TRƯỜNG ĐẠI HỌC PHẠM VĂN ĐỒNG KHOA SPTN– TỔ GDMN Ths Nguyễn Thị Thu Hảo
Bài giảng
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG ÂM NHẠC CHO TRẺ MẦM NON
DÀNH CHO HỆ CAO ĐẲNG NGÀNH GDMN
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU ............................................................................................................................. 1
2.1.1. Về phẩm chất ....................................................................................................... 2
2.2.2. Về năng lực…………………………………………………………………………2 Chương 1 : MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ GIÁO DỤC ÂM NHẠC TRONG TRƯỜNG
MẦM NON .................................................................................................................................. 3
`1.1. Vai trò của giáo dục âm nhạc trong quá trình hình thành và phát triển
nhân cách trẻ em .......................................................................................................... 3
1.1.1. Âm nhạc là phương tiện giáo dục thẩm mĩ ...................................................... 3
1.1.2. Âm nhạc là phương tiện giáo dục đạo đức ...................................................... 4
1.1.3. Âm nhạc góp phần phát triển trí tuệ ................................................................. 4
1.1.4. Âm nhạc tác động lên sự phát triển sinh lý của trẻ .......................................... 5
1.2. Đặc điểm khả năng âm nhạc của trẻ mầm non .................................................. 6
1.2.1. Trẻ dưới 1 tuổi .................................................................................................. 6
1.2.2. Trẻ từ 1- 2 tuổi ................................................................................................. 6
1.2.3. Trẻ 2 - 3 tuổi ..................................................................................................... 6
1.2.4. Trẻ 3 - 4 tuổi ..................................................................................................... 6
1.2.5. Trẻ 4 - 5 tuổi ..................................................................................................... 7
1.2.6. Trẻ 5 - 6 tuổi ..................................................................................................... 7
1.2.7. Đặc điểm phát triển vận động của trẻ .............................................................. 7
1.3. Những đặc điểm tâm lý của trẻ mẫu giáo có liên quan đến sự tiếp nhận âm
nhạc ............................................................................................................................... 8
1.4. Mục đích, nhiệm vụ giáo dục âm nhạc .............................................................. 9
1.4.1. Mục đích ........................................................................................................... 9
1.4.2. Nhiệm vụ giáo dục âm nhạc ............................................................................. 9
1.5. Hệ thống phương pháp dạy học âm nhạc ........................................................... 9
1.5.1. Phương pháp trực quan thính giác qua trình bày tác phẩm .............................. 9
1.5.2. Phương pháp dùng lời (giảng giải, chỉ dẫn, đặt câu hỏi đàm thoại) ............. 10
1.5.3. Phương pháp thực hành nghệ thuật (học thuộc, tập luyện) ............................ 10
1.5.4. Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan ...................................................... 10
Chương 2. PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG ÂM NHẠC TRONG
TRƯỜNG MẦM NON ............................................................................................................. 12
2.1. Nghe nhạc ................................................................................................................ 12
2.1.1. Ý nghĩa của việc nghe nhạc ........................................................................... 12
2.1.2. Khả năng nghe nhạc của trẻ ........................................................................... 12
2.1.3. Sự phát triển của hoạt động nghe nhạc đối với trẻ mẫu giáo ......................... 13
2.1.4. Nội dung nghe ................................................................................................ 13
2.1.5. Hướng lựa chọn bài hát, bản nhạc cho trẻ nghe ............................................. 14
2.1.6. Phương pháp dạy trẻ nghe nhạc ..................................................................... 15
2.1.7. Các hình thức cho trẻ nghe nhạc .................................................................... 16
2.1.8. Quá trình cho trẻ nghe nhạc ........................................................................... 17
2.2. Ca hát ...................................................................................................................... 17
2.2.1. Ý nghĩa giáo dục của ca hát .......................................................................... 17
2.2.2. Đặc điểm cơ quan phát âm của trẻ ................................................................. 18
2.2.3. Yêu cầu cần đạt khi dạy hát ........................................................................... 18
2.2.4. Lựa chọn bài hát cho trẻ hát ........................................................................... 19
2.2.5. Quá trình dạy hát ............................................................................................ 19
2.3. Vận động theo nhạc ................................................................................................ 21
2.3.1. Ý nghĩa của vận động theo nhạc ................................................................... 21
2.3.2. Đặc điểm phát triển vận động của trẻ ............................................................ 21
2.3.3. Các hình thức vận động theo nhạc ................................................................. 22
2.3.4. Phương pháp hướng dẫn trẻ vận động theo nhạc ........................................... 23
2.3.5. Quá trình dạy vận động theo nhạc ................................................................. 23
2.4. Trò chơi âm nhạc ................................................................................................... 25
2.4.1. Ý nghĩa của trò chơi âm nhạc ........................................................................ 25
2.4.2. Các dạng trò chơi âm nhạc ............................................................................. 25
2.4.3. Các bước tổ chức cho trẻ chơi ........................................................................ 25
Chương 3: CÁC HÌNH THỨC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG ÂM NHẠC TRONG
TRƯỜNG MẦM NON ............................................................................................................. 27
3.1. Giờ học nhạc............................................................................................................ 27
3.1.1. Giờ học âm nhạc của trẻ nhà trẻ ..................................................................... 28
3.1.2. Giờ học âm nhạc của trẻ mẫu giáo ................................................................. 28
3.2. Hoạt động âm nhạc trong đời sống hàng ngày ở trường mầm non ................... 30
3.2.1. Trước giờ học buổi sáng ............................................................................... 30
3.2.2. Giờ học khác .................................................................................................... 31
3.2.3. Sử dụng âm nhạc sau giờ học buổi sáng .......................................................... 33
3.3. Âm nhạc trong ngày hội ngày lễ ............................................................................ 34
3.3.1. Ý nghĩa ........................................................................................................... 34
3.3.2. Chuẩn bị và tiến hành ..................................................................................... 34
Chương 4. THIẾT KẾ KẾ HOẠCH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG ÂM NHẠC VÀ TẬP
DẠY TRONG TRƯỜNG MẦM NON……………………………………………………..37
4.1. Phân phối chương trình ......................................................................................... 37
4.2. Xây dựng kế hoạch ................................................................................................. 40
4.1.1. Lập kế hoạch theo chủ đề ............................................................................... 40
4.1.2. Các bước thiết kế bài soạn giáo dục âm nhạc theo chủ đề ............................. 41
4.3. Tập dạy ................................................................................................................... 43
TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................................ 44
PHỤ LỤC…………………………………………………………………………………… 45
LỜI MỞ ĐẦU
Giáo dục mầm non là mắc xích đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân có
nhiệm vụ hình thành và phát triển nhân cách trẻ, tạo ra thế hệ người Việt Nam có đầy
đủ những phẩm chất về sức khỏe, trí tuệ cũng như đạo đức đáp ứng yêu cầu ngày càng
cao của xã hội.
Trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách trẻ, giáo dục âm nhạc là một
trong những nhiệm vụ quan trọng. Mục đích của công việc này là bước đầu hình thành
cho trẻ những năng lực hoạt động âm nhạc như: ca hát, vận động theo nhạc, nghe nhạc
và trò chơi âm nhac. Ngoài ra, học phần còn giúp cho trẻ có lòng yêu âm nhạc, thích
hát múa và góp phần phát triển toàn diện nhân cách trẻ. Nội dung học phần bao gồm:
Vai trò của hoạt động âm nhạc đối với sự phát triển của trẻ. Các dạng hoạt động âm
nhạc trong trường mầm non như ca hát, nghe hát, vận động theo nhạc, trò chơi âm
nhạc. Phương pháp và hình thức tổ chức hướng dẫn các dạng hoạt động âm nhạc cho
trẻ tại trường mầm non.
Bài giảng này được sử dụng cho đối tượng là sinh viên chuyên ngành giáo dục
mầm non, hệ cao đẳng. Bài giảng cũng có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho
1
các hệ đào tạo giáo viên mầm non khác.
Mục tiêu của học phần
Khi học xong môn học này, SV có được
2.1.1. Về phẩm chất
- Nhận định được tầm quan trọng của hoạt động âm nhạc đối với trẻ.
- Yêu thích hoạt động âm nhạc, tích cực sáng tạo, ham hiểu biết, áp dụng những
phương pháp mới nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non.
- Yêu nghề, yêu trẻ, quan tâm tất cả trẻ, chú ý đến đặc điểm riêng của từng trẻ
trong quá trình tổ chức cho trẻ hoạt động âm nhạc.
- Mong muốn được đưa âm nhạc đến với trẻ.
2.1.2. Về năng lực
- Có khả năng hiểu và nắm bắt tốt về đặc điểm, khả năng âm nhạc của trẻ ở
từng độ tuổi và phương pháp giáo dục, tổ chức các hoạt động âm nhạc cho trẻ từ 0- 6
tuổi ở trường mầm non.
- Có khả năng vận dụng được các phương pháp, biện pháp, hình thức đã học
vào việc tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ.
- Có khả năng phân tích đánh giá được tiết dạy của mình, của bạn.
- Có khả năng ca hát,vận động minh họa phù hợp các bài hát thiếu nhi và
chuyển tải được các bài hát đến với trẻ.
- Có khả năng nghiên cứu tài liệu, lập được kế hoạch tổ chức hoạt động âm
nhạc phù hợp với trẻ từng độ tuổi .
- Có khả năng thiết kế môi trường hoạt động âm nhạc phù hợp và tạo cho trẻ
2
khả năng biểu diễn say mê hứng thú.
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ GIÁO DỤC ÂM NHẠC
TRONG TRƯỜNG MẦM NON
`1.1. Vai trò của giáo dục âm nhạc trong quá trình hình thành và phát triển nhân
cách trẻ em
- Đối với trẻ mầm non, âm nhạc là một trong các loại hình nghệ thuật phát triển
năng lực cảm xúc, tưởng tượng sáng tạo, sự tập trung chú ý, khả năng diễn tả hứng thú
của trẻ.
- Âm nhạc tác động mạnh mẽ đến tình cảm con người, làm thoả mãn nhu cầu tình
cảm của trẻ.
- Âm nhạc là phương tiện giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh, phát triển ngôn
ngữ, quan hệ giao tiếp, trao đổi tình cảm… Đối với trẻ mầm non âm nhạc là nhu cầu
không thể thiếu, âm nhạc tạo điều kiện cho trẻ phát triển các chức năng tâm lý, năng
lực hoạt động và sự hiểu biết.
1.1.1. Âm nhạc là phương tiện giáo dục thẩm mĩ
- Âm nhạc là một trong các bộ môn nghệ thuật giáo dục cái đẹp cho trẻ, giúp trẻ
tưởng tượng tập nói lên cảm xúc của mình, trẻ thấy được mình có thể diễn tả những ý
nghĩ, những ước mơ, những cảm xúc mạnh mẽ hay dịu dàng.
- Trong dạy học âm nhạc, điều quan trọng là phải cho trẻ tham gia tất cả các hoạt
động như nghe nhạc, vận động theo nhạc, trò chơi âm nhạc. Được tiếp xúc với âm
nhạc ở một chừng mực nào đó trẻ sẽ biết nhận xét, trao đổi… sự cảm nhận của trẻ về ý
nghĩa của lời ca, âm điệu tiết tấu của bài hát được nghe giúp trẻ thêm yêu tác phẩm âm
nhạc, đó chính là ý nghĩa của giáo dục thẩm mĩ.
- Tiếp xúc âm nhạc có quá trình, thường xuyên sẽ tạo cho trẻ sự ham thích, xuất
hiện quan hệ lựa chọn, nghĩa là có sự ham thích khác nhau. Đó chính là cơ sở của việc
hình thành thị hiếu âm nhạc.
- Âm nhạc nói chung và hoạt động ca hát nói riêng có sức mạnh lôi cuốn tâm hồn,
tình cảm của con người trong đời sống xã hội, nhất là đối với trẻ thơ. Âm nhạc chân
chính có giá trị cảm hoá mọi người cùng hướng tới cái đẹp.
Ví dụ: Bài hát, Con chim non, Chị ong nâu và em bé, Cá vàng bơi, Màu hoa, Hoa
3
trường em, Mùa hè đến, Con cò cánh trắng… những hình ảnh mang biểu tượng về cái
đẹp được thể hiện rõ trong bài hát. Những hình ảnh này nuôi dưỡng tâm hồn trẻ những
nhận thức về cái đẹp. Từ nhận thức cái đẹp một cách khách quan sẽ đi sâu vào thế giới
nội tâm của trẻ.
- Bài hát giáo dục tình cảm thẩm mỹ cho trẻ (cái đẹp trong ứng xử với ông bà cha
mẹ…).
Giáo dục tình cảm thẩm mĩ cho trẻ thông qua hoạt động âm nhạc trong trường
mầm non làm phong phú thêm đời sống tinh thần của trẻ, giúp trẻ cảm thụ cái đẹp, tạo
niềm tin cho các cháu vui sống trong hiện tại và tương lai.
1.1.2. Âm nhạc là phương tiện giáo dục đạo đức
Đại văn hào M.Gorki đã nhận xét: “ Âm nhạc tác động một cách kì diệu đến tận
đáy lòng. Nó khám phá cái phẩm chất cao quí nhất ở con người”.
Lời ca trong các tác phẩm âm nhạc giàu hình ảnh, phong phú và mang đậm chất
trữ tình. Chính vì vậy nó đã giúp trẻ phát hiện và cảm nhận vẻ đẹp trong thiên nhiên,
sự ngộ nghĩnh đáng yêu của các con vật quen thuộc, về tình cảm gia đình, bạn bè, tình
yêu quê hương đất nước... từ đó gợi cho trẻ về cách ứng xử, hay nói cách khác là giáo
dục cho trẻ đạo đức làm người.
Những bài dân ca, đồng dao phong phú về âm điệu, tiết tấu, phương thức diễn
xướng, phong tục tập quán sẽ cho trẻ hiểu biết về bản sắc âm nhạc dân tộc Việt Nam,
bồi dưỡng cho trẻ cảm xúc trữ tình, lòng tự hào về văn hoá dân tộc.
Các hoạt động âm nhạc của trẻ mầm non thường diễn ra trong một nhóm hoặc tập
thể lớp, khi cùng nhau múa hát, chơi trò chơi âm nhạc giúp trẻ vui tươi, hồn nhiên,
thoải mái và tự tin hơn.
Khi tham gia các hoạt động âm nhạc, mỗi trẻ đều phải chấp hành tính tổ chức, sự
chú ý, phản ứng nhanh, biết kiềm chế, điều khiển vận động phù hợp với âm nhạc, biết
nhường nhịn, giúp đỡ lẫn nhau. Do đó âm nhạc là phương tiện giáo dục cho trẻ về văn
hoá giao tiếp, hành vi ứng xử và tính tập thể, tạo điều kiện hình thành những phẩm
chất đạo đức của trẻ.
1.1.3. Âm nhạc góp phần phát triển trí tuệ
Nghệ thuật âm nhạc không chỉ là món ăn tinh thần mà còn có vai trò thúc đẩy
4
mạnh mẽ quá trình phát triển trí tuệ của trẻ.
Tiến sỹ Hovard Gardner, giáo sư trường Đại học Harvard nghiên cứu lí thuyết về
các trí thông minh đa diện cho rằng, thông minh âm nhạc là một trong bảy trí thông
minh ban đầu của con người (trong số thông minh ngôn ngữ, logic toán, thông minh
hình tượng…)
Ở trẻ mẫu giáo, các hình thức tư duy trực quan hành động và trực quan hình
tượng biểu hiện trong bất kì hoạt động nào, trong đó có âm nhạc.
- Âm nhạc góp phần thúc đẩy sự phát triển trí tuệ.
- Âm nhạc làm giàu vốn sống cho trẻ.
- Âm nhạc làm phát triển ngôn ngữ mở rộng vốn từ cho trẻ. Âm nhạc giủp trẻ
phát triển trí nhớ, khi trẻ hát cùng lúc phải ghi nhớ lời ca, giai điệu, tiết tấu. Điều này
có tác dụng rèn luyện đôi tai nhạy bén cho trẻ, đồng thời tăng cường sự nhận thức của
trẻ về thế giới xung quanh.
- Để hát được một bài hát, trước hết trẻ phải chú ý lắng nghe, sau đó bắt đầu tư
duy (phân tích, so sánh, tổng hợp, cảm nhận…) và ghi nhớ lại, tái tạo lại. Không
những hát đúng, chính xác mà trẻ còn hát tốt, diễn cảm giúp trẻ có khả năng liên
tưởng, tưởng tượng trên cơ sở đó giúp phát triển trí tuệ.
1.1.4. Âm nhạc tác động lên sự phát triển sinh lý của trẻ
Từ cuối thế kỉ XIX, hai nhà sinh lí học Nga I.M.Doghen và I.R.Tackhanop đã
nghiên cứu thí nghiệm xác nhận điều mà trong thực hành hàng ngày mọi người đều
biết: “ Âm nhạc rõ ràng ảnh hưởng đến hô hấp, đến tuần hoàn của máu và các quá
trình sinh lí khác.
