Báo cáo khoa học
Xác định giá trị năng lựợng trao đổi (me) của một số giống đỗ tương làm thức ăn cho gia cầm bằng phương pháp trực tiếp
T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp 2007: TËp V, Sè 4: 33-37
§¹i häc N«ng nghiÖp I
X¸c ®Þnh gi¸ trÞ n¨ng l−îng trao ®æi (me) cña mét sè gièng ®ç t−¬ng lµm thøc ¨n cho gia cÇm b»ng ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp
The determination of apparent metabolizable energy (AME) of several varieties of soybeans as feed for poultry with a direct method
T«n ThÊt S¬n*, NguyÔn ThÞ Mai*
SUMMARY
Metabolizable energy (ME) is a measure of feed energy available to poultry. ME can be expressed as apparent metabolizable energy (AME). AME has been the traditional measure of ME in nutritional studies of birds. AME values of feed ingredients for poultry in Vietnam have been estimated with Nehring method (an indirect method). This method is not correct. Therefore it is necessary to determine AME with a direct method.
Samples of soybeans of 11 varieties, viz. AK03, B10, Cuc Luc Ngan, D912, DH4, DT12, DT84, DT93, L©m Vang, TH4 and V74, usedfor feeding poultry were collected from Northern provinces of Vietnam. Chemical analuses were made to determine nutrient composition, gross energy (GE) and AME. AME was determined with the direct method developed by Farrell (1978). Results indicated that the nutrient composition of soybeans varied from variety to variety. For example, the content of CP (as of dry matter) of soybean of a single variety ranged from 34.35 to 44.32% respectively for TH4 and DT93. Differences in GE and AME determined with the direct and indirect methods were inconsistent. AME values of 11 soybean varieties determined with the direct method ranged from 3554 to 3892 kcal/kg dry matter, which were different from the values determined with the indirect method. The variation in AME of 11 soybean varieties determined with the direct and indirect methods indicated that cAME of feed ingredients for poultry in Vietnam should be determined with the direct method prior to using them.
Key words: Apparent metabolizable energy (AME), direct and indirect methods, soybean.
1. §ÆT VÊN §Ò
H¹t ®ç t−¬ng lµ mét trong c¸c nguyªn liÖu thøc ¨n th−êng dïng trong khÈu phÇn ¨n cña gia cÇm. Thµnh phÇn ho¸ häc vµ gi¸ trÞ n¨ng l−îng cña c¸c gièng ®ç t−¬ng còng kh¸c nhau. §Ó x©y dùng ®−îc nh÷ng khÈu phÇn phï hîp víi tõng lo¹i gia cÇm th× viÖc x¸c ®Þnh ®óng gi¸ trÞ n¨ng l−îng trao ®æi (ME) cña mçi lo¹i thøc ¨n lµ vÊn ®Ò quan träng.
tiÕn nh− Mü, Canada, Ph¸p, óc ®· x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ME cña c¸c lo¹i thøc ¨n cho gµ b»ng ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp tõ nh÷ng thËp niªn 50-60 thÕ kû tr−íc. ë ViÖt Nam cho ®Õn nay vÉn x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ME cña thøc ¨n b»ng ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh tõ c¸c c«ng thøc cña n−íc ngoµi. N¨m 1998 - 2000, T«n ThÊt S¬n vµ NguyÔn ThÞ Mai (2001a,b) ®· tiÕn hµnh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ME mét sè lo¹i thøc ¨n cho gµ b»ng ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp. C¸c t¸c gi¶ cho biÕt cã sù chªnh lÖch ®¸ng kÓ gi¸ trÞ ME cña thøc ¨n gi÷a ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh. Zhirong Jiang (2004) ®· x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ME cña nguyªn liÖu lµm thøc ¨n cho gia cÇm t¹i Th¸i Lan, Malaysia. Batal vµ Dale (2006) còng cã nhËn ®Þnh t−¬ng tù.
