Báo cáo nghiên cứu nông nghiệp " KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY CÓ MÚI "

Boä Noâng Nghieäp & PTNT

VIEÄN NGHIEÂN CÖÙU CAÂY AÊN QUAÛ MIEÀN NAM

KYÕ THUAÄT TROÀNG VAØ CHAÊM SOÙC CAÂY COÙ MUÙI

(Cam, chanh

chanh, , quyquyùùt t , , bbööôôûûii) ) thuo

thuoääc nho

c nhoùùm m Citrus,

i caây ñöñöôôïïc tro

c troààng tng töøöø laâu

Citrus, hohoïï laâu ññôôøøi ti töøöø BaBaééc c ññeeáán n Nam Nam CAm Xaõ ÑÑoaoaøøii, , BBööôôûûii

i nhieààu giou gioááng no

Caây coùù mumuùùi i (Cam, Caây co Rutaceae, , lalaøø loaloaøøi caây Rutaceae VieVieäät t Nam Nam vôvôùùi nhie PhuPhuùùc Tra

c Traïïchch, , BBööôôûûi NaêÊm Roi

ng noååi tiei tieááng nh i NaêÊm Roi, , BBööôôûûi Da Xanh

ng nhöö::CAm Xaõ i Da Xanh, , QuyQuyùùt t ÑöÑöôôøøngng ......

i caây coùù giagiaùù trò cao ve

trò cao veàà mamaëët dinh d t khaùùong nh

u chaáát kha

LaLaøø loaloaïïi caây co 100g aên aên ñöñöôôïïc coc coùù nhienhieààu cha 100g ngoangoaøøi ra co

t dinh dööôõng va ong nhöö: CA, i vitamine nhöö Vitamin A, B1, B2

ôõng vaøø y y hohoïïcc. . Trong Trong t pho, , sasaéétt, , : CA, PhoPhoáát pho Vitamin A, B1, B2 vavaøø CC

n nhieààu loau loaïïi vitamine nh

i ra coøøn nhie

i caây deã troààng va

trò kinh teáá cao

cao ññang

ang ñöñöôôïïc chu

c chuùù yyùù

t trieåån tan taïïi cai caùùc tc tæænh nh ÑÑBSCL

oâng Nam Bo.

ng vaøø cocoùù giagiaùù trò kinh te BSCL vavaøø ÑÑoâng ng caây coùù mumuùùi mang la

Nam Bo. HieHieääuu quaquaûû n thu nhaääp p i nguoààn thu nha

i mang laïïi nguo

LaLaøø loaloaïïi caây deã tro phaphaùùt trie kinhkinh teteáá ttöøöø vievieääcc trotroààng caây co cho ngööôôøøi lai laøøm vm vööôôøønn ññaaùùng ke

ng keåå cho ng

U SINH THAÙÙII YEÂU CAÀÀU SINH THA YEÂU CA

c nhieäät t ññôôùùi vai vaøø AAÙÙ nhienhieäät t ññôôùùi neân co i neân coùù thetheåå

ng vaøø phaphaùùt trie

t trieåån tn töøöø 40 40 00 vvóó ññooää BaBaééc c ññeeáán n 40 40 0 0 vvóó p nhaáát tt töøöø 23 23 ññeeáán n 29 29 ññooää C, C, ch hôïïp nha

NhieNhieäät t ññooää CoCoùù nguonguoààn gon goáác nhie sinh trööôôûûng va sinh tr ññooää Nam, ngngöøöøng sinh tr Nam, nhienhieäät t ññooää ththíích hô ng sinh trööôôûûng ông ôûû 13 13 00C C vavaøø checheáát ôt ôûû ––5 5 00CC

nh saùùngng

ch hôïïp lap laøø 10.000 nh saùùng th 10.000 –– 15.000

15.000 luxlux, , urong ng vaøø 16 16 giôgiôøø chiechieààurong

ng thíích hô ông naééng lung luùùc c 8 8 giôgiôøø sasaùùng va n mieààn NAm khi thie n NAm khi thieáát lat laääp vp vööôôøøn can caààn tron troààng ng

AAÙÙnh sa CCööôôøøng ng ññooää aaùùnh sa ông ñöñöông na ttööông u kieään mie ññieieààu kie caây che naééng nha caây che na ng nhaáát lat laøø hhööôôùùng ng ÑÑoâng oâng -- TaâyTaây

U SINH THAÙÙII YEÂU CAÀÀU SINH THA YEÂU CA

t nhieààu nu nööôôùùc nha c ra hoa c nhaáát lat laøø luluùùc ra hoa

ng cuõng raáát sôt sôïï ngangaääp up uùùngng. . AAÅÅm m ññooää ññaaáát t n khoaûûng ng 80 %. LLööôôïïng mng mööa caa caààn khoa n thieáát t Trong muøøa naa naééng ca ng caààn thie i trong nööôôùùc c p nhaáát lat laøø 70 70 ––80 %. 2.000 ml/naêmnaêm. . Trong mu i theâm cho caây. . LLööôôïïng muo ng muoáái trong n

ng canh taùùc dac daøøy y íít nha i nheïï ññeeáán trung b t nhaáát lat laøø 0,6 m, n trung bììnhnh, , ññaaáát tôi xo 0,6 m, thathaøønh pha t tôi xoáápp, , thoâng thoa nh phaààn cô n cô thoâng thoaùùng ng , ,

õu cô , pH nnööôôùùc tc töøöø 5,5 5,5 –– 7, 7, hahaøøm lm lööôôïïng hng hööõu cô

3%, khoâng nhieãm ma khoâng nhieãm maëënn, , mmöïöïc nc nööôôùùc nga c ngaààm tham thaááp p

NNööôôùùcc Caây coùù mumuùùi cai caààn ran raáát nhie Caây co kekeáát qua t quaûû, , nhnhööng cuõng ra ch hôïïp nha ththíích hô 1.000 –– 2.000 ml/ 1.000 phaphaûûi ti tööôôùùi theâm cho caây 3 mg/llííttnnööôôùùcc.. khoâng quaùù 3 mg/ khoâng qua ÑÑaaáát t ññaiai TaTaààng canh ta giôgiôùùi nhe thoaùùt nt nööôôùùc toc toáátt, pH thoa treân 3%, treân ddööôôùùi i 0,8 m0,8 m

NG, CAÂY GIOÁÁNG TO

II. NHAÂN GIOÁÁNG, CAÂY GIO II. NHAÂN GIO NG CAÂY COÙÙ MUMUÙÙI PHO GIOGIOÁÁNG CAÂY CO

NG TOÁÁT VAT VAØØ NHNHÖÖÕNG ÕNG N NAY N HIEÄÄN NAY

I PHOÅÅ BIEBIEÁÁN HIE

 Coù theå nhaân gioáng voâ tính baèng phöông phaùp gheùp maét hay chieát, tuy nhieân moät soá beänh do virus vaø töông töï virus nhö beänh Tristeza, Greening ... coù theå bò laây lan do ñoù saûn xuaát caây coù muùi baèng coâng ngheä vi gheùp vaø indexing laø voâ cuøng caàn thieát.

 Caàn mua caây gioáng taïi caùc nôi saûn xuaát gioáng ñaùng tin caây nhö Vieän, Tröôøng, Trung taâm gioáng caây troàng ...

+ Chúng ta phải chọn cây giống đã được công nhận là cây giống tốt, tức là cây giống đã được tuyển chọn qua các hội thi cây giống tôt , hội thi trái ngon và được công nhận là cây gống tốt. + Cây giống cúng ta mua phải được sản xuất từ cây mẹ đầu

dòng (được công nhận là cây giống tốt qua các hội thi).

Ví dụ : trên giống bưởi da xanh chọn dòng ít hạt hoặc không

hạt.

Chọn giống tốt : Việc chọn giống tốt và sạch bệnh giúp cây sinh trưởng khoẻ trong giai đoạn kiến thiết cơ bản, tăng sức đề kháng đối với sâu bệnh, mang lại lợi nhuận cho nhà vườn .

 Phaàn lôùn caùc gioáng böôûi hieän nay ôû mieàn Nam ñeàu ñôn phoâi, caây con ñöôïc troàng töø haït seõ coù moät soá ñaëc ñieåm khoâng gioáng meï. Do tröôùc ñaây buoåi ñöôïc nhaân gioáng chuû yeáu baèng haït neân coù nhieàu gioáng, doøng ñööï«c ghi nhaän trong saûn xuaát. Trong ñoù coù moät soá gioáng coù trieån voïng ôû mieàn Nam hieän nay laø:

NHNHÖÖÕNG GIO ÕNG GIOÁÁNG BNG BÖÖÔÔÛÛI PHO I PHOÅÅ BIEBIEÁÁN HIE N NAY N HIEÄÄN NAY

Böôûi Naêm Roi

 Daïng traùi hình quaû leâ ñeïp, naëng trung bình 0,9 -,45 kg/traùi. Voõ traùi khi chín coù maøu xanh vaøng ñeán vaøng saùng deã loät vaø daøy trung bình töø 15-18 mm, con teùp maøu vaøng nhaït, boù chaët deã taùc khoûi vaùch muùi, nöôùc quaû nhieàu coù vò ngoït chua, ñoä Brix 9-11%, muøi thôm, ít ñeán khoâng haït (0-10 haït/traùi), tyû leä thòt/quaû treân 50%.

