TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI
HỌC KỲ II NĂM HỌC 2023 – 2024
(Phần dành cho sinh viên/ học viên)
Bài thi học phần: Phương pháp nghiên cứu khoa
học
Mã số đề thi: 26
Ngày thi:28/05/2024 Tổng số trang: 11
Số báo danh: 85
Mã số SV/HV: 22D107160
Lớp: 232_SCRE0111_38
Họ và tên: Vũ Hồng Phúc
Điểm kết luận:
GV chấm thi 1: …….………………………......
GV chấm thi 2: …….………………………......
SV/HV không được viết vào cột này)
Điểm từng câu, điểm thưởng (nếu có) và điểm
toàn bài
GV chấm 1:
Câu 1: ……… điểm
Câu 2: ……… điểm
………………….
………………….
Cộng …… điểm
GV chấm 2:
Họ tên SV/HV: Vũ Hồng Phúc - Mã LHP:232_SCRE0111_38 Trang 1/11
Câu 1: ……… điểm
Câu 2: ……… điểm
………………….
………………….
Cộng …… điểm
Bài làm
Câu 1:
* Nêu các công cụ thu thập dữ liệu định tính:
- Khái niệm:
Phương pháp nghiên cứu định tính là phương pháp nghiên cứu thường được
người nghiên cứu sử dụng khi xuất phát từ một tình huống cụ thể chứa đựng những
hiện tượng đặc biệt mà người này mong muốn hiểu, mong muốn chứng minh hay
kiểm soát. Thông qua quan sát, mô tả, đánh giá hiện tượng, tình huống, người nghiên
cứu muốn đem lại ý nghĩa cho hiện tượng, tình huống được nghiên cứu.
- Các công cụ thu thập dữ liệu định tính:
Trong nghiên cứu khoa học, nhà nghiên cứu thu thập dữ liệu để xây dựng hay
kiểm định các lý thuyết khoa học, nói cách khác nghiên cứu khoa học gắn liền với
dữ liệu và dữ liệu gắn liền với nghiên cứu khoa học (Zaltman & ctg 1982,
Ehrenberg 1994). Quá trình thu thập dữ liệu định tính đòi hỏi sự tham gia chủ
động của nhà nghiên cứu tại hiện trường nghiên cứu và cần sử dụng những phương
pháp thu thập dữ liệu đặc thù như: phỏng vấn, thảo luận nhóm, quan sát…
1. Phỏng vấn sâu (In-depth interviews): là phương pháp đưa ra câu hỏi đối với
người đối thoại để thu thập thông tin xem xem đối tượng được phỏng vấn làm gì,
suy nghĩ gì hoặc cảm thấy gì.
2. Thảo luận nhóm (Focus group): là cách thức thu thập dữ liệu qua đó những
thành viên được lựa chọn thảo luận về phản ứng hoặc cảm giá của họ về một sản
Họ tên SV/HV: Vũ Hồng Phúc - Mã LHP:232_SCRE0111_38 Trang 2/11
phẩm, dịch vụ, một tình huống hoặc một khái niệm dưới sự hướng dẫn của một
người trưởng nhóm (người hướng dẫn thảo luận).
3. Quan sát (Observation): là phương pháp thu thập thông tin một cách tự nhiên từ
những hành vi và hoạt động của các cá nhân được quan sát xảy ra trong những bối
cảnh thông thường.
4. Sử dụng những mẫu thông tin có sẵn: là những thông tin có thể thu thập được từ
các nguồn tài liệu sẵn có mà không cần tiến hành nghiên cứu thực địa, bao gồm:
● Tài liệu văn bản bao gồm các tài liệu văn bản công cộng như biên bản họp và báo
chí, các tài liệu văn bản cá nhân như ghi chép cá nhân, nhật ký và thư từ, các thảo
luận qua thư điện tử.
● Các tài liệu nghe nhìn có thể bao gồm ảnh chụp, băng video, các vật thể nghệ
thuật, phần mềm máy tính, phim …
* Phân tích công cụ “Phỏng vấn sâu” trong thu thập dữ liệu định tính:
Phỏng vấn sâu là phương pháp đưa ra những câu hỏi đối với người đối thoại để thu
thập thông tin xem đối tượng được phỏng vấn làm gì hoặc cảm thấy gì. Phỏng vấn sâu
thường được áp dụng khi cần tìm hiểu những vấn đề phức tạp, nhạy cảm, hoặc khi cần
tránh áp lực xã hội bởi nó giúp nhà nghiên cứu có thể “kiểm soát” theo mạch câu hỏi và
thu thập được những thông tin lịch sử.
Tuy nhiên có những hạn chế sau: Thông tin được thu thập thông qua ghi nhận của
nhà nghiên cứu nên không phải là thông tin trực tiếp. Hơn nữa, sự hiện diện của nhà
nghiên cứu có thể làm thiên lệch câu trả lời của đối tượng được phỏng vấn do tính cách
cá nhân của họ, hoặc do chủ đề nghiên cứu tương đối nhạy cảm.
Các cuộc phỏng vấn sâu thường sử dụng các câu hỏi phi cấu trúc, bán cấu trúc hoặc
có cấu trúc và nói chung là kết thúc mở, ít về số lượng và nhằm khơi gợi quan điểm và ý
kiến của người tham gia.
Các cuộc phỏng vấn sâu có thể chia làm 3 loại: phỏng vấn phi cấu trúc, phỏng vấn
bán cấu trúc, phỏng vấn có cấu trúc.