D¹ng n¨ng l−îng trao ®æi (ME) th−êng ®−îc sö dông trong ch¨n nu«i gia cÇm trªn thÕ giíi vµ ViÖt Nam. Gi¸ trÞ ME cña lo¹i thøc ¨n ®−îc x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn c¬ thÓ gµ. Tõ kÕt qu¶ x¸c ®Þnh trùc tiÕp ng−êi ta ®−a ra ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh gi¸ trÞ ME tõ thµnh phÇn ho¸ häc cña thøc ¨n. C¸c n−íc tiªn
* Khoa Ch¨n nu«i & Nu«i trång thuû s¶n, §¹i häc N«ng nghiÖp I- Hµ Néi.
33
T«n ThÊt S¬n, NguyÔn ThÞ Mai
Sè liÖu thu ®−îc xö lý theo ph−¬ng ph¸p thèng kª sinh häc sö dông b¶ng tÝnh Microsoft Excel.
V× vËy, gi¸ trÞ ME cña thøc ¨n cho gia cÇm t¹i ViÖt Nam rÊt cÇn thiÕt ®−îc x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp. §ã lµ c¬ së ®¸ng tin cËy ®Ó tÝnh to¸n nhu cÇu ME cho gia cÇm.
3. KÕT QU¶ THÝ NGHIÖM
2. VËT LIÖU Vµ PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU
3.1. Thµnh phÇn ho¸ häc cña mét sè gièng ®ç t−¬ng
2.1. MÉu ®ç t−¬ng
KÕt qu¶ x¸c ®Þnh thµnh phÇn ho¸ häc cña mét sè gièng ®ç t−¬ng (B¶ng 1) cho thÊy hµm l−îng protein th« cña c¸c gièng ®ç t−¬ng biÕn ®éng trong kho¶ng tõ 34,35 - 44,41% (tÝnh theo chÊt kh«). Hµm l−îng protein th« cao nhÊt ë gièng ®ç t−¬ng DT12 (44,41%), thÊp nhÊt lµ ë gièng ®ç t−¬ng TH4: 34,35%.
ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu gièng ®ç t−¬ng. Chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn cøu 11 gièng ®ç t−¬ng ®ang trång phæ biÕn ë khu vùc phÝa B¾c vµ ®−îc sö dông t¹i c¸c xÝ nghiÖp ch¨n nu«i gµ: AK03, B10, Cóc Lôc Ng¹n, D912, DH4, DT12, DT84, DT93, L©m Vang, TH4 vµ V74.
2.2. X¸c ®Þnh thµnh phÇn ho¸ häc cña c¸c gièng ®ç t−¬ng thÝ nghiÖm
Ph−¬ng ph¸p lÊy mÉu, ph©n tÝch hµm l−îng lipit th«, n−íc, tro th«, protein th«, x¬ th« cña c¸c lo¹i thøc ¨n thÝ nghiÖm ®−îc tiÕn hµnh theo TCVN (2005) vµ AOAC (1990).
2.3. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ n¨ng l−îng th« (GE) cña ®Ëu t−¬ng
Hµm l−îng lipit trong h¹t ®ç t−¬ng kh¸ cao vµ biÕn ®éng trong kho¶ng tõ 15,60 - 21,87% (tÝnh theo chÊt kh«). ChÝnh nhê hµm l−îng lipit cao nªn gi¸ trÞ n¨ng l−îng cña ®ç t−¬ng còng rÊt cao. Hµm l−îng x¬ th« cã gi¸ trÞ t−¬ng ®èi thÊp, tõ 3,54 - 7,10%; thÊp nhÊt ë gièng ®ç t−¬ng TH4 vµ cao nhÊt lµ cña gièng Cóc Lôc Ng¹n. Hµm l−îng tro th« tõ 4, 63 - 12,95%, thÊp nhÊt lµ cña gièng V74 vµ cao nhÊt lµ cña gièng DH4. KÕt qu¶ b¶ng 1 cßn cho thÊy hµm l−îng dÉn xuÊt kh«ng nit¬ (DXKN) cña c¸c gièng ®ç t−¬ng biÕn ®éng kh¸ lín, tõ 22,64 - 36,20%.
