BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC LẠC HỒNG
BÀI GIẢNG
THUẾ
TRẦN VĂN QUYỀN
Tháng 4 năm 2024
74
LỜI NÓI ĐẦU
Ngày nay trong nền kinh tế thị trường, thuế không chỉ đơn thuần là nguồn thu
ngân sách nhà nước, sức lan tỏa và mức độ ảnh hưởng của thuế ngày càng sâu, rộng
đến mọi thành phần của xã hội. Đối với sinh viên thuộc khối ngành kinh tế, thuế là
môn học rất cần thiết. Tuy nhiên việc nghiên cứu môn thuế của sinh viên thường gặp
khó khăn khi các giáo trình thuế nhanh chóng bị lỗi thời do sự thay đổi thường xuyên
của chính sách thuế.
Cuốn giáo trình này ra đời với mục đích hệ thống hóa kiến thức về thuế, cập
nhật và chỉnh lý thường xuyên chính sách thuế, đáp ứng nhu cầu học tập và nghiên
cứu của sinh viên một cách thuận tiện với chi phí tham khảo tài liệu hợp lý nhất.
Mặc dù tập thể tác giả đã cố gắng, song trong quá trình biên soạn không tránh
khỏi sai sót, khiếm khuyết nhất định. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các
bạn sinh viên, các đồng nghiệp, các nhà nghiên cứu, các doanh nghiệp để lần chỉnh lý
sau được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cám ơn sự quan tâm của quý bạn
đọc. Thư góp ý xin gửi về địa chỉ:
Khoa Tài chính – Kế toán trường Đại học Lạc Hồng
Số 10 Huỳnh Văn Nghệ, Phường Bửu Long, TP. Biên Hòa, Tỉnh Đồng Nai.
Điện thoại: 0919.571.988
Email: quyentckt3979@gmail.com
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU..............................................................................................................II
MỤC LỤC...................................................................................................................III
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ THUẾ.....................................................................1
1.1 KHÁI NIỆM VÀ ĐẶC TRƢNG CƠ BẢN CỦA THUẾ.....................................1
1.1.1 Khái niệm...........................................................................................................1
1.1.2 Các đặc trƣng cơ bản của thuế.......................................................................1
1.1.2.1 Tính chất bắt buộc.....................................................................................1
1.1.2.2 Tính chất không bồi hoàn trực tiếp, riêng biệt........................................2
1.1.2.3 Chỉ dùng cho chi tiêu công........................................................................2
1.2 BẢN CHẤT VÀ VAI TRÕ CỦA THUẾ...............................................................2
1.2.1 Bản chất của thuế..............................................................................................2
1.2.2 Vai trò của thuế trong nền kinh tế thị trƣờng...............................................2
1.3 CÁC YẾU TỐ CƠ BẢN CẤU THÀNH LUẬT THUẾ........................................3
1.4 PHÂN LOẠI THUẾ................................................................................................3
1.4.1 Phân theo phƣơng thức huy động của thuế...................................................3
1.4.2 Phân theo đối tƣợng của thuế..........................................................................4
1.4 3 Phân theo tính chất của thuế...............................................................................4
1.5 CÁC TIÊU THỨC XÂY DỰNG HỆ THỐNG THUẾ.........................................5
1.5.1 Công bằng..........................................................................................................5
1.5.2 Hiệu quả.............................................................................................................5
1.5.3 Ổn định và linh hoạt.........................................................................................5
1.5.4 Nhất quán, phù hợp với thực tiễn và thông lệ Quốc tế..................................5
1.6 TÁC ĐỘNG KINH TẾ CỦA THUẾ......................................................................6
1.6.1 Tác động đến giá cả và sản lƣợng cung - cầu.................................................6
1.6.2 Tác động đến thƣơng mại Quốc tế..................................................................6
1.6.3 Tác động đến thu nhập và phân phối lại thu nhập........................................6
1.7 HỆ THỐNG THUẾ HIỆN HÀNH ĐỐI VỚI CÁC HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT
KINH DOANH...............................................................................................................7
1.7.1 Các loại thuế doanh nghiệp sản xuất nông nghiệp phải nộp........................7
1.7.2 Các loại thuế doanh nghiệp khai thác tài nguyên phải nộp..........................7
1.7.3 Các loại thuế doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa rồi bán trong nƣớc phải nộp
.....................................................................................................................................8
1.7.4 Các loại thuế doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh khác phải nộp................9
CHƢƠNG 2 THUẾ XUẤT KHẨU VÀ THUẾ NHẬP KHẨU..........................................10
2.1 KHÁI NIỆM ĐẶC ĐIỂM VÀ VAI TRÕ............................................................10
