Bnh hại trong vườn ươm cây ăn qu
I.GII THIU Ðđảm bảo năng suất và tui th của vườn cây, vic chn
lc y ging tốt và chăm sóc cây con trong giai đoạn vườn ươm là yếu t
hết sc quan trọng đi vi ngh trồng cây ăn trái. Giữa cây trng, vi sinh vt
gây bnh và điều kin ngoi cnh có mối liên quan và tác động hết sc cht
ch ln nhau.
Mức độ phát trin ca các vi sinh vt gây hi cho cây ph thuc rt
ln vào điều kin ngoi cnh như là các yếu t m độ, nhit độ không khí và
giai đoạn sinh trưởng ca cây trng.
Do trong điều kin vườn ươm cây con có rất nhiều đặc điểm thun li
cho s phát sinh và phát trin ca bnh hi, cho nên vấn đề theo dõi và chăm
sóc cây con trong vườn ươm cần phải được quan m đc bit hơn so với
điều kin ngoài đồng.
II. MT S ÐC ÐIM THUN LI CHO S PHÁT SINH
PHÁT TRIN CA BNH HI TRONG ÐIUKIỆN VƯỜN ƯƠM
Trong điu kin ca vườn ươm hầu hết các yếu t ngoi cnh đều phù
hp cho s phát sinh, phát trin và lây lan ca dch bnh. Các yếu t y bao
gm:
1.Ẩm độ không khí trong vườn luôn luôn cao: Vườn ươm là nơi
m độ không khí luôn luôn được duy trì mức độ cao nhằm đáp ng cho
nhu cu sinh trưởng ca cây con. Yếu ty cũng rất phù hp cho s sinh
sn và phát tán ca các mm bnh hi.
2. Mật độ cây trong vườn dày đặc: Do phi tn dng din tích nên mt
độ cây con trong vườn thường cao. Mật độ cây cao này càng làm gia tăng
m độ trong liếp ươm cây và khả năng tiếp xúc để lây lan mm bnh t cây
này sang cây khác trong khu vườn ươm.
3.Giai đoạn cây mn cm: Hu hết các vi sinh vt gây bnh đều d
dàng tn công vào cây qua các b phn non ca cây. Vì vy giai đoạn cây
con trong vườn ươm giai đoạn y rt d b nhim bnh.T nhng đặc
điểm thun li cho s phát trin ca bnh hi đã nêu trên chúng ta nhn thy
để phòng tr bnh ngoài việc tác động vào ký sinh gây bnh, việc tác động
vào cây trồng và điu kin sng bên ngoài bng các bin pháp k thut qun
lý vườn có mt ý nghĩa rất bản.
IV. MT S BNH HI PH BIẾN TRONG VƯỜN ƯƠM
1. Bnh l c r, chết cây con
Là bnh rt quan trng và ph biến hu hết các vườn ươm. Ðiu
kin m độ cao của đất là yếu t thích hp nht cho bnh phát trin nhanh
chóng. Bnh y xy ra trên hu hết các loi cây ăn trái khác nhau trong
vườn ươm.
Triu chng ca bnh:
Bnhth xy ra 2 giai đoạn:
- Giai đoạn trước khi cây mc mm, lúc mà các t dip ca y chưa
nhô ra khi v ht thì đã b nm tn công, và giai đoạn sau khi y mc
mm: lúc t diệp đã xut hin cho đến khi cây được i đôi lá. Tuy nhiên,
ph biến nhất là lúc cây có đôi lá đầu tiên đến khi cây có đôi lá thứ 3. Ðôi
khi y cũng có thể b tnng giai đoạn mun hơn. Ngoài ra, cây sau khi
ra ngôi đến vài tháng cũng có thể b nhim bnh. Vết bnh thường xut hin
phn gc gn mặt đất. Phn mô b bnh hơi lõm vào, có màu nâu, sũng
nước và lây lan rt nhanh. Khi vết bnh lan rộng, cây con thường b ngã rp.
B r ca cây thường b thối đen. Bệnh thưng xut hin tng cm trên p
ươm, sau đó lan nhanh sang xung quanh. Ði vi nhng cây b tn công
mun, cây bị héo nhưng vẫn đng ch không b ngã rạp như khi cây b tn
công sm.
Tác nhân:
Bnhth do nhiu loi nm lưu tồn trong đất như: Phytophthora
spp, Rhizoctonia solani, Slerotium spp, Fusarium spp. gây ra. Nếu do nm
Slerotium gây hi thì trên mặt đất gn gc câybnh có th nhìn thy các hch
nm tròn màu nâu. Trong khi nm Rhizoctonia to nên cáchch nm tròn
dp và b mt hch nm sn sùi.
Trong các n ươm y con ÐBSCL nm Rhizoctonia được thy
khá ph biến hơn. Triệu chng điển hình nht ca nm này là làm cho cây b
teo tht phn c r và làm cho cây b chết. Nm gây bnh lưu tồn trong đất.
Chúng phát trin và lây lan mnh trong điều kin đất có m độ cao, thiếu ánh
nắng như ở vườn ươm. Ngoài ra, cây con có nhiều mô non tiếp c vi mt
đất, do vy nm bnh dng xâm nhim. Bệnh này đặc bit phát trin
mnh những lúc mưa kéo dài, luống ươm hay bầu đất b ứ đọng nước.
Bin pháp phòng tr:
Ði vi bnh y phòng nga là quan trng hơn hết. Ð phòng nga
bnh, ht giống trước khi gieo cần được x lý bng nước nóng 52- 54oC,
thi gian tùy thuc vào tng loi ht. Nhng ht có v dày, cng thi gian
x ht có thể dài hơn. Thuốc tr nm cũng được khuyến cáo x cho ht
trước khi bo qun và gieo trng như Zineb, Benomyl, Mancozeb hoặc
Rovral. Vickết hp gia thuc tr nm x lý nhit s cho hiu qu
phòng tr bệnh cao hơn. Ðt gieo ht hoặc đất các lung ương cây giống
cũng cần phải được x lý trước khi gieo. Có th s dụng Formalin xông hơi
vi vi bạt đậy bên ngoàitrong 3 ngày hoc dùng mt s loi thuc tr nm
để x đất như Kitazin, Rovral. Sau đó phun thuc lên y con ở giai đoạn
sau khi cây ny mầm chođến khi cây cao 15-20 cm.Cn duy trì độ m thích