và được áp dụng chung cho các thành viên trúng thầu;

 Ngày giao dịch hưởng quyền: là các ngày trong khoảng thời gian kể từ ngày thanh toán lãi liền kề trước đến ngày đăng ký cuối cùng của trái phiếu;

 Đấu thầu đa giá: là phương thức xác định kết quả đấu thầu mà theo đó, mức lãi suất phát hành trái phiếu đối với mỗi thành viên trúng thầu đúng bằng mức lãi suất dự thầu của thành viên đó;

Trang 49

Trang 50

Chủ thể và phương thức phát hành

Điều khoản và điều kiện trái phiếu

 Ngày giao dịch không hưởng quyền: là các ngày trong khoảng thời gian kể từ ngày đăng ký cuối cùng đến ngày thanh toán lãi liền kề tiếp theo của trái phiếu đó.

 Kỳ hạn:

 Chủ thể phát hành: Chủ thể phát hành trái phiếu là Bộ tài chính. Bộ Tài chính uỷ quyền cho Kho bạc nhà nước tổ chức phát hành trái phiếu. - Tín phiếu kho bạc có kỳ hạn là 13 tuần, 26 tuần và 52 tuần;  Phương thức phát hành:

- Trái phiếu kho bạc và công trái xây dựng tổ quốc có kỳ hạn 2 năm, 3 năm, 5 năm, 10 năm và 30 năm;

- Trái phiếu phát hành theo phương thức đấu thầu và bảo lãnh được phát hành ngang mệnh giá, thấp hơn mệnh giá hoặc cao hơn mệnh giá; - Bộ Tài chính quy định các kỳ hạn khác của trái phiếu trong một số trường hợp cần thiết.

Trang 51

Trang 52

- Trái phiếu phát hành theo phương thức đại lý và bán lẻ được phát hành ngang mệnh giá.

13 7/18/2013

Điều khoản và điều kiện trái phiếu

 Mệnh giá:  Hình thức và phương thức phát hành:

- Trái phiếu có mệnh giá là 100.000 đồng. Các mệnh giá khác có bội số của 100.000 đồng; - Phương thức: Trái phiếu được phát hành theo phương thức: đấu thầu; hoặc bảo lãnh; hoặc đại lý, bán lẻ;

- Hình thức: Bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử. - Bộ Tài chính quy định cụ thể mệnh giá ngoại tệ của trái phiếu ngoại tệ đối với mỗi đợt phát hành trái phiếu ngoại tệ.  Lãi suất danh nghĩa trái phiếu:

- Lãi suất cố định; hoặc

Trang 53

Trang 54

Điều khoản và điều kiện trái phiếu

Lịch biểu phát hành trái phiếu

- Lãi suất thả nổi. Bộ Tài chính quy định mức lãi suất tham chiếu và công bố cho từng đợt phát hành.

 Thanh toán lãi, gốc trái phiếu:  Ngày phát hành:

- Phương thức đấu thầu hay bảo lãnh: trả lãi 6 tháng hoặc 12 tháng một lần, trả gốc khi đáo hạn; - Phương thức đấu thầu hay bảo lãnh: ngày 15 và ngày cuối cùng hàng tháng;

lý, bán lẻ: trải lãi và gốc được - Phương thức đại thanh toán định kỳ hoặc một lần khi đáo hạn; - Phương thức đại lý, bán lẻ: quy định khung thời gian phát hành riêng;

 Ngày tổ chức phát hành:

- Kho bạc nhà nước thông báo thông tin về thời gian trả lãi, gốc trái phiếu tại thời điểm tổ chức phát hành. - Phương thức đấu thầu hay bảo lãnh: liền kề trước 02 ngày phát hành;

Trang 55

Trang 56

- Bộ Tài chính có quy định riêng đối với một số trường hợp khác.

14 7/18/2013

Lịch biểu phát hành trái phiếu

Đấu thầu phát hành trái phiếu

 Ngày thanh toán tiền mua:  Hình thức đấu thầu:

- Đấu thầu cạnh tranh lãi suất; - Phương thức đấu thầu hay bảo lãnh: liền kề sau 02 ngày tổ chức phát hành trái phiếu;

lý, bán lẻ: là ngày nhà đầu tư - Đấu thầu kết hợp cạnh tranh lãi suất và không cạnh tranh lãi suất. - Phương thức đại mua trái phiếu.  Kết quả đấu thầu:

- Đấu thầu đơn giá;

- Đấu thầu đa giá.

Trang 57

Trang 58

Đấu thầu phát hành trái phiếu

Kho bạc nhà nước sẽ thông báo cụ thể hình thức đấu thầu, phương thức xác định kết quả thầu.