2.1.1 Khái niệm.........................................................................................................10
2.1.2 Đặc điểm..........................................................................................................11
2.1.3 Vai trò.............................................................................................................11
2.1.3.1 Thiết lập hàng rào thuế quan nhằm bảo hộ nền sản xuất trong nƣớc 11
2.1.3.2 Góp phần kiểm soát hoạt động xuất khẩu và nhập khẩu.....................11
2.1.3.3 Góp phần thu hút vốn đầu tƣ nƣớc ngoài.............................................12
2.1.3.4 Tạo nguồn thu cho ngân sách Nhà nƣớc...............................................12
2.2 NGƢỜI NỘP THUẾ, ĐỐI TƢỢNG CHỊU THUẾ.........................................12
2.2.1 Ngƣời nộp thuế................................................................................................12
2.2.2 Đối tƣợng chịu thuế, đối tƣợng không thuộc diện chịu thuế.....................13
2.3 CĂN CỨ VÀ PHƢƠNG PHÁP TÍNH THUẾ...................................................33
2.3.1 Đối với thuế xuất khẩu...................................................................................33
2.3.1.1 Phƣơng pháp tính thuế............................................................................33
2.3.1.2 Căn cứ tính thuế.......................................................................................34
2.3.2 Đối với thuế nhập khẩu..................................................................................34
2.3.2.1 Phƣơng pháp tính thuế............................................................................35
2.3.2.2 Căn cứ tính thuế.......................................................................................36
2.4 XÉT MIỄN, GIẢM THUẾ, HOÀN THUẾ........................................................42
2.4.1 Xét miễn thuế...................................................................................................42
2.4.2 Giảm thuế........................................................................................................43
2.4.3. Hoàn thuế........................................................................................................43
2.4.3.1 Hoàn thuế nhập khẩu...............................................................................44
2.4.3.2 Hoàn thuế xuất khẩu................................................................................44
2.5 TRUY THU THUẾ...............................................................................................47
2.6 HƢỚNG DẪN KÊ KHAI THUẾ, NỘP THUẾ:...............................................47
2.6.1 Kê khai:............................................................................................................47
2.6.2 Nộp thuế xuất khẩu, nhập khẩu:...................................................................50
CHƢƠNG 3 THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIẾT............................................................57
3.1 KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VÀ VAI TRÕ...........................................................57
3.1.1 Khái niệm.........................................................................................................57
3.1.2 Đặc điểm..........................................................................................................57
3.1.3 Vai trò..............................................................................................................58
3.2 ĐỐI TƢỢNG CHỊU THUẾ, NGƢỜI NỘP THUẾ.........................................58
3.2.1 Đối tƣợng chịu.................................................................................................58
3.2.1.1 Hàng hoá...................................................................................................58
3.2.1.2 Dịch vụ.......................................................................................................58
3.2.2 Đối tƣợng không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt...............................................58
3.2.3 Ngƣời nộp thuế................................................................................................63
3.3. CĂN CỨ VÀ PHƢƠNG PHÁP TÍNH THUẾ..................................................63
3.3.1 Phƣơng pháp tính thuế...................................................................................63
3.3.2 Căn cứ tính thuế..............................................................................................63
3.3.2.1 Giá tính thuế.............................................................................................63
3.3.2.2 Thuế suất...................................................................................................70
3.3.2.3 Khấu trừ thuế tiêu thụ đặc biệt của nguyên liệu...................................73
3.4 XÉT MIỄN, GIẢM, HOÀN THUẾ TIÊU THỤ ĐẶC BIỆT.............................75
3.4.1 Xét miễn, giảm thuế........................................................................................75