- Nghe, vận động theo nhạc giúp trẻ tập phối hợp các động tác đi, chạy, nhảy
chính xác, tác phong nhanh nhẹn. Vận động toàn thân khi có nhạc đi kèm tạo cho trẻ
sự mềm dẻo, nhịp nhàng, ảnh hưởng tốt đến tim mạch và sự phát triển cơ..
- Hát cũng liên quan trực tiếp đến sự phát triển thể lực của trẻ, giúp trẻ cũng cố cơ
quan phát âm, thở sâu, tránh nói lắp, đẩy mạnh chức năng hoạt động của cơ quan phát
thanh, hô hấp… tạo sự liên hệ nhạy bén giữa các giác quan.
- Khi hát luôn nhắc trẻ tư thế ngồi thẳng, đứng thẳng, lưng không gù đó là điều
quan trọng để tạo tư thế đúng. “Tai âm nhạc” phát triển cùng với sự nhạy cảm sẽ giúp
trẻ hưởng ứng những tình cảm và hành vi tốt đẹp, hoàn thiện mọi vận động thể chất ở
5
trẻ.
Như vậy, phản ứng của cơ thể đối với âm nhạc chịu sự chi phối của tác động cảm
xúc tâm lí của âm nhạc ở mức cao hơn nhiều so với tác động sinh lí trực tiếp (phản
xạ).
1.2. Đặc điểm khả năng âm nhạc của trẻ mầm non
1.2.1.Trẻ dưới 1 tuổi
Các nhà tâm lí học cho rằng, sự nhạy cảm và nghe ở trẻ phát triển rất sớm. Theo
tài liệu của Liu-blin-xkaia:
- Trẻ sơ sinh 10 - 12 ngày tuổi đã xuất hiện phản ứng với âm thanh.
- Tháng thứ 2 đã hóng chuyện.
- 4 - 5 tháng tuổi hướng ra nơi phát ra âm thanh.
- Trẻ 1 tuổi khi nghe người lớn hát trẻ bắt chước bập bẹ theo.
1.2.2. Trẻ từ 1- 2 tuổi
- Ở độ tuổi này, những bài hát vui tươi, nhộn nhịp để tạo cho trẻ xúc cảm, sự chú
ý. Trẻ hát theo người lớn những câu đơn giản. Trẻ thích nghe hát ru, âm điệu của
người thân. Hưởng ứng với âm nhạc bằng những động tác như vẫy tay, nhún chân, vỗ
tay… tuy chưa hoàn toàn khớp với âm nhạc.
1.2.3. Trẻ 2 - 3 tuổi
- Trẻ nói được những câu ngắn hoàn chỉnh, chức năng của các cơ quan vận động
phát triển ổn định hơn.
- Trẻ thể hiện hứng thú với âm nhạc qua: vỗ tay, giậm chân, thích gõ, thích
chuyển động đến tay.
- Trẻ hát được những bài hát có âm vực mi- la.
1.2.4. Trẻ 3 - 4 tuổi
- Trẻ 3 - 4 tuổi xuất hiện tính tự chủ, thích hoạt động. Trẻ nói và hát trong mọi
hoạt động, thích nghe nhạc, biết đáp ứng lại và hay bắt chước những hành động của
người khác.
- Trẻ hát được những câu dài trong bài hát quen thuộc. Đôi khi trẻ tự nghĩ ra một
câu nào đó để hát theo giai điệu mà trẻ thích, trẻ có thể tập sử dụng nhạc cụ phù hợp
với trẻ bằng những câu nhạc đơn giản. Trẻ có thể hát được những bài hát có âm vực từ
6
rê - la.
1.2.5. Nhóm trẻ 4 - 5 tuổi
- Trẻ biết nhận xét về âm nhạc như: tính chất vui vẻ, nhộn nhịp, sôi nổi hay trầm
tĩnh, êm dịu; nhịp độ nhanh hay chậm, âm sắc nhạc cụ, giọng bạn hát, tiếng kêu các
con vật…
- Trẻ biết hoà giọng mình cùng với các bạn. Trẻ thích chơi trò chơi với nhạc cụ.
Trong các động tác vận động, trò chơi trẻ biết mô phỏng hình tượng. Trẻ thích thêm
bớt từ của bài hát hoặc sáng tạo nhịp điệu mới. Đặc biệt, trẻ rất thích chơi với nhạc cụ.
1.2.6. Trẻ 5 - 6 tuổi
- Trẻ có khả năng tri giác toàn vẹn hình tượng âm nhạc.
- Trẻ có khả năng chuyển đổi điệu bộ theo âm điệu, vận động phối hợp toàn thân
với một trình tự tương đối phức tạp trong các điệu múa hay tái hiện lại những tiết tấu
khó.
- Trẻ có nhu cầu hoạt động âm nhạc, trẻ biết so sánh một vài thể loại âm nhạc về
âm thanh, tính chất, lời ca.
1.2.7. Đặc điểm phát triển vận động của trẻ
- Trẻ 1 tuổi: biết cầm, lắc, vỗ tay theo sự khích lệ của người lớn.
- Trẻ 2 - 3 tuổi: trẻ có thể học đi theo nhạc nhưng chưa thật khớp với nhạc, lặp đi
lặp lại động tác đơn giản theo nhịp điệu nhất định.
- Trẻ 3 - 4 tuổi: biết làm các động tác phối hợp đơn giản, động tác đối xứng, thực
hiện được các bước chuyển động phù hợp với tính chất mềm dẻo hay mạnh mẽ của âm
nhạc có tốc độ vừa phải.
- Trẻ 4 - 5 tuổi: Biết chuyển động nhịp nhàng theo tính chất điệu nhạc, thay đổi
bước chuyển động theo điệu nhạc. Trẻ biết nhảy thẳng, xoay tròn, xoay xung quanh
các bạn, biết chuyển đội hình đơn giản, nhảy chân sáo, đá chéo chân.
- Trẻ 5- 6 tuổi: Biết chuyển động nhịp nhàng theo tính chất của âm nhạc, thực
hiện được các động tác nhảy múa chuyển động từng đôi. Trẻ vận động theo vòng tròn,
hàng ngang. Thực hiện đúng, đẹp, diễn cảm các động tác, bước đầu nghĩ được các
động tác riêng, phối hợp nhịp nhàng toàn thân với động tác tay và chân.
* Về khả năng sử dụng nhạc cụ của trẻ em
7
- Trẻ nhà trẻ và mẫu giáo bé biết vỗ tay theo nhịp, phách của nhịp 2/4.
- Trẻ 4 - 5 tuổi sử dụng trống, phách đệm cho bài hát theo nhịp và theo tiết tấu
chậm. Trẻ có thể thổi kèn các giai điệu đơn giản trên cơ sở 1- 2 âm thanh.
- Trẻ 5 - 6 tuổi: Sử dụng các loại nhạc cụ đệm cho bài hát. Trẻ có thể tập thêm tiết
tấu nhanh, tiết tấu phối hợp, thổi kèn các giai điệu đơn giản.
1.3. Những đặc điểm tâm lý của trẻ mẫu giáo có liên quan đến sự tiếp nhận âm
nhạc
- Ở tuổi mẫu giáo xúc cảm thẩm mĩ của trẻ phát triển khá nhanh, tâm hồn trẻ nhạy
cảm, dễ xúc cảm với những sự vật, hiện tượng xung quanh. Trẻ dễ nhận ra những vẻ
đẹp và biết cảm thụ cái đẹp, thích học múa, học hát và học rất nhanh bằng cách bắt
chước. Trẻ đến với nghệ thuật một cách tự nhiên và tác động của nghệ thuật đối với
tuổi thơ rất mạnh mẽ. Nhiều công trình khoa học đã khẳng định năng khiếu âm nhạc
được nảy sinh từ tuổi ấu thơ.
- Một trong những đặc điểm của các cơ quan chức năng của não ở trẻ em là hệ
thần kinh của trẻ còn mềm dẻo do đó khả năng bù trừ cao. Ví dụ: người kém thị giác
thường phát triển chức năng thính giác và xúc giác...
- Tính hình tượng ở trẻ mẫu giáo phát triển mạnh gần như chi phối mọi hoạt động
tâm lý làm cho trẻ em gần gũi với nghệ thuật. Hoạt động vui chơi của trẻ em gần gũi
với hoạt động sáng tạo sự vật trong tính toàn vẹn của nó chứ không tách nó ra từng
mảng, từng bộ phận. Những thuộc tính cụ thể, cảm tính sinh động của âm thanh có tác
động mạn mẽ lên giác quan và ghi dấu ấn mạnh mẽ trong tâm trí trẻ.
- Sự ra đời của ký hiệu tượng trưng giúp trẻ nhận thức thông qua hệ thống ký hiệu
trong âm nhạc. Âm nhạc được dùng làm phương tiện giao tiếp giữa người với người
trong cuộc sống, chủ yếu là thể hiện tình cảm, tái tạo những mặt khác nhau của hiện
thực.
- Sự phát triển mạnh những xúc cảm thẩm mỹ kết hợp với trí nhớ máy móc vốn
có ở trẻ khiến cho trẻ lứa tuổi này rất nhạy cảm với văn học nghệ thuật.
Những nét tâm lý đặc trưng là tiền đề cho việc tiếp thu, giáo dục âm nhạc. Âm
nhạc đã đem lại cho trẻ một thế giới âm thanh nhiều màu sắc, gợi cho trẻ sự thú vị, hấp
8
dẫn và sự hài hoà tinh tế, tạo điều kiện cho trẻ thể hiện bản thân mình.
1.4. Mục đích, nhiệm vụ giáo dục âm nhạc
1.4.1. Mục đích
Giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non là tạo nên sự hình thành và phát triển toàn
diên nhân cách trẻ bằng con đường tác động của âm nhạc.
Mục đích của giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non nhằm đưa âm nhạc đến với trẻ
thơ, đặt cơ sở ban đầu cho việc giáo dục văn hoá âm nhạc, góp phần giáo dục thẩm mĩ,
đạo đức, đẩy mạnh sự phát phát triển trí tuệ, thể chất cho trẻ.
1.4.2. Nhiệm vụ giáo dục âm nhạc
- Giáo dục cho trẻ lòng yêu âm nhạc, biết cảm thụ âm nhạc thông qua các hoạt
động âm nhạc phong phú. Tạo điều kiện cho việc hình thành thị hiếu âm nhạc ở trẻ,
giúp trẻ biết biểu diễn âm nhạc ở mức độ đơn giản.
- Dạy trẻ những kỹ năng cơ bản, đơn giản và thói quen trong các dạng hoạt động
âm nhạc.
- Phát triển ở trẻ năng lực cảm thụ, tưởng tượng, sự tập trung chú ý, biết nhận xét,
có khả năng diễn tả hứng thú và sự lựa chọn. Phát huy tính tích cực sáng tạo trong các
dạng hoạt động âm nhạc.
Những nhiệm vụ này có mối quan hệ gắn bó, bổ sung cho nhau. Giúp trẻ nắm
được các kỹ năng cơ bản là điều kiện cần thiết để phát triển ở trẻ lòng yêu âm nhạc và
thực hiện tốt tác động của giáo dục âm nhạc. Nên chú ý đến đặc điểm cá nhân của từng
trẻ. Ở lứa tuổi mầm non cần cho trẻ làm quen với các loại hình nghệ thuật: Hát ru, dân
ca, ca dao, các trò chơi dân gian, các bài đồng dao.
Để thực hiện tốt việc giáo dục âm nhạc cho trẻ giáo viên cần có khả năng, kiến
thức âm nhạc, biết biểu diễn. Giáo viên cũng phải nắm được đặc điểm tâm lý lứa tuổi
trong mối quan hệ với âm nhạc, đặc điểm cơ quan phát âm của trẻ. Giáo viên phải biết
truyền đạt, biết thể hiện âm nhạc thật hấp dẫn, phù hợp.
1.5. Hệ thống phương pháp dạy học âm nhạc
1.5.1. Phương pháp trực quan thính giác qua trình bày tác phẩm
Đây là phương pháp đặc thù của giáo dục âm nhạc vì âm nhạc chỉ có thể gợi cảm
9
xúc tới người nghe khi được trình diễn.
Là phương pháp được trình bày thông qua nghe, nhìn tạo sự truyền cảm tới người
thưởng thức. Dựa vào đặc điểm tâm sinh lý trẻ và tính chất bài hát, giáo viên tìm cách
thể hiện sáng tạo, phù hợp với nhận thức của trẻ.
Thông qua phương pháp trình bày tác phẩm, giáo viên giúp cho trẻ tri giác được
trọn vẹn giai điệu và lời ca của bài hát, đặc biệt là những tính chất và đặc điểm cơ bản
của âm hình tiết tấu, các tuyến giai điệu và những ca từ gần gũi hấp dẫn trẻ.
1.5.2. Phương pháp dùng lời (giảng giải, chỉ dẫn, đặt câu hỏi đàm thoại)
- Là phương pháp sư phạm cần thiết của giáo viên giúp trẻ nhận thức và thể hiện
tình cảm qua các hoạt động âm nhạc.
- Sau khi trình bày tác phẩm giáo viên cần giải thích, đàm thoại cho trẻ hiểu nội
dung tác phẩm. Cô giáo cần diễn đạt mạch lạc, cụ thể, dễ hiểu.
1.5.3. Phương pháp thực hành nghệ thuật (học thuộc, tập luyện)
Là quá trình học thuộc, tập luyện thường xuyên và hệ thống các kỹ năng. Đặc
điểm của trẻ mầm non là học thông qua bắt chước: bắt chước động tác, điệu bộ, hát
theo lối truyền khẩu…
- Trong quá trình luyện tập, trẻ có thể hát sai, tập chưa đúng động tác, giáo viên
giúp trẻ khắc phục bằng cách nhắc nhở, giải thích và cho trẻ tập riêng. Có thể lúc đầu
chưa đúng, sau thực hiện nhiều lần trẻ có thể điều chỉnh để hát, vận động những chỗ
chưa đạt. Giáo viên trực tiếp giúp đỡ trẻ. Trẻ chóng nhớ nhưng dễ quên, do đó sau khi
học cô cần phải củng cố, ôn luyện.
Như vậy, thực hành nghệ thuật chính là sự luyện tập để phát triển tai nghe âm
nhạc, khả năng ca hát, vận động và trò chơi âm nhạc cho trẻ.
1.5.4. Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan
- Trong các hoạt động giáo dục âm nhạc như hát, vận động, nghe nhạc, trò chơi
âm nhạc đều sử dụng đồ dùng trực quan. Với trẻ mầm non, đồ dùng trực quan là
phương tiện hữu hiệu giúp trẻ nhận thức và thể hiện cảm xúc, trẻ nhớ nội dung bài hát
nhanh hơn, cảm nhận bài hát tốt hơn.
Những đồ chơi, tranh ảnh, con rối mô hình…có liên quan đến nội dung tác phẩm
thường được giáo viên sử dụng minh hoạ trong giờ học để thu hút sự chú ý của trẻ.
10
Trong khi học hát, trẻ gõ đệm theo bằng phách tre, trống lắc, nhạc cụ của trẻ em sẽ
tăng cường cảm giác nhịp điệu, tạo sự hưng phấn. Khi vận động – múa, các đạo cụ,
hoá trang giúp trẻ thể hiện tự tin, sinh động, hấp dẫn hơn.
Hoạt động âm nhạc của trẻ sẽ kém hiệu quả nếu không có các phương tiện như:
tivi, nhạc cụ, băng, đĩa hình… Dạy trẻ hát sẽ chuẩn hơn, lôi cuốn trẻ hơn nếu giáo viên
có sử dụng nhạc cụ.
Đồ dùng trực quan có thể do giáo viên tự làm hoặc được trang bị. Giáo viên cần
sử dụng cho phù hợp, đúng lúc, đúng chỗ tránh lạm dụng, để mọi đồ dùng trực quan có
tác dụng hỗ trợ tốt trong giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non.
*Câu hỏi ôn tập chương 1
1. Trình bày vai trò của âm nhạc trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách trẻ
em.
2. Phân tích đặc điểm khả năng âm nhạc của trẻ từ 3 – 6 tuổi.
3. Giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non cần chú trọng những nhiệm vụ nào?
11
4. Phân tích các phương pháp dạy học âm nhạc trong trường mầm non.
Chương 2. PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG ÂM NHẠC
TRONG TRƯỜNG MẦM NON
2.1. Nghe nhạc
2.1.1. Vai trò của việc nghe nhạc
Nghe nhạc góp phần phát triển cảm xúc của trẻ đối với âm nhạc, hình thành ở trẻ
thói quen nghe nhạc, từ đó trẻ biết ghi nhớ tác phẩm, phân biệt nội dung, hình thành
mối liên hệ giữa âm nhạc và cuộc sống.