Böôûi Naêm Roi (Vónh Long, Caàn Thô, Soùc Traêng)

QUAÛ BÖÔÛI DA XANH

BBÖÖÔÔÛÛI DA XANH (

I DA XANH (TieTieààn Giang

n Tre)) n Giang, , BeBeáán Tre

 Daïng traùi hình caàu, naëng trung bình 1,2 - 2,5 kg/traùi. Voõ traùi khi chín coù maøu xanh ñeán xanh hôi vaøng khi chín, deã loät, voõ khaù moûng trung bình töø 14-18 mm, con teùp maøu hoàng ñoû, boù chaët deã taùc khoûi vaùch muùi, nöôùc quaû khaù coù vò ngoït khoâng chua, ñoä Brix 9,5 -12%, muøi thôm, ít ñeán khaù nhieàu haït (5-30 haït/traùi), tyû leä thòt/quaû treân 55%.

QUAÛ BÖÔÛI LONG COÅ COØ

BBÖÖÔÔÛÛI LONG CO

I LONG COÅÅ COCOØØ ((TieTieààn Giang

Long) n Giang,,VVóónhnh Long)

 Daïng traùi hình quaû leâ, naëng trung bình 0,9 -1,4 kg/traùi. Voõ traùi coù loâng mòn maøu xanh vaøng khi chín, deã loät, voõ khaù moûng trung bình töø 13-16 mm, con teùp maøu vaøng hoàng , boù chaët deã taùch khoûi vaùch muùi, nöôùc quaû khaù coù vò ngoït ñeán ngoït chua nheï, ñoä Brix 9 -11%, muøi thôm, ít ñeán khaù nhieàu haït (5- 30 haït/traùi), tyû leä thòt/quaû treân 50%.

Bëi ®êng l¸ cam

NG LAÙÙ CAM (

CAM (ÑÑooààng Nai

ng Nai, , BBìình nh

BBÖÖÔÔÛÛI I ÑÖÑÖÔÔØØNG LA DDööôngông))

 Daïng traùi hình quaû leâ thaáp, naëng trung bình

0,8 -1,4 kg/traùi. Voõ traùi nhaún, maøu xanh vaøng khi chín, moûng vaø deã loät, 10-14 mm, con teùp maøu vaøng nhaït, boù chaët deã taùch khoûi vaùch muùi, nöôùc quaû khaù nhieàu coù vò ngoït ñeán khoâng chua, ñoä Brix 9,5 -12%, muøi thôm, nhieàu haït (treân 30 haït/traùi), tyû leä thòt/quaû treân 50%.

Bëi ®êng da l¸ng

NG DA LAÙÙNG (NG (ÑÑooààng Nai

ng Nai, , BBìình nh

BBÖÖÔÔÛÛI I ÑÖÑÖÔÔØØNG DA LA DDööôngông))

 Daïng traùi hình quaû leâ thaáp, naëng trung bình

1,2 -2,5 kg/traùi. Voõ traùi laùng, maøu xanh vaøng ñeán vaøng khi chín, voû deã loät, daøy trung bình 16-19 mm, con teùp maøu vaøng, boù chaët deã taùch khoûi vaùch muùi, nöôùc quaû khaù nhieàu coù vò ngoït khoâng chua, ñoä Brix 9 -11%, muøi thôm, nhieàu haït (treân 50 haït/traùi), tyû leä thòt/quaû treân 50%.

CAM SOµN

Nhóm cam soàn:

Đặc tính chung: đỉnh trái có đồng tiền, con tép nhỏ và tương đối ít nước, vị rất ngọt và không chua. Năng suất thấp (30-50kg/cây 5 tuổi /năm) so với cam mật (60-80kg/cây 5 năm tuổi/ năm).

CAM MËT

Nhóm cam mật :

Các giống thương phẩm có các dạng như sau: Cam mật dạng trái xổm, cam mật dạng trái tròn, cam dây và cam mật muỗng. Trong đó, cam mật dạng trái xổm và dạng trái tròn được ưa chuộng trồng phổ biến do có phẩm chất khá ngon, trái to và khả năng cho năng suất cao.Cam dây có dạng tán rũ, cho trái chùm; cam mật muỗng lá có dạng cầu, trái có phẩm chất kém hơn cam mật.

QUAÛ QUYÙT ÑÖÔØNG

Nhóm quýt xiêm(quýt đường) (Citrus reticulata Blanco). + Quýt xiêm trắng: lá hình elip, trái hình cầu, nhỏ ( trọng lượng trung bình 110-120g/ trái) vỏ vàng xanh khi chín, mỏng, dễ tróc, tép màu cam, ngọt, không chua, nhiều nước và khá nhiều hạt (trung bình 8,66hạt/trái). Năng suất cao. + Quýt xiêm ta: khá giống quýt xiêm tráng về đặc tính thực vật, nhưng khác biệt là trái nhỏ, khi chín vỏ trái vàng thâm đen và vị ngọt đậm. Năng suất thấp hơn quýt xiêm trắng

QUAÛ CAM SAØNH

Cam sành(King Mandarin):

Đây là giống lai giữa cam và quýt. Trái rất to, vỏ trái màu xanh hay xanh vàng, sần sùi không đẹp, bóc vỏ trung bình, thịt màu cam, nhiều nước, phẩm chất ngon, năng suất cam sành thấp, (trồng khoảng cách 3 x 4m, trung bình 30-40kg/năm cây 6-8 năm tuổi).

Nhóm quýt Hồng(Tiều): Đặc tính chung: lá hìng elip. Trái hình cầu dẹp 2 đầu (trừ quýt tàu), màu vỏ đẹp khi chín thích hợp chưng vào dịp tế, dễ tróc, thịt trái màu cam đến cam đỏ, nhiều nước, vị ngọt đậm, chua nhẹ và có hiều hạt (11-15hạt/trái). Quýt tiều son: lá soắn nhiều ở đỉnh. Trái hình cầu dẹp 2 đầu, đỉnh lõm vào, vỏ màu cam đỏ hay cam đậm khi chín, thịt màu cam đỏ. Năng suất rất cao (trung bình90-130kg/cây 7-8tuổi/năm). Quýt tiều hồng: Đặc điểm thực vật và nông học giống quýt tiều son, khác biệt là đáy trái lồi, đỉnh lõm ít, vỏ trái màu vàng cam.

QUAÛ QUYÙT ORLANDO

Orlando tangelo :

µ con lai gi÷a bëi chïm Duncan Grapefruit víi

Dancy tangerine. C¸c ®Æc tÝnh cña gièng con lai nµy nh sau:

- §Æc tÝnh sinh trëng: C©y tù ph©n cµnh, d¹ng trßn

®Òu. C©y ra hoa tù nhiªn, tõ khi ra hoa ®Õn thu ho¹ch kho¶ng 8 th¸ng vµ thu ho¹ch vµo th¸ng 8 –12 dl.

+ N¨ng suÊt vµ phÈm chÊt qu¶: N¨ng suÊt biÕn ®éng

20-100 kg/c©y 4 n¨m tuæi. D¹ng qu¶ h×nh cÇu, träng lîng trung b×nh qu¶ 230 – 300gr/qu¶. Khi chÝn vá qu¶ cã mµu vµng ®Ñp, thÞt qu¶ mµu vµng cam lît. Sè h¹t/ qu¶ tõ 0 – 15 h¹t.(Ýt h¹t). Tû lÖ níc qu¶( ®é Juice) lµ 50%. §é Brix(%) trong kho¶ng 8,2 – 8,5(t¬ng ®¬ng cam sµnh).

QUAÛ CHANH KHOÂNG HAÏT(Persian lime)

+ Chanh không hạt (Persian lime):

Cây không gai, sinh trưởng tốt trong điều kiện Việt Nam, hoa ra thành chùm, cánh hoa có màu trắng, dạng trái hơi dài và có núm ở đáy trái, vị chua và thơm như chanh giấy. Một giống chanh khác cũng không hạt nhưng cây có gai, hoa ra thành chùm, cánh hoa có màu tím, dạng trái dài và có núm ở đáy trái, vị chua và thơm như chanh tàu

Nhóm chanh chùm (chanh giấy)(Citrus aurantifolia)

- Đặc điểm chung: Tán cây dày đặc, cành có gai (khó chăm sóc).

Năng suất cao, lá hình ellip. Trái đa số hình cầu (trừ chanh côn hình elip), vỏ mỏng, bóng và láng. Con tép nhỏ, màu xanh nhạt, nhiều nước, mùi vị rất chua và thơm, khá nhiều hạt. Bước đầu ghi nhận có 5 giống/dòng chanh trong đó có 2 giống phổ biến : Chanh chùm:Trái mọc thành chùm ( 3-5 trái), vỏ mõng (1.5 mm), nước nhiều (> 45%), rất chua. Chanh lá xoắn: trái khá giống chanh chùm nhưng dạng trái hơi dẹp hơn và có chóp lá xoắn . Nhóm chanh tàu (Citrus spp)

Cây ít gai, tán dầy đặc. Trái hình cầu, to và vỏ trái xanh đậm và

hơi sần hơn chanh chùm, con tép vàng nhạt, to nhiều nước (> 45 %). Chanh tàu bông tím đậm(Citrus spp): hoa thường ra chùm (2-9 hoa) và có nụ màu tím đậm, trái chùm(3-7 trái) (Cần thơ, Tiền giang, Đồng tháp) Chanh tàu bông tím lợt (Citrus limon): hoa ra thường rời (1- 5 hoa) và có nụ màu tím lợt hơn, trái rời 2-3 trái/ chùm (Cần Thơ).