 Nguyên tắc tổ chức đấu thầu:  Xác định kết quả đấu thầu:

- Giữ bí mật mọi thông tin của đơn vị dự thầu;

- Công khai và bình đẳng về quyền và nghĩa vụ đấu thầu; - Căn cứ để xác định lãi suất phát hành, khối lượng trúng thầu và giá bán trái phiếu: Lãi suất và khối lượng trái phiếu dự thầu; Khối lượng trái phiếu gọi thầu; Khung lãi suất phát hành trái phiếu.

- Đơn vị dự thầu không cạnh tranh lãi suất thì không vượt quá 30% tổng khối lượng trái phiếu gọi thầu trong phiên phát hành. - Xác định lãi suất trúng thầu: phương thức đấu thầu đơn giá, phương thức đấu thầu đa giá nhưng không vượt quá khung lãi suất phát hành trái phiếu.

Trang 59

Trang 60

- Đơn vị dự thầu không cạnh tranh lãi suất được xác định lãi suất trúng thầu cao nhất (đơn giá); hoặc lãi suất bình quân gia quyền (đa giá).

15 7/18/2013

Đấu thầu phát hành trái phiếu

Xác định giá bán trái phiếu:  Ví dụ minh họa hình thức phát hành cạnh tranh lãi suất:

Trong đợt đấu thầu phiên 01/2012, KBNN công bố huy động 1.000 tỷ đồng, khung lãi suất hợp lý là 10,5% với các mức lãi suất dự thầu của các nhà đầu tư sau đây, thì mức lãi suất trúng thầu và khối lượng cần thanh toán cho KBNN của từng Nhà đầu tư sẽ là bao nhiêu nếu chúng ta xác định kết quả đầu thầu theo phương pháp:

Các công cụ tài chính – Phát hành trái phiếu chính phủ

Trang 61

Trang 62

Trang 63

Trang 64

a. Đấu thầu đơn giá? GG là số tiền mua; N là số lượng trái phiếu phát hành cho từng thành viên trúng thầu; MG là mệnh giá; Lc là lãi suất danh nghĩa trái phiếu; t là số lần thanh toán lãi giữa ngày phát hành và ngày đáo hạn; k là số lần thanh toán lãi trong năm; Lt là lãi suất phát hành cho chủ sở hữu trái phiếu. b. Đấu thầu đa giá?

16 7/18/2013

Đấu thầu phát hành trái phiếu

 Ví dụ minh họa hình thức phát hành cạnh tranh kết hợp:

Trang 65

Trang 66

Trang 67

Trang 68

Trong đợt đấu thành phiên 02/2012, KBNN công bố huy động 1.000 tỷ đồng, khung lãi suất hợp lý là 10,5% với các mức lãi suất dự thầu của các nhà đầu tư sau đây, thì mức lãi suất trúng thầu và khối lượng cần thanh toán cho KBNN của từng Nhà đầu tư sẽ như sau:

17 7/18/2013

Đấu thầu tín phiếu kho bạc

Xác định giá mua tín phiếu kho bạc (chiết khấu):

Chương 3.2:

Phát hành trái phiếu chính phủ không trả lãi định kỳ

Trang 69

Trang 70

Đấu thầu tín phiếu kho bạc

 Ví dụ minh họa hình thức phát hành cạnh tranh lãi suất: Như vậy, đơn vị trúng thầu được mua tín phiếu Kho bạc với mức giá (chiết khấu – zero coupon), nếu biết T = 91 ngày (3 tháng)

Trong đợt phát hành 26/06/2000, chính phủ dự kiến huy động 300 tỷ đồng (300.000 tín phiếu, mệnh giá 1 triệu đồng, kỳ hạn 3 tháng). Số thành viên dự thầu là 4.

Trang 71

Trang 72

(xem sách giáo khoa trang 310)

18 7/18/2013

Chương 3.3:

Kế hoạch phát hành trái phiếu chính phủ

Trang 73

Trang 74

Xây dựng kế hoạch phát hành

Trình tự, thủ tục phát hành

 Căn cứ vào chỉ tiêu huy động vốn đã được Quốc hội quyết định, Bộ trưởng Bộ Tài chính giao nhiệm vụ huy động vốn phát hành tín phiếu, trái phiếu cho Kho bạc Nhà nước.

 Phát hành tín phiếu Kho bạc, trái phiếu Kho bạc, trái phiếu công trình trung ương và trái phiếu ngoại tệ: Căn cứ tổng mức vốn phát hành trái phiếu trong năm và kế hoạch phát hành đã được Bộ Tài chính phê duyệt, Kho bạc Nhà nước chủ động tổ chức triển khai thực hiện việc phát hành trái phiếu theo nhu cầu và tiến độ chi của ngân sách nhà nước.

