Bài giảng Văn hóa kinh doanh: Chương 3 - Phùng Quốc Hiếu

Tài liệu này trình bày về văn hóa kinh doanh Việt Nam, tập trung vào giai đoạn trước đổi mới và trong thời kỳ đổi mới. Mục tiêu là nhận diện và phân tích các đặc điểm, biểu hiện của văn hóa kinh doanh trong từng giai đoạn lịch sử, từ thời kỳ phong kiến, Pháp thuộc, đến giai đoạn 1954-1986 và thời kỳ đổi mới.

Bài giảng này hướng đến việc cung cấp kiến thức về văn hóa kinh doanh Việt Nam cho sinh viên hoặc những người quan tâm đến lĩnh vực kinh tế và quản lý, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập và phát triển kinh tế.

Chương 3 của tài liệu tập trung vào việc nhận diện văn hóa kinh doanh Việt Nam trong các giai đoạn lịch sử khác nhau.

1. **Thời kỳ trước đổi mới:**
* **Văn hóa kinh doanh thời phong kiến:** Giai đoạn này ít coi trọng nghề kinh doanh, chủ yếu là kinh tế tự cung tự cấp, và chịu ảnh hưởng của các tư tưởng không khuyến khích hoạt động kinh doanh. Tuy nhiên, vẫn có những giai đoạn phát triển thủ công nghiệp và thương mại, đặc biệt là từ thế kỷ XVI – XVIII.
* **Văn hóa kinh doanh thời Pháp thuộc (1859 – 1945) và thời kháng chiến chống Pháp (1945 - 1954):** Kinh doanh trở thành nghề độc lập, xuất hiện các thương hiệu nổi tiếng và doanh nhân yêu nước như Bạch Thái Bưởi. Nhiều doanh nhân đóng góp cho cách mạng.
* **Giai đoạn 1954 - 1975:** Miền Nam phát triển kinh tế thị trường với ảnh hưởng của Mỹ, trong khi miền Bắc xây dựng kinh tế theo mô hình xã hội chủ nghĩa.
* **Giai đoạn 1975 - 1986:** Môi trường kinh doanh bị thu hẹp, văn hóa kinh doanh mờ nhạt do cơ chế kế hoạch hóa tập trung.

2. **Thời kỳ đổi mới:**
* Đổi mới tư duy kinh tế, chuyển sang cơ chế thị trường định hướng XHCN. Doanh nhân được tôn trọng và đề cao. Chính phủ chọn ngày 13/10 là ngày doanh nhân VN.
* **Biểu hiện trong các loại hình doanh nghiệp:**
* **Doanh nghiệp nhà nước:** Đóng vai trò chủ đạo, cổ phần hóa từ năm 1992, thành lập các tập đoàn kinh tế mạnh từ năm 2005.
* **Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài:** Giao lưu và tiếp biến văn hóa kinh doanh.
* **Hộ kinh doanh cá thể:** Số lượng lớn, đáp ứng nhu cầu hàng ngày, khó nhận diện văn hóa kinh doanh.

3. **Một số vấn đề đặt ra trong VHKD VN:**
* Thiếu tinh thần hợp tác và đoàn kết trong cộng đồng doanh nhân.
* Chưa xây dựng được triết lý kinh doanh và chiến lược kinh doanh rõ ràng.
* Giữ chữ tín trong kinh doanh đang bị mai một.
* Vấn đề bảo vệ môi trường tự nhiên chưa được chú trọng.
* Văn hóa trong giao tiếp cần được xây dựng và hoàn thiện.

4. **Một số lưu ý về văn hóa khi KD ở VN:**
* Sắp đặt cuộc hẹn và lần đầu gặp gỡ đối tác kinh doanh.
* Phong cách hợp tác trong đàm phán.
* Các mối quan hệ kinh doanh cần được xây dựng và duy trì.
* Cần kiên nhẫn và tôn trọng tâm lý tập thể.
* Tôn trọng người cao tuổi và các nghi thức xã giao trong kinh doanh.