I. CHỌN VỊ TRÍ LẬP VƯỜN

Lập một vườn cây ăn trái là một quá trình đầu tư lâu dài và có kế hoạch. Bất kỳ lỗi nào trong suốt qui trình chọn vị trí, mật độ trồng, chủng loại, chất lượng cây giống… đều ảnh hưởng đến vườn cây sau này.

Để quản lý và giữ được năng suất, đều quan trọng là

chọn vị trí tốt cho vườn cây.

Vùng trồng có lượng mưa thấp và nhiều ánh sáng mắt

trời thì tốt cho cây có múi. Lượng mưa cao thì ít thích hợp cho cây vì áp lực về sâu bệnh, năng suất thấp hơn và phẩm chất trái kém.

Những yếu tố quan trọng khác như : độ ẩm, vĩ độ, độ

dốc của đất đều ảnh hưởng đến sự sinh trưởng, phát triển cây, năng suất và phẩm chất trái.

II. THIẾT LẬP VƯỜN CÂY ĂN TRÁI Hướng trồng cây:

Cây ăn trái nói chung và cây có múi nói riêng phát triển tốt ở hướng có thời tiết ấm và nhiều ánh sáng, vì vậy líp trồng thường được khuyến cáo nên bố trí thẳng gốc với hướng mặt trời mọc. Mỗi cây trên líp nhận được nhiều ánh sáng mặt trời.

Hàng cây chắn gió

Cây chắn gió nên trồng trước khi trồng cây chính. Lợi ích của cây chắn gió là cản gió gây hại cây ăn trái. Ngăn cản sự mất nước của cây và cải thiện tiểu khí hậu tốt để giúp thụ phấn . Ở vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long trồng cây Hibiscas,

- Hạn chế quả bị nám nắng do ảnh hưởng của cường độ ánh

sáng cao vào buổi chiều.

- Giảm thiểu các thiệt hại do gió bão gây ra như: rụng hoa và

quả, gãy cành.vv…

- Dể kiếm soát và khống chế sự phát tán nguồn sâu bệnh hại

ra xung quanh.

- Giảm lượng thuốc BVTV bị mất do gió phát tán và an tòan

cho người phun thuốc, không gây ô nhiễm môi trường.

Hàng cây chắn gió được trồng xung quanh vườn, các loại cây sử dụng là: Bình linh, dâm bụt, mận, bạch đàn... tùy từng vùng mà chọn loại cây chắn gió thích hợp và hiệu quả.

Xây dựng hàng cây chắn gió (wind-break): Mục đích của việc trồng cây chắn gió: - Ngăn chặn và hạn chế sự di chuyển của sâu bệnh hại: rầy chổng cánh, rầy mềm, bệnh loét, ghẻ… theo gió xâm nhập vào vườn; tạo tiểu khí hậu thích hợp trong vườn.

vùng núi trồng cây Cusuarina

trtrồồngng câycây dâmdâm bbụụtt đđểể llààmm hhààngng câycây chchắắnn gigióó chocho vưvườờnn câycây ccóó mmúúii

Bố trí cây trồng: Có 2 cách trồng cây: + Kiểu hình vuông: đơn giản nhất và thường gặp để trồng một

số cây ăn trái. Trồng kiểu này canh tác và tưới nước được dễ dàng.

Cây được trồng theo 4 góc vuông trên hàng (thích hợp cho

miền Đông Nam bộ).

+ Kiểu chử ngủ: tương tự như kiểu hình vuông ngoại trừ cây

thứ 5 trồng giữa của hình vuông.

* * * *

*

* * *

* * * *

* *

*

ng canh taùùcc Naâng cao taààng canh ta Naâng cao ta

 Ñaøo möông leân lieáp neân aùp duïng ôû vuøng ÑBSCL nhaèm muïc ñích xaû pheøn, maën vaø naâng cao taàng canh taùc . Möông tieâu thoaùt nöôùc coù chieàu roäng töø 1-2 meùt, lieáp coù chieàu ngang töø 6-8m. Leân lieáp coù theå aùp duïng theo kieåu cuoáng chieáu hoaëc ñaép mo. Caùc kieåu thieát keá naøy coù theå aùp duïng cho caùc caây troàng khaùc nhö nhaõn, xoaøi vuù söõa ...  Caàn thieát laäp bôø bao ñeå traùnh luõ ñoái vôùi khu vöïc ÑBSCL  Ñoái vôùi caùc khu vöïc mieàn Ñoâng vaø duyeân haûi Nam trung boä, caàn thieát laäp vöôøn ôû caùc nôi coù nguoàn nöôùc ngaàm ñeå ñuû nöôùc töôùi cho caây trong muøa khoâ.

Đồng bằng sông Cửu Long: dưới tầng canh tác thường có tầng đất acid, mực nước ngầm cao và lớp đất mặt mỏng. Vì vậy, lên mô(líp) được khuyến cáo ở vùng này để tăng độ sâu của tầng canh tác. Cây ăn trái được trồng lên những mô nhỏ trên líp.Mổi mô trên líp có kích cở cao 50 - 60 cm, rộng 80 – 100 cm.

H×nh 6: Lªn lÝp theo kiÓu cuèn chiÕu

 

H×nh 7: Lªn lÝp theo kiÓu ®Êp m«

Miền Đông Nam bộ: Có thể lên mô(băng) lớn về chiều rộng(8m) và chiều dài(tùy thuộc vào chiều dài của đất) để trồng cây ăn trái. Trên mô lớn(băng) làm những mô nhỏ hơn cao khỏang 10 –20cm , rộng 50cm để trồng cây ăn trái. chiều cao của mô(băng) lớn tùy vào vùng đất . Nếu nhà vườn không thể đắp mô(băng) lớn thì có thể đấp những mô nhỏ như ở đồng bằng sông Cửu Long với kích thước 30 – 40 cm của chiều cao và rộng 60 – 80 cm.

Chuẩn bị hố trồng: Hố trồng có kích thước 60cm x 100cm x 100cm được đào khoảng 2 tuần trước khi trồng. Sau đó cho phân chuồng, vôi, lân và lớp đất mặt hòa trộn và lấp xuống hố trồng

§Êt mÆt + Ph©n h÷u c¬ + super l©n + v«i+

Hè trång

H×nh 11: ChuÈn bÞ hè trång vïng ®Êt cao

§Êt mÆt + Ph©n h÷u c¬ + super l©n + v«i+ NPK

H×nh 12: ChuÈn bÞ m« trång vïng §BSCL

Thời vụ trồng Thời vụ trồng cây ăn trái nói chung và cây có múi nói riêng tuỳ thuộc vào chủng loại cây và nguồn nước. Tuy nhiên, thời vụ trồng đầu mùa mưa thường được khuyến cáo do tiết kiệm được công tưới.

Hệ thống nước tước: Có 3 nguồn nước tưới cho cây có múi: nước giếng,

nước sông, suối, ao hồ.

Hệ thống nước tưới nên được thiết lập cùng lúc với

lập vườn cây.

Ở Đồng Bằng sông Cửu Long tưới nước trên luống

hoặc trên tán cây được sử dụng vì có nguồn nước phong phú.

Hình : Sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt trong điều kiện nguồn nước tưới khan hiếm

KhoaKhoaûûng ca

ng caùùch tro

ch troààngng

 Tuyø theo gioáng vaø vuøng ñaát troàng maø khoaûng caùch troàng thay ñoåi cho phuø hôïp: 2x3m; hay 3x4m (Cam saønh); 3x4m (Quyùt); 4x5m hay 5x6m (Böôûi).

 Mieàn Ñoâng coù theå troàng vôùi khoaûng caùch thöa

hôn.

 Troàng daøy coù lôïi: traùi ít naùm do naéng, ñôû caây

choáng nhöng baát lôïi laø coù nhieàu saâu beänh, caây cao, khoù chaêm soùc

Laïnh

ngaäp

Maën

c gheùùp caây co

Tris teza

Bri x

STröôûn g caây

ÑÑaaëëc tc tíính mo Phyt op p caây coùù mumuùùii nh moäät sot soáá loaloaïïi goi goáác ghe Haïn T NS/c KT truøng aây quaû

Tính choáng chòu vôùi

Goác gheùp

Rough lemon

Volkamer lemon

Ranpur lime

Sour orange

Cleopatra man.