Nghe nhạc là một sự tác động sâu sắc đến tâm hồn con người. Đây là quá trình
phức tạp vì nó liên quan đến sự rung động sâu sắc, tinh tế trong tâm hồn mỗi người. Sự
cảm nhận âm nhạc tuỳ thuộc vào khả năng, kinh nghiệm sống và được tích luỹ dần
dần.
Nghe nhạc là cơ sở để trẻ học hát, vận động, chơi theo nhạc. Do đó đặc điểm của
âm nhạc là phản ánh và kích thích sự vận động cùng với tính ham hoạt động của trẻ,
việc nghe nhạc trong trường mầm non là một hoạt động tích cực, có mối liên hệ chặt
chẽ với vận động, hoàn thiện những đặc trưng tâm lý của trẻ, đặc biệt là sự nhạy cảm
với âm nhạc, tạo dấu ấn điều chỉnh nhịp sinh lý của trẻ.
2.1.2. Khả năng nghe nhạc của trẻ
Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy, khả năng nghe nhạc xuất hiện từ rất sớm.
Từ chỗ biết lắng nghe âm thanh nói chung, dần dần trẻ có biểu hiện hưởng ứng với
tính chất âm thanh, trong đó có âm thanh âm nhạc.
- Khi mới vài tháng tuổi, trẻ đã biết lắng nghe nơi phát ra âm thanh hoặc chăm
chú nghe mẹ hát ru.
- Trẻ hai, ba tuổi nghe và hát theo người lớn những câu hát đơn giản.
- Trẻ mẫu giáo bé thích nghe hát và thể hiện rõ sự hứng thú bằng nét mặt ngạc
nhiên, reo cười hay vận động theo. Cảm xúc của trẻ với âm nhạc nảy sinh trực tiếp và
mạnh mẽ nhưng nhanh chóng biến mất ít giữ lại ấn tượng.
- Trẻ mẫu giáo nhỡ sự tập trung chú ý hơn, khi nghe hát trẻ ghi nhớ bài hát và hay
đàm thoại về nội dung của bài hát.
- Trẻ mẫu giáo lớn khi nghe hát hình thành thói quen tập trung chú ý nghe, theo
12
dõi sự phát triển của bài hát, hiểu được tính chất chung và một số đặc điểm của bài hát
được nghe, so sánh một số đặc điểm của bài hát với các hiện tượng gần gũi trong cuộc
sống. Trẻ thể hiện rõ sự lựa chọn bài hát mà trẻ thích trong số bài trẻ được nghe.
2.1.3. Sự phát triển của hoạt động nghe nhạc đối với trẻ mầm non
2.1.3.1. Trẻ 3 - 4 tuổi
- Nhận biết các bài hát ngắn, nghe bản nhạc đến hết, nói lại được nội dung bài hát,
cảm nhận được tính chất bài hát.
- Nhận biết được tác phẩm, phân biệt âm thanh của một số nhạc cụ, thích nghe
nhạc.
Tiếp nhận sự đối lập về đặc trưng âm thanh: to – nhỏ, cao - thấp, nhanh - chậm
và các cách cảm thụ âm nhạc.
2.1.3.2. Trẻ 4 - 5 tuổi
Nghe nhạc một cách thích thú và lôi cuốn, biểu hiện tình cảm hưởng ứng. Trẻ
phân biệt được âm thanh theo độ cao, sắc thái và cường độ.
2.1.3.3. Trẻ 5 - 6 tuổi
Hiểu được nội dung tác phẩm âm nhạc, cảm nhận sắc thái thể hiện trong âm
nhạc, nhận biết được các tác phẩm biểu diễn, phân biệt được các âm thanh cao – thấp,
dài - ngắn và âm sắc của nhạc cụ, nhận xét giọng hát của mình, của bạn.
2.1.4. Nội dung nghe
Nghe nhạc dưới dạng chung nhất là nhạc hát và nhạc đàn. Nhạc hát có lời ca dễ
hiểu, gần gũi với trẻ và có tác dụng giáo dục mọi mặt. Nhạc đàn sử dụng nhiều phương
pháp diễn cảm phong phú để thể hiện tính chất đa dạng của các hình tượng âm nhạc
mà giọng người khó diễn tả.
Cần luyện tai nghe cho trẻ, bắt đầu bằng phản xạ định hướng âm thanh như nghe
tiếng tích tắc đồng hồ, tiếng kêu của các con vật dưới hình thức trò chơi, sau đó cho trẻ
nghe các bài hát các bản nhạc do cô tổ chức giúp trẻ cảm thụ tính chất chung của tác
phẩm và làm quen với các thuộc tính âm thanh âm nhạc như nghe âm thanh cao - thấp,
to – nhỏ, tốc độ vừa – chậm, các âm hình tiết tấu đặc biệt, âm sắc nhạc cụ, giọng hát
luyện tập sự tinh tế trong quá trình nghe.
Nghe bao gồm:
- Nghe đàn, hát các tác phẩm khác nhau (dân ca, nhạc truyền thống, bài hát biên
13
soạn cho nhạc cụ).
- Nghe trong quá trình học thuộc bài hát, vận động nhịp điệu, trò chơi.
- Nghe các âm thanh khác trong cuộc sống ( tiếng kêu các con vật, tiếng mưa..)
* Một số thể loại bài hát cho trẻ nghe: Cho trẻ nghe các bài dân ca, hát ru, bài hát
thiếu niên,… các thể loại sáng tác phù hợp với trẻ.
- Cho trẻ nghe các bài hát vui vẻ, nhộn nhịp, dí dỏm.
Ví dụ: Trống cơm, Anh phi công ơi, Bài ca đi học, Màu áo chú bộ đội, Mùa xuân
ơi…
- Nghe các bài hát trữ tình êm dịu, các bài hát ru.
Ví dụ: Em mơ gặp Bác Hồ, Chỉ có một trên đời, Cây trúc xinh, Lí cây bông, Ngày
đầu tiên đi học, Việt Nam quê hương tôi…
2.1.5. Hướng lựa chọn bài hát, bản nhạc cho trẻ nghe
Các tác phẩm âm nhạc cho trẻ nghe chiếm vị trí đặc biệt quan trọng trong việc
hình thành văn hoá âm nhạc chung.
- Cần lựa chọn những tác phẩm chứa đựng tính nhân đạo, đi sâu vào thế giới tình
cảm của trẻ, có hình ảnh phù hợp với trẻ em.
- So với việc chọn bài để dạy trẻ hát thì bài hát chọn cho trẻ nghe có phạm vi rộng
hơn. Khi nghe đàn hoặc nghe hát một bài nào đó, trẻ thường quan tâm trước hết là bài
hát nói về điều gì và mức độ phát triển nhạc cảm, hiệu quả tri giác, trí nhớ âm nhạc
dựa vào sự phù hợp của bài hát với sở thích và năng lực cảm thụ của trẻ. Vì vậy, trừ
nhạc không lời, những bài hát cho trẻ nghe cần có nội dung phản ánh những vấn đề mà
trẻ quan tâm và có thể hiểu được. Về nghệ thuật các bài hát chọn cho trẻ nghe cần đạt
chất lượng cao.
- Trẻ cần được nghe, tiếp xúc với các bài hát về quê hương đất nước, về lãnh tụ,
quân đội, bài hát nói về thế giới xung quanh, những bài dân ca, cụ thể:
+ Trẻ nhà trẻ nên cho trẻ nghe các bài hát về người thân các bài hát ru, các con
vật.
+ Trẻ mẫu giáo bé, chọn các bài hát về động vật, thiên nhiên, các bài dân ca quen
thuộc, nhạc thiếu nhi.
+ Trẻ mẫu giáo nhỡ giống như mẫu giáo bé nhưng cần chọn những bài hát thể
14
hiện sắc thái tình cảm phong phú hơn.
+ Trẻ mẫu giáo lớn: chọn các bài hát về quê hương đất nước,chủ đề về sinh hoạt
lao động, tính đoàn kết giữa trẻ em các dân tộc, các bài đồng dao có hình ảnh với sự
lặp lại của ngữ điệu, tiết tấu rõ ràng giúp trẻ dễ dàng dựng thành kịch, chuyển thể các
chi tiết khác nhau của động tác.
Tương tự như các bài lựa chọn cho trẻ hát, các bài lựa chọn cho trẻ nghe phải dựa
theo các chủ đề giáo dục: gia đình, bản thân, thế giới động vật, thực vật... cho phù hợp
với định hướng đổi mới hiện nay.
Ngoài ra nên cho trẻ tiếp xúc với âm nhạc cổ điển trong và ngoài nước, những
bản nhạc ngắn, điển hình vì có tác dụng giáo dục rất tốt. Trẻ không chỉ làm quen với
âm sắc nhạc cụ mà còn cảm nhận được những tính chất tiêu biểu của các âm hình tiết
tấu hay các giai điệu có sự đặc tả về các hình tượng nhân vật, ý nghĩa đạo đức giữa cái
thiện và cái ác. Để phù hợp với sự tập trung chú ý và nhận thức của trẻ, cần tuyển chọn
các bài nhạc không lời ngắn gọn, điển hình trong và ngoài nước. Những bài nhạc có
tiêu đề dễ gợi ý cho giáo viên giảng viên giảng giải tính chất âm nhạc cho trẻ nghe.
Nhìn chung, các tác phẩm cho trẻ nghe không bó hẹp trong chương trình qui định.
Tính chất chung của các bài hát là vui vẻ, sinh động, mang sức sống.
2.1.6. Phương pháp dạy trẻ nghe nhạc
Mục đích cho trẻ nghe nhạc nhằm bồi dưỡng cho trẻ năng lực cảm thụ âm nhạc
thông qua các bài hát, bản nhạc được nghe. Ngoài ra, trong các hoạt động giáo dục âm
nhạc, việc tập cho trẻ nghe nhạc giữ vai trò quan trọng, là cơ sở để trẻ tập hát – vận
động, múa theo nhạc và tham gia chơi trò chơi âm nhạc.
- Phương pháp chủ yếu là biểu diễn truyền cảm các tác phẩm, đàm thoại diễn giải
và trực quan đưa trẻ hướng tới sự phát triển hình tượng âm nhạc.
Ví dụ: Khi giới thiệu cho trẻ về nội dung của bài hát được nghe, giáo viên chỉ ra
mối liên hệ giữa âm thanh với các hiệ tượng trong cuộc sống phản ánh trong đó. Nội
dung bài hát sẽ được trẻ tiếp thu tốt hơn nếu như giáo viên kết hợp xem tranh ảnh trực
quan minh hoạ (cũng có thể minh hoạ bằng động tác, đạo cụ...).
Trong lần nghe đầu tiên, cần cho trẻ nghe trọn vẹn bài hát, nhận biết tính chất
chung của bài hát, sau đó phân biệt một cách đơn giản phương tiện diễn tả âm nhạc (
15
tốc độ, cường độ, âm sắc...). Khi đã nhận biết được vai trò truyền cảm của các phương
tiện diễn tả riêng trong mối liên quan với sự phát triển hình tượng âm nhạc thì cho trẻ
nghe trọn vẹn trở lại.
- Có thể cho trẻ nghe trực tiếp hoặc nghe qua các phương tiện khác.
+ Trẻ được nghe cô đàn hát trực tiếp sẽ gây ấn tượng mạnh mẽ nhất, lôi cuốn
nhất. Khi được nghe trực tiếp, trẻ được quan sát cách thể hiện sinh động của cô, trẻ
rata thích được xem và nghe cô hát. Vì vậy, khi hát cho trẻ nghe, cô chú ý sắp xếp sao
cho tất cả trẻ được nhìn rõ cô, xem và nghe cô hát với các phương tiện trực quan hỗ
trợ. Nghe trực tiếp là phương pháp trực quan truyền cảm đòi hỏi giáo viên cần phải hát
thật chính xác, tự nhiên, diễn cảm, thể hiện đúng phong cách tác phẩm.
+ Nghe qua phương tiện là trẻ được nghe giáo viên đàn giai điệu bài hát, hoặc
nghe đài, tivi, đĩa hình... Nghe qua phương tiện sẽ mở rộng phạm vi trực quan cho trẻ,
trẻ làm quen với cách dàn dựng công phu, hài hoà giữa hát và nhạc, âm sắc và các
nhạc cụ. Khi nghe qua phương tiện, giáo viên nên kết hợp cho trẻ xem tranh, các con
rối, các động tác múa minh hoạ theo nội dung bài hát. Biện pháp này giúp trẻ tích luỹ
các ấn tượng âm nhạc, dễ dàng ghi nhớ tác phẩm.
2.1.7. Các hình thức cho trẻ nghe nhạc
Để cho việc nghe nhạc có hiệu quả cao cần cho trẻ nghe có hệ thống, liên tục, có
mục đích.
- Tổ chức cho trẻ nghe trong giờ âm nhạc.
- Tổ chức cho trẻ nghe mọi lúc mọi nơi: nghe trong giờ đón trẻ, trả trẻ, giờ chơi ,
giờ học, giờ nghỉ...
2.1.7.1. Nghe trong giờ âm nhạc: Có hai hình thức.
- Nghe là tiết trọng tâm: thời gian chiếm nhiều hơn so với các dạng hoạt động
khác. Khi nghe đòi hỏi tính tích cực của trẻ, trẻ phải tập trung chú ý, tri giác và tưởng
tượng.
- Nghe kết hợp: Là nghe trong loại giờ học có ca hát hoặc vận động là trọng tâm.
+ Cô hát cùng đàn đệm, hoặc phần đệm được làm sẵn trong đĩa mềm. Giáo viên
có thể vừa hát vừa đệm đàn.
+ Trong quá trình cho trẻ nghe cô múa minh hoạ, có thể mời trẻ cùng tham gia
phụ hoạ.
16
2.1.7.2. Nghe mọi lúc mọi nơi
- Là tổ chức cho trẻ nghe trong các thời điểm khác nhau trong ngày ở trường mầm
non như: giờ trả trẻ, đón trẻ, giừo thể dục sáng, giờ chơi, hoạt động chiều...
2.1.8. Quá trình cho trẻ nghe nhạc
2.1.8.1. Chuẩn bị cho trẻ nghe nhạc
Hiệu quả của hoạt động nghe nhạc phụ thuộc vào sự chuẩn bị của giáo viên. Giáo
viên cần chuẩn bị kỹ, cụ thể:
- Giáo viên phải nắm được tính chất của bài hát, xác định được sắc thái, tình cảm,
đặc điểm lời ca, giai điệu.
- Học thuộc bài hát, tập hát nhuần nhuyễn kết hợp nét mặt, điệu bộ phù hợp.
- Xác định được yêu cầu đối với tiết học và đặc điểm trẻ.
- Chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, dụng cụ.
2.1.8.2 . Các bước tiến hành.
Bước 1. Ổn định giới thiệu.
- Ổn định – Giới thiêụ tên bài hát, tác giả( xuất xứ). Cô dùng lời lẽ hấp dẫn dẫn
dắt giới thiệu về bài hát.
- Giới thiệu cần ngắn gọn, rõ ràng, diễn cảm.
Bước 2. Hát cho trẻ nghe:
- Cô hát lần 1 kết hợp sử dụng đàn.
- Hát lần 2 kết hợp múa minh hoạ.
- Cho trẻ nghe bài hát qua băng, đĩa...
Hình thức biểu diễn luôn thay đổi nhằm gây sự chú ý, hứng thú của trẻ. Giữa
những lần biểu diễn cần xen kẽ các biện pháp như dùng lời, sử dụng trực quan.
Bước 3. Củng cố. Cô nên hỏi lại tên bài hát, tác giả.
2.2. Ca hát
2.2.1. Ý nghĩa giáo dục của ca hát
Ca hát là loại hình nghệ thuật có giá trị biểu hiện tình cảm cao vì nó tác động tới
người nghe bằng âm nhạc và lời ca. Ca hát phản ánh cuộc sống sinh động của con
người và là hình thức nghệ thuật dễ tiếp thu, dễ thể hiện. Vì vậy, ca hát mang tính quần
chúng rộng rãi, được đánh giá cao và không thể thiếu trong cuộc sống.
Nhạc trưởng Xtolkovxki nói: “Đối với trẻ, giọng hát là nhạc cụ âm nhạc đầu tiên
17
và vừa sức nhất”.
- Trong quá trình phát triển cơ thể, ca hát giúp trẻ thở sâu, phát triển giọng trẻ,
củng cố thanh quản, phát triển ngôn ngữ.
- Dạy hát đòi hỏi trẻ hoạt động trí tuệ một cách tích cực. Trẻ học so sánh mình và
các bạn khác hát như thế nào, lắng nghe sự tiến hành giai điệu âm nhạc, sự thay đổi
của tiết tấu âm nhạc.