Trang 75

Trang 76

 Đối với trái phiếu đô thị, trước ngày 31/12 UBND cấp tỉnh xây dựng kế hoạch phát hành trong năm gửi Bộ Tài chính. Kế hoạch phát hành phải thuyết minh chi tiết về nhu cầu vốn phát hành, mục đích sử dụng vốn huy động, dự kiến thời gian phát hành trong năm kế hoạch.  Phát hành trái phiếu đô thị: đòi hỏi phải có một số điều kiện: dự án, công trình có nguồn vốn từ trái phiếu phải được phê duyệt trước; có phương án phát hành trái phiếu; v.v… (xemtrang136SGK)

19 7/18/2013

Điều kiện để phát hành lần đầu IPO

 Các tiêu chuẩn định lượng: công ty phải có quy mô nhất định, hoạt động có hiệu quả, tổng giá trị phát hành, v.v…

Chương 3.3:

Phát hành trái phiếu công ty

Trang 77

Trang 78

Thủ tục phát hành lần đầu IPO

Tổ chức đấu giá mua cổ phiếu

 Các tiêu chuẩn định tính: điều kiện bán cổ phiếu, trái phiếu ra công chúng (vốn điều lệ, hoạt động kinh doanh có lãi, phương án phát hành và phương án sử dụng vốn, v.v…).

 Chuẩn bị hồ sơ xin phép phát hành;  Phương thức bán đấu giá:

 Nộp hồ sơ xin phép phát hành lên UBCKNN;  Đấu giá trực tiếp tại các công ty cổ phần (tổng mệnh giá của số cổ phiếu dưới 1 tỷ đồng);  Công bố phát hành và phân phối chứng khoán.

Trong trường hợp bảo lãnh phát hành:

 Đấu giá tại các tổ chức tài chính trung gian (tổng mệnh giá số cổ phiếu bán đấu giá từ 1 đến 10 tỷ đồng);

- Các hình thức bảo lãnh: Bảo lãnh bao tiêu; Đại lý phát hành với cố gắng cao nhất; Bảo đảm tất cả hoặc không;

- Cơ chế bảo lãnh phát hành chứng khoán;  Đấu giá tại trung tâm giao dịch chứng khoán (tổng mệnh giá số cổ phiếu bán đấu giá trên 10 tỷ đồng).

Trang 79

Trang 80

- Quy trình thực hiện đợt bảo lãnh phát hành.

20 7/18/2013

Tổ chức đấu giá mua cổ phiếu

 Nhà đầu tư tham gia đấu giá:

 Gửi đơn đăng ký theo mẫu;

 Nộp tiền đặc cọc bằng 10% giá trị cổ phiếu đăng ký mua;

 Thời gian nộp đơn và đặt cọc tối thiểu 5 ngày trước ngày đấu giá;

 Thanh toán đầy đủ, đúng hạn tiền mua cổ phiếu nếu được mua;

Trang 81

Trang 82

Tổ chức đấu giá mua cổ phiếu

Bán với giá ưu đãi

 Nếu bán cổ phiếu với giá ưu đãi cho nhà đầu tư chiến lược hay CBCNV thì mức giá sẽ thấp hơn so với mức giá đấu thành công bình quân. Ta có:

 Nếu vi phạm sẽ bị hủy bỏ quyền tham gia đấu giá và không được hoàn trả tiền cọc.  Ví dụ minh họa: Số lượng cổ phiếu chào bán đấu giá 100.000 cổ phiếu, giá khởi điểm 10.000đ/cp  Nhà đầu tư A đăng ký mua 40.000 cổ phiếu với giá đặt mua là 20.000 đồng/cp;  Nhà đầu tư B đăng ký mua 30.000 cổ phiếu với giá đặt mua là 15.000 đồng/cp;  Nhà đầu tư C đăng ký mua 40.000 cổ phiếu với giá đặt mua là 12.000 đồng/cp;  Nhà đầu tư D đăng ký mua 20.000 cổ phiếu với giá đặt mua là 12.000 đồng/cp;  Nhà đầu tư E đăng ký mua 40.000 cổ phiếu với giá đặt mua là 10.000 đồng/cp.

Pưu đãi = (1 – %giảm giá) x Pbình quân

 Kết quả: Ưu tiên từ giá cao đến giá thấp  Nhà đầu tư A đặt giá cao nhất là 40.000 cp;  Nhà đầu tư B đặt giá cao thứ hai là 30.000 cp;  Nhà đầu tư C và D cùng đặt giá cao thứ ba nên được mua nhưng khối lượng đăng ký 60.000 cp cao hơn khối lượng còn lại 30.000 cp. Do đó, họ được mua theo tỷ lệ:

C = 30.000 x 40.000 / 60.000 = 20.000 cp D = 30.000 x 20.000 / 60.000 = 10.000 cp

Trang 83

Trang 84

 Giá đấu thành công bình quân: Tính theo bình quân gia quyền, Pmua = 16.000 đồng/cp.