1
TRƯ Ờ NG ĐẠ I HỌ C PHẠ M VĂN ĐỒ NG
KHOA SƯ PHẠ M TỰ NHIÊN
-----o0o -----
BÀI GIẢ NG
THỨ C ĂN VẬ T NUÔI
(Dùng cho bậ c Cao đẳ ng ngành Sư phạ m Kỹ thuậ t Nông nghiệ p)
Giả ng viên: Lê Văn An
Quả ng Ngãi, tháng 12 năm 2014
2
DANH MỤ C NHỮ NG TỪ VIẾ T TẤ T
Dinh dư ỡ ng (dd)
Độ ng vậ t (đv)
Đơ n vị thứ c ăn (ĐVTA)
Giá trị dinh dư ỡ ng (GTDD)
Giá trị sinh vậ t họ c protein (GTSVH protein) = BV
Giá trị năng lư ợ ng (GTNL)
Hệ số tiêu hóa (HSTH)
Khẩ u phầ n cơ sở (KPCS)
Khẩ u phầ n thí nghiệ m (KPTN)
Kích thích sinh trư ở ng (ktst)
Kích thích tố (ktt)
Năng lư ợ ng (NL)
Sinh viên (sv)
Thành phầ n hóa họ c (TPHH)
Thứ c ăn căn bả n (TACB)
Thứ c ăn bổ túc (TABT)
Thứ c ăn (tă)
Thứ c ăn hỗ n hợ p (tăhh)
Thứ c ăn tổ ng hợ p (tă TH)
Thự c vậ t (tv)
Tiêu hóa (t/h)
Tỉ lệ tiêu hóa (TLTH)
Và (&)
Vậ t nuôi (vn)
Vitamine (vit.)
Vi sinh vậ t (vsv)
3
LỜ I NÓI ĐẦ U
Bài giảng thứ c ăn vậ t nuôi đư ợ c biên soạ n theo chư ơ ng trình chính thứ c củ a Bộ
Giáo dụ c và Đào tạ o chuyên ngành Kỹ thuậ t nông nghiệ p, dành cho sinh viên hệ Cao
đẳ ng Sư phạ m chính qui, trư ờ ng Đạ i họ c Phạ m Văn Đồ ng.
Mụ c tiêu chung củ a họ c phầ n:
Về kiế n thứ c
- Sinh viên (sv) phả i hiể u kỹnhữ ng kiế n thứ c cơ bả n về vai trò củ a các chấ t
dinh dư ỡ ng (dd), nhu cầ u củ a từ ng chấ t dinh dư ỡ ng đố i vớ i cơ thể vậ t nuôi (vn).
- Biế t giá trị dinh dư ỡ ng củ a các loạ i thứ c ăn (tă), phân loạ i thứ c ăn; biế t sử
dụ ng, chế biế n, dự trữ , bả o quả n thứ c ăn cho từ ng loạ i vậ t nuôi.
Về kỹ năng
- Sinh viên phả i biế t vậ n dụ ng nhữ ng kiế n thứ c về dinh dư ỡ ng, thứ c ăn,
phư ơ ng pháp xác đị nh tiêu chuẩ n, phố i hợ p khẩ u phầ n để xây dự ng qui trình nuôi
dư ỡ ng các loạ i vậ t nuôi ở gia đình và đị a phư ơ ng.
- Biế t sử dụ ng thành thạ o các thiế t bị , đồ dùng dạ y họ c môn họ c nhằ m nâng
cao kỹ năng thự c hành và (&) năng lự c chuyên môn trong quá trình họ c tậ p.
Về thái độ
Sinh viên phả i biế t tự họ c, tự nghiên cứ u, không ngừ ng hoàn thiệ n kiế n thứ c,
thư ờ ng xuyên cậ p nhậ t tri thứ c mớ i. Vậ n dụ ng kiế n thứ c đã họ c vào thự c tiễ n chăn
nuôi ở gia đình và đị a phư ơ ng.
Họ c phầ n này có 2 tín chỉ , nộ i dung bài giả ng gồ m: 5 chư ơ ng và 4 bài thự c
hành
Chư ơ ng 1. Mở đầ u
Chư ơ ng 2. Thành phầ n dinh dư ỡ ng và vai trò củ a các chấ t dd trong thứ c ăn vậ t nuôi.
Chư ơ ng 3. Phân loạ i tă và đặ c điể m mộ t số loạ i tă thư ờ ng dùng trong chăn nuôi.
Chư ơ ng 4. Chế biế n và dự trữ thứ c ăn vậ t nuôi.
Chư ơ ng 5. Nhu cầ u dinh dư ỡ ng, tiêu chuẩ n ăn và khẩ u phầ n ăn cho vậ t nuôi.