- Trong khi học hát những khả năng âm nhạc của trẻ cũng phát triển mạnh như
tai nghe âm nhạc, cảm giác tiết tấu, trí nhớ âm nhạc.
2.2.2. Đặc điểm cơ quan phát âm của trẻ
Muốn thực hiện tốt phương pháp dạy trẻ hát, giáo viên cần căn cứ vào đặc điểm
cơ quan phát âm của trẻ.
- Trẻ mầm non bộ máy phát thanh còn yếu, các dây thanh đới còn mảnh và ngắn,
vòm họng còn cứng, chưa linh hoạt, hơi thở ngắn, nông. Trẻ chưa điều khiển được hệ
cơ thanh quản và hơi thở do đó giọng của trẻ cao và yếu. Sự phối hợp giữa tai và giọng
chưa thật chủ động, khoang ngực chưa phát triển, tỉ lệ đầu to so với thân mình nên
giọng trẻ vang, tiếng trong.
Muốn trẻ phát triển giọng tốt, cần rèn luyện thường xuyên, đảm bảo vừa sức, vệ
sinh. Nếu làm tổn thương hệ thống phát âm mảnh mai quá sớm vì la hét, hát quá sức
hoặc thanh quản bị viêm nhiễm thì giọng hát bị hỏng trẻ không hát được nữa.
2.2.3. Yêu cầu cần đạt khi dạy hát
- Trẻ hát tự nhiên, chuẩn xác, diễn cảm, thể hiện : âm cao, thấp, sự ngân, ngắt,
phát âm rõ, có diễn cảm, biết điều chỉnh giọng to, nhỏ, nhanh chậm để hát diễn cảm.
- Cô giúp trẻ hiểu nội dung, tính chất bài hát
- Chú ý rèn luyện các kỹ năng ca hát cho trẻ: tư thế hát, lấy hơi, tạo âm, nhả chữ,
hát chính xác, hát đồng đều khi hát tập thể.
+ Tư thế hát: Khi hát cần đứng hoặc ngồi thẳng.
+ Lấy hơi: Hít nhanh sâu, không hổn hển, thở ra từ từ.
+ Tạo âm thanh: Giọng hát tự nhiên, âm thanh vang, sáng, không la hét căng
thẳng trong khi hát.
+ Hát rõ lời: Trẻ hát các từ cần phải rõ, đúng, tiến tới rành mạch.
18
- Hát chính xác: Dạy trẻ nhắc lại đúng âm điệu, nhịp điệu bài hát.
Để giúp trẻ hát chính xác cần chọn bài hát phù hợp với âm vực giọng, hơi thở
vừa sức với từng nhóm. Cô và các bạn xung quanh phải hát đúng.
- Sự hoà hợp khi hát: Khi hát tập thể, trẻ biết hoà giọng mình trong giọng hát
chung của các bạn qua việc điều chỉnh độ cao, độ mạnh nhẹ, nhịp độ hát, biết hát nhịp
nhàng.
2.2.4. Lựa chọn bài hát cho trẻ hát
- Cô có thể chọn những bài trong chương trình hay ngoài chương trình nhưng
phải đảm bảo:
+ Bài hát phải có chất lượng nghệ thuật chứa đựng tính nhân đạo, phù hợp với
lứa tuổi, đi sâu vào thế giới tình cảm của trẻ, phản ứng được những hứng thú của trẻ.
+ Về lời ca: Bài hát có nội dung theo các chủ điểm giáo dục, ngôn ngữ đơn giản,
dễ hiểu. Đối với trẻ nhà trẻ - mẫu giáo bé nên chọn bài hát một lời, đối với trẻ mẫu
giáo nhỡ và mẫu giáo lớn cô chọn bài hát có hai lời.
+ Về âm nhạc: có hình tượng rõ ràng. Âm điệu, nhịp điệu dễ nhớ, dễ hát. Tiết tấu
nốt trắng, nốt đen, móc đơn, lặng đen, lặng đơn. Trẻ mẫu giáo lớn có thể hát dấu chấm
dôi, móc kép.
- Về cấu trúc: Đối với trẻ nhà trẻ và mẫu giáo bé nên chọn bài hát dài 8 -12 ô
nhịp. Trẻ mẫu giáo nhỡ và mẫu giáo lớn chọn bài hát có 12 - 20 ô nhịp.
- Có thể phân chia các bài dạy trẻ hát theo các nội dung cụ thể như sau:
+ Những bài hát thể hiện tình cảm yêu thương gần gũi với người thân.
+ Những bài hát thể hiện tình cảm vui vẽ, thân thiết với bạn bè, tình đoàn kết hữu
nghị.
+ Những bài hát giúp trẻ nhận biết môi trường xung quanh thông qua nội dung
lời ca.
+ Những bài hát phản ánh sinh hoạt, tính hồn nhiên, ngộ nghĩnh của trẻ.
+ Lời ca bài hát phù hợp với chủ đề, chủ điểm giáo dục.
2.2.5. Quá trình dạy hát
2.2.5.1. Chuẩn bị
- Để chuẩn bị dạy hát, giáo viên phải phân tích bài hát, nắm được sắc thái, tính
chất bài hát trên cơ sở đó luyện hát chính xác, trôi chảy, diễn cảm.
19
- Dự kiến những chỗ khó về cao độ , đảo phách, nghịch phách.
- Nắm được nội dung của bài hát. Tìm hiểu âm vực giọng hát.
- Xác định mục đích yêu cầu phù hợp với đối tượng, theo bài, theo loại giờ học.
Muốn chuẩn bị tốt, giáo viên phải nắm vững chương trình, khả năng ca hát trong
lớp mình phụ trách để phát triển được khả năng ca hát của trẻ.
2.2.5.2. Tiến hành
Dạy hát nói chung gồm ba phần
- Cho trẻ làm quen với bài hát.
- Học thuộc bài hát.
- Luyện tập, củng cố bài hát.
Bước 1. Làm quen với bài hát.
- Ngoài giờ học, cô cho trẻ làm quen ở mọi lúc, mọi nơi, nghe qua các phương
tiện truyền thông hay nghe ở những thời điểm thích hợp để làm quen với bài hát mới.
- Trong giờ học.
+ Cô giới thiệu cho trẻ biết về bài hát sắp học, tên bài hát, tên tác giả.
+ Cho trẻ nghe trọn vẹn bài hát.
+ Cô hát mẫu (có thể kết hợp nhạc cụ).
Bước 2. Trẻ học thuộc bài hát.
- Trẻ hát theo cô cho đến khi trẻ tự hát được. Giáo viên sử dụng biện pháp thực
hành luyện tập kết hợp với dùng lời chỉ dẫn kĩ năng hát, tính chất cảm xúc của bài hát.
Dạy hát theo lối truyền khẩu. Với những bài hát dài cô chia bài hát ra làm 2 phần, dạy
trẻ từng phần rồi ghép lại.
- Dạy từng câu nối tiếp.
Bước 3: Củng cố bài hát.
* Lưu ý: Căn cứ vào khả năng tiếp thu của từng nhóm tuổi và mức độ làm quen
với bài hát trước đó giáo viên lựa chọn cách hướng dẫn.
- Đối với bài hát đa số trẻ đã biết: cho trẻ hát từ đầu đến hết để phát hiện chỗ sai.
Giáo viên có thể phân theo tổ, nhóm, cá nhân và hát nhẩm theo để dễ dàng phát hiện
lỗi.
- Với bài hát chưa được làm quen: Giáo viên dạy từng câu nối tiếp, giáo viên hát
20
từng câu - trẻ nhắc lại.
- Trong quá trình trẻ hát nếu trẻ hát sai cô sửa sai ngay. Khi trẻ đã thuộc cô cho
trẻ hát theo đàn đệm.
- Hát ôn.
+ Hát cùng nhạc đệm, hát đúng nhịp.
+ Gợi ý tính chất diễn cảm của bài hát.
+ Hát đối đáp.
+ Vỗ tay, gõ dụng cụ âm nhạc theo nhịp, phách, âm hình, tiết tấu.
+ Tập cho trẻ biểu diễn.
- Cô cần hát mẫu tự nhiên, chuẩn xác, thể hiện tốt phong cách tác phẩm kết hợp
trực quan để giúp trẻ cảm thụ tốt tác phẩm.
2.3. Vận động theo nhạc
2.3.1. Ý nghĩa của vận động theo nhạc
Nhà chỉ huy Lô-tô-kôp-xki viết: “Cả người lớn, cả trẻ em, thông thường khi nghe
nhạc đều muốn cử động theo nhịp tiết tấu. Tay họ đung đưa, chân gõ nhịp, đầu lắc lư.
Đó là hình thức múa tự phát. Nhiều khi các em nhỏ vừa nghe nhạc, vừa tự ngẫu hứng
có điệu múa có tiết tấu độc đáo của mình”.
Giữa âm nhạc và vận động có mối liên hệ trực tiếp xuất phát từ cơ sở sinh lí, đó
là cơ quan thính giác và cơ quan cảm giác về chuyển động và thăng bằng. Nhà tâm lí
học B.N Chep-lo-va cho rằng: “Việc tri giác âm nhạc xảy ra cùng lúc hoàn toàn trực
tiếp với những phản ứng vận động âm nhạc theo diễn biến thời gian”.
- Đối với trẻ mẫu giáo, do đặc điểm hồn nhiên, ham hoạt động nên mối quan hệ
giữa âm nhạc và vận động được hình thành dễ dàng. Âm nhạc giúp trẻ phát triển cảm
giác nhịp điệu, sự khéo léo, khả năng phản ứng nhanh và đúng các ấn tượng được nghe
trong âm nhạc.
- Vận động theo nhạc làm thoả mãn nhu cầu tình cảm của trẻ. Thông qua vận
động trẻ được bộc lộ cảm xúc, giao tiếp với bạn bè. Các động tác múa giúp trẻ hiểu
biết về kĩ năng, từ đó so sánh, lựa chọn vẻ đẹp của múa.
- Giúp cho tâm hồn của trẻ trong sáng hơn, có hình thể phong thái dáng dấp đẹp.
2.3.2. Đặc điểm phát triển vận động của trẻ
- Trẻ 1 tuổi: Giai đoạn trẻ tập đi, biết cầm lắc, vỗ tay, nhưng chưa chủ động cần
21
có sự giúp đỡ của người lớn.
- Trẻ 2 - 3 tuổi: Đi lại, chạy vững, có thể phối hợp động tác đơn giản theo nhạc
nhưng chưa thật khớp với nhạc, lặp đi lặp lại động tác theo nhịp điệu nhất định (đi theo
nhạc, vỗ tay theo nhạc).
Ví dụ: Vận động bài kéo cưa lừa xẻ, Em thích làm chú bộ đội…
- Trẻ 3- 4 tuổi: Trẻ biết phối hợp các động tác tay, chân theo nhịp điệu âm nhạc,
vận động có đạo cụ, tốc độ vừa phải. Trẻ biết làm những động tác toàn thân, cơ bắp
lớn và biên độ lớn và những động tác mang tính đối xứng. Tuy nhiên những động tác
nhỏ chuyển nhiều chi tiết hoặc những động tác đòi hỏi sự chính xác trẻ chưa làm được.
Muốn chuyển từ động tác này sang động tác khác trẻ cần một khoảng thời gian rộng.
- Trẻ 4 - 5 tuổi: Trẻ có thể chuyển động nhịp nhàng theo tính chất âm nhạc, thay
đổi chuyển động từ tốc độ nhịp nhàng chuyển sang nhanh dần, thực hiện các bước
nhảy thẳng, xoay tròn, đá chéo chân, nhảy chân sáo và nhảy vòng tròn một mình, nhảy
đổi nhiều nhóm…
- Trẻ 5- 6 tuổi: Biết chuyển động nhịp nhàng theo âm nhạc, từ tốc độ nhịp nhàng
có thể chuyển sang tốc độ nhanh hoặc chậm. Động tác chân linh hoạt: nhảy mềm tại
chỗ, nhảy gập đầu gối…
Thay đổi đội hình theo âm nhạc mở rộng, thu hẹp vòng tròn, biết thể hiện động
tác diễn cảm, sáng tạo.
2.3.3. Các hình thức vận động theo nhạc
Hoạt động vận động theo nhạc ở lứa tuổi mầm non có thể chia làm hai nhóm trên
cơ sở tri giác âm nhạc và tái tạo các phương tiện truyền cảm trong động tác.
- Nhóm một: là những động tác đơn giản biểu hiện cảm xúc theo tính chất, nhịp
điệu âm nhạc như: Vỗ tay, nhún nhảy…
+ Các vận động đơn giản theo nhịp, phách, âm hình, tiết tấu chậm, phối hợp,
nhanh.
+ Các động tác minh hoạ cho lời ca.
Ví dụ. Bài Bác đưa thư vui tính.
- Nhóm hai: Hướng vào kĩ năng chuyển động trong quá trình tổ chức âm nhạc.
Các bài múa được dàn dựng mang tính nghệ thuật, trang phục, đạo cụ, hoá trang, di
22
chuyển đội hình.
2.3.4. Phương pháp hướng dẫn trẻ vận động theo nhạc
2.3.4.1. Làm mẫu
- Mục đích: Giúp trẻ tri giác toàn vẹn những vận động.
- Trẻ học thông qua bắt chước nên giáo viên phải làm mẫu nhiều lần, các động
tác cần phải đẹp, diễn cảm chính xác.
2.3.4.2. Dùng lời:
- Chủ yếu là để hướng dẫn, phân tích, đặt câu hỏi.
- Mục đích: Giáo viên dùng lời để giải thích các động tác giúp cho trẻ hiểu và
thực hiện được các vận động. Dùng lời còn dùng để động viên, khuyến khích trẻ, giúp
trẻ tưởng tượng khi làm động tác.
- Yêu cầu: Lời nói cần ngắn gọn, rõ ràng, dễ hiểu.
2.3.4.3. Thực hành luyện tập
Trẻ thực hiện theo mẫu của cô từ đầu đến hết bài hoặc bắt chước theo cô từng
câu, từng phần, từng đoạn. Cho trẻ thực hiện nhiều lần chỗ khó, chỗ trẻ chưa vững.
- Mục đích: Giúp trẻ nắm được động tác, thực hiện được cả bài.
- Yêu cầu: Mẫu của cô phải chuẩn, chính xác.
2.3.4.4. Sửa sai
- Đối với múa, khi trẻ sai một động tác, cô tách riêng động tác ra làm mẫu kết
hợp với dùng lời hướng dẫn yêu cầu trẻ thực hiện lại.
- Đối với vỗ tay, nếu trẻ thực hiện sai, cô cho trẻ thực hiện theo nhịp đếm từ
chậm đến nhanh rồi chủ động ghép lời.
- Có những lời trẻ vỗ sai, cô tách riêng lời đó ra, phân tích cho trẻ thấy rõ, kết
hợp xem cô làm mẫu chậm và cho trẻ thực hiện lại.
2.3.5. Quá trình dạy vận động theo nhạc
2.3.5.1. Chuẩn bị
- Lựa chọn bài hát.
- Phân tích tìm hiểu nội dung tác phẩm.
- Căn cứ vào đặc điểm lứa tuổi để gợi ý cho trẻ thực hiện động tác, minh hoạ lời
ca hoặc xây dựng bài múa.
- Xác định mục tiêu của bài dạy.
23
- Giáo viên tập luyện bài vận động.
- Chuẩn bị đồ dùng cho cô và trẻ.
- Chuẩn bị giáo án, xác định phương pháp, biện pháp, dự kiến đội hình…
2.3.5.2. Tiến hành
Có nhiều cách dạy cô căn cứ vào đặc điểm từng lớp để chọn cách dạy phù hợp.
* Đối với bài hát và vận động mới ( trẻ chưa được làm quen)
- Múa hay vận động minh hoạ.
+ Cô giới thiệu tên bài hát, tác giả và hình thức vận động.
+ Cô thực hiện mẫu 1-2 lần.
+ Cô dạy trẻ từng động tác sau đó ghép các động tác lại với nhau.
Sau khi dạy hết cả bài cho trẻ thực hiện toàn bài vài lần. Cô tổ chức cho trẻ thực
hiện dưới nhiều hình thức khác nhau: tổ, nhóm, cá nhân.
+ Có một số bài vận động, động tác không thay đổi từ đầu đến hết bài cô làm
mẫu động tác cho trẻ thực hiện theo nhịp đếm của cô. khi thấy trẻ thực hiện được cô
chủ động ghép lời. Ví dụ: Làm chú bộ đội, Bác đưa thư vui tính…
+ Củng cố: Hỏi lại tên bài hát và vận động.
- Vỗ tay hay gõ đệm.
+ Cô thực hiện 1-2 lần
+ Cô phân tích cách vỗ theo nhịp đếm: vỗ tay theo phách là vỗ đều, vỗ theo nhịp
là vỗ vào những phách đứng đầu ô nhịp, vỗ theo tiết tấu chậm, vỗ theo tiết tấu nhanh,
vỗ theo tiết tấu phối hợp.