- Phỏng vấn phi cấu trúc:
Là phương pháp được sử dụng rộng rãi nhất trong nghiên cứu xã hội. Khi sử dụng
phương pháp này nhà nghiên cứu ghi nhớ một số chủ đề cần phỏng vẫn và có thể sử
dụng một danh mục chủ đề để khỏi bỏ sót trong khi phòng vân. Nhà nghiên cứu có thể
Họ tên SV/HV: Vũ Hồng Phúc - Mã LHP:232_SCRE0111_38 Trang 3/11
chủ động thay đổi thứ tự của các chủ đề tuy theo hoàn cảnh phỏng vấn và câu trả lời của
người được phòng vấn.
Phỏng vấn phi cấu trúc giống như nói chuyện, làm cho người được phỏng vấn cảm
thấy thoải mái và cời mở trả lời theo các chủ đề phỏng vấn. Phỏng vấn phi cấu trúc cho
phép nhà nghiên cứu linh hoạt thay đổi cấu trúc phỏng vấn tùy theo ngữ cảnh và đặc
điểm của đối tượng; đặc biệt có ích trong những trường hợp nhà nghiên cứu cần phỏng
vấn những người cung cấp thông tin nhiều lần, trong nhiều hoàn cảnh khác nhau.
Tuy nhiên, phỏng vấn phi cấu trúc không có mẫu chuẩn bị sẵn nên mỗi cuộc phỏng
vấn là một cuộc trò chuyện không lặp lại và vì vậy rất khó hệ thống hóa các thông tin và
phân tích số liệu.
- Phỏng vấn bán cấu trúc:
Là phỏng vấn dựa theo danh mục các câu hỏi hoặc các chủ đề cần đề cập đến. Tuy
nhiên thứ tự và cách đặt câu hỏi có thể tùy thuộc vào ngữ cảnh và đặc điểm của đối
tượng phỏng vấn.
Thường được sử dụng để tìm hiểu thật sâu một chủ đề cụ thể, nhằm thu thập đến
mức tối đa thông tin về chủ đề đang nghiên cứu. Một số dạng câu hỏi thường được sử
dụng như: “Tại sao lại như vậy?”, “làm ơn giải thích điểm này kĩ hơn?”, “Anh có thể cho
ví dụ không?”. Ưu điểm chính của phỏng vấn bán cấu trúc là: Sử dụng bản hướng dẫn
phỏng vấn sẽ tiết kiệm thời gian phỏng vấn; Danh mục các câu hỏi giúp xác định rõ
những vấn đề cần thu thập thông tin nhưng vẫn cho phép độ linh hoạt cần thiết để thảo
luận các vấn đề mới nảy sinh; Dễ dàng hệ thống hóa và phân tích các thông tin thu được.
Tuy nhiên, áp dụng phỏng vấn bán cấu trúc cần phải có thời gian để thăm dò trước chủ
đề quan tâm để xác định chủ đề nghiên cứu và thiết kế câu hỏi phù hợp.
- Phỏng vấn có cấu trúc:
Là phương pháp phỏng vấn tất cả các đối tượng những câu hỏi như nhau. Thông tin
thu được bằng phương pháp này có thể bao gồm cả các con số và các dữ liệu có thể đo
đếm được. Phương pháp này được coi là một bộ phận trong nghiên cứu định tính vì
chúng giúp cho việc mô tả và phân tích các đặc điểm văn hóa và hành vi của đối tượng
nghiên cứu. Phỏng vấn có cấu trúc nhằm phát hiện và xác định rõ các phạm trù văn hóa
thông qua sự tìm hiểu "những quy luật văn hóa" trong suy nghĩ của cá nhân, tìm hiểu
xem họ nghĩ và biết gì về thế giới xung quanh họ và cách họ tổ chức các thông tin này
như thế nào. Cách đặt câu hỏi trong phòng vấn có cấu trúc có thể được trình bày dưới
Họ tên SV/HV: Vũ Hồng Phúc - Mã LHP:232_SCRE0111_38 Trang 4/11
nhiều dạng khác nhau như: Liệt kê tự do, phân loại nhóm, phân hạng sử dụng thang
điểm.
* Ví dụ minh họa:
VD: Phỏng vấn các giáo viên nhằm làm rõ những ảnh hưởng của việc học trực tuyến đối
với học sinh trong thời gian đại dịch COVID-19.
Chủ đề: Ảnh hưởng của việc học trực tuyến đối với học sinh
Đối tượng: Giáo viên các cấp học
Mục tiêu: Hiểu rõ hơn về những thách thức và cơ hội mà việc học trực tuyến đã mang lại
cho học sinh trong thời gian đại dịch COVID-19. Phỏng vấn sâu giúp ta có một cái nhìn
chi tiết và sâu sắc, từ đó có thể đưa ra những hướng giải quyết vấn đề.
Kịch bản phỏng vấn:
• Giới thiệu:
o Người phỏng vấn giới thiệu bản thân và mục đích của cuộc phỏng vấn.
o Giải thích cho người tham gia biết rằng cuộc phỏng vấn sẽ được ghi âm nhưng
thông tin của họ sẽ được bảo mật.
o Nhận được sự đồng ý của người tham gia để ghi âm.
• Tác động của việc học trực tuyến:
o Hỏi người tham gia về cách việc học trực tuyến đã ảnh hưởng đến học sinh của
họ.
oHỏi người tham gia về những thách thức mà học sinh đã phải đối mặt do việc học
trực tuyến gây ra.
o Hỏi người tham gia về những cơ hội mà việc học trực tuyến đã mang lại cho học
sinh.
• Phản ứng của giáo viên và học sinh:
o Hỏi người tham gia về những gì họ đã làm để hỗ trợ học sinh thích ứng với việc
học trực tuyến.
Họ tên SV/HV: Vũ Hồng Phúc - Mã LHP:232_SCRE0111_38 Trang 5/11
