ƯƠ Ả Ậ PH NG PHÁP GI I BÀI T P

1. Các d ngạ

ộ ị ạ ể ự ữ ệ i gi a các gen không alen, ta có th  th c hi n theo các ự ể * Đ  xác đ nh s  tác đ ng qua l cách sau:

ự ộ ặ ề ệ ạ c quy đ nh ươ ạ ồ ằ ặ ị ượ ng đ ng khác nhau, ộ Cách 1: D a vào các đi u ki n: Phép lai m t c p tính tr ng. 1 tính tr ng đ ặ ở b i 2 hay nhi u c p gen. Các c p gen n m trên các c p NST t tác đ ng qua l ề ặ ạ i.

ủ ờ ự ế ả Cách 2: D a vào k t qu  phân tích c a đ i con qua các phép lai:

ế ạ ượ ề ặ ở ị ­ N u 1 tính tr ng đ c quy đ nh b i 2 hay nhi u c p gen.

ặ ố ẹ ố ẹ ủ ề ầ ặ ạ ạ ­ B  m  thu n ch ng khác nhau v  1 c p tính tr ng ho c b  m  có cùng tính tr ng.

ệ ấ ớ ườ ạ ­ F1 xu t hi n tính tr ng m i, trong các tr ợ ng h p sau:

ươ ổ ợ ỉ ệ ồ ặ ổ ng tác b  sung (t ng tác b  tr ), g m các t  l ặ : 9 : 3 : 3 : 1 ho c 9 : 6 : 1 ho c ươ ­ T 9 : 7

ươ ­ T ế ng tác át ch :

ươ ế ặ + T ộ ng tác át ch  do gen tr i: 12 : 3 : 1 ho c 13 : 3

ươ ế ặ + T ng tác át ch  do gen l n: 9 : 3 : 4

ỉ ệ ể ộ ộ ộ ng tác c ng g p (ki u không tích lũy các gen tr i): 15 : 1 ( t  l : 1: 4: 6: 4: 1).

ươ ổ ợ ệ ấ ạ ươ ­ T Picture ư * L u ý: ­ T ớ ng tác b  tr  kèm theo xu t hi n tính tr ng m i

ươ ủ ế ả ­ T ụ ng tác át ch  ngăn c n tác d ng c a các gen không alen.

ươ ư ự ể ầ ộ ộ ỗ ­ T ng tác c ng g p m i gen góp ph n nh  nhau vào s  phát tri n.

ạ ậ 2.2. D ng toán thu n:

ế ể ươ ỉ ệ ở ờ * Cho bi t ki u t ng tác tìm t  l phân li đ i con

ể ị ng a s  có m t c a 2 gen tr i A và B  cùng ki u gen quy đ nh lông xám, ụ Ở ự ự ả ặ ủ ỉ ạ ộ ợ ặ ứ ự ể ặ ớ ồ ộ Ví d :   ủ gen A có kh  năng đình ch  ho t đ ng c a gen B nên gen B cho lông màu đen khi  không đ ng cùng v i gen A trong ki u gen. Ng a mang 2 c p gen đ ng h p l n cho

ể ề ạ ệ ượ ả ủ ự ki u hình lông hung. Các gen phân li đ c l p trong quá trình di truy n. Tính tr ng màu  ế lông ng a là k t qu  c a hi n t ộ ậ ng nào?

ề ạ ộ ỉ ể ủ ệ ả ứ ể ớ ộ ủ ế ỉ ả i: Theo đ   gen A có kh  năng đình ch  ho t đ ng c a gen B, gen B ch  bi u h n  Gi ể ki u hình khi không đ ng cùng v i gen A trong cùng 1 ki u gen. Hay nói cách khác là  ạ ộ gen A át ch  ho t đ ng c a gen tr i B.

ả ủ ệ ượ ự ế ạ ươ Suy ra, Tính tr ng màu lông ng a là k t qu  c a hi n t ng t ế ng tác át ch .

ế ủ ố ẹ ỉ ệ ể ể ề ể ể ở t ki u gen (ki u hình) c a b  m  tìm t  l phân li v  ki u gen và ki u hình * Cho bi ờ đ i con.

ụ ả ẹ ượ ủ ả ồ ả c F1 toàn qu  d t; F2 g m 271 qu ầ ả ự ề ả ạ ả ậ ề Ví d : Lai hai dòng bí thu n ch ng qu  tròn đ ẹ d t : 179 qu  tròn : 28 qu  dài. S  di truy n hình d ng qu  tuân theo quy lu t di  truy n nào?

ả ẹ ả ẹ ỉ ệ ả ả ờ i: Xét t  l KH đ i con là: 271 qu  d t : 179 qu  tròn : 28 qu  dài  9 qu  d t : 6  ả ả ả Gi qu  tròn :  1 qu  dài

ề ố ươ ổ ợ ậ                          => Quy lu t di truy n chi ph i là: T ng tác b  tr

ị ồ ư ạ ấ ố ỏ ơ ố ố ớ ớ ơ Chú ý: Đ i v i các bài toán d ng này, ta coi s  nh  nh t nh  1 đ n v , r i chia các s ớ l n h n v i nó

ạ ị 2.3. D ng toán ngh ch:

ườ ả ở ế ệ ố ể ổ ợ ể ử ng d a vào k t qu  phân tính th  h  lai đ  suy ra s  ki u t h p giao t và ế ố ặ ươ ự    Th ố ạ ố ẹ s  lo i b  m  ­> s  c p gen t ng tác.