+ Cho trẻ thực hiện theo nhịp đếm của cô.
+ Trẻ vỗ cùng cô với tốc độ chậm, đến khi trẻ vỗ đều cô tăng tốc độ, trẻ vỗ đúng
cô cho trẻ ghép lời.
+ Tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau.
+ Những bài nhảy múa theo nhịp điệu âm nhạc hay thực hiện các động tác minh
hoạ thông qua hình thức trò chơi. Có những bài vận động động tác phù hợp cho nam,
nữ cô tách riêng ra dạy cho nam và nữ sau đó phối hợp cho cả nam và nữ.
* Đối với bài vận động trẻ đã được làm quen, cô hướng dẫn như sau:
- Cô cho trẻ nghe giai điệu đoán tên bài hát, tác giả.
- Cô thực hiện lại vận động.
24
- Cho trẻ vận động dưới nhiều hình thức khác nhau.
2.4. Trò chơi âm nhạc
2.4.1. Ý nghĩa của trò chơi âm nhạc
Trò chơi âm nhạc là hình thức sáng tác tích cực nhất nhằm thể hiện nội dung và
cảm xúc âm nhạc.
- Các trò chơi âm nhạc có nội dung âm nhạc, có luật, giúp trẻ thực hiện một cách
dễ dàng các hình thức rèn luyện kỹ năng hát múa, cảm thụ âm nhạc, ghi nhớ tác phẩm.
- Trò chơi âm nhạc giúp trẻ nắm được một số kiến thức về âm nhạc.
- Trong quá trình trẻ tham gia trò chơi, giáo dục tính đoàn kết hiểu biết lẫn nhau,
quan tâm đến nhau.
- Không khí hào hứng của trò chơi âm nhạc làm trẻ vui tươi phấn khởi, say mê
giúp trẻ thêm tự tin, mạnh dạn hoà nhập với các bạn.
2.4.2. Các dạng trò chơi âm nhạc
- Chơi dựa theo nội dung và cấu trúc âm nhạc: Trẻ vừa hát vừa diễn các vai nhân
vật (chú bộ đội, bác đưa thư…). Trong quá trình chơi, trẻ được phân nhóm hát nối tiếp
từng câu nhạc, hát đối đáp.
- Trò chơi rèn luyện thuộc tính âm nhạc: dựa vào âm sắc cao độ, trường độ, tiết
tấu, nhịp độ các trò chơi khác nhau: Nghe tiếng hát tìm đồ vật, ai hát, bao nhiêu bạn
hát…
- Trò chơi rèn luyện trí nhớ âm nhạc: Trẻ nhắc lại giai điệu khi nghe giáo viên
đàn, nhìn tranh đoán tên bài hát, nghe giai điệu nhận tên bài hát.
Ví dụ: Trò chơi nghe giai điệu đoán tên bài hát, ô cửa bí mật, …
2.4.3. Các bước tổ chức cho trẻ chơi
* Trò chơi mới
- Giới thiệu tên trò chơi.
- Giải thích cách chơi.
- Cho trẻ chơi thử.
- Cho lớp chơi.
Sau mỗi lần chơi giáo viên nhận xét, đánh giá, động viên khuyến khích trẻ.
* Trò chơi cũ
- Giới thiệu
25
- Cho trẻ nhắc lại cách chơi, luật chơi.
- Cho cả lớp chơi.
Giáo viên nhận xét đánh giá, động viên khuyến khích trẻ.
* Chú ý: Cần nâng cao yêu cầu trong quá trình tổ chức cho trẻ chơi. Khi soạn mục
đích yêu cầu cần ghi rõ giải quyết nhiệm vụ âm nhạc gì? Củng cố kiến thức gì?
Câu hỏi ôn tập
1. Phân tích vai trò, ý nghĩa của việc tổ chức cho trẻ nghe nhạc.
2. Phân tích đặc điểm, khả năng nghe nhạc của trẻ theo từng độ tuổi.
3. Trình bày nội dung và phương pháp tổ chức cho trẻ nghe nhạc.
4. Trình bày các hình thức tổ chức nghe nhạc.
5. Trình bày các bước tiến hành cho trẻ nghe nhạc.
6. Cần lựa chon và sử dụng tác phẩm như thế nào cho trẻ nghe.
7. Phân tích ý nghĩa, vai trò giáo dục của ca hát đối với trẻ mầm non.
8. Đặc điểm giọng hát của trẻ có gì khác biệt so với người lớn? Từ đó hãy đưa ra
những đặc điểm cơ bản về tính chất và thể loại âm nhạc của các bài hát dành cho trẻ.
9. Hãy trình bày những yêu cầu khi dạy trẻ hát.
10. Nêu quá trình dạy hát cho trẻ.
11. Trình bày đặc điểm khả năng vận động của trẻ mẫu giáo.
12. Trình bày các dạng vận động theo nhạc của trẻ.
13. Phân tích ý nghĩa của trò chơi âm nhạc đối với sự phát triển của trẻ.
13. Trình bày các bước hướng dẫn cho trẻ chơi trò chơi âm nhạc. Lấy ví dụ minh hoạ
26
bằng một trò chơi cụ thể.
Chương 3: CÁC HÌNH THỨC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG ÂM NHẠC 3.1. Giờ học nhạc
- Là hình thức cơ bản nhất được tổ chức trong hoạt động học có chủ định. Ở đây
trẻ được học các kỹ năng cách thể hiện, cách cảm thụ âm nhạc có hệ thống dưới sự tổ
chức, hướng dẫn của giáo viên trong một thời gian nhất định.
- Trong tiết học âm nhạc, các hoạt động âm nhạc như nghe nhạc, dạy hát, vận
động theo nhạc và trò chơi âm nhạc nối tiếp liên hoàn với nhau.
- Trong quá trình tổ chức cho trẻ hoạt động âm nhạc giáo viên là người hướng
dẫn, tạo cơ hội cho trẻ hoạt động, vui chơi, tìm tòi, khám phá. Trẻ tham gia hoạt động
âm nhạc một cách hứng thú, chủ động để phát triển khả năng âm nhạc của bản thân.
- Giáo viên tích cực làm việc với nhóm, cá nhân để giúp trẻ thể hiện tốt hoạt
động âm nhạc. Trẻ hoạt động không bị áp đặt để phát huy năng lực bản thân, được trao
đổi, nhận xét để trở nên năng động và tích cực hơn. Chính vì vậy trong vận động theo
nhạc, trẻ được tự do thể hiện nhiều cách khác nhau.
Về hình thức tổ chức: hoạt động âm nhạc được tổ chức dưới hai hình thức.
* Hình thức thứ nhất: Giờ học nhạc có hát, vận động, nghe nhạc. Giờ học có từ 2
– 4 dạng hoạt động âm nhạc. Trong tiết học có nội dung trọng tâm và nội dung kết hợp
trên cơ sở chủ đề.
* Hình thức thứ hai: Sinh hoạt văn nghệ sau chủ đề.
Tổ chức hoạt động âm nhạc theo hình thức giờ học gồm những yêu cầu sau:
- Nội dung trọng tâm của giờ học nhạc sẽ được thực hiện với một trong các hoạt
động: ca hát, vận động theo nhạc, nghe hát.
Ví dụ:
Chủ đề: Nước và các hiện tượng tự nhiên
+ Nội dung trọng tâm: Dạy hát – Cho tôi đi làm mưa với
+ Nội dung kết hợp: Nghe hát – Mưa rơi
Chủ đề: Động vật
+ Nội dung trọng tâm: Nghe hát – Chim bay
+ Nội dung kết hợp: Dạy hát - Chim mẹ chim con
Chủ đề: Gia đình
27
+ Nội dung trọng tâm: Vận động theo nhạc – Múa cho mẹ xem
+ Nội dung kết hợp: Nghe hát - Cho con và trò chơi âm nhạc “Nghe tiếng hát
tìm đồ vật’
- Chú ý cân đối giữa hoạt động “động” và hoạt động “tĩnh”. Đảm bảo hài hoà
giữa cô và trẻ, tránh để trẻ hoạt động liên tục trong một trạng thái cường độ.
- Đảm bảo đặc trưng nghệ thuật âm nhạc trong khi tích hợp các nội dung, kĩ năng
khác trong hoạt động giáo dục âm nhạc.
3.1.1. Giờ học trẻ nhà trẻ
- Trẻ 0 - 2 tuổi, chỉ có dạng hoạt động nghe nhạc.
- Trẻ 2 - 3 tuổi cấu trúc giờ học gồm hai hoạt động, một nội dung trọng tâm và
một nội dung kết hợp.
Nội dung Dạng thứ 1 Dạng thứ 2
Trọng tâm Hát Nghe
Kết hợp Vận động Vận động
3.1.2. Giờ học của trẻ mẫu giáo
Đối với trẻ mẫu giáo, giờ học của trẻ có từ hai đến bốn dạng hoạt động âm nhạc,
tuỳ thuộc vào mức độ khó dễ của tác phẩm và khả năng của từng nhóm trẻ để chọn
một nội dung trọng tâm và một, hai hoạt động kết hợp. Thời gian cho mỗi nhóm tuổi
phải phù hợp với hứng thú và độ tuổi của trẻ.
Nội dung Dạng thứ 1 Dạng thứ 2 Dạng thứ 3
Trọng tâm Hát Nghe Vận động
Kết hợp Vận động ( Nghe) Hát ( Trò chơi) Nghe
Trò chơi Vận động Hát ( Trò chơi)
Lưu ý: Tuỳ vào bài hát và khả năng âm nhạc của trẻ mà giáo viên có thể chọn 2-
3 dạng hoạt động âm nhạc trong một giờ học nhạc.
Ví dụ: Nếu chọn dạy hát làm trọng tâm nhưng bài hát dài (khó) cô chỉ chọn hai
dạng hoạt động âm nhạc. Nếu bài hát ngắn, đơn giản trẻ đã được làm quen cô có thể
chọn 3 dạng hoạt động âm nhạc.
* Qui trình giờ học nhạc. (đối với giờ học có dạy hát hay vận động theo nhạc là
trọng tâm, nghe hát và trò chơi là nội dung kết hợp)
28
- Bước 1. Ổn định tạo hứng thú – trò chuyện
- Bước 2. Dạy hát ( Dạy vận động hay vận động theo nhạc)
+ Giới thiệu tên bài hát, tác giả ( Hình thức vận động nếu dạy vận động)
+ Cô hát mẫu
+ Dạy trẻ hát ( dạy trẻ vận động)
+ Cho trẻ thực hiện dưới nhiều hình thức.
- Bước 3: Nghe hát .
+ Giới thiệu tên bài hát, tác giả.
+ Cô hát ( 2 – 3 lần) giữa những lần hát cần xen kẻ các biện pháp.
+ Củng cố.
- Bước 4: Trò chơi
+ Giới thiệu tên trò chơi, cách chơi và luật chơi.
+ Cho trẻ chơi.
+ Nhận xét.
Các dạng hoạt động âm nhạc được lựa chọn phải theo các chủ đề giáo dục.
* Lưu ý : Đối với giờ học nhạc có nội dung nghe hát là trọng tâm được thực hiện
như sau :
- Bước 1. Ổn định tạo hứng thú – trò chuyện
- Bước 2. Nghe hát.
+ Giới thiệu tên bài hát, tác giả (xuất xứ).
+ Cô hát lần 1 kết hợp đàn.
+ Diễn giải nội dung bài hát.
+ Cô hát lần 2 kết hợp động tác minh hoạ.
+ Cô cho trẻ nghe giai điệu bài hát.
- Bước 3: Dạy hát (hoặc vận động)
+ Giới thiệu tên bài hát, tác giả.
+ Giới thiệu tên bài hát, tác giả ( Hình thức vận động nếu dạy vận động)
+ Cô hát mẫu
+ Dạy trẻ hát ( dạy trẻ vận động)
+ Cho trẻ thực hiện dưới nhiều hình thức.
- Bước 4: Trò chơi
29
+ Giới thiệu tên trò chơi, cách chơi và luật chơi.
+ Cho trẻ chơi.
+ Nhận xét.
3.2. Hoạt động âm nhạc trong đời sống hàng ngày ở trường mầm non
Trẻ tiếp nhận văn hoá, trong đó có âm nhạc trong điều kiện môi trường sống
xung quanh. Việc giáo dục âm nhạc được thực hiện phù hợp với chế độ sinh hoạt cả
ngày ở trường của trẻ có ý nghĩa lớn, nhờ đó cuộc sống của trẻ thêm vui vẻ, hồn nhiên.
Ở trường, trẻ được học, được chơi, được ăn, được ngủ… âm nhạc gắn liền với mọi
thời điểm sinh hoạt của trẻ.
3.2.1. Trước giờ học buổi sáng
- Giờ đón trẻ là lúc tạo không khí vui vẻ, lôi cuốn trẻ đến trường vì trẻ chưa tự
giác đi học. Tạm thời ra khỏi tình cảm bố mẹ dành cho, trẻ đến trường với cô giáo, với
bạn, trường lớp… lúc này âm nhạc góp phần tác động rất lớn đến tâm lí của trẻ. Thực
tế hầu hết các trường mầm non mở băng cho trẻ nghe nhạc lúc trẻ đến trường. Có thể
tuyển chọn một số ca khúc đi học cho trẻ nghe.
Ví dụ: Cháu đi mẫu giáo, Trường chúng cháu là trường mầm non, Con chim hót
trên cành cây, Lời chào buổi sáng, Vui đến trường, Đi học…
Cho trẻ nghe những bài quen thuộc trẻ có thể hát theo được. Ngoài việc tạo cho
trẻ tâm lí phấn khởi, âm nhạc còn giúp trẻ làm quen, củng cố các bài trong chương
trình trẻ học hát. Đây là một phương pháp tiếp xúc cần thiết và quan trọng.
- Cho trẻ nghe nhạc trong giờ tập thể dục sáng.
Vào đầu giờ buổi sáng, sau giờ ăn là giờ tập thể dục sáng. Trước kia, để thay thế
cho lối hô 1 - 2- 3- 4… trong khi tập thể dục, cô giáo dùng trống gõ làm hiệu lệnh.
Quan sát những cánh tay, bước chân giơ lên hạ xuống như một cái máy làm cho giờ
thể dục quá khô cứng. Hiện nay, chương trình giáo dục thể chất đã có sự thay đổi bằng
cách kết hợp âm nhạc trong giờ thể dục trong đó có giờ thể dục sáng. Sự kết hợp âm
nhạc để trẻ tập các động tác thể dục làm mềm hoá giờ thể dục, trẻ vận động hứng thú
hơn và hưng phấn hơn rất nhiều.
30
Ví dụ: Bài Chú gà trống gọi, Tập đi đều…
3.2.2. Giờ học khác
Ngoài giờ học âm nhạc, tổ chức nghe nhạc trong các giờ học khác là phương
pháp giáo dục tích hợp đạt hiệu quả cao. Trong các giờ làm quen trẻ với tác phẩm văn
học, tổ chức hoạt động tạo hình, khám phá môi trường xung quanh, làm quen với chữ
cái…có sự tham gia của âm nhạc cũng làm giờ học thêm sinh động, hấp dẫn.
3.2.2.1. Giờ làm quen văn học
- Trong giờ làm quen văn học có thể kết hợp âm nhạc cùng chủ đề sẽ giúp cho trẻ
cảm nhận tác phẩm tốt hơn. Ngoài ra các bài hát phù hợp chủ đề còn là phương tiện
hữu hiệu để cô giáo dẫn dắt vào bài, tạo hứng thú và thay đổi không khí giờ học.
Ví dụ: Khi đọc bài thơ Bác Hồ của em kết hợp cho trẻ nghe bài hát nhớ ơn Bác
Sử dụng bài hát Con gà trống để dẫn dắt vào câu chuyện Cáo thỏ gà trống.
Nhiều nhạc sĩ tìm ý thơ phổ nhạc để có lời ca giàu hình ảnh đã có tác dụng giáo
dục nhiều mặt, vì khi các bài thơ đó được phổ nhạc trở thành các bài hát trẻ sẽ dễ nhớ,
tăng cường sự cảm thụ nghệ thuật.
Ví dụ: Các bài thơ Ông mặt trời của Ngô Thị Bích Hiền, Chim chích bông của
Nguyễn Viết Bính, Mẹ và cô của Trần Quốc Toản, Hoa kết trái, Hạt gạo làng ta…đã
được phổ nhạc và trở thành các bài hát được trẻ yêu thích.
Nhạc sĩ Phạm Tuyên dựa vào các bài đồng dao trong chương trình thơ - truyện
của trẻ để phổ nhạc. Một số bài đạt chất lượng nghệ thuật cao như: Con gà, Gánh gánh
gồng gồng, Rềnh rềnh ràng ràng… Các bài hát này dùng để kết hợp trong khi dạy thơ
truyện rất tốt.