3.4.2 Hoàn thuế.........................................................................................................76
3.4.2.1 Hàng tạm nhập khẩu, tái xuất khẩu bao gồm.......................................77
3.4.2.2 Hàng hoá là nguyên liệu nhập khẩu để sản xuất, gia công hàng xuất
khẩu: ....................................................................................................................77
3.4.2.3 Cơ sỡ có số thuế TTĐB nộp thừa khi quyết toán..................................77
3.4.2.4 Hoàn thuế TTĐB trong các trƣờng hợp khác:.....................................77
3.5. HƢỚNG DẪN ĐĂNG KÝ, KÊ KHAI, NÔP VÀ QUYẾT TOÁN THUẾ......78
3.5.1 Đăng ký thuế....................................................................................................78
3.5.2 Kê khai thuế.....................................................................................................78
3.5.3 Nộp thuế...........................................................................................................79
3.5.4 Quyết toán thuế...............................................................................................79
CHƢƠNG 4 THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG...............................................................84
4.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VÀ VAI TRÕ..........................................................84
4.1.1 Khái niệm và lịch sử hình thành....................................................................84
4.1.2 Đặc điểm..........................................................................................................84
4.1.3 Vai trò...............................................................................................................84
4.2 ĐỐI TƢỢNG CHỊU THUẾ, NGƢỜI NỘP THUẾ.........................................85
4.2.1 Đối tƣợng chịu thuế........................................................................................85
4.2.2 Đối tƣợng không thuộc diện chịu thuế giá trị gia tăng...............................85
4.2.3 Ngƣời nộp thuế:...............................................................................................94
4.3 CĂN CỨ VÀ PHƢƠNG PHÁP TÍNH THUẾ...................................................94
4.3.1 Phƣơng pháp khấu trừ:..................................................................................94
4.3.1.1 Thuế GTGT đầu ra:.................................................................................94
4.3.1.2 Thuế GTGT đầu vào đƣợc khấu trừ....................................................111
4.3.1 Phƣơng pháp trực tiếp:................................................................................128
4.3.1.1 Đối tƣợng áp dụng:................................................................................128
4.3.1.2 Phƣơng pháp tính...................................................................................128
4.4 HƢỚNG DẪN ĐĂNG KÝ, KÊ KHAI, NỘP, HOÀN THUẾ GTGT............129
4.4.1 Hƣớng dẫn đăng ký thuế..............................................................................129
4.4.2 Hƣớng dẫn kê khai thuế GTGT..................................................................130
4.4.3 Nộp thuế giá trị gia tăng..............................................................................134
4.4.4 Hoàn thuế.......................................................................................................139
4.4.4.1 Đối tƣợng và trƣờng hợp đƣợc hoàn thuế GTGT..............................139
4.4.4.2 Hồ sơ hoàn thuế GTGT..........................................................................142
4.4.5 Giảm thuế.......................................................................................................146
CHƢƠNG 5 THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP............................................152
5.1 KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM, VAI TRÕ...............................................................152
5.1.1 Khái niệm.......................................................................................................152
5.1.2 Đặc điểm.........................................................................................................152
5.1.3 Vai trò:...........................................................................................................153
5.2 ĐỐI TƢỢNG NỘP THUẾ, THU NHẬP CHỊU THUẾ..................................153
5.2.1 Đối tƣợng nộp thuế:......................................................................................153
5.2.2 Thu nhập chịu thuế và thu nhập miễn thuế...............................................153
5.2.2.1 Thu nhập chịu thuế................................................................................153
5.2.2.2 Thu nhập miễn thuế...............................................................................154
5.3. CĂN CỨ VÀ PHƢƠNG PHÁP TÍNH THUẾ................................................155
5.3.1 Phƣơng pháp tính thuế.................................................................................155