Bố n bài thự c hành nhằ m củ ng cố kiế n thứ c lý thuyế t và nâng cao kỹ năng thự c
hành, giúp sinh viên có thể vậ n dụ ng vào thự c tế giả ng dạ y và tham gia sả n xuấ t.
4
Nhữ ng kiế n thứ c trên đư ợ c lự a chọ n từ nhữ ng vấ n đề cơ bả n, hiệ n đạ i, nhữ ng
hiể u biế t mớ i, nhữ ng tiế n bộ kỹ thuậ t tiên tiế n trên thế giớ i và nhữ ng kế t quả nghiên
cứ u trong nư ớ c đư ợ c chọ n lọ c, cô đọ ng để đư a vào bài giả ng.
Chúng tôi hi vọ ng rằ ng đây là tài liệ u cầ n thiế t không chỉ cho các thầ y, cô giáo
và sinh viên ngành Kỹ thuậ t nông nghiệ p, mà còn là tư liệ u bổ ích cho nhữ ng ngư ờ i
muố n tìm hiể u lĩnh vự c này.
Trong quá trình biên soạ n không sao tránh khỏ i nhữ ng thiế u sót, mong quí vị
và các bạ n đồ ng nghiệ p góp ý, bổ sung để bài giả ng đư ợ c hoàn thiệ n hơ n.
Chúng tôi xin chân thành cả m ơ n.
Tác giả
5
PHẦ N A. LÝ THUYẾ T
Chư ơ ng 1.BÀI MỞ ĐẦ U (1 tiế t)
Mụ c tiêu
- Sinh viên hiể u và phân biệ t đư ợ c thứ c ăn và dinh dư ỡ ng.
- Biế t rõ nguồ n gố c và nhữ ng thành tự u về thứ c ăn và dinh dư ỡ ng.
1.1. Khái niệ m về thứ c ăn và dinh dư ỡ ng
1.1.1. Nguồ n gố c củ a thứ c ăn vậ t nuôi
Thứ c ăn vậ t nuôi thay đổ i theo sự phát triể n kinh tế củ a xã hộ i loài ngư ờ i:
-Khi con ngư ờ i số ng du mụ c, thứ c ăn vậ t nuôi chỉ là cỏ thiên nhiên.
-Khi con ngư ờ i biế t trồ ng trọ t, thứ c ăn vậ t nuôi ngoài cỏ thiên nhiên, còn có các sả n
phẩ m phụ củ a trồ ng trọ t.
-Khi ngành chăn nuôi đư ợ c đề cao, thứ c ăn vậ t nuôi là cỏ thiên nhiên, sả n phẩ m phụ
củ a trồ ng trọ t, sả n phẩ m phụ củ a công nghiệ p và trồ ng cây thứ c ăn.
- Khi ngành chăn nuôi càng phát triể n,con ngư ờ i dùng thứ c ăn thự c vậ t (tv), thứ c ăn
độ ng vậ t (đv), thứ c ăn khoáng (tă K), vi sinh vậ t (vsv) và thứ c ăn tổ ng hợ p (tă TH).
1.1.2. Đị nh nghĩa thứ c ăn và dinh dư ỡ ng
1.1.2.1. Đị nh nghĩa chung
Thứ c ăn là nhữ ng sả n phẩ m có nguồ n gố c từ thự c vậ t, độ ng vậ t, chấ t khoáng,
vi sinh vậ t, hóa họ c, công nghệ sinh họ c… Nhữ ng sả n phẩ m này cung cấ p chấ t dinh
dư ỡ ng cho vậ t nuôi; nó phả i phù hợ p hợ p vớ i đặ c điể m cấ u tạ o, sinh lí củ a bộ máy
tiêu hóa vậ t nuôi- nên vậ t nuôi có thể ăn đư ợ c, tiêu hóa và hấ p thu đư ợ c mà số ng và
sả n xuấ t bình thư ờ ng trong mộ t thờ i gian dài.
1.1.2.2. Đị nh nghĩa về chứ c năng
Thứ c ăn là nhữ ng chấ t mang lạ i cho cơ thể nhữ ng nguyên liệ u để :
-Sinh năng lư ợ ng-bù đắ p nhữ ng hao tổ n hàng ngày củ a cơ thể .
- Tạ o ra các tế bào mớ i, các chấ t mớ i, các tổ chứ c mớ i- cầ n cho sự số ng, sự sinh
trư ở ng, phát triể n củ a cơ thể .
- Dự trữ trong cơ thể .
Nhìn chung, nhữ ng chấ t dinh dư ỡ ng trong thứ c ăn khi vào trong cơ thể củ a
từ ng vậ t nuôi sẽ biế n đổ i thành các chấ t dinh dư ỡ ng cho cơ thể .
1.1.2.3. Dinh dư ỡ ng là gì?