3.2.2.2. Giờ hoạt động tạo hình
Sử dụng âm nhạc trong giờ hoạt động tạo hình kích thích sự sáng tạo, gợi mở,
phát triển trí tưởng tượng khi cho trẻ vẽ, nặn, cắt dán…
Nhiều chương trình giáo dục của các nước trên thế giới, giờ hoạt động tạo hình
luôn có sự tác động của âm nhạc, trong đó có nhạc không lời. Ở nước ta, việc sử dụng
âm nhạc trong giờ học tạo hình cũng là một nội dung bắt buộc. Âm nhạc được lựa
chọn là các bài hát phù hợp với đề tài để làm khâu dẫn dắt, tạo hứng thú, nhạc không
lời trong khi trẻ vẽ là nội dung quan trọng không thể thiếu trong giờ học tạo hình.
Trong giờ hoạt động tạo hình, cho trẻ nghe những bản nhạc không lời hay các bài
31
hát có nội dung phù hợp với chủ đề tạo hình.
Ví dụ: Hoạt động Chủ đề Nghe nhạc kết hợp
tạo hình
Mưa mùa hạ ( Đông Hải) Mưa Vẽ
Màu hoa ( Hồng Đăng) Hoa
Ông mặt trời Cháu vẽ ông mặt trời ( Tân Huyền)
Trăng Ánh trăng hoà bình ( hồ Bắc- lời Mộng Lân) Vẽ
Máy bay Anh phi công ơi
Hoa mùa xuân Mùa xuân đến rồi
Con gà trống Con gà trống (Tân Huyền)
Cô giáo Cô giáo ( Đỗ Mạnh Thường)
Gà con Đàn gà con Nặn
Con cá cá vàng bơi Xé
Dán
Ngoài các bài hát quen thuộc, phù hợp với chủ đề thường được sử dụng trong
phần ổn định, tạo hứng thú, trong quá trình trẻ vẽ, nặn, xé… cô chọn những bản nhạc
không lời cho trẻ nghe.
3.2.2.3. Giờ làm quen với môi trường xung quanh
- Giờ làm quen với môi trường xung quanh giúp trẻ trau dồi hoạt động trí tuệ,
nhận biết cuộc sống xã hội, thế giới tự nhiên; cỏ, cây, hoa, lá, động vật và một số hiện
tượng tự nhiên.
- Để hiểu đúng các đối tượng, trẻ phải quan sát, tiếp xúc nhiều lần bằng các giác
quan. Việc kết hợp sử dụng âm nhạc trong giờ học góp phần tạo cho trẻ có cảm xúc
với đối tượng. Ví dụ: trong bài Giới thiệu về một số loài hoa yêu cầu trẻ phân biệt
được một số loài hoa và so sánh, nhận xét sự giống nhau về cấu tạo, hình dáng, màu
sắc, hương thơm…giáo dục trẻ không hái hoa, bẻ cành, chăm sóc hoa. Cô cho trẻ nghe
32
bài Ra vườn hoa của Văn Tấn sẽ tăng thêm hiệu quả tiết học.
Tóm lại, giờ học làm quen với môi trường xung quanh nhằm mục đíc giờ học
thêm sinh động, phát huy tích cực các giác quan của trẻ, đem đến cho trẻ nhiều ấn
tượng mạnh mẽ, sâu sắc.
3.2.2.4. Giờ làm quen chữ cái
Trong giờ học làm quen với chữ cái, việc sử dụng tác phẩm âm nhạc được sử
dụng để làm khâu dẫn dắt, tạo hứng thú. Trẻ mẫu giáo là lứa tuổi “ học mà chơi – chơi
mà học”, sử dụng các tác phẩm âm nhạc kết hợp trong các trò chơi củng cố sẽ nâng
cao hiệu quả lĩnh hội chữ cái cho trẻ.
Ví dụ: Trong tiết làm quen với chữ cái cô có thể trích một đoạn trong ca cảnh Sói
và gà cánh tiên của Trần Ngọc: “…Ta vui học chữ a có kèm theo cái móc. Ta vui học
chữ ơ nó mọc thêm cái râu. Ta vui học chữ ô trên đầu che cái nón..”
3.2.3. Sử dụng âm nhạc sau giờ học buổi sáng
Buổi sáng, sau giờ thể dục và hoạt động học tập, trẻ được chơi quanh sân trường.
Trong lúc trẻ vui chơi có thể kết hợp hoạt động âm nhạc, cho trẻ hát những bài phù
hợp với chủ đề chơi hoặc cho trẻ nghe nhạc không lời có giai điệu đẹp.
Ví dụ: cho trẻ nghe bài Khúc hát dạo chơi của Trần Hữu Du, Em đi chơi thuyền
của Trần Khiết Tường, Màu hoa…
- Vào giờ ăn cô có thể cho trẻ nghe bài Mời bạn ăn.
- Cô có thể hát cho trẻ nghe những làn điệu dân ca, các bài hát ru trước giờ ngủ
trưa. Những âm thanh êm dịu mượt mà và sự trìu mến của cô giáo sẽ đưa trẻ vào giấc
ngủ đầm ấm và dễ chịu. Trong chương trình giáo dục của trường mầm non, cô hát trẻ
nghe vào giờ nghỉ trưa là một đặc trưng khác hẳn ở trường phổ thông.
- Buổi chiều sau khi ngủ dậy, trẻ cũng có thể nghe những bài hát, bản nhạc không
lời mang tính chất vui vẻ, nhộn nhịp. Thời gian nghe không nhiều, trước hết làm cho
các cháu tỉnh táo, chơi tự do và chờ bố mẹ đến đón về. Lúc này nên cho trẻ nghe
những bài trẻ yêu thích, nội dung bài lành mạnh: dân ca, ca khúc thiếu nhi, hoặc cho
trẻ nghe để củng cố các bài đã học, sắp học.
Như vậy ở trường mầm non, từ lúc đến trường cho đến khi bố mẹ đón, âm nhạc
luôn luôn xuất hiện bên trẻ tạo không khí tươi mát. Nếu vắng bóng lời ca tiếng hát thì
33
trường lớp đối với trẻ thật buồn tẻ. Âm nhạc là chu kì thời gian, là nhịp sống hàng
ngày của trẻ, làm cho trẻ thêm linh hoạt, tươi vui. Âm nhạc thực sự là người bạn thân
của trẻ thơ.
3.3. Âm nhạc trong ngày lễ, ngày hội
3.3.1. Ý nghĩa hoạt động âm nhạc trong ngày lễ, ngày hội
Tổ chức ngày hội, ngày lễ ở trường mầm non là một hoạt động được qui định
trong chương trình giáo dục. Hoạt động này tạo điều kiện hình thành ở trẻ những phẩm
chất đạo đức, trí tuệ và kĩ năng nghệ thuật.
Vào các ngày lễ, ngày hội ( như ngày Khai giảng, ngày 20/11, ngày Tết nguyên
đán, ngày 8/3, ngày tết Trung thu, ngày Quốc tế thiếu nhi và Lễ bế giảng…) là những
ngày có hình thức tổ chức quan trọng trong việc tạo ra môi trường âm nhạc phong phú,
sinh động cho trẻ.
- Trẻ được tiếp thu những tư tưởng lớn của ngày lễ.
- Ngày lễ, ngày hội có các hoạt động nghệ thuật đa dạng như hát, múa, kịch, thơ..
Trẻ được thể hiện tình cảm của mình qua các lời ca, điệu múa, đọc thơ, kể chuyện.
- Tạo cho trẻ sự nô nức, phấn khởi và ý thức với ngày lễ.
- Phát triển tình cảm thẩm mĩ.
* Yêu cầu âm nhạc trong ngày hội ngày lễ.
- Nội dung các tiết mục được xác định theo yêu cầu của ngày lễ đó.
Ví dụ:
+ Ngày tết Trung thu chọn bài: Rước đèn dưới trăng ( Phạm Tuyên), Đêm trung
thu ( Phùng Như Thạch), Ánh trăng hoà bình, Chiếc đèn ông sao…
- Các tiết mục phải được xây dựng phong phú và đa dạng.
Ví dụ: Chương trình vừa có đơn ca, song ca, múa, nhảy…
- Đáp ứng được nhiệm vụ giáo dục, có giá ttrị về nghệ thuật và phù hợp với lứa
tuổi.
3.3.2. Chuẩn bị và tiến hành
3.3.2.1.Chuẩn bị
- Chương trình phải được xây dựng trước, phải có một buổi sơ khảo rút kinh
nghiệm.
34
- Kế hoạch trang trí rõ ràng, phải nêu bật rõ nội dung chính của buổi lễ.
- Tổ chức các hoạt động tạo hình, có thể cho trẻ cùng tham gia làm những đồ
dùng chuẩn bị cho buổi lễ. Xen kẽ chương trình văn nghệ có đọc thơ, kể chuyện. Nên
có một trò chơi đơn giản, mới để tạo hứng thú cho trẻ.
Ví dụ: Ngày 8/3
Để chuẩn bị cho ngày hội, cô giáo hướng dẫn trẻ tự làm những bông hoa để tặng
bà, tặng mẹ và cô giáo. Chương trình liên hoan văn nghệ có cả đọc thơ, múa hát theo
chủ đề mẹ. Có thể sử dụng các bài hát sau: Mẹ là ánh nắng sớm mai ( Hoàng long),
Múa cho mẹ xem ( Xuân Giao), Chỉ có một trên đời (ý thơ Nga, nhạc Trương Quang
Lục), Khúc hát ru người mẹ trẻ (Phạm Tuyên), Cô giáo (Nguyễn Mạnh Thường), Bông
hoa mừng cô (Trần Thị Duyên). Thơ : Mẹ của em (Trần Quang Vịnh), Cô và mẹ
(Trần Quốc Toàn)...
- Cần chọn người dẫn chương trình là người có ngoại hình ưa nhìn, có khả năng
diễn đạt, hóm hỉnh, vui vẻ, biết ứng xử tình huống thật linh hoạt vì trẻ nhỏ dễ xảy ra
“sự cố”. Cũng có thể phối hợp dẫn chương trình với cháu lớp mẫu giáo 5 – 6 tuổi.
3.3.2.2. Tiến hành:
- Thời gian từ 30 - 40 phút.
- Đầu tiên là sự diễu hành của trẻ vào sân lễ, nên có nhạc đệm theo nhịp hành
khúc và trong tay trẻ nên có vật tượng trưng.
- Chương trình phải được sắp xếp hợp lý, xen kẽ các tiết mục là các dạng hoạt
động khác nhau, xen kẽ giữa động và tĩnh các thể loại khác nhau, giữa các tiết mục các
lớp.
- Phần kết thúc.
Người dẫn chương trình có thể nhấn mạnh lại tư tưởng của ngày lễ, ngày hội.
Cho trẻ đi ra ngoài theo nhạc đệm.
Câu hỏi ôn tập:
1. Hoạt động âm nhạc ở trường mầm non được tổ chức ở những hình thức nào? Trình
bày hình thức giờ học nhạc.
2. Phân tích vai trò của âm nhạc trong các hoạt động hàng ngày ở trường mầm non.
3. Phân tích vai trò âm nhạc trong ngày hội ngày lễ đối với trẻ mầm non. Soạn chương
trình văn nghệ nhân ngày Khai giảng, ngày tết Trung thu, ngày 20/11, ngày Tết
35
nguyên đán và lễ tổng kết năm học.
4. Hãy lên kế hoạch một ngày ở trường mầm non trong đó có sử dụng âm nhạc kết
36
hợp. Lấy ví dụ cụ thể một đối tượng trẻ.
Chương 4. LẬP KẾ HOẠCH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG ÂM NHẠC VÀ
TẬP DẠY
4.1. Phân phối chương trình
Chương trình giáo dục âm nhạc dành cho trẻ mầm non gồm các hoạt động: Dạy
hát, cho trẻ nghe hát, vận động theo nhạc, trò chơi âm nhạc được kết hợp với nhau và
triển khai trong giờ hoạt động âm nhạc.
Căn cứ vào hướng dẫn của Vụ Giáo dục mầm non, các lớp nhà trẻ và mẫu giáo 3
– 4 tuổi sử dụng các bài hát hướng vào các chủ đề cụ thể:
Nhà trẻ:
- Nhà trẻ: 10 chủ đề
Chủ đề Số tuần TT
1 Bé và các bạn 3
2 Đồ chơi của bé 4
3 Các bác các cô trong nhà trẻ 3 – 4
4 Cây và những bông hoa đẹp 4
5 Những con vật đáng yêu 4
6 Ngày tết vui vẻ 4
7 Mẹ và những người thân yêu của bé 4
8 Có thể đi khắp nơi bằng phương tiện gì 4
9 Mùa hè đến rồi 3
10 Bé lên mẫu giáo 3
- Mẫu giáo
Các lớp mẫu giáo bé, nhỡ, lớn thực hiện theo 5 chủ đề lớn.
+ Bản thân
+ Gia đình
+ Môi trường tự nhiên
+ Môi trường xã hội
37
+ Dinh dưỡng và sức khoẻ
Chủ đề dinh dưỡng sức khoẻ không tách riêng mà lồng vào các chủ đề bản thân,
gia đình, môi trường tự nhiên, môi trường xã hội.
Chủ đề TT
Bản thân 1
Gia đình 2
Trường mầm non 3
Nghề nghiệp 4
Thực vật 5
Động vật 6
7 Nước và các hiện tượng tự nhiên
8 Luật lệ và phương tiện giao thông
9 Quê hương, đất nước, Bác Hồ, Trường tiểu học
Mỗi chủ đề có các nhánh nhỏ.
Ví dụ:
Chủ đề bản thân Bé là ai
Cơ thể của bé
Bé cần gì để lớn lên và khoẻ mạnh
Gia đình Gia đình tôi
Gia đình sống chung trong một ngôi nhà
Nhu cầu gia đình
Ngày nhà giáo Việt Nam ( có hoặc không)
Nghề nghiệp Ngày Quân đội nhân dân Việt Nam ( có hoặc không)
Nghề dịch vụ
Nghề xây dựng
Nghề sản xuất
Trường mầm non Trường mầm non của bé
Tết trung thu ( có hoặc không)
Lớp học của bé
38
Đồ dùng đồ chơi
Thực vật Hoa
Rau
Quả
Cây xanh
Động vật Động vật nuôi trong nhà
Động vật sống trong rừng
Động vật sống dưới nước
Côn trùng
- Cụ thể trẻ mẫu giáo 3 – 4 tuổi và 4 – 5 tuổi gồm các chủ đề
+ Bản thân
+ Gia đình
+ Trường mầm non
+ Nghề nghiệp
+ Luật lệ và phương tiện giao thông
+ Thế giới thực vật; Tết và mùa xuân
+ Thế giới động vật
+ Nước và các hiện tượng tự nhiên
+ Quê hương – Đất nước – Bác Hồ.
- Mẫu giáo lớn ( 5 – 6 tuổi)
+ Bản thân
+ Gia đình
+ Trường mầm non
+ Nghề nghiệp
+ Luật lệ và phương tiện giao thông
+ Thế giới thực vật; Tết và mùa xuân
+ Thế giới động vật
+ Nước và các hiện tượng tự nhiên
+ Quê hương – Đất nước – Bác Hồ.
39
+ Trường tiểu học
Quan điểm tích hợp cũng được thể hiện ở nội dung dạy trẻ theo các lĩnh vực gần
gũi với nhau, quan hệ lồng ghép giữa các mặt giáo dục trong các môn học.
Ví dụ: trong giờ học âm nhạc có thể tích hợp kiến thức về môi trường xung
quanh, văn học.. có liên quan đến chủ đề, đề tài và nội dung bài hát.
4.2. Xây dựng kế hoạch
Khi xây dựng kế hoạch tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ, căn cứ vào đối tượng
trẻ, vào chương trình hiện hành, những đồ dùng dạy và học của giáo viên, của trẻ …
kế hoạch cần ghi rõ
- Đối tượng trẻ: Nhà trẻ, mẫu giáo 3 – 4 tuổi, mẫu giáo 4 – 5 tuổi, mẫu giáo 5 – 6
tuổi .
- Lựa chọn chủ đề, đề tài, lựa chọn nội dung trọng tâm và nội dung kết hợp.
- Xác định được mục tiêu.
- Phương pháp, biện pháp.
- Dự kiến thời gian, thời lượng, trình tự nội dung.
- Dự kiến đội hình ( cho từng hoạt động).
- Những hoạt động tích hợp.
4.1.1. Lập kế hoạch theo chủ đề
Qui trình thực hiện
- Sưu tầm, lựa chọn tác phẩm dạy trẻ hát, hát cho trẻ nghe, trò chơi âm nhạc ( nếu
có) phù hợp với chủ đề giáo dục.