L-I

Sweet orange

Carrizo citrange

Swingle citrumelo

L-I

Trifoliate orange

NG CUÛÛA GOA GOÁÁC GHE

C GHEÙÙPP VOLKA

N TROÏÏNG LNG LÖÖÔÔÏÏNG NG

ûûAAÛÛNHNH HHÖÖÔÔÛÛNG CU PHAPHAÅÅM CHAM CHAÁÁT TRA

T TRAÙÙI QUY

I QUYÙÙT T ÑÖÖØ«

VOLKA ÑÑEEÁÁN TRO NG, CAM SAØØNH VA

ÑÖÖØ«NG, CAM SA

I 5 ROI NH VAØØ BBÖÖÔÔÛÛI 5 ROI

Gioáng/goác gheùp

Ñoä daøy voû (mm)

Soá haït/quaû

Ñoä Brix (%)

Troïng löôïng quaû (gr)

Troïng löôïng voû quaû (gr)

274,8 ns 264,2

5,3 ns 4,9

84,2 ns 79,7

13,4 ns 13,9

3,9 ns 3,7

8,5 ns 9,0

Cam saønh/volka Cam saønh/ Cam maät

144,0* 121,6

2,2* 1,8

25,9 * 20,1

7,7 ns 10,2

4,6 ns 4,6

9,4 ns 9,7

Quyùt ñöôøng/ Volka Quyùt ñöôøng/ Cam maät

1.300,5 ns 1241,6

17,9 ns 16,6

625,5 ns 575,5

41,2 ns 62,1

4,1 ns 4,2

9,4 ns 10,5

Böôûi 5 Roi/ Volka Böôûi 5 Roi chieát

177,5ns 166,5

1,5 ns 1,3

9,4 ns 10,7

10,5 ns 10,9

Quyùt tieàu/ Volka Quyùt tieàu chieát

ng cuûûa goa goáác ghe p Volka ññeeáán ma c thòt n maøøu sau saééc thòt

Gioáng/goác gheùp

BaBaûûngng: : AAÛÛnh hnh hööôôûûng cu quaquaûû cam c gheùùp Volka cam sasaøønhnh, , quyquyùùt t ñöñöôôøøngng, , bbööôôûûi i 5 5 RoiRoi

46,66 ns 46,06

5,37 ns 5,27

25,79 ns 25,34

Cam saønh/volka Cam saønh/ Cam maät

43,41 ns 43,35

5,09 ns 5,17

25,03 ns 25,29

Quyùt ñöôøng/ Volka Quyùt ñöôøng/ Cam maät

50,24 ** 51,19

-2,35 ns -2,41

12,48 ns 12,82

Böôûi 5 Roi/ Volka Böôûi 5 Roi chieát

L: Ñoä saùng thòt quaû a: Neáu trò soá (-a) laø bieåu thò maøu xanh laù caây; (+a) bieåu thò maøu ñoû b: Neáu trò soá (-b) laø bieåu thò maøu xanh da trôøi; (=b) bieåu thò maøu vaøng

L a b

BaBaûûng ng ññaaùùnh gia

nh giaùù ttíính cho

nh choááng chòu nga

ng chòu ngaääp cup cuûûa mo

a moäät sot soáá giogioááng bng bööôôûûi i ññòa ph

òa phööông sau

ông sau 30 30 ngangaøøy xy xöûöû lylyùù

Stt

Gioáng

Ñieåm ñaùnh giaù naêm 2001

Ñieåm ñaùnh giaù naêm 2002

Ñieåmtrung bình

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Böôûi chua (CT) Böôûi Boàng (Hueá) Böôûi chua (BT) Böôûi Ñöôøng Hoàng (BD) Böôûi Ñöôøng Hoàng (CT) Böôûi Baùnh xe (VL) Böôûi Da XAnh (BT) Böôûi Hoàng (Hueá) Böôûi OÅi (BD) Böôûi Thanh Traø (VL) Böôûi Loâng Hoàng (BT) Böôûi Bung (TG) Böôûi Baùnh xe (BT) Böôûi Ñöôøng da laùng (BD) Böôûi Loâng da laùng (TG) Böôûi döôøng laù cam (BD) Volkamer Cam maät (CT)

7,5 9,0 6,5 9,0 10,0 6,5 6,5 8,0 10,0 5,5 5,5 3,0 6,5 5,5 0,0 0,0 10,0 10,0

5,8 7,8 4,0 7,0 6,3 5,3 4,5 5,5 6,3 4,8 3,5 6,5 4,0 3,5 2,0 0,8 6,3 5,0

6,6 8,4 5,3 8,0 8,2 5,9 5,5 6,8 8,2 5,2 4,5 4,3 5,3 4,5 1,0 0,4 8,2 7,5

Ghi chuù: Ñieåm toái ña/gioáng laø 10; Moãi caây heùo tröø 1 ñieåm; Moãi caây cheát tröø 2,5 ñieåm Qua 2 naêm xöû lyù caùc gioáng böôûi sau ñaây luoân theå hieän tính choáng chòu toát vôùi ñieàu kieän ngaäp sau 30 ngaøy xöû lyù laø Böôûi Ñöôøng Hoàng (BD); Böôûi Boàng (Hueá); Böôûi hoàng ñöôøng (CT) vaø böôûi OÅi (BD)

TuTuûû gogoáác gic giööõ aõ aååmm

 Caàn phaûi tuû goác giöõ aåm trong muøa heø baèng rôm raï khoâ vaø caùch goác khoaûng 20 cm. Bieän phaùp naøy cuõng traùnh ñöôïc coû daïi phaùt trieån ñoàng thôøi khi rôm raï phaân huyû seõ cung caáp cho ñaát moät löôïng dinh döôûng ñaùng keå.

 Trong thôøi kyø kieán thieát cô baûn neân troàng hoa maøu ñeå

choáng xoùi moøn , taêng thu nhaäp. Khi caây vaøo thôøi kyø kinh doanh thì xu höôùng hieän nay ôø caùc nöôùc tieân tieán laø giöõ coû trong vöôøn nhaèm giöõ aåm cho ñaát trong muøa heø vaø choáng xoùi moøn trong muøa möa. Tuy nhieân khi coû phaùt trieån maïnh seõ caïnh tranh dinh döôõng vôùi caây troàng do ñoù cuõng neân caét coû bôùt baèng dao hay maùy caét coû.

Hình : dùng rơm rạ để giử ẩm cho cây có múi và hạn chế cỏ dại phát triển

4. Biện pháp quản lý cỏ dại: a/ Lợi ích của việc giữ cỏ trong vườn cây ăn trái như sau: - Cỏ sẽ giử ẩm cho đất trong mùa hè và chống rửa rôi dinh

dưỡng, xói mòn đất vào mùa mưa.

- Tạo môi trường thuận lợi cho những côn trùng có ích

sinh sống.

- Trong quá trình sinh trưởng và phát triển, bộ rể cỏ làm đất trở nên tươi xốp, thoáng khí giúp rể cây trồng hô hấp và hấp thu dinh dưỡng dễ dàng. nếu sử dụng cây họ đậu làm cây che phủ liếp sẽ gia tăng hàm lượng đạm trong đất nhờ sự cố định đạm của vi khuẩn Rhizobium.

- Trong quá trình cỏ bị cắt tỉa hoặc chết đi sẽ bị vi sinh phân hủy tạo một lượng hữu cơ đáng kể cho đất và cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng hấp thụ.

b/ Việc chọn loại cỏ trồng trong vườn cây ăn trái phải thoả mản

các yêu cầu sau:

- Loại cỏ không phát triển quá cao vì sẽ cạnh tranh ánh sáng với

cây trồng chính.

- Loại cỏ không sinh trưởng và phát triển quá mạnh hoặc thích ánh sáng trực tiếp vì sẽ cạnh tranh dinh dưỡng và nước với cây trồng chính trong vườn.

- Loại cỏ không phải là cây ký chủ của sâu bệnh hại sinh sống. Trong điều kiện ở miền nam có thể sử dụng các loại cỏ như: cỏ rau trai, cỏ lá tre, một giống cỏ của thái lan thuộc nhóm cúc tên là Kradun thong được du nhập vào VN trong những năm gần đây cũng làm cây phủ líp rất tốt.

- Chúng ta có thể trồng các rau lang, bù ngót, sương sáo, các cây họ đậu…. Để tăng thu nhập trong giai đoạn kiến thiết cơ bản, đồng thời cũng làm cây phủ líp rất tốt.

c/ Các phương pháp để kiểm soát cỏ trong vườn cây ăn

trái:

- Làm cỏ bằng cơ học: máy, dao, cuốc… - Sử dụng thuốc trừ cỏ. Hiện nay, việc sử dụng thuốc trừ cỏ trong vườn bưởi nói riêng và cây ăn quả nói chung không được khuyến cáo vì những lý do như trên.

Trong điều kiện ĐBSCL không nên làm cỏ trong mùa nắng nhất là những vườn bưởi không có rơm rạ để phủ gốc. Việc làm cỏ nên thực hiện vài lần trong mùa mưa và sau khi mùa mưa chấm dứt, bởi vì trong mùa mưa cỏ được cung đầy đủ nước và đạm có từ nước mưa nên cỏ sinh trưởng và phát triển rất mạnh cần phải hạn chế.

Hình : giöû coû trong vöôøn nhaèm giöû aåm cho ñaát trong muøa heø vaø choáng xoùi moøn ñaát trong muøa möa.

