Khèng chÕ giÕng
B¶o hiÓm
Tãm t¾t lÞch sö ngµnh dÇu má
MÆc dï cã nhiÒu khiÕu n¹i díi
tiªu ®Ò “GiÕng dÇu hiÖn ®¹i ®Çu
tiªn” (xem biÓu ®å “DÇu má qua
c¸c Thêi ®¹i”) nhng giÕng dÇu
®Çu tiªn ®em l¹i mét khèi lîng
cùc lín nh c¸c giÕng dÇu cã ®ñ
c¸c tiªu chuÈn hiÖn ®¹i ngµy nµy
®· ®îc khoan vµo ngµy 10
th¸ng 01 n¨m 1901 trªn vïng
®åi cã kÕt cÊu ®Þa chÊt d¹ng vßm
muèi gÇn Beaumont, bang
Texas - Mü gäi lµ “Spindletop”.
“Vµng ®en” phun lªn tõ giÕng
nµy tíi ®é cao h¬n 150 fÝt (gÇn
50 mÐt) vµ kh«ng thÓ khèng chÕ
®îc trong 9 ngµy, lµm mÊt gÇn
1 triÖu thïng dÇu. Mét thiÕt bÞ
ngµy nay gäi lµ “C©y th«ng
N«en” ngay lËp tøc ®îc s¸ng
chÕ ®Ó khèng chÕ c¸c giÕng
trong t¬ng lai. Vµo n¨m 1903,
®· cã h¬n 400 giÕng ®îc khoan
trªn vßm Spindletop.
NhiÒu n¨m qua, c¸c cuéc t×m
kiÕm dÇu ®· chuyÓn ®· chuyÓn
dÞch dÇn tõ ®Êt liÒn ra ngoµi kh¬i
víi c¸c kÕt cÊu cña giÕng dÇu
®Çu tiªn ®îc l¾p ®Æt gi÷a biÓn
kh¬i trong VÞnh Mªhic«. C¸c
kÕt cÊu nµy n»m ë vïng níc
s©u tíi 100 mÐt vµ ®îc x©y
dùng b»ng giµn ®ì, trong ®ã
khung chèt gåm nhiÒu cäc ®îc
®ãng s©u xuèng ®Ó ®ì kÕt cÊu
nµy ®øng v÷ng trªn ®¸y biÓn.
Thªm vµo ®ã, ngêi ta ®Æt lªn
T¹p chÝ b¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm ViÖt Nam
Sè 4. Th¸ng 12/2007
25
B¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm thÕ giíi
khung ®ì mét ng«i nhµ lµ n¬i
lµm viÖc trªn giµn khoan nh lµ
boong vµ n¬i ¨n ë. C¸c kÕt cÊu
nµy lµ nguyªn mÉu ®Çu tiªn cña
hµng lo¹t c¸c giµn khoan hiÖn
nay ®ang ®øng ë nh÷ng vïng
níc s©u trªn kh¾p thÕ giíi.
Sù ph¸t triÓn cña ngµnh dÇu má
ngoµi kh¬i trong m«i trêng
kh¾c nghiÖt ®· thùc hiÖn ®îc
nhê nh÷ng thµnh tùu cã thÓ s¸nh
ngang tÇm víi ngµnh vò trô.
NhiÒu má dÇu cã vÞ trÝ xa ®Êt
liÒn vµ ®ang v¬n tíi nh÷ng
vïng biÓn s©u h¬n vµ nhiÒu rñi
ro h¬n.
LÞch sö ngµnh khèng chÕ
giÕng
Kh«ng l©u sau sù ra ®êi cña
ngµnh c«ng nghiÖp dÇu hiÖn ®¹i
t¹i Spindletop, ngµnh khèng chÕ
giÕng còng ®îc thµnh lËp. N¨m
1913, «ng Myron Kinley cïng
cha cña m×nh lÇn ®Çu tiªn ®·
khèng chÕ thµnh c«ng vô ch¸y
giÕng dÇu, ngêi mµ 10 n¨m sau
®· thµnh lËp C«ng ty M.M.
Kinley. N¨m 1946, «ng Paul
“Red” Adair ®· gia nhËp c«ng ty
M.M. Kinley; trong nh÷ng n¨m
tiÕp theo «ng Asger “Boots”
Hansen vµ Edward Owen
“Coots” Matthews còng b¾t ®Çu
sù nghiÖp cña m×nh t¹i ®©y. N¨m
1959, Red Adair ®· t¸ch ra
thµnh lËp c«ng ty Red Adair vµ
kÐo theo «ng Boots Hansen vµ
Coots Matthews sang cïng.
N¨m 1961, Adair vµ nhãm thñy
thñ cña «ng ®· khèng chÕ thµnh
c«ng giÕng khÝ “Devil's
Cigarette Lighter” ë Gassi
Touil- Algeria, chÝnh nhê vô nµy
mµ T¹p chÝ §êi sèng ®· ®a
Adair lªn trang ®Çu vµ «ng ®·
®îc ngìng mé nh lµ mét
ngêi anh hïng, ®ã còng lµ ®Ò
tµi cho bé phim “Hellfighters”
do Hollywood s¶n xuÊt n¨m
1968 víi vai diÔn chÝnh lµ ng«i
sao ®iÖn ¶nh John Wayne, trong
®ã Red Adair ®ãng vai t vÊn kü
thuËt.
Ph¶n øng cña thÞ trêng b¶o
hiÓm
MÆc dï kh«ng cã chøng cø lÞch
sö râ rµng vÒ b¶o hiÓm khèng
chÕ giÕng, nhng nh÷ng b»ng
chøng mang tÝnh giai tho¹i cho
thÊy b¶o hiÓm n¨ng lîng
chuyªn ngµnh cã nguån gèc tõ
cuèi nh÷ng n¨m 1940 ë thÞ
trêng b¶o hiÓm London. C¸c
®¬n b¶o hiÓm n¨ng lîng ®Çu
tiªn chØ giíi h¹n ë ph¹m vi b¶o
hiÓm thiÖt h¹i vËt chÊt cho c¸c
giµn khoan trªn ®Êt liÒn- ®îc
b¶o hiÓm díi d¹ng thiÕt bÞ cña
chñ thÇu, t¬ng tù nh viÖc b¶o
hiÓm cho thiÕt bÞ/ m¸y mãc x©y
dùng h¹ng nÆng.
TiÕp theo viÖc t¨ng vèn ®Çu t
vµo c¸c má n¨ng lîng sau
chiÕn tranh thÕ giíi thø II cïng
víi viÖc th¨m dß dÇu khÝ më
réng tõ ®Êt liÒn ra c¸c vïng
ngoµi kh¬i, ®· xuÊt hiÖn yªu cÇu
vÒ c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm míi
nh»m b¶o vÖ cho ngµnh n¨ng
lîng.
Th¸ch thøc cung cÊp ph¹m vi
b¶o vÖ nµy th«ng qua b¶o hiÓm
chñ yÕu do thÞ trêng b¶o hiÓm
Lu©n §«n ®¸p øng vµ thÞ trêng
nµy ®· tiÕp tôc ph¸t triÓn c¸c
®¬n b¶o hiÓm chuyªn ngµnh ®Ó
b¶o hiÓm cho ngµnh n¨ng
lîng.
Nghiªn cøu cho thÊy cuèi nh÷ng
n¨m 1940 vµ ®Çu nh÷ng n¨m
1950, b¶o hiÓm khèng chÕ giÕng
®· cã thÓ mua ®îc theo mÉu
®¬n b¶o hiÓm tiªu chuÈn t¬ng
®èi ®¬n gi¶n cña Lloyd's ë Lu©n
§«n b¶o hiÓm “c¸c chi phÝ mµ
ngêi ®îc b¶o hiÓm ph¶i g¸nh
chÞu trong viÖc khèng chÕ trë l¹i
c¸c giÕng dÇu hoÆc khÝ ®ang
®îc khoan bÞ mÊt kh¶ n¨ng
khèng chÕ do hËu qu¶ trùc tiÕp
cña viÖc khoan giÕng ®îc b¶o
hiÓm cho ®Õn khi hoµn thiÖn
giÕng (hoÆc tõ bá giÕng), g©y ra
do GiÕng phôt”.
C¸c ®¬n b¶o hiÓm ban ®Çu chØ
b¶o hiÓm Khèng chÕ giÕng,
nhng qua thêi gian, c¸c ®¬n
b¶o hiÓm nµy ®· ®îc më réng
®Ó b¶o hiÓm c¸c chi phÝ bæ sung
cho viÖc khoan giÕng thay thÕ
(gäi lµ B¶o hiÓm chi phÝ khoan
l¹i) vµ chi phÝ lµm s¹ch, chi phÝ
ng¨n chÆn vµ tr¸ch nhiÖm ®èi
víi ngêi thø ba do rß rØ vµ «
nhiÔm b¾t nguån tõ giÕng.
§¬n b¶o hiÓm trän gãi cña ba
ph¹m vi b¶o hiÓm nµy (Khèng
chÕ giÕng, Khoan l¹i giÕng & ¤
nhiÔm) ®îc gäi lµ “Chi phÝ bæ
sung cña Ngêi ®iÒu hµnh” hoÆc
viÕt t¾t lµ “OEE”.
H×nh nh mét sè ®¬n b¶o hiÓm
Khèng chÕ giÕng ban ®Çu kh«ng
cã ®Þnh nghÜa vÒ “GiÕng phôt”
hoÆc “GiÕng mÊt kh¶ n¨ng
khèng chÕ” nªn ch¾c ch¾n ®·
dÉn ®Õn c¸c tranh chÊp ph¸p lý
gi÷a mét sè ngêi ®îc b¶o
hiÓm vµ ngêi b¶o hiÓm cña hä.
Ngêi b¶o hiÓm ®· sím nhËn
thÊy r»ng nÕu kh«ng cã c¸c ®Þnh
nghÜa diÔn ®¹t râ rµng vµ chÆt
chÏ, tßa ¸n (®Æc biÖt ë Mü) cã
thÓ cã khuynh híng gi¶i thÝch
ph¹m vi b¶o hiÓm cã lîi cho
ngêi ®îc b¶o hiÓm vµ do ®ã
®a ra ph¹m vi b¶o hiÓm cho c¸c
chi phÝ mµ ngêi b¶o hiÓm ®·
x¸c nhËn lªn ®Õn chi phÝ kinh
doanh cña ngµnh nµy, chø
kh«ng ph¶i lµ c¸c chi phÝ ph¸t
sinh do hËu qu¶ cña mét sù kiÖn
bÊt ngê.
ThÝ dô vÒ “Chi phÝ th«ng thêng
®Ó khoan mét giÕng” mµ cuèi
Sè 4. Th¸ng 12/2007
26
T¹p chÝ b¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm ViÖt Nam
B¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm thÕ giíi
cïng ngêi b¶o hiÓm thêng chi
tr¶ lµ chi phÝ ho¹t ®éng th«ng
thêng ®Ó c©n b»ng tr¹ng th¸i
cña giÕng sau khi bÞ “kick” (dÊu
hiÖu ®Çu tiªn cho biÕt mét giÕng
®ang bÞ ¸p suÊt qu¸ cao vµ s¾p
phun trµo hoÆc tæn thÊt cña thiÕt
bÞ trong giÕng bÞ “m¾c kÑt”
trong lç khoan.
Trong nh÷ng n¨m qua, nhiÒu
mÉu ®¬n b¶o hiÓm OEE kh¸c
nhau ®· ®îc m«i giíi vµ ngêi
b¶o hiÓm ®a ra víi môc ®Ých
b¶o hiÓm c¸c chi phÝ bæ sung
sau khi x¶y ra giÕng phôt theo
thuËt ng÷ ®îc ®Þnh nghÜa trong
®¬n b¶o hiÓm. Tuy nhiªn, nhiÒu
vô ¸n lÖ t¹i tßa ¸n ®· dÉn ®Õn
viÖc gi¶i thÝch cã xu híng réng
h¬n vÒ ph¹m vi b¶o hiÓm cña
®¬n b¶o hiÓm, do ®ã vµo gi÷a
thËp niªn 1980 thÞ trêng nµy
quyÕt ®Þnh thêi ®iÓm ®· ®Õn cho
viÖc söa ®æi mÉu ®¬n b¶o hiÓm
Khèng chÕ giÕng vµ cuèi cïng
dÉn ®Õn viÖc ®a ra mÉu ®¬n b¶o
hiÓm “Th¨m dß vµ Ph¸t triÓn
n¨ng lîng” (EED) 8/86 mµ
ngµy nay vÉn lµ mÉu ®¬n b¶o
hiÓm Khèng chÕ giÕng tiªu
chuÈn ®îc sö dông phæ biÕn ë
thÞ trêng b¶o hiÓm Lu©n §«n
vµ c¸c thÞ trêng b¶o hiÓm kh¸c
trªn kh¾p thÕ giíi.
Kh¸c víi ®¬n b¶o hiÓm Chi phÝ
bæ sung cña Ngêi ®iÒu hµnh
(OEE) tríc ®ã, mÉu ®¬n b¶o
hiÓm EED kh«ng ®a ra ®Þnh
nghÜa vÒ giÕng phôt mµ thay vµo
®ã chó träng vµo viÖc lµm râ c¸c
®Þnh nghÜa vÒ “giÕng mÊt kh¶
n¨ng khèng chÕ” vµ “giÕng ®·
®îc khèng chÕ trë l¹i”. Mét
trong nh÷ng thay ®æi chÝnh kh¸c
so víi mÉu ®¬n b¶o hiÓm OEE
tríc lµ lo¹i trõ b¶o hiÓm “dßng
ch¶y vµo trong lßng giÕng mµ
trong mét kho¶ng thêi gian hîp
lý dßng ch¶y ®ã cã thÓ ®îc
chuyÓn hoÆc ®a ra ngoµi th«ng
qua c¸c thiÕt bÞ khèng chÕ trªn
bÒ mÆt”. §iÓm lo¹i trõ b¶o hiÓm
nµy ®îc ®a ra ®Ó h¹n chÕ viÖc
®¬n b¶o hiÓm ph¶i båi thêng
c¸c chi phÝ khèng chÕ hiÖn
tîng “kick” ®· ®Ò cËp ë trªn.
MÆc dï ý ®Þnh râ rµng cña
nh÷ng ngêi b¶o hiÓm lµ lo¹i trõ
c¸c chi phÝ mµ hä kh«ng cã ý
®Þnh b¶o hiÓm, song mét sè
ngêi cho r»ng thÞ trêng cã thÓ
®· ®i qu¸ xa trong viÖc th¾t chÆt
mét sè ®Þnh nghÜa vµ ®iÒu kho¶n
lo¹i trõ b¶o hiÓm nhÊt ®Þnh, dÉn
®Õn lý do cã thÓ khiÕu n¹i bÞ lo¹i
trõ do ng«n ng÷ h¹n chÕ cña ®¬n
b¶o hiÓm, ngay c¶ khi chi phÝ bæ
sung ph¸t sinh do hËu qu¶ trùc
tiÕp cña mét sù cè bÊt ngê.
Tæn thÊt
Tuy nhiªn, dï ®· söa ®æi ph¹m
vi b¶o hiÓm hÕt mäi khÝa c¹nh
nh vËy, thÞ trêng b¶o hiÓm vÉn
ph¶i vÊt v¶ xoay xë ®Ó kiÕm l·i
tõ nghiÖp vô b¶o hiÓm khèng
chÕ giÕng. Thùc tÕ lµ nhiÒu
ngêi b¶o hiÓm giê ®©y sÏ chØ
nhËn b¶o hiÓm Khèng chÕ giÕng
hoÆc OEE nh mét lo¹i “nghiÖp
vô thua lç ®øng ®Çu” khi bÞ b¾t
buéc ph¶i chÊp nhËn v× b¶o
hiÓm Khèng chÕ giÕng lµ mét
phÇn cña ®¬n b¶o hiÓm trän gãi
rñi ro, trong ®ã hä nhËn thÊy c¸c
ph¹m vi b¶o hiÓm kh¸c (nh lµ
thiÖt h¹i vËt chÊt ngoµi kh¬i) cã
søc hÊp dÉn h¬n.
Sè liÖu thèng kª cña thÞ trêng
vÒ b¶o hiÓm Khèng chÕ giÕng
®îc minh häa trong ®å thÞ díi
®©y theo nguån d÷ liÖu cña
Lloyd's. §å thÞ nµy cho thÊy
n¨m 1997, 1998, 1998 vµ 2000
thÞ trêng ®· bÞ lç ®¸ng kÓ, dÉn
®Õn viÖc t¨ng phÝ hµng lo¹t tõ
n¨m 2001 ®Õn 2004 vµ cã vÎ
ng¨n chÆn ®îc dßng tæn thÊt.
Tuy nhiªn, n¨m 2003 vµ 2004
vÉn cha ®Õn kú h¹n ph¶i thanh
to¸n hÕt båi thêng (v× viÖc båi
thêng tæn thÊt thêng diÔn ra
chËm do tÝnh chÊt phøc t¹p cña
chóng vµ do thùc tÕ lµ viÖc b¾t
®Çu khoan giÕng vµo kho¶ng
cuèi n¨m cña ®¬n b¶o hiÓm vÉn
®îc b¶o hiÓm trong n¨m ®ã
cho tíi khi hoµn thiÖn giÕng) vµ
nh vËy cho thÊy cã thÓ t×nh
h×nh cßn trë nªn xÊu h¬n.
T¹p chÝ b¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm ViÖt Nam
Sè 4. Th¸ng 12/2007
27
B¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm thÕ giíi
Nguån: Lloyd's tÝnh ®Õn quý II/2006
Tû lÖ tæn thÊt n¨m 2005 cßn
nÆng nÒ h¬n do c¬n b·o Katrina
vµ Rita khi møc ®é cha tõng
thÊy cña c¸c khiÕu n¹i vÒ viÖc
“lµm cho giÕng an toµn” (®ãng
giÕng vµ tõ bá giÕng) vµ viÖc
“khoan l¹i giÕng më réng” (chi
phÝ khoan l¹i sau khi x¶y ra thiÖt
h¹i thiÕt bÞ trªn mÆt) ®· lµm cho
thÞ trêng b¶o hiÓm N¨ng lîng
söng sèt, khiÕn cho nhiÒu nhµ
b¶o hiÓm c¶m thÊy hä cã thÓ sÏ
ph¶i tr¶ c¸c chi phÝ cã liªn quan
nhiÒu h¬n so víi chi phÝ cuèi
cïng cña viÖc tõ bá c¸c thiÕt bÞ
®ã.
DÇu má qua c¸c thêi ®¹i
N¨m
Sù kiÖn
347 sau
CN
GiÕng dÇu ®îc khoan ë Trung Quèc tíi ®é s©u 800 feet b»ng c¸ch sö dông
mòi khoan g¾n vµo cäc tre.
1264
Khai th¸c dÇu rß rØ ë Ba T cæ ®¹i díi sù chøng kiÕn cña Marco Polo trªn
®êng èng ®i du lÞch qua Baku.
1500
DÇu rß rØ thu ®îc ë vïng nói Carpathia cña Ba Lan ®îc sö dông ®Ó th¾p
®Ìn ®êng
1594
GiÕng dÇu ®îc ®µo b»ng tay ë Baku, Ba T s©u tíi 35 m (115 feet)
1735
C¸t kÕt chøa dÇu ®îc khai th¸c vµ dÇu ®îc chiÕt xuÊt t¹i má Pechelbronn ë
Alsace, Ph¸p
1815
DÇu ®îc s¶n xuÊt ë Mü nh lµ mét s¶n phÈm phô kh«ng mong muèn tõ
giÕng níc mÆn ë Pennsylvania
1848
GiÕng dÇu hiÖn ®¹i ®Çu tiªn do kü s ngêi Nga F.N. Semyenove khoan ë
ch©u ¸, trªn b¸n ®¶o Aspheron ®«ng b¾c Baku.
1849
Chng cÊt dÇu háa tõ dÇu th« do nhµ ®Þa chÊt ngêi Canada Dr. Abraham
Gesner. Cuèi cïng dÇu háa thay thÕ dÇu c¸ voi vµ t¹o ra thÞ trêng míi vÒ
dÇu th«.
1850
DÇu tõ hÇm má ®µo b»ng tay ë California, Los Angel es ®îc tíng Andreas
Pico chng cÊt ®Ó s¶n xuÊt dÇu th¾p ®Ìn.
1854
GiÕng dÇu ®Çu tiªn ë ch©u ¢u do «ng Ignacy Lukasiewicz khoan tíi ®é s©u
30 m - 50 m ë Bobrka, Ba Lan.
1854 KhÝ tù nhiªn tõ giÕng níc ë Stockton Bang California - Mü ®îc sö dông ®Ó
th¾p s¸ng trô së tßa ¸n Stockton.
1857 Michael Dietz s¸ng chÕ ra ®Ìn dÇu khiÕn cho dÇu c¸ voi bÞ mÊt thÞ trêng.
1858 GiÕng dÇu ®Çu tiªn ë B¾c Mü ®îc khoan ë Ontario - Canada.
1859 GiÕng dÇu ®Çu tiªn ë Mü do ®¹i t¸ Edwin Drake khoan tíi ®é s©u 69 feet ë
Titusville Bang Pennsylvania.
Nguån: San Joaquin Geological Society
Cßn n÷a
(Theo Energy Insurance Newsletter)
Sè 4. Th¸ng 12/2007
28
T¹p chÝ b¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm ViÖt Nam
B¶o hiÓm - t¸i b¶o hiÓm thÕ giíi
KÕt qu¶ vÒ b¶o hiÓm khèng chÕ giÕng cña Lloyd’s