- Tìm hiểu nội dung và thể loại của tác phẩm, xác định đặc điểm âm nhạc, sắc
thái, âm vực, cấu trúc, câu đoạn của bài hát, dự kiến đoạn khó về âm điệu, nhịp điệu,
lời ca..
- Đánh giá mức độ ca hát của trẻ, mức độ cảm thụ âm nhạc của lớp mình phụ
trách để xác định nội dung trọng tâm - nội dung kết hợp.
Ví dụ: Nếu bài hát đa số trẻ đã biết nên chọn dạy vận động theo nhạc là trọng
tâm. Nếu trẻ chưa thuộc và hát sai nhiều nên chọn dạy hát làm trọng tâm nội dung
khác là nội dung kết hợp.
- Lựa chọn các hoạt động âm nhạc: Tuỳ theo mức độ dài ngắn, khó hay dễ của
40
tác phẩm và khả năng thể hiện cảm thụ của trẻ để cấu trúc bài học có 1,2,3 dạng hoạt
động âm nhạc ( ca hát, vận động, nghe hát, trò chơi âm nhạc). Đảm bảo thời gian tổ
chức hoạt dộng âm nhạc theo qui định.
- Giáo dục tích hợp: khi tiến hành các hoạt động âm nhạc trong giờ học âm nhạc,
cần chú ý tổ chức môi trường hoạt động cho cô và trẻ, có sự phối hợp các lĩnh vực
phát triển khác, bổ trợ cho hoạt động chính là hoạt động âm nhạc.
- Chuẩn bị đồ dùng phù hợp với nội dung các hoạt động.
- Thiết kế bài soạn: thiết kế bài soạn giáo dục âm nhạc theo hướng đổi mới tích
hợp các chủ đề phụ thuộc vào nghệ thuật của mỗi giáo viên. Trên cơ sở những điều
kiện thực tế của từng trường, từng lớp, năng lực của giáo viên, khả năng tiếp thu của
trẻ trong từng lớp mà giáo viên xây dựng bài soạn cho phù hợp.
4.1.2. Các bước thiết kế bài soạn giáo dục âm nhạc theo chủ đề
- Chủ đề
- Chủ đề nhánh
- Đề tài:
+ Nội dung trọng tâm
+ Nội dung kết hợp
+ Nội dung tích hợp ( nếu có)
+ Độ tuổi
+ Thời gian
+ Người dạy
I. Mục tiêu
1. Kiến thức
2. Kĩ năng
3. Thái độ
II. Chuẩn bị
- Đồ dùng của giáo viên
- Đồ dùng của trẻ
III. Tiến trình
* Ổn định – tạo hứng thú
- Có thể cho trẻ đọc thơ, xem phim, chơi trò chơi trò chuyện về chủ đề để dẫn dắt
41
vào nội dung bài học.
* Tổ chức các hoạt động âm nhạc
- Dạy hát ( Dạy vận động).
+ Giới thiệu tên bài hát, tác giả ( giới thiệu tên bài hát và vận động nếu là dạy vận
động). Cô có thể giới thiệu trực tiếp hoặc gián tiếp.
+ Cô hát mẫu 2 lần ( Cô vừa hát vừa vận động nếu là dạy vận động).
+ Dạy trẻ hát. Nếu trẻ chưa thuộc bài hát dạy trẻ từng câu một lần, sau đó ghép
cả bài và tổ chức cho trẻ hát dưới nhiều hình thức khác nhau. Nếu trẻ đã được làm
quen với bài hát cho trẻ hát dưới nhiều hình thức khác nhau.
(Dạy vận động. Nếu trẻ chưa được làm quen với vận động cô hát kết hợp vận
động, phân tích cách thực hiện động tác. Dạy trẻ vận động từng câu một lần rồi cho trẻ
thực hiện cả bài nhiều lần dưới nhiều hình thức khác nhau. Nếu trẻ đã được làm quen
với vận động cô và trẻ vừa hát vừa vận động một lần sau đó cho trẻ vừa hát vừa vận
động với nhiều hình thức khác nhau.)
- Nghe hát ( hoặc hoạt động khác)
+ Giới thiệu tên bài hát, tác giả hoặc xuất xứ.
+ Cô hát lần một + Đàn ( nhạc).
+ Giảng giải nội dung bài hát.
+ Cô hát lần hai (có thể múa minh hoạ)
+ Giới thiệu về tính chất, giai điệu bài hát.
+ Cho trẻ nghe giai điệu bài hát.
- Trò chơi (có thể có hoặc không)
+ Giới thiệu tên trò chơi, cách chơi, luật chơi (cô giới thiệu rõ ràng, nếu cách
chơi khó cô phải làm mẫu cho trẻ xem).
+ Cho trẻ chơi
+ Nhận xét.
Sau mỗi lần chơi cô nâng cao yêu cầu của trò chơi để tạo hứng thú cho trẻ. Số lần
chơi tuỳ thuộc vào hứng thú của trẻ với trò chơi và thời gian tiết học.
* Củng cố: hỏi lại tên bài hát của nội dung trọng tâm ( nếu là vận động cô hỏi lại
42
tên bài hát và vận động), cho trẻ thực hiện lại nội dung trọng tâm và kết thúc tiết học.
4.3. Tập dạy
Sinh viên thực hành tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ mầm non tại phòng thực hành.
4.3.1. Chuẩn bị
Để chuẩn bị tốt cho các tiết thực hành, mỗi sinh viên cần phải thực hiện những
công việc sau:
- Lựa chọn chủ đề, chủ đề nhánh.
- Lựa chọn độ tuổi.
- Lựa chọn các nội dung âm nhạc.
- Tiến hành tập luyện, soạn giáo án, làm đồ dùng.
- Lên kế hoạch tập dạy.
4.3.2. Thực hành tập dạy
* Tập dạy trên lớp
- Mỗi sinh viên tập dạy ít nhất một tiết ở độ tuổi mà mình đã lựa chọn. Một sinh
viên dạy các bạn còn lại làm trẻ và quan sát.
- Sau mỗi tiết dạy của sinh viên, giáo viên tổ chức trao đổi, rút kinh nghiệm.
* Thực hành ở trường mầm non ( có thể không thực hiện)
- Nếu có thể giáo viên liện hệ với trường mầm non để sinh viên có thể lên tiết
thực hành. Mỗi lớp chia làm 4 nhóm, mỗi nhóm đại diện một sinh viên tập dạy, sau đó
nhận xét, rút kinh nghiệm có sự đánh giá của giảng viên bộ môn và giáo viên trong
lớp.
4.3.2. Bài tập thực hành
- Lớp tổ chức phân nhóm lựa chọn chủ đề.
- Tổ chức lựa chọn thứ tự thực hành.
- Tổ chức cho lớp xem băng đĩa, tiết dạy mẫu.
Câu hỏi ôn tập
1. Lập kế hoạch bài soạn tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ mầm non.
43
2. Tập dạy.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Phạm Thị Hòa, Giáo trình tổ chức hoạt động âm nhạc cho trẻ mầm non ( dành cho hệ cao đẳng sư phạm mầm non). NXB giáo dục 2010. 2 - Ngô Thị Nam - Phạm Thị Hòa, Giáo dục âm nhạc tập I, II, NXB Đại học sư
phạm, 2003.
3 - Trần Hữu Du, Giáo dục âm nhạc trong trường mẫu giáo, NXB giáo dục
1983.
4 - Lê Thị Đức – Lý Thu Hiền – Phạm Thị Hòa, Các hoạt động âm nhạc của trẻ
mầm non. NXBGD Việt Nam 2011.
5 – Hoàng Văn Yến, Trò chơi âm nhạc cho trẻ mầm non, NXB giáo dục 2005. 6 - Hoàng Văn Yến, Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục âm nhạc mầm non theo hướng đổi mới. Vụ giáo dục mầm non - Nhà xuất bản văn nghệ TP Hồ Chí Minh.
7- Lê Thu Hương – Lê Thị Ánh Tuyết( đồng chủ biên)
Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục mầm non theo từng độ tuổi.
+ Nhà trẻ( 3- 36 tháng). + MG bé + MG nhỡ + MG lớn
NXB Giáo dục, 2007
8 - Lê Thu Hương –Lê Thị Ánh Tuyết( đồng chủ biên)
Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục mầm non theo từng độ tuổi.
+ Nhà trẻ( 3- 36 tháng). + MG bé + MG nhỡ + MG lớn
NXB Giáo dục, 2007
Q9 - Vụ giáo dục mầm non , Trẻ mầm non ca hát , Nhà xuất bản âm nhạc.
Q10 - Tuyển tập trò chơi, bài hát, thơ truyện mẫu giáo từ 3 - 6 tuổi – NXB Giáo dục 2000
44
Website: www.mamnon.com
PHỤ LỤC
Giáo án âm nhạc
Chủ đề: Những con vật đáng yêu
Đề tài:
- Nội dung trọng tâm: Vận động theo nhạc “ Chim mẹ chim con” sáng tác Đặng
Nhất Mai
- Nội dung kết hợp: Nghe hát “ Cò lả” Dân ca Bắc Bộ.
- Độ tuổi: 2 – 3 tuổi
- Thời gian: 10 – 15 phút
I. Mục tiêu
1. Kiến thức
- Trẻ nhớ tên bài hát, tên tác giả, vận động đúng theo giai điệu bài hát Chim mẹ
chim con.
- Lắng nghe và hưởng ứng theo giai điệu bài Cò lả.
2. Kĩ năng
- Vận động đều, nhịp nhàng.
- Phản ứng theo đúng tín hiệu.
3. Thái độ
- Chú ý lắng nghe và thực hiện theo yêu cầu của giáo viên.
- Yêu ca hát, tích cực tham gia hoạt động.
II. Chuẩn bị
- Mũ chim.
- Đàn và nhạc bài Chi, mẹ chim con và Cò lả.
III. Cách tiến hành
Hoạt động của cô Hoạt động của trẻ
Hoạt động 1: Ổn định tạo hung thú
- Hôm nay trời đẹp, cô và các con cùng đi tham quan nhé. - Trẻ lắng nghe
Cho trẻ đọc bài thơ “ Con cá vàng” di chuyển đội hình.
- Đã đến nơi rồi, các con hãy xem trang trại của bác nông
dân có những con vật gì nào?
45
- Đúng rồi, có chim, mèo, lợn gà..
- Gà, vịt, lợn thuộc nhóm nào? Bác nông dân nuôi chúng - Trẻ trả lời
để làm gì?
Cô hệ thống: gà, lợn, vịt… thuộc nhóm gia cầm chúng rất
có ích vì vậy nhà bạn nào có nuôi những con vật này các
con nhớ chăm sóc chúng nhé. Hết giờ rồi, chúng ta về lớp
nào.
Cho trẻ đọc bài đồng dao “ Con gà cục tác lá chanh” - Trẻ đọc cùng cô
chuyển đội hình.
Lớp mình vừa đi tham quan ở đâu về nhỉ? - Trẻ trả lời
À thế ở trang trại của bác nông dân có nuôi con vật gì biết
bay mà lại hót rất hay?
Đúng rồi, đó là con chim. Các con à, chim mẹ rất là yêu
thương các chú chim con, hàng ngày chim mẹ đi tìm mồi
về cho các chú chim con của mình. Để nói lên tình cảm
của chim mẹ với chim con chú Đặng Nhất Mai đã sáng tác
bài hát “ Chim mẹ chim con”. Các con hãy nghe cô hát
nhé.
Hoạt động 2: vận động múa “ Chim mẹ chim con”
- Cô hát mẫu + nhạc. - Trẻ xem
- Cô hát lần 2 + múa .
- Cô hát và múa minh hoạ từng câu kết hợp giải thích cách
thực hiện động tác.
- Cô dạy trẻ từng câu. - Trẻ làm theo cô
- Cho trẻ thực hiện dưới nhiều hình thức khác nhau ( tổ, - Trẻ thực hiện
nhóm, cá nhân).
Cô thấy lớp mình học rất giỏi, hát hay múa đẹp. Bây giờ cô
mời lớp mình đi tham quan đồng bằng Bắc bộ nhé. Cho trẻ
đọc bài đồng dao “ Tiếng con chim ri” Chuyển đội hình.
Nghe hát:
Đã đến đồng bằng Bắc bộ rồi đấy. Đồng bằng Bắc bộ là Trẻ lắng nghe
46
vùng đất đai rất trù phú, nơi đây đã sản sinh ra nhiều làn
điệu dân ca rất hay đấy. Hôm nay cô sẽ làm quen với các
con một làn điệu dân ca Bắc bộ đó là bài hát “ Cò lả”
- Cô hát lần 1+ nhạc - Trẻ lắng nghe
Cô vừa hát bài hát gì? Dân ca vùng miền nào?
- Cô hát lần 2 + múa minh hoạ. - Trẻ lắng nghe
- Giới thiệu giai điệu. - Trẻ lắng nghe
- Cho trẻ nghe lần 3.
47
Kết thúc: Cho trẻ hát múa lại bài “ Chim mẹ chim con”
GIÁO ÁN
Chủ đề : Phương tiện giao thông
Lĩnh vực: Phát triển thẩm mỹ.
Môn : Giáo dục âm nhạc.
Đề tài :
- Nội dung trọng tâm: Dạy hát “Em đi chơi thuyền” (Nhạc&lời: Trần Kiết
Tường).
- Nội dung kết hợp: Nghe hát “Tàu chú lại ra khơi”(Nhạc&lời: Quốc Thắng).
Trò chơi âm nhạc: Nghe tiếng hát tìm đồ vật.
- Độ tuổi: 5 - 6 tuổi
- Thời gian: 25 – 30 phút
I. Mục tiêu
1.Kiến thức
- Trẻ nhớ tên bài hát tên tác giả, hát thuộc lời, hát đúng và diễn cảm bài hát “Em
đi chơi thuyền”.
- Trẻ lắng nghe và hưởng ứng theo giai điệu bài hát “Tàu chú lại ra khơi” của
nhạc sỹ Quốc Thắng.
- Trẻ biết chơi trò chơi “Nghe tiếng hát tìm đồ vật” và hứng thú tham gia vào trò
chơi.
2. Kỹ năng
- Hát to, rỏ lời.
- Phản ứng nhanh.
- Phát triển kĩ năng quan sát, phát triển tai nghe âm nhạc và ngôn ngữ mạch lạc
cho trẻ.
3. Thái độ
- Trẻ hoạt động chăm chú, hứng thú và thích nghe cô hát, thích vận động.
- Trẻ biết tuân thủ luật khi tham gia giao thông.
II. Chuẩn bị
- Cho cô
+ Băng, đĩa nhạc bài hát “Em đi chơi thuyền”, “Tàu chú lại ra khơi”.
48
+ Cô thuộc bài hát “Em đi chơi thuyền”, “Tàu chú lại ra khơi”.
+ Cô nắm vững cách chơi và cách tổ chức trò chơi.
- Cho trẻ: Mũ chóp
*Nội dung tích hợp:
- Khám phá khoa học: Phương tiện giao thông
- Toán: Nhận biết phía phải - trái, phía trước - sau.
- Vè đối đáp.
III. Phương pháp:
- Trình bày tác phẩm
- Trực quan.
- Dùng lời.
VI. Cách tiến hành:
Hoạt động của cô Hoạt động của trẻ
*Hoạt động 1: Ổn định, giới thiệu
- Chào mừng bạn đến với chương trình “Nốt nhạc xanh”, -Trẻ lắng nghe
với chủ đề phương tiện giao thông của lớp Lá ngày hôm
nay.
- Cô xin giới thiệu 3 đội chơi ngày hôm nay đó là: Đội ô -Trẻ lắng nghe
tô phía bên tay trái cô, đội ô tô xanh phía bên tay phải cô,
đội ô tô vàng phía trước cô. Vậy phía sau cô càng đội nào
không nhỉ? Cô mời, cô mời (cô mời 2-3 trẻ). - Trẻ trả lời
- Cô sẽ là người dẫn chương trình ngày hôm nay. Chúc ba
đội thi của chúng ta sẽ giành chiến thắng nhé! -Trẻ lắng nghe
- Cuộc chơi được chia làm 3 phần:
+ Phần 1: Nghe thấu hát tài.
+ Phần 2: Quà tặng âm nhạc.
+ Phần 3: Trò chơi âm nhạc.
- Cô mời 3 đội làm đông tác chèo thuyền mở màng cho
phần thi thứ nhất.
2.Hoạt động 2: “Nghe thấu hát tài”
- Các con vừa chơi gì vậy? -Trẻ trả lời
49
À đúng rồi, các con vừa chơi chèo thuyền đấy
- Vậy thuyền là phương tiện giao thông đường nào? -Trẻ trả lời
- Ngoài ra các con càng biết phương tiện giao thông nào
nữa? -Trẻ trả lời
-À! Đúng rồi đấy các con. Có rất nhiều phương tiện giao
thông. Phương tiện giao thông đường thủy có tàu hỏa, tàu
thủy, ca no...; đường bộ có ô tô, xe máy, xe đạp; đường
hàng không có máy bay... Hôm nay, cô sẽ dạy lớp mình
một bài hát có liên quan đến phương tiện giao thông
đường thủy đấy. Các con có thích không nào? Đó là bài
hát “ Em đi chơi thuyền” nhạc và lời Trần Kiết Tường. -Trẻ lắng nghe
*Dạy hát: “ Em đi chơi thuyền” nhạc và lời Trần Kiết
-Trẻ trả lời Tường.