B¶ng 1. Thµnh phÇn ho¸ häc cña mét sè gièng ®ç t−¬ng
Gi¸ trÞ GE cña ®Ëu t−¬ng ®−îc x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p ®èt trùc tiÕp trong “bom” nhiÖt l−îng kÕ Parr 6300 (Bomb calorimeter) vµ ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh theo Ewan (1989) (dÉn theo NRC, 1998)
DXKN Tro th« Protein th« Lipit th« X¬ th«
2.4. X¸c ®Þnh gi¸ trÞ n¨ng l−îng trao ®æi (ME) cña ®ç t−¬ng
Gièng §ç t−¬ng §é Èm (%) (% theo chÊt kh«) AK03 7,54 38,46 16,06 6,81 32,10 6,57 B10 5,56 40,08 21,87 6,05 25,33 6,67 4,48 42,00 16,74 7,10 28,51 5,65 Cóc Lôc Ng¹n D912 5,62 43,41 15,60 5,12 23,51 12,36 DH4 6,38 37,42 16,21 7,01 26,41 12,95 DT12 4,94 44,41 16,22 5,89 22,63 10,85 DT84 4,95 41,27 17,62 4,96 26,31 9,84 DT93 5,12 44,32 16,44 6,43 25,26 7,55 L©m Vang 5,42 43,03 20,73 6,15 22,86 7,23 TH4 6,00 34,35 20,77 3,54 36,21 5,13 V74 5,36 41,95 18,66 4,40 30,36 4,63
Gi¸ trÞ ME cña ®ç t−¬ng ®−îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c c¸ch: sö dông ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp theo Farrell (1978) vµ −íc tÝnh gi¸ trÞ n¨ng l−îng trao ®æi cña ®ç t−¬ng theo Nerhing (1973) (dÉn theo ViÖn Ch¨n nu«i, 1995) vµ Jansen (1989) dÉn theo NRC (1994). Víi ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp, gµ ®−îc nhÞn ®ãi 32 giê cho ®−êng tiªu ho¸ thËt s¹ch vµ ®−îc lµm vÖ sinh (ch¶i l«ng s¹ch sÏ) tr−íc khi vµo thÝ nghiÖm. Sau ®ã, gµ ®−îc cho ¨n thøc ¨n thÝ nghiÖm trong 1 giê vµ tiÕn hµnh x¸c ®Þnh l−îng thøc ¨n thu nhËn. TiÕp ®ã, tr¶i mét tÊm nylon ®· c©n khèi l−îng lªn trªn khay thu ph©n. Sau 32 giê, thu toµn bé l−îng ph©n vµ n−íc tiÓu th¶i ra, lµm ®«ng l¹nh. Cè ®Þnh nit¬ cña ph©n b»ng H2SO4 5% vµ sÊy kh« ë nhiÖt ®é 70oC tõ 8 - 12 giê.
Tõ kÕt qu¶ ph©n tÝch ë trªn chóng t«i cã nhËn xÐt: C¸c gièng ®ç t−¬ng kh¸c nhau th× thµnh phÇn ho¸ häc còng rÊt kh¸c nhau. Muèn
34
X¸c ®Þnh gi¸ trÞ n¨ng l−îng trao ®æi (ME) cña mét sè gièng ®ç t−¬ng...
sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c gièng ®ç t−¬ng trong ch¨n nu«i cÇn thiÕt ph¶i ph©n tÝch thµnh phÇn ho¸ häc còng nh− x¸c ®Þnh ®−îc gi¸ trÞ n¨ng l−îng cña chóng.
nghiªn cøu cña Muztar vµ Slinger (1981) cho biÕt gi¸ trÞ GE cña ®ç t−¬ng tõ 5072 - 5243 kcal/kg chÊt kh«. Nh− vËy theo kÕt qu¶ ®· cho thÊy mét sè gièng ®ç t−¬ng ë n−íc ta cã gi¸ trÞ GE cao h¬n.