ố ặ ồ ờ ượ ng tác, đ ng th i xác đ nh đ ươ ủ ủ ố ẹ c ki u gen c a b  m   ố ể ộ ạ KG thu c d ng nào, đ i ể ấ ỉ ệ ể ươ ể ự ế ớ ị ị Sau khi xác đ nh s  c p gen t ơ ồ ể và suy ra s  đ  lai có th  có c a phép lai đó đ  th y t  l ủ ề ể chi u v i ki u hình c a đ  bài đ  d  đoán ki u t ng tác.

ờ ộ ố ẵ ở ổ ng thì t ng t  l ch n th  h  con bao gi ủ    cũng là m t s  ch n b i nó là tích c a ộ ố ớ ự ệ ấ ườ ộ ố ẵ ầ ể ừ ố ạ ỉ ệ ẩ ở ế ệ Th ươ m t s  ch n v i m t s  nguyên d qu n th . T  đó, suy ra s  lo i giao t ng khác khi th c hi n phép nhân xác su t trong  ử ủ ố ẹ  c a b  m .

ể ổ ợ ư h p nh : 9:3:3:1; 9:6:1; 9:7; 12:3:1; 13:3, ạ ­ Khi lai F1 x F1 t o ra F2 có 16 ki u t 9:3:4; 15:1.

ả ạ ử      ( 16 = 4 x 4  ­> P gi m phân cho 4 lo i giao t )

ể ạ ớ ể ổ ợ ư h p nh : 3:3:1:1; 4:3:1; 3:3:2; 5:3; ­ Khi lai F1 v i cá th  khác t o ra F2 có 8 ki u t 6:1:1; 7:1.

ạ ộ ử ạ ộ ( 8 = 4 x  2 ­>  m t bên P cho 4 lo i giao t ử , m t bên P cho 2 lo i giao t )

ể ổ ợ ư ạ ­ Khi lai phân tích F1 t o ra F2 có 4 ki u t h p nh : 3:1; 1:2:1; 1:1:1:1.

ạ ộ ử ạ ộ (4 = 4 x 1 ­> m t bên P cho 4 lo i giao t ử , m t bên P cho 1 lo i giao t )

ụ ủ ủ ầ ầ ỏ ớ c ắ ủ ở ượ ầ ỏ trên, F2 thu đ ượ c 3 hoa ỏ ự ắ ạ ậ Ví d : Khi lai cây hoa đ  thu n ch ng v i cây hoa tr ng thu n ch ng, F1 thu đ ắ ớ 100% hoa đ . Cho lai F1 v i cây hoa tr ng thu n ch ng  ề tr ng : 1 hoa đ . S  di truy n tính tr ng trên tuân theo quy lu t nào?

ỏ ượ ạ ớ i: Pt/c, F1 thu đ ồ ỏ ộ ắ ủ ạ ử ị ỉ ạ ậ ặ ỏ ủ ủ ể ắ ầ ả Gi c 100% hoa đ  => tính tr ng hoa đ  tr i hoàn toàn so v i hoa  ạ ắ tr ng (theo ĐL đ ng tính c a Menden). Mà tính tr ng hoa tr ng là tính tr ng do gen  ể ổ ạ ắ ặ . Trong khi đó F2 = 3 + 1 = 4 ki u t l n quy đ nh nên hoa tr ng ch  cho 1 lo i giao t ị ợ ử ả ợ  à F1 d  h p 2 c p gen (AaBb), lúc đó KG  h p, v y con lai F1 ph i cho 4 lo i giao t ầ ủ ủ c a hoa tr ng thu n ch ng là aabb, ki u gen c a cây hoa đ  thu n ch ng là AABB.

ơ ồ S  đ  lai:

Pt/c:                                      AABB                             x                              aabb

ắ ỏ (hoa đ )                                                     (hoa tr ng)

F1:                                                                            AaBb

(100% hoa đ )ỏ

ắ F1 x Pt/c(hoa tr ng):            AaBb                            x                               aabb

ắ ỏ hoa đ                                                         hoa tr ng

F2:                       1AaBb                    1Aabb                     1aaBb             1aabb

ế ắ ỏ ượ ở c trên ủ ề ạ ả ể ị ắ ạ ị ị    Mà k t qu  ki u hình c a đ  bài là 3 hoa tr ng : 1hoa đ . Ta đã xác đ nh đ ỏ KG aabb quy đ nh tính tr ng hoa tr ng, AaBb quy đ nh tính tr ng hoa đ .

ừ ậ ạ ạ ắ ể ế    T  đó ta có th  k t lu n 2 KG còn l ị i là Aabb và aaBb quy đ nh tính tr ng hoa tr ng.

ề ạ ậ ươ ể ươ ng tác gen, ki u t ng tác ậ ự ế    K t lu n s  di truy n tính tr ng trên tuân theo quy lu t t ộ ổ ợ b  tr  gen tr i.