- Cô hát mẫu lần 1.
+ Hỏi trẻ tên bài hát, tên tác giả. -Trẻ lắng nghe
- Cô hát lần 2 kết hợp động tác minh họa.
+ Giải thích nội dung bài hát: Bài hát nói về bạn nhỏ đi
chơi thuyền trong thảo cầm viên, có tiếng chim hót vui - Trẻ lắng nghe
mừng chào đón. Ở đó có thuyền con vịt, thuyền con rồng
và mẹ của bạn cũng dặn dò bạn ngồi yên khi đi chơi
thuyền nữa đấy!
- Giáo dục: Bạn nhỏ trong bài hát “ Em đi chơi thuyền”
rất ngoan khi đi chơi thuyền cùng bố mẹ ở Thảo Cầm
Viên đấy các con! các con nhớ khi đi chơi thuyền, các con
phải ngồi yên, không thò đầu, thò tay ra ngoài các con
nhé!
- Cả lớp hát cùng cô 2 lần (cô sữa sai cho trẻ). - Cả lớp hát
- Cô mời lần lượt các đội ô tô đỏ, đội ô tô xanh, đội ô tô - Tổ hát
vàng hát ( cô chú ý sữa sai).
- Cô mời nhóm hát (Cô chú ý sữa sai). - Nhóm hát
- Cô mời cá nhân hát (cô bao quát động viên). - Cá nhân hát
50
- Các con ơi phương tiện giao thông đường thủy rất có ý
nghĩa với mỗi chúng ta đấy! Chúng ta có thể đi từ nơi này - Trẻ lắng nghe
đến nơi khác bằng thuyền. Đặc biệt tàu thủy rất có ý
nghĩa với các chú hải quân và những chú ngư dân đánh
bắt nữa đấy! Nhờ tàu thủy các chú có thể bảo vệ biển đảo
của chúng ta đấy.
- Cho trẻ đọc bài thơ “Bé đi đường” của Nguyễn Thị Kim - Trẻ đọc thơ chuyển
Chi chuyển đội hình nghe hát. đội hình
3. Hoạt động 3: Qùa tặng âm nhạc “Tàu chú lại ra khơi”
của nhạc sỹ Quốc Thắng.
Các chú ngư dân ngày đêm lái tàu để đi đánh bắt để trang - Trẻ lắng nghe
trải cho cuộc sống của mình và góp phần bảo vệ biển đảo
đấy! Vì thế nhạc sỹ Quốc Thắng đã sáng tác bài hát “Tàu
chú lại ra khơi” bây giờ cô sẽ hát tặng lớp mình.
- Cô hát lần 1+ Nhạc -Trẻ lắng nghe
- Cô vừa hát bài hát gì? Do ai sáng tác. -Trẻ trả lời
- Cô hát lần 2: Kết hợp múa minh họa, cho trẻ múa cùng -Trẻ lắng nghe
cô (mở nhạc múa).
- Giải thích nội dung bài hát: Bài hát “Tàu chú lại ra -Trẻ lắng nghe
khơi”của tác giả Quốc Thắng nói về chú ngư dân đi đánh
bắt ngoài biển. Hôm nay tàu chú lại ra khơi để đi tìm
luồng cá bạc. Theo con tàu chú đi thì có những cánh hải
âu và bạn nhỏ trong bài hát muốn gửi ước mơ theo con
tàu của chú nữa đấy!
- Giáo dục: Các con phải biết yêu quý các chú hải quân -Trẻ lắng nghe
ngày đêm lái tàu ngoài biển khơi làm nhiệm vụ bảo vệ Tổ
quốc và những ngư dân lái tàu đi đánh bắt các con nhé!
- Nghe lần 3: Cho trẻ nghe lại giai điệu của bài hát (không
lời).
+ Hỏi trẻ giai điệu bài hát như thế nào? -Trẻ trả lời
- Cho trẻ đọc thơ “…” chuyển đội hình chơi trò chơi. -Trẻ hát di chuyển
51
4. Hoạt động 4: Trò chơi âm nhạc “Nghe tiếng hát tìm đồ đội hình
vật”.
Hôm nay cô thấy cả 3 đội:ô tô đỏ, ô tô xanh, ô tô vàng đội
nào cũng hát hay vì vậy cô sẽ thưởng cho lớp mình một -Trẻ lắng nghe
trò chơi.
- Tên trò chơi :Nghe tiếng hát tìm đồ vật
- Cách chơi:
+ Cô cho trẻ ngồi hình vòng tròn, cô mời một bạn tình
nguyện lên chơi trước. Cô sẽ giấu đồ vật là một số các
phương tiện giao thông trong trò chơi này nhé! Bạn nhỏ
được mời lên sẽ đội mũ trùm kín mặt. Cô giấu đồ vật vào
1 trẻ bất kì, mỗi trẻ cách nhau một khoảng cách nhất định,
sau đó cô cùng cả lớp hát. Bạn nhỏ đi từ ngoài vào, đi
men theo các bạn ngồi vòng tròn. Nếu bạn nhỏ đi đến chỗ
đồ vật được cất giấu thì cô cùng các bạn hát to lên, nếu đi
càng xa đồ vật thì hát nhỏ dần. Bạn nhỏ phải lắng nghe
tiếng hát và chỉ vào chỗ giấu đồ vật và nói tên đồ vật đó là
gì? là loại phương tiện giao thông nào?
- Luật chơi: Bạn nào chỉ đúng chỗ cất giấu đồ vật và nói -Trẻ lắng nghe
tên đúng đó là loại phương tiện giao thông nào thì sẽ được
cả lớp hoan hô và trẻ có đồ vật bị tim thấy sẽ tiếp tục làm
người chơi. Nếu bạn nào không tìm thấy đồ vật thì sẽ bị -Trẻ chơi
nhảy lò cò, cô chỉ định người khác lên chơi.
- Cho trẻ chơi (3 - 4 lần) -Trẻ lắng nghe
*Trò chơi “Nghe tiếng hát tìm đồ vật”cũng đã khép lại
chương trình “Nốt nhạc xanh” của ngày hôm nay rồi. Xin -Trẻ hát và đi ra
chúc mừng cả 3 đội đều giành chiến thắng cô tuyên ngoài cùng cô
dương lớp mình hôm nay học rất giỏi và hát cũng rất hay.
52
5.Kết thúc: Cô cho trẻ hát bài “Em đi chơi thuyền” .
Chủ đề: Thế giới động vật
Môn: Giáo dục âm nhạc
Đề tài: Dạy hát “Chú Mèo Con”
Trò Chơi: Mèo nghe hát chạy vào hang
Độ tuổi: 3 – 4 tuổi
Thời gian: 15 -20 phút
I. Mục tiêu
1. Kiến thức :
- Trẻ hát thuộc và nhớ tên bài hát, tên tác giả bài hát “ Chú mèo con”.
- Trẻ nắm được cách chơi và luật chơi, chơi tốt trò chơi “ Ai nhanh nhất”.
2.Kỹ năng :
- Trẻ hát diễn cảm, biết thể hiện cảm xúc theo lời bài hát.
- Cảm thụ tốt tác phẩm âm nhạc khi nghe cô hát.
4.Thái độ:
- Biết yêu quý và bảo vệ các con vật nuôi trong gia đình.
- Nghiêm túc, hứng thú trong quá trình hoạt động.
II. Chuẩn bị
- Sân khấu, mũ mèo, nhạc beat bài hát chú mèo con, ghế để chơi trò chơi.
III.Tiến hành
Hoạt động của cô Hoạt động của trẻ
Hoạt động 1: ổn định
- Nhiệt liệt chào đón quí vị đại biểu, các cô giáo, và 3 đội chơi
đã có mặt trong chương trình Giọng hát Việt Nhí ngày hôm
nay. Đó là sự tham gia của các đội chơi vô cùng dễ thương và
đáng yêu. Chúng ta làm quen với đội chơi thứ nhất đó là đội “
Mèo vàng”, đội thứ hai là đội “ Mèo đỏ” và đội thứ ba là đội “
Mèo đen”. - Trẻ thực hiện
- Trong chương trình âm nhạc ngày hôm nay gồm có 3
phần thi: Phần thi thứ nhất là phần thi “ Mèo hiểu biết”, phần
53
thi thứ hai là phần thi “Mèo tài năng”,và phần thi thứ ba là
phần thi “ Mèo nhanh nhẹn”.
- Và mở đầu chương trình phần thi “Mèo hiểu biết”
Ở phần thi này các đội có nhiệm vụ là nghe cô hỏi rồi trả lời
câu hỏi của cô, nếu đội nào trả lời đúng thì sẽ được thưởng 1
bông hoa, còn nếu trả lời không đúng thì sẽ quyền trả lời sẽ
thuộc về đội của bạn. Các con đã nắm rõ luật chơi chưa nào?
Câu hỏi như sau : các bạn hãy lắng nghe xem đây là tiếng kêu
của con gì nhé! Meo – meo – meo. Đố chúng mình biết đó là - Trẻ trả lời
tiếng kêu của con gì ? cô nghe lại một lần nữa nào.
À rất giỏi, đó là tiếng kêu của con mèo. Các con ạ, cũng có 1
bài hát rất là hay nói về chú mèo đấy, lớp mình có muốn nghe,
có muốn biết đó là bài hát gì không?
Bài hát đó là bài hát Chú mèo con, sáng tác của nhạc sĩ - Trẻ trả lời
Nguyễn Đức Toàn.
Hoạt động 2 :
- Trẻ trả lời * Dạy hát
- Cô hát trẻ nghe 1 lần diễn cảm.
Cô vừa hát cho lớp mình nghe bài hát gì? Của nhạc sĩ nào
sáng tác?
- Cô hát lần 2 minh họa
Chúng mình có thích hát cùng cô không? Sau phần thi thứ
nhất thì cô thấy cả 3 đội đều trả lời đúng tên bài hát và tên tác - Lắng nghe
giả, cô sẽ thưởng cho mỗi đội 1 bông hoa.
Và sau đây xin mời các đội bước vào phần thi thứ 2 là phần - Trẻ trả lời
thi “ Mèo tài năng”
Ở phần thi nay các đội có nhiêm vụ là phải hát đúng giai điệu, - Lắng nghe
đúng lời của bài hát này, đội nào hát đúng thì sẽ đựợc thưởng
1 bông hoa, đội nào hát không đúng thì sẽ không được bông
hoa nào cả, vì thế các đội phải hát thật hay thật giỏi nhé!
- Cho trẻ hát cùng cô lần 1.
54
Hỏi trẻ bài hát nói về con gì ? ( Lông chú mèo như thế nào ?
mắt như thế nào? Con mèo bắt chuột như thế nào? Suốt ngày
em bé như thế nào với chú mèo?)
Giáo dục trẻ biết yêu quý và chăm sóc chú mèo.
- Cho trẻ hát cùng cô lần 2.
Bây giờ các tổ, các đội mèo có muốn thi đua với nhau không? - Trẻ thực hiện
- Gọi tổ , nhóm , cá nhân trẻ hát
( thưởng bông hoa cho trẻ)
- Trẻ trả lời Hoạt động 3:
* Trò chơi:
Qua phần chơi vừa rồi cô thấy các chú mèo hát rất hay và rất - Trẻ hát .
giỏi, cô sẽ thưởng cho lớp mình 1 trò chơi.
Trò chơi có tên gọi là “Mèo nhanh nhẹn” - Trẻ trả lời
Ở phần chơi này các chú mèo sẽ được chơi trò chơi “Mèo - Trẻ thực hiện
nghe hát chạy vào hang”
+ Cách chơi: cô có những chiếc ghế tương ứng với những - Lắng nghe
chiếc hang, cô sẽ mời số chú mèo chơi sẽ nhiều hơn số hang,
chúng mình sẽ vừa đi vừa hát, cô sẽ gõ xắc xô nhỏ và nhẹ,
chúng mình sẽ đi bình thường, khi có hiệu lệnh tìm hang tìm
hang và cô sẽ gõ xắc xô mạnh thì chúng mình sẽ tìm hang và
ngồi vào hang.
+ Luật chơi: mỗi chú mèo chỉ được tìm 1 hang và khi nào có
hiệu lệnh thì các chú mèo mới được tìm hang. Nếu chú mèo
nào không tìm được hang thì sẽ bị phạt nhảy lò cò. - Trẻ chơi
- Cho trẻ chơi
Thưởng cho mỗi đội 1 bông hoa
( Cô và trẻ cùng kiểm tra lại kết quả của trẻ)
- Hỏi lại trẻ các cô vừa dạy cho lớp mình hát bài hát gì? Của - Trẻ trả lời
55
nhạc sĩ nào sáng tác? Cho trẻ hát và nghỉ. - Trẻ thực hiện
Giáo án âm nhạc
Chủ đề: Nghề nghiệp
Đề tài: Nghe hát: Xe chỉ luồn kim
Vận động theo nhạc: Cháu yêu cô chú công nhân
Độ tuổi: 3 – 4 tuổi
Thời gian: 20 – 25 phút
I. Mục tiêu
1. Kiến thức
- Trẻ nhớ tên bài hát, xuất xứ và hiểu được nội dung bài hát “ Xe chỉ luồn kim”.
- Trẻ nhớ tên bài hát và tên tác giả, hát và vận động nhịp nhàng theo giai điệu bài hát “
Cháu yêu cô chú công nhân”.
2. Kĩ năng
- Trẻ hát đồng đều, hòa giọng với bạn, hát đúng giai điệu lời ca.
- Chăm chú, hưởng ứng và thể hiện cảm xúc theo nhịp điệu bài hát Xe chỉ luồn kim.
3. Thái độ
- Trẻ biết yêu mến, kính trọng người lao động và công việc của họ, có ý thích và
ước mơ vào những ngành nghề mình thích.
- Chú ý, hứng thú hoạt động.
II. Chuẩn bị
- Đàn ghi nhạc đệm bài hát Cháu yêu cô chú công nhân, Xe chỉ luồn kim
- Máy và đĩa nhạc có bài hát Xe chỉ luồn kim.
III.CÁCH TIẾN HÀNH
Hoạt động của cô Hoạt động của trẻ
Hoạt động 1: Cho trẻ đọc bài thơ “ Bé làm bao - Trẻ đọc cùng cô
nhiêu nghề”. - Trẻ trò chuyện
- Cô trò chuyện với trẻ
+ Các con vừa đọc bài thơ gì? Trẻ trả lời
+ Trong bài thơ bé làm những nghề gì?
+ Ngoài những nghề đó ra các con còn biết nghề gì
nữa?
56
- Các con biết bố mẹ mình làm nghề gì không?
- Làm ở đâu? - Trẻ hát
Giáo dục: Trong xã hội có rất nhiều nghề, mỗi nghề Trẻ nghe
đều mang lại lợi ích cho xã hội, nghề nào cũng quí
vì vậy các con cần phải yêu quí các nghề trong xã
hội.
- Dẫn dắt và giới thiệu bài hát “ Cháu yêu cô chú
công nhân” của Nhạc sĩ Hoàng Văn Yến.
Hoạt động 2: Vận động
- - Cô đàn giai điệu bài hát “ Cháu yêu cô chú nhân”
- + Cô vừa đàn giai điệu bài hát gì? Của nhạc sỹ nào? Trẻ trả lời
- Thế cô chú công nhân trong bài hát làm gì? Trẻ trả lời -
- Cô vừa hát và vận động minh hoạ bài “ Cháu yêu - Trẻ lắng nghe -
cô chú công nhân”
- - Cho cả lớp vận động.
- - Tổ, nhóm, cá nhân.
- - Cho trẻ đọc bài thơ “ Cái bát xinh xinh” chuyển
đội hình. - Trẻ chơi trò chơi
Hoạt động 3: Nghe hát
- - Cô giới thiệu bài hát Xe chỉ luồn kim Dân ca Quan Trẻ lắng nghe
họ Bắc Ninh.
- - Cô hát lần một kết hợp đệm đàn
- - Cô hát lần 2 múa minh họa.
- - Cho lớp hát và múa cùng cùng cô 2 lần. Trẻ vận động cùng cô
- Giáo dục trẻ yêu quý các nghề, yêu quý những
người làm nghề.
- Cô mở đĩa hát cho trẻ nghe giai điệu.
- Hỏi trẻ về giai điệu bài hát? Trẻ trả lời
Củng cố: Hỏi lại tên bài hát, xuất xứ và kết thúc tiết
57
học.