Vét bùn bồi líp

Vét bùn vào tháng 2-3 dương lịch hoặc sau mùa mưa, lớp

bùn dày khoảng 2- 3 cm là tốt. Thời gian vét bùn được khuyến cáo là hai năm/lần. Khi cây cam trưởng thành có thể vét bùn kết hợp với việc tạo khô hạn để xử lý ra hoa. Ưu điểm của vét bùn: - Cung cấp thêm chất dinh dưởng cho cây. - Nâng cao tầng canh tác. - Kết hợp với việc xiết nước để xử lý ra hoa.

Nhược điểm:

- Xác bả thực vật chưa kịp phân hủy hoàn toàn bị đưa lên mặt liếp. - Thông qua vét sình vô tình đưa tầng phèn tiềm tàng lên liếp gây độc cho cây. Để khắc phục những nhược điểm này, chúng ta nên vét sình hai năm/ lần hoặc sình được đưa lên liếp và tập trung một chổ cho khô hoàn toàn mới bón cho cây.

a/ Sử dụng phân bón chuyên dùng cho cây có múi:

Việc sử dụng phân bón NPK chuyên dùng cho cây có múi(Cam. Quýt, bưởi…) đã được khuyến cáo và sử dụng rộng rải ở nhiều nước trên thế giới. Những ưu điểm chính cũa phân bón chuyên dùng này là:

- Dễ dàng đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cho từng giai

đoạn sinh trưởng và phát triển của cây như: quá trình sinh trưởng, phát triển, ra hoa , đậu quả, do ở mỗi giai đoạn nhu cầu tỷ lệ dinh dưỡng NPK khác nhau.Vì vậy, nếu sử dụng phân đơn thì khó đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của cây để cây

phát triển cho năng suất cao, ổn định và chất lượng tốt.

-Hạn chế được hiện trạng bón phân đơn độc một loại phân hoặc bón với liều lượng cao gây mất cân đối dinh dưỡng trong đất dẫn đến giảm năng suất và chất lượng quả, gây ô nhiểm môi trường.

- Giảm bớt sự rửa trôi và bốc hơi do phân được pha trộn thích hợp nên tan từ từ cung cấp cho cây trồng sử dụng ngay.

- Thuận lợi

trong tồn trử, giảm chi phí vận chuyển, tiết kiệm công bón và thao tán bón phân đơn giản và nhanh gọn.

b/ Sử dụng phân hữu cơ: Phân hữu cơ là tên gọi chung cho các loại phân bón mà

trong đó thành phần cơ bản là chất hữu cơ (C).

Các loại phân hữu cơ thường là một hổn hợp phức tạp của nhiều loại nguyên liệu hữu cơ, do gia súc, gia cầm thảy ra, hoặc do con người tập họp nhiều loại nguyên liệu thực vật, động vật khác nhau để ủ tự nhiên hay xử lý dạng công nghiệp để tạo thành phân bón.

hiện nay, Phân hữu cơ được ủ hoai mục được khuyến cáo có thể bón bất cứ giai đọan sinh trưởng nào của cây để bổ sung thêm dưỡng chất cho cây trồng. Tuỳ thuộc hàm lượng dinh dưỡng trong mỗi loại phân hữu cơ, giá thành phân hữu cơ, tuổi cây, loại cây trồng… mà bón liều lượng thích hợp từ 5- 20kg/cây /năm.

Lợi ích của việc sử dụng phân hữu cơ: - Phân hữu cơ khi bón vào đất do phân giải chậm, cung cấp

chất dinh dưỡng cho cây được lâu dài.

- Bón phân hữu cơ làm tăng cường sự phát triển vi sinh vật trong đất, do đó tăng cường sự khoáng hóa chất hữu cơ có sẳn trong đất, cung cấp cho rễ cây được nhiều chất dinh dưỡng.

- Bón phân hữu cơ giúp cho đất có cấu trúc xốp hơn, độ ẩm

trong đất được giử lại lâu hơn.

- Phân hữu cơ có tác dụng tích cực trong việc cải tạo lý tính đất, giúp cho bộ rễ phát triển dễ dàng và bảo vệ đất chống xoáy mòn, tích lũy thêm mùn cho đất, nâng cao được độ phì nhiêu cuả đất.

- Phân hữu cơ cũng làm hạ độ chua cuả đất, giúp cây phát

triển tốt.

Đối với cây trồng, con người và môi trường:

- Do nồng độ dinh dưỡng trong phân hữu cơ thấp nên bón không làm cháy lá, hỏng rễ, hại cây. do đó kỹ thuật bón đơn giản dễ thực hiện .

- Cây trồng được bón phân hữu cơ có khả năng

chống chịu với sâu bệnh tốt hơn.

- Quả thường có hàm lượng nitrát tích lũy trong trái thấp hoặc không có, trái có phẩm chất ngon, tồn trử được lâu.

- Giảm được chi phí sản xuất, không gây ô nhiễm

môi trường, an toàn cho người sử dụng.

Bảng : Thành phần dinh dưỡng trong phân chuồng(%).

(Theo Lê Văn Căn, 1982)

Loại phân

Nước

CaO

MgO

P2O5

K2O

Phân heo

0,60

0,41

0,26

0,09

0,10

Phân trâu, bò

83,1

0,29

0,17

1,0

0,35

0,13

Phân gà

1,63

0,54

0,85

2,40

0,74

Phân vịt

1,00

1,40

0,62

1,70

0,35

Phân xanh: Phân xanh là một loại phân hữu cơ, gồm toàn nguyên liệu thực vật và nguyên liệu đó thường được sản xuất ra rồi vùi thẳng xuống đất , hoặc cắt thân lá đem đi bón chổ khác , hoặc ủ trộn với một số nguyên liệu khác , trước khi sử dụng làm phân bón. Một số cây phân xanh có ở ĐBSCL: Điên điển , Bình linh , Cây họ đậu, So đuả , Bèo hoa dâu, Lục bình , Cây quì , cỏ hôi , cỏ bọ xít , cỏ Voi , cỏ Ghinê... Phân rác: Phân rác gồm có các sản phẩm nông nghiệp thừa như: thân bắp, rơm rạ, vỏ đậu, bả mía, lá khô, rong, cỏ, rác sinh hoạt gia đình… Đặc điển chung của các nguyên liệu này là nhiều chất khó phân giải, ít đạm và các chất dinh dưỡng khác.

Than bùn: được hình thành do sự tích lủy lâu đời của xác thực vật phân giãi trong điều kiện thừa ẩm độ nhưng thiếu không khí. Kết quả của sự phân giải này là các xác thực vật không được phân giải hoàn toàn mà hình thành một lớp chất hữu cơ gồm những phần còn lại của thực vật đang bị phân giải dở dang, mùn mục và chất khoáng. Lớp chất hữu cơ đó gọi là than bùn.

Các phương pháp ủ phân chuồng: Phân chuồng cần phải ủ vì phân tươi có nhiều hạt cỏ dại, mầm bệnh , đồng thời phân tươi có tỹ lệ C/N cao, vi sinh vật phân giải sẽ hấp thu nhiều chất dinh dưỡng cạnh tranh với cây trồng. Chú ý: Nơi ủ phân phải có nền không thấm nước, cao ráo tránh nước mưa ứ đọng, có mái che để tránh mưa và mất đạm.

Chất độn chuồng có tác dụng là hút nước phân, giữ đạm và tăng khối lượng lẫn chất lượng phân, có thể dùng các dạng phân hữu cơ khác như: phân rác rơm rạ, thân lá cây họ đậu, cây phân xanh… được phơi khô và băm nhỏ để làm chất độn chuồng.

Có 3 phương pháp ủ phân chuồng:

Ủ nóng : Để nhiệt độ cao cho vi sinh vật phân giải chất

hữu cơ phát triển nhanh, vi sinh vật háo khí chiếm ưu thế. Ưu và Nhược điểm: phuơng pháp này diệt đuợc cỏ dại, hạn chế bệnh truyền nhiễm. Thời gian ủ ngắn, khoảng 1 tháng là ủ xong, sử dụng được. Nhược điểm là mất nhiều đạm.

Ủ nguội: Xếp phân thành lớp và nén chặt, trên mỗi lớp rắc một ít phân supe lân 2% và phủ chất độn chuồng lên, sau đó nén chặt, cứ thế tiếp tục , khi đống phân cao 1,5- 2m, rộng 2-3m thì trát bùn bên ngoài. Ưu và Nhược điểm: Phân có chất luợng tốt, hạn chế mất đạm nhưng thờI gian ủ lâu khoảng 3-6 tháng.

+) .

Ủ nóng trước ủ nguội sau(cải tiến từ 2 phương pháp trên) Ủ nóng 5- 6 ngày, khi nhiệt độ 60- 70 o C thì nén chặt đống phân lại ( có thể ủ tiếp lớp khác lên trên) và trát bùn kín. Thời gian ủ 1,5- 2 tháng. Ưu điểm chung của dạng phân hữu cơ là: - Phân dễ tím kiếm, dễ làm, giá thành thấp. Nhược điểm: - Tốn công nhiều công lao động(phân xanh), thời gian ủ lâu, đạm dễ mất do bay hơi (NH4 - Hàm lượng dinh dưởng trong phân cao (phân gà) vì vậy khi phân chưa hoai mục mà đem bón có thể gây hại cho bộ rễ tơ của cây trồng. - Một số độc tố, mầm bệnh có thể lưu tồn trong phân bón nếu không được ủ kỹ và đúng phương pháp. - Hàm lượng dinh dưỡng trong phân biến động tuỳ thuộc vào

nguồn nguyên liệu đầu vào, loại thức ăn của gia súc.

Phân hữu cơ đã qua quá trình xử lý công nghiệp: Ưu điểm: - Phân bón hữu cơ xử lý dạng công nghiệp có hàm lượng

dinh dưỡng cao và ổn dịnh hơn so với dạng nuôi ở gia đình.

- Các dạng phân được xử lý qua quá trình lên men đặc biệt bằng cách sử dụng nhiều loại vi sinh vật có những tính năng chuyên biệt như: vi sinh vật phân giải chất hữu cơ, vi sinh vật chuyển hoá lân, vi sinh vật cố định đạm..), đồng thời các kim loại nặng(chì , thuỷ ngân...) cũng được loại bỏ.

Nhược điểm: - Giá thành phân bón tương đối cao nên có thể ảnh hưởng đến chi phí sản xuất, vì vậy các nhà sản xuất nên hạ giá thành để người nông dân có thể mua số lượng lớn để bón cho cây trồng.

- Khả năng cải tại đất của phân hữu cơ chỉ hiệu quả sau vài năm bón phân vì liều lượng phân hữu cơ bón cho cây trồng hàng năm không nhiều.

Các loại phân hữu cơ có nguồn gốc nhập nội: Phân hữu cơ đậm đặcDynamic lifter: Đây là loại phân được nhập từ úc, nguyên liệu chủ yếu là từ phân của Đà điểu và phân gà đẻ đã được chế biến. Thành phần dinh dưỡng trong phân Dynamic lifter gồm: Đạm(N), photpho(P), Kali(K), lưu huỳnh (S), canxi (Ca),magnê( Mg), sắt (Fe), Manga n(Mn), kẻm (Zn), đồng (Cu) , bo (B) và phụ gia (đất mùn).

Ngoài ra còn các loại phân hữu cơ khác như phân

hữu cơ Goganic, Greenfield , Compost plus...

Một số loại phân thử nghiệm trên cây ăn trái đã cho

kết quả tốt.

Các loại phân hữu cơ sản xuất trong nước: Phân gà hữu cơ Humix của Công ty TNHH Hữu cơ (Dĩ An-Bình Dương): có nhiều loại sử dụng cho các mục đích khác nhau như phun qua lá, cải tạo đất, nuôi trồng thuỷ sản. Trong đó nổi bật là phân gà xử lý Humix, nguyên liệu là phân gà được xử lý bằng vi sinh háo khí nhiệt độ cao, đồng thời bổ sung một số nguyên liệu có hàm lượng dinh dưỡng cao như bột tôm ghẹ, bột rong biển.

Phân hữu cơ V.I.P hiệu con gà của Doanh Nghiệp Tư Nhân Lưu Ích (Vĩnh Cửu - Đồng Nai):

Nguyên liệu chính cũng là phân gà được xử lý bằng cách lên men theo công nghệ của Thái Lan, đồng thời được cấy thêm nấm Trichoderma (đối kháng với nấm Phytophthora spp là tác nhân gây hại trên nhiều loại cây trồng). Thành phần dinh dưỡng trong phân gồm: chất hữu cơ 25%, đạm 1,5%, lân(P2O5) 1,5%, kali(K2O) 2%, axit humic 6%, CaO 8%, các nguyên tố vi lượng Cu, Zn, Mn, Mg…

Ngoài ra các loại phân hữu cơ chế biến khác như: HVP 401-B có nguồn gốc hữu cơ tự nhiên than bùn, chứa 15% hàm lượng chất hữu cơ (Công ty dịch vụ kỹ thuật nông nghiệp Thủ Đức,TP.HCM); Phân Komix chứa 15% chất hữu cơ là than bùn, phân chuồng (Công ty Sinh hóa nông nghiệp và thương mại Thiên Sinh, TP.HCM); Phân Ba lá xanh hữu cơ có nguồn gốc là than bùn chứa 25% chất hữu cơ(Cơ sở Hưng Thịnh, TP.HCM)…

Phân đạm vi sinh :Gần đây người ta còn sản xuất Phân vi sinh để bón cho cây trồng. Đây là loại phân bón mà ngoài thành phần các chất dinh dưỡng, người ta còn thêm vào đó những vi sinh vật để khi bón vào đất những vi sinh vất này sẽ cộng sinh với rễ cây tạo thành nốt sần (Rhizobium)hoặc hoạt động tự do trong đất (Azospirillum, Azotobacter…) để cố định đạm hoặc phân giải chất hữu cơ .

Lợi ích của việc sử dụng phân đạm vi sinh : - Phân đạm vi sinh thay thế được phân đạm hoá học từ 10-

30 % tuỳ theo loại cây trồng.

- Bón phân đạm vi sinh làm cây khoẻ hơn, khả năng chống chịu sâu bệnh tốt hơn , giảm được lượng thuốc bảo vệ thực vật cần sử dụng.

- Bón phân đạm vi sinh sẽ làm lượng độc tố NO-

3 (chất gây

ung thư) tồn động trong nông sản giảm đáng kể.

- Bón phân đạm vi sinh không tiêu diệt vi sinh vật trong đất, độ màu mở của đất sẽ được phục hồi, không gây ô nhiễm môi trường.

- Phân đạm vi sinh sẽ có hiệu quả cao nếu kết hợp với phân

xanh, phân chuồng.

Tóm lại: Việc kết hợp NPK và phân hữu cơ(dạng phân nông dân có thể tự sản xuất và dạng xử lý công nghiệp) trong sản xuất bưởi da xanh là rất cấn thiết nhằm cải thiện năng suất và phẩm chất bưởi da xanh, tăng cường khả năng cải tại đất, bảo vệ môi trường.

Vai troø cuaû moät soá nguyeân toá dinh döôõng ñoái vôùi caây coù muùi. - Ñaïm (N): Giuùp caây sinh tröôûng toát, taêng naêng suaát, chaát löôïng vaø keùo daøi sinh tröôûng traùi. Khi thieáu N, möùc nheï laù maøu xanh vaøng nhaït, naëng caønh non cheát khoâ, choài ngaén, ruïng traùi non. Dö N: traùi chín ít nöôùc, voû thoâ vaø daày,...

Laân (P): Giuùp reã phaùt trieån toát, taêng chaát löôïng traùi, thieáu laân laù nhoû, traùi nhoû, ít nöôùc

Kali giuùp taêng chaát löôïng traùi vaø khaû naêng ñaäu traùi, haïn cheá choài non luùc ra hoa, khaû naêng huùt nöôùc vaø hoâ haáp cuûa caây. Thieáu Kali, traùi chua, khaû naêng chòu haïn keùm

Canxi: giuùp thaân, caønh cöùng raén, choáng gaûy ñoå, taêng pH ñaát vaø dieät truøng, traùi chaéc deã toàn tröõ. Boùn voâi: CaCO3, CaO ... Magieâ: Giuùp laù xanh toá, goác gheùp deã troùc. Thieáu Mg, laù maøu vaøng thau, hình chöõ V ngöôïc nhaát laø ôû caùc vuøng ñaát caùc acid ven bieån, vuøng saâu trong ñaát lieàn, xöû lyù: Phun hay boùn vaøo ñaát caùc loaïi Mg(NO3)2; MgSO4

Thieáu keûm, laù vaøng, gaân xanh, ñoùng laù daøy, thaân caønh khoâng phaùt trieån, traùi nhoû, chaát löôïng keùm. Thöôøng xaûy ra ôû vuøng ñaát acid ven bieån, ñaát kieàm. Phun boå sung qua laù caây coù theå haáp thu toát daïng Sulfat

Mangan vaø saét: khi thieáu laù nhoû, choài non vaøng, maøu traéng baïc (thieáu Fe); vaøng töø cuoáng ñeán choùp laù (Thieáu Mn). Thöôøng xaûy ra ôû ñaát acid acid vaø ñaát kieàm. Phun leân laù MnSO4 vaø FeSO4

Thieáu Mangan

Thieáu Saét

ThieThieááu u ÑÑooààngng

 Voû traùi coù ñoám naâu, nöùt ñít, coù theå phun caùc loaïi

thuoác tröø beänh goác ñoàng

Caùc thôøi kyø boùn phaân cho caây coù muùi: Thôøi kyø kieán thieát cô baûn: - Thôøi kyø kieán thieát cô baûn (caây 1-3 naêm tuoåi), phaân boùn ñöôïc chia laøm nhieàu ñôït (3-5) ñeå boùn cho böôûi. Trong 6 thaùng ñaàu sau khi troàng coù theå duøng 40 g Ureâ hoaëc DAP pha cho tan trong 10 lít nöôùc töôùi goác khoaûng 02 thaùng / laàn.

Lieàu löôïng boùn phaân cho caây böôûi ôû thôøi kyø kieán thieát cô baûn

Lieàu löôïng (g/caây/naêm)

Töông ñöông KCl

Töông ñöông Ureâ 108-195 217-326 326-543

Töông ñöông Super laân 121-242 303-424 484-606

33-66 83-150 166-233

Phaânboùn Naêm 1 2 3

Bieåu ñoà 1: Söï taêng tröôûng ñöôøng kính cuûa traùi quyùt

Ñöôøng kính traùi (cm)

)

í

ø

m c ( h n k g n ô ö Ñ

15/ 5 15/ 6 15/ 7 15/ 8 15/ 9 15/ 10 15/ 11 15/ 12 15/ 1 15/ 2

Ngaøy

Bieåu ñoà: Söï taêng tröôûng ñöôøng kính traùi quyùt

Phaân boùn laù neân phun 4 -5 laàn/vuï quaû ôû giai ñoaïn sau khi quaû ñaäu vaø giai ñoaïn quaû baét ñaàu phaùt trieån nhanh, moãi laàn caùch nhau 15 ngaøy.

Thôøi kyø khai thaùc(cam quýt, böôûi) - Sau thu hoaïch boùn: 25% ñaïm + 25% laân + 5-20 kg höõu cô/goác/naêm. - Boán tuaàn tröôùc khi xieát nöôùc : 25% ñaïm + 50% laân + 30% kali. - Sau khi quaû ñaäu vaø giai ñoaïn quaû phaùt trieån : 50% ñaïm + 25% laân + 50% kali. - Moät thaùng tröôùc thu hoaïch: 20% kali. Giai ñoaïn quaû phaùt trieån, löôïng phaân neân cung caáp laøm nhieàu laàn vaø tuøy theo möùc ñoä ñaäu quaû vaø söï phaùt trieån cuûa quaû. Haèng naêm neân boùn boå sung töø 0,5-1kg phaân Ca(NO3)2 ñeå caûi thieän phaåm chaát vaø thôøi gian toàn tröû sau thu hoaïch cuûa quaû. Coù theå söû duïng phaân vi sinh nhö EM( Effective Micro- Organisms), Agrispon, WEHG töôùi ñeå giuùp cho phaân höõu cô mau phaân huûy taïo thaønh chaát voâ cô cho caây troàng haáp thuï.

Cây chanh cần chú ý bón phân vào các thời kỳ sau:

1/ Sau khi thu hoạch quả.

2/ Trước khi cây ra hoa.

3/ Sau khi đậu quả và giai đoạn phát triển quả.

Giai đoạn nuôi trái, lượng phân nên chia làm 2-3 lần để bón tùy theo mức độ phát triển của quả , chú ý phòng ngừa sâu bệnh gây hại trái ở giai đoạn này.

Baûng khuyeán caùo boùn phaân döïa vaøo naêng suaát thu hoïach cuûa vuï quaû tröôùc( kg quaû /caây)

Töông ñöông Ureâ

Töông ñöông KCl

Phaân boùn Naêng suaát thu hoaïch vuï tröôùc 20kg/caây/naêm

40kg/caây/naêm 60kg/caây/naêm 90kg/caây/naêm 120kg/caây/naêm 150kg/caây/naêm

Lieàu löôïng (g/caây/naêm) Töông ñöông Super laân 900 1500 1800 2400 3030 3640

650 1080 1300 1750 2170 2600

370 620 700 1000 1250 1500

Phöông phaùp boùn: - Vuøng ÑBSCL: cuoác raûnh xung quanh goác theo hình chieáu cuûa taùn caây, raûnh saâu 10- 15 cm, roäng 10- 20 cm cho phaân vaøo, laáp ñaát vaø töôùi nöôùc. - Mieàn Ñoâng, Duyeân haûi Nam Trung boä vaø Taây Nguyeân : Döïa theo hình chieáu taùn caây ñaøo nhöõng hoá xung quanh goác, saâu 20- 30 cm, roäng 20- 30 cm, cho phaân vaøo laáp ñaát laïi vaø töôùi nöôùc hoaëc aùp duïng boùn raûnh nhö vuøng ÑBSCL. Khi caây giao taùn khoâng caàn ñaøo raõnh maø coù theå duøng cuoác suùp nheï lôùp ñaát chung quanh taùn caây, boùn phaân vaø laáp ñaát laïi, töôùi nöôùc. Coù theå söû duïng phaân toâm, phaân caù uû hoaëc phaân dôi boùn cho caây coù muùi. Phaân boùn laù neân phun 4 -5 laàn/vuï quaû ôû giai ñoaïn sau khi quaû ñaäu vaø giai ñoaïn quaû baét ñaàu phaùt trieån nhanh, moãi laàn caùch nhau 15 ngaøy.

KỸ THUẬT XỬ LÝ RA HOA TRÊN CÂY CO MUI

Việc gây “stress” cho cây ăn quả bằng các biện pháp như khoang vỏ, xiết nước, xông khói… hoặc sử dụng hoá chất nhằm mục đích ngăn chặn giai đoạn sinh trưởng, phát triển dinh dưỡng của cây, buộc chúng chuyển sang giai đoan sinh trưởng, phát triển sinh sản được xem như là biện pháp xử lý ra hoa trên cây ăn quả nhiệt đới.

Ở những vùng có hệ thống tưới tiêu, ngưng tưới nước tạm thời tạo khô hạn nhân tạo sẽ làm cho cây tạm dừng sinh trưởng, phát triển dinh dưỡng. Bất cứ phương pháp nào gây “stress” cho cây ăn quả như cho ngập nước, gây thiếu dinh dưỡng hoặc khoanh vỏ cây cũng sẽ gia tăng nhanh chóng hàm lượng AAB trong cây và lá, mà AAB là một chất ức chế sinh trưởng rất mạnh vì vậy sẽ ngăn chặn sự sinh trưởng, phát triển dinh dưỡng của cây.

Xử lý ra hoa bằng cách tạo khô hạn

Cây có múi thường phân hóa mầm hoa trong điều kiện khô hạn, lợi dụng đặc tính này tạo sự khô hạn giả tạo bằng cách không tưới nước trong một thời gian nhất định giúp cho cây có múi ra hoa đồng loạt

Ưu điểm của xiết nước:

-Cây ra hoa đồng loạt.

-Tổng thu nhập kinh tế một lần cao.

-Thuận lợi trong việc chăm sóc, bón phân, thu hoạch.

Nhược điểm:

-Bộ rễ có khuynh hướng ăn sâu trong thời gian không tưới nước.

- Cây mau già cổi.

Xöû lyù ra hoa treân caây cam quyùt

Sau khi thu hoaïch xong tieán haønh veä sinh vöôøn

nhö: caét tæa caønh giaø, caønh saâu beänh, laøm coû, phun thuoác phoøng ngöøa saâu beänh... Trong mét sè trêng hîp, ngêi ta bá ®ît bãn lÇn 1 vÌ c©y sÏ ra ñoït non aûnh höôûng ñeán vieäc xöû lyù ra hoa sau naøy (hoa seõ ra muoän h¬n nªn dÉn ®Õn viÖc thu ho¹ch muén).

- Sau ñoù caây ñöôïc boùn phaân laàn 2(nÕu bá bãn ph©n ®ît 1, chóng ta cã thÓ kÕt hîp lùong ph©n nµy víi ®ît bãn ph©n lÇn 2), ñeán 15/2 döông lòch ngöng töôùi nöôùc (coù theå keát hôïp vôùi veùt buøn leân líp moät lôùp daøy 2-3 cm). Möïc nöôùc trong möông ôû möùc thaáp nhaát trong naêm (Chuù yù: möïc nöôùc phaûi treân taàng pheøn tieàm taøng).

Khoảng 20 ngày sau (neáu coù veùt buøn thì bieåu hieän laø maët buøn khoâ, nöùt neû) thì baét ñaàu töôùi nöôùc trôû laïi, moãi ngaøy 2-3 laàn vaø töôùi lieân tuïc 3 ngaøy.

Ñeán ngaøy thöù 4, töôùi nöôùc moãi ngaøy/laàn. 7-15 ngaøy sau khi töôùi ñôït ñaàu tieân caây seõ ra hoa, thôøi gian naøy ngaøy töôùi ngaøy nghó. 10-15 ngaøy sau khi caây troå hoa seõ ruïng caùnh hoa (ñaäu quaû).

Áp dụng biện phaùp kyõ thuaät naøy seõ thu hoaïch vaøo thaùng 1-2 döông lòch cuûa naêm sau.

Xöû lyù ra hoa treân caây bởi

T¹o kh« h¹n vµo th¸ng 12-01 d¬ng lÞch, thu ho¹ch quả vµo TÕt Trung Thu ; hoÆc t¹o kh« h¹n ë th¸ng 3-4 d¬ng lÞch thu ho¹ch quả vµo tÕt D¬ng LÞch . GÆp lóc ma nhiều thì cã thÓ dïng tÊm nylon ®en che phñ chung quanh gèc còng cã thÓ t¹o sù kh« h¹n ®Ó xö lý ra hoa.

NÕu muèn thu ho¹ch tr¸i vµo th¸ng 11-12

d¬ng lÞch, ta cã thÓ thùc hiÖn nh sau:

- Sau khi thu ho¹ch xong tiÕn hµnh vÖ sinh vên nh: c¾t tØa cµnh giµ, cµnh s©u bÖnh, lµm cá, quÐt v«i gèc... kÕ ®Õn bãn ph©n víi liÒu lîng tïy thuéc vµo sù sinh trëng vµ tuæi c©y.

C©y ®îc bãn ph©n lÇn 2 tríc khi tiÕn hµnh ngng xö lý ra hoa, ®Õn ®Çu th¸ng 3 d¬ng lÞch ngng tíi níc cho tíi 20/3 d¬ng lÞch (20 ngµy) thì b¾t ®Çu tíi níc trë l¹i, mçi ngµy 2-3 lÇn vµ tíi liªn tôc 3 ngµy. Sau ngng tíi níc, chóng ta cã thÓ dïng c¸c lo¹i ph©n bãn l¸ nh: MKP(0- 52- 34), KN03 ... phun lªn c©y ®Ó gióp l¸ mau thµnh thôc.

- ĐÕn ngµy thø 4, tíi níc mçi ngµy/lÇn. 7-15 ngµy sau khi tíi ®ît ®Çu tiªn c©y sÏ ra hoa, thêi gian nµy ngµy tíi ngµy nghÜ. 10-15 ngµy sau khi c©y træ hoa sÏ rông c¸nh hoa (®Ëu quả). Víi biÖn ph¸p kü thuËt nµy sÏ thu ho¹ch quả vµo th¸ng11- 12 d¬ng lÞch.

+ Xöû lyù ra hoa baèng caùch söû duïng hoaù chaát: Coù theå duøng Paclobutrazol ôû lieàu löôïng 2,5g-5g ai/ caây (tuøy theo tuoåi caây vaø ñöôøng kính cuûa caây maø taêng giaûm lieàu löôïng) töôùi xung quanh goác hoaëc phun leân caây ôû noàng ñoä 1000-2000ppm cuõng coù khaû naêng giuùp caây coù muùi ra hoa. Hoaëc duøng Ethrel 500ppm phun leân laù hoaëc töôùi goác. Tröôùc khi xöû lyù hoùa chaát thì caây cuõng ñöôïc boùn phaân laàn 2 (tröôùc ra hoa), sau khi xöû lyù hoùa chaát cuõng caàn giaûm daàn löôïng nöôùc töôùi vaø khi caây ra hoa thì töôùi nöôùc trôû laïi. Vieäc söû duïng hoùa chaát ñeå xöû lyù ra hoa cho caây coù muùi caàn phaûi thaän troïng vì coù theå aûnh höôûng baát lôïi cho caây, neân thöïc laøm thöû moät vaøi caây ôû caùc noàng ñoä töøõ thaáp ñeán cao töø ñoù ruùt ra kinh nghieäm tröôùc khi quyeát ñònh söû duïng nhieàu hôn treân vöôøn.

Xöû lyù ra hoa treân caây chanh

a/ Taïo söï khoâ haïn ñeå xöû lyù ra hoa: Chanh coù theå ra hoa quanh naêm nhöng taäp trung vaøo muøa xuaân (muøa thuaän), muoán chanh coù quaû muøa nghòch thì phaûi tieán haønh chaêm soùc boùn phaân ñeå caây ra hoa thaùng 9,10 döông lòch. Qui trình toùm taét nhö sau:

Ñaàu thaùng 7 döông lòch boùn phaân: 0,5-1 kg (Ureâ+ DAP+Kali)/goác (tuøy theo tuoåi vaø tình traïng sinh tröôûng) theo tyû leä: 1phÇn Ureâ +2 phÇn DAP +2 phÇn Kali, sau ñoù töôùi nöôùc cho phaân tan thì ngöng töôùi. Khoaûng 15 ngaøy sau khi boùn phaân seõ ruïng khoaûng 20- 30% toång soá laù treân caây chanh. Thôøi gian ngöng töôùi nöôùc keùo daøi khoaûng 15- 20 ngaøy.

- Ñeán cuoái thaùng 7 döông lòch thì tieán haønh töôùi nöôùc trôû

laïi, hai ngaøy ñaàu töôùi 2- 3 laàn/ngaøy sau ñoù giaûm daàn .

- Nhöõng ngaøy ñaàu thaùng 8 döông lòch caây seõ troå hoa. Khoaûng 20 ngaøy sau quaû ñaäu. Quaû lôùn ñöôøng kính khoaûng 0,5 cm -1 cm thì boùn phaân vaø lieàu löôïng cho moãi goác 0.2-0,5 kg (Ureâ+DAP+ kali) theo tyû leä 1:1:1. Sau ñoù moãi thaùng boùn 2 laàn: ngaøy 15 vaø 30 (boùn 2 thaùng nhö vaäy).

b/ Söû duïng Urea phun leân laù: Ban ñaàu cuõng chaêm soùc nhö caùch 1, tuy nhieân coù söû duïng 1 kg Ure pha trong bình 8 lít nöôùc xòt thaúng leân laù, sau vaøi ngaøy laù seõ ruïng khoaûng 30- 50% toång soá laù treân caây, sau ñoù cuõng ngöng töôùi nhö caùch treân.

Khoaûng cuoái thaùng 7 döông lòch phun Flower-95 hoaëc Thieân noâng (kích thích toá hoa, quaû) leân laù (lieàu löôïng theo höôùng daãn trong nhaõn phaân boùn laù). Sau ñoù töôùi nöôùc nhö caùch 1.

AÙp duïng phöông phaùp treân thì thu hoaïch quaû töø thaùng 1 - 3 döông lòch cuûa naêm sau.

C¸c yÕu tè liªn quan ®Ó viÖc xö lý ra hoa ®îc thµnh c«ng:

(§BSCL) ®Ó chñ ®éng nguån níc khi t¹o kh« h¹n th× ®Êt nhanh kh« r¸o, gióp

cã hµm lîng N cao.

hoÆc tr¸i ®ang ë c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸c nhau.

Neo traùi

Taïo taùn laø vieäc laøm caàn thieát nhaèm taïo cho caây coù boä khung cô baûn, vöõng

Ñeán thôøi ñieåm thu hoaïch maø giaù haï thì coù theå neo quaû ñöôïc treân caây töø 15- 30 ngaøy nöõa ñeå chôø giaù xuaát baùn, baèng caùch duøng caùc loaïi phaân boùn laù trong thaønh phaàn coù caùc kích thích toá thuoäc nhoùm Auxin, Gibberellin phun leân cây . Tæa caønh vaø taïo taùn Tæa caønh taïo taùn nhaèm muïc ñích: - Taêng dieän tích laù höõu hieäu, xuùc tieán quaù trình quang hôïp cuûa boä laù. - Duy trì söùc soáng toát cuûa caây, baûo ñaûm söï caân baèng sinh tröôûng vaø keát traùi. - Thuaän lôïi trong vieäc quaûn lyù vöôøn. chaéc töø ñoù phaùt trieån caùc caønh nhaùnh thöù caáp. Caùc böôùc nhö sau:

- Töø vò trí maét gheùp (treân goác gheùp) trôû leân khoaûng 40-60 cm thì baám boû phaàn ngoïn, muïc ñích ñeå caùc maàm nguû vaø caønh beân phaùt trieån.

- Choïn 3 caønh khoeû, thaúng moïc töø thaân chính vaø phaùt trieån theo ba höôùng töông ñoái ñoàng ñeàu nhau laøm caønh caáp 1. Caønh caáp 1 cuøng vôùi thaân chính taïo thaønh moät goùc 35-40o. Töø caønh caáp 1 seõ phaùt trieån caùc caønh caáp 2 vaø chæ giöû laïi 2-3 caønh.

- Caønh caáp 2 phaûi ñeå caùch thaân chính 15- 30 cm vaø caønh naøy caùch caønh khaùc 20 - 25cm vaø cuøng caønh caáp 1 taïo thaønh moät goùc 30- 35o. Töø caønh caáp 2 seõ hình thaønh nhöõng caønh caáp 3.

- Caønh caáp 3 khoâng haïn cheá veà soá löôïng vaø chieàu daøi nhöng caàn loaïi boû caùc choå caønh moïc quaù daøy hoaëc quaù yeáu. Sau 3 naêm caây seõ coù boä taùn caân ñoái, thuaän lôïi trong chaêm soùc, phoøng ngöøa saâu beänh vaø thu hoaïch.

Caønh caáp 2

Caønh caáp 3

Caønh caáp 1

35-40o

30-35o

Tæa caønh: Haøng naêm, sau khi thu hoaïch caàn phaûi loaïi boû

nhöõng ñoaïn caønh sau ñaây:

- Caønh ñaõ mang quaû (thöôøng raát ngaén khoaûng 10- 15 cm). - Caønh bò saâu beänh, caønh oám yeáu, caønh naèm beân trong taùn

khoâng coù khaû naêng mang quaû.

- Caønh ñan cheùo nhau, nhöõng caønh vöôït trong thôøi caây ñang mang quaû nhaèm haïn cheá vieäc caïnh tranh dinh döôõng vôùi quaû. Khöû truøng duïng cuï baèng nöôùc Javel hoaëc coàn 90o khi tæa caønh, traùnh laây beänh (tieàm aån virus, vivoid...) qua caây khaùc.