3.2. Gi¸ trÞ n¨ng l−îng th« (GE) cña mét sè lo¹i ®Ëu t−¬ng
So s¸nh gi¸ trÞ GE cña c¸c lo¹i ®ç t−¬ng x¸c ®Þnh b»ng 2 ph−¬ng ph¸p chóng t«i thÊy kh«ng theo mét chiÒu h−íng mµ cã c¶ hai phÝa cao h¬n vµ thÊp h¬n.
Gi¸ trÞ n¨ng l−îng th« (GE) cña mét sè lo¹i ®Ëu t−¬ng ®−îc x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p ®èt trùc tiÕp trong nhiÖt l−îng kÕ vµ −íc tÝnh tõ thµnh phÇn ho¸ häc cña ®Ëu t−¬ng theo Ewan (1989) (dÉn theo NRC, 1998) (B¶ng 2).
Gi¸ trÞ GE cña c¸c gièng ®ç t−¬ng ®−îc x¸c ®Þnh tõ hai ph−¬ng ph¸p: trùc tiÕp vµ −íc tÝnh cã sù chªnh lÖch tõ 0,5 - 10,2%. Sù chªnh lÖch nµy lín nhÊt ë gièng DH4 (10,2%) vµ thÊp nhÊt ë gièng DT93 (0,5%). Nh− vËy, c¸c gièng ®ç t−¬ng kh¸c nhau, c¸c ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh kh¸c nhau th× gi¸ trÞ GE cña chóng còng kh¸c nhau vµ biÕn ®éng kh«ng theo mét h−íng nhÊt ®Þnh tõ - 8,5 ®Õn +10,2% nªn rÊt khã hiÖu chØnh.
KÕt qu¶ cho thÊy gi¸ trÞ GE cña c¸c lo¹i ®ç t−¬ng kh¸c nhau x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp biÕn ®éng tõ 5042 - 5675 kcal/kg chÊt kh«. Gi¸ trÞ GE cao nhÊt lµ cña gièng B10 vµ thÊp nhÊt lµ gièng DH4. Theo Church vµ Pond (1998), Keith Smith (1991), gi¸ trÞ GE cña ®ç t−¬ng lµ 5500 kcal/chÊt kh«. KÕt qu¶
B¶ng 2. Gi¸ trÞ n¨ng l−îng th« (GE) cña ®ç t−¬ng (kcal /kg chÊt kh«)
* GE −íc tÝnh theo Ewan (1989) (dÉn theo NRC, 1998).
Lo¹i ®ç t−¬ng n CV (%) A/B (%) GE x¸c ®Þnh trùc tiÕp (X± mx)(A) GE −íc tÝnh (X± mx) (B)* AK03 7 1.32 104,6 5577 ± 31 5330 ± 35 B10 7 1,41 96,8 5492 ± 36 5675 ± 45 Cóc Lôc Ng¹n 7 1,40 103,3 5644 ± 38 5462 ± 31 D912 7 1,30 107,3 5496 ± 32 5124 ± 37 DH4 7 1,62 110,2 5554 ± 36 5042 ± 39 DT12 7 1,25 100,6 5300 ± 33 5270 ± 32 DT84 7 1,17 105,8 5624 ± 37 5316 ± 39 DT93 7 1,55 99,5 5368 ± 35 5396 ± 37 L©m Vang 7 1,90 95,4 5371 ± 41 5631 ± 49 TH4 7 1,84 91,5 5118 ± 37 5596 ± 49 V74 7 2,25 93,4 5245 ± 39 5613 ± 47
3.3. Gi¸ trÞ n¨ng l−îng trao ®æi (ME) cña mét sè lo¹i ®Ëu t−¬ng
qu¶ cña Keith Smith (1999) lµ 3722 kcal/kg chÊt kh«. Nh− vËy, c¸c lo¹i ®ç t−¬ng kh¸c nhau th× gi¸ trÞ ME còng kh¸c nhau vµ biÕn ®éng t−¬ng ®èi lín. Song gi¸ trÞ ME cña tõng gièng ®ç t−¬ng cã hÖ sè biÕn ®éng t−¬ng ®èi nhá (1,63 - 2,49%).
KÕt qu¶ thÝ nghiÖm cßn cho biÕt gi¸ trÞ ME cña mét sè gièng ®ç t−¬ng −íc tÝnh theo Janssen cao nhÊt lµ cña gièng TH4 (4152 kcal) vµ thÊp nhÊt lµ gièng AK03 (3582kcal). NÕu −íc tÝnh theo ph−¬ng ph¸p cña Nehring th× gi¸ trÞ ME cao nhÊt còng vÉn lµ cña gièng ®ç t−¬ng TH4 (4121 kcal), nh−ng thÊp nhÊt l¹i lµ
Sù biÕn ®éng gi¸ trÞ ME cña c¸c gièng ®ç t−¬ng kh¸c nhau n»m trong kho¶ng tõ 3554 - 3892 kcal/kg chÊt kh«. Gi¸ trÞ ME cao nhÊt ë gièng ®ç t−¬ng L©m Vang, thÊp nhÊt lµ gièng DH4 (B¶ng 3). Nh− vËy gi¸ trÞ ME cña c¸c gièng ®ç t−¬ng kh¸c nhau còng biÕn ®éng kh¸c nhau, kÕt qu¶ nµy phï hîp víi mét sè kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· c«ng bè. KÕt qu¶ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ME cña ®ç t−¬ng cña NRC (1994) lµ 3667 kcal, McDonald vµ cs (1995) lµ 3726 kcal, Church vµ Pond (1998): 3872 kcal vµ kÕt
35
T«n ThÊt S¬n, NguyÔn ThÞ Mai
vÒ gièng ®ç t−¬ng L©m Vang: 3892 kcal vµ thÊp nhÊt lµ gièng DH4: 3554 kcal.
gièng ®ç t−¬ng DH4 (3567kcal). Trong khi ®ã gi¸ trÞ ME cña c¸c gièng ®ç t−¬ng x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp cao nhÊt l¹i thuéc
B¶ng 3. Gi¸ trÞ n¨ng l−îng trao ®æi cña ®Ëu t−¬ng (kcal/kg chÊt kh«)
CV (%) A/B (%) Lo¹i ®ç t−¬ng n A/C (%) ME x¸c ®Þnh trùc tiÕp (X± mx)A ME −íc tÝnh (X±mx)B* ME −íc tÝnh (X±mx)C**
AK03 2,27 99,7 94.3 3572± 33 3582 ± 37 3788 ± 36
B10 7 2,37 90,6 91,6 3716 ± 36 4103± 35 4056 ± 35
Cóc Lôc Ng¹n 104,8 7 2,33 98,7 3622± 31 3844 ± 33 3795 ± 35
D912 7 1,63 99,1 99,8 3605 ± 24 3638 ± 29 3613 ± 37
DH4 7 1,79 99,2 99,6 3554 ± 26 3583 ± 25 3567 ± 27
DT12 7 1,89 99,5 98,7 3628 ± 28 3646 ± 31 3674 ± 29
DT84 7 2,19 102,0 102,6 3891 ± 34 3813 ± 38 3791± 36
DT93 7 1,76 99,6 95,7 3620± 26 3634 ± 25 3784 ± 26
97,3 L©m Vang 7 1,95 97,2 3892 ± 31 4004 ± 32 4002 ± 31
TH4 7 1,74 91,4 92,1 3795 ± 27 4152± 29 4121 ± 27
* ME −íc tÝnh theo Jensen (1989) (dÉn theo NRC, 1994) ** ME −íc tÝnh theo Nehring (1973) (dÉn theo VCN,1995).
V74 7 2,49 95,1 92,7 3738 ± 38 3930± 37 4031 ± 35
4. KÕT LUËN
C¸c gièng ®Ëu t−¬ng kh¸c nhau th× thµnh phÇn ho¸ häc còng kh¸c nhau. Ph¹m vi biÕn ®éng lín nhÊt lµ hµm l−îng DXKN (22,63 - 36,21%) vµ nhá nhÊt lµ cña hµm l−îng x¬ th« (3,54 - 7,10%).
Gi¸ trÞ n¨ng l−îng th« (GE) cña mét sè gièng ®ç t−¬ng x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp biÕn ®éng tõ 5042 - 5675 kcal/kg chÊt kh«). Cao nhÊt lµ gièng B10 (5675 kcal) vµ thÊp nhÊt lµ gièng DH4 (5042 kcal).
Gi¸ trÞ n¨ng l−îng trao ®æi (ME) cña mét sè gièng ®ç t−¬ng x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp biÕn ®éng tõ 3554 - 3892 kcal/kg chÊt kh«). Gi¸ trÞ ME cao nhÊt lµ cña gièng ®ç t−¬ng L©m Vang vµ thÊp nhÊt lµ cña gièng DH4.
Gi¸ trÞ ME cña c¸c gièng ®ç t−¬ng khi x¸c ®Þnh b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp cho kÕt qu¶ hÇu hÕt lµ thÊp h¬n so víi ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh. Sù kh¸c nhau kh«ng theo mét chiÒu, mµ ë c¶ hai phÝa cao h¬n vµ thÊp h¬n. Trong 11 gièng ®ç t−¬ng thÝ nghiÖm th× chØ cã 2 gièng cã gi¸ trÞ ME x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp lµ cao h¬n so víi ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh cña Janssen lµ gièng Cóc Lôc Ng¹n (+ 4,8%) vµ gièng DT84 (+ 2,0%). NÕu so víi ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh cña Nehring th× chØ cã duy nhÊt gièng DT84 lµ cã gi¸ trÞ ME cao h¬n 2,6%. Gi¸ trÞ ME cña c¸c gièng ®ç t−¬ng kh¸c khi x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp ®Òu thÊp h¬n so víi gi¸ trÞ −íc tÝnh tõ 0,3 - 9,4% theo ph−¬ng ph¸p cña Janssen vµ tõ 0,2% - 8,4% theo ph−¬ng ph¸p cña Nehring. Gi¸ trÞ ME kh¸c nhau lín nhÊt gi÷a c¸c ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh lµ cña gièng B10 (8,4 - 9,4%). Sù kh¸c nhau nhá nhÊt vÒ gi¸ trÞ ME lµ cña gièng AK03 (- 0,3%) so víi ph−¬ng ph¸p cña Janssen (3572 - 3582kcal) vµ cña gièng D912 (- 0,2%) so víi ph−¬ng ph¸p cña Nehring (3605 - 3613 kcal).
Sù kh¸c nhau vÒ gi¸ trÞ ME cña c¸c gièng ®ç t−¬ng x¸c ®Þnh b»ng ph−¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh kh«ng theo mét chiÒu h−íng nhÊt ®Þnh. Sù kh¸c nhau cã c¶ ë hai phÝa cao vµ thÊp h¬n tõ -9,4 ®Õn + 4,8% nªn rÊt khã hiÖu chØnh. ChÝnh sù biÕn ®éng nµy ®· lµm sai lÖch gi¸ trÞ ME cña ®ç t−¬ng khi x¸c ®Þnh b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p −íc tÝnh cña n−íc ngoµi.
36
X¸c ®Þnh gi¸ trÞ n¨ng l−îng trao ®æi (ME) cña mét sè gièng ®ç t−¬ng...
