Bài giảng Chăn nuôi trâu bò: Chương 2 - Học viện Nông nghiệp Việt Nam (2017)

NỘI DUNG MÔN HỌC CHĂN NUÔI TRÂU BÒ

Lợi nhuận

Dinh d−ì−ìng vng vμμ ththøøc c ¨¨nn Dinh d

sinh sản năng suất sức khoẻ • §Æc ®iÓm tiªu ho¸ cña GSNL • Nhu cÇu dinh d−ìng cña tr©u bß

+

quản lí sinh sản (4, 5) chuồng trại (3) thức ăn (2) + • nguån thøc ¨n cho tr©u bß • KhÈu phÇn nu«i d−ìng tr©u bß giống (1)

kỹ thuật chăn nuôi (6, 7, 8, 9)

®−®−êng ti

êng tiªªu hou ho¸¸ GSNLGSNL

ĐẶC ĐIỂM TIÊU HOÁ CỦA GSNL

Ruột non

Dạ lá sách

Dạ múi khế

• Đặc điểm đường tiêu hoá

Tuyến nước bọt

• Hệ vi sinh vật dạ cỏ

Dạ tổ ong

• Đặc thù của các quá trình tiêu hoá

Dạ cỏ

Ruột già

contents

ẢẢnh hư

nh hưởởng cng củủa loa loạại hi hìình th

Miệng

đđếến lưn lượợng nư

ng nướớc bc bọọt ti

nh thứức ăn c ăn t tiếết rat ra

(cid:190) Nước bọt đóng vai trò quan trọng trong việc làm mềm, tạo miếng

thức ăn và cung cấp các yếu tố cần thiết cho VSV dạ cỏ (N, khoáng.

(cid:190) Dung dịch đệm trong nước bọt (cacbonat và phốt phát) ⇒ trung hoà các

AXBH ⇒ tạo thuận lợi cho sự phát triển của các vi sinh vật tiêu hoá xơ nhờ

duy trì độ axít trung tính trong dạ cỏ

(cid:190) Nhai lại làm giảm kích thước các mẩu thức ăn ⇒ tạo thuận lợi cho việc

tấn công xơ của vi sinh vật và enzym của chúng.

Miệng có chức năng lấy thức ăn, tiết nước bọt và nhai lại:

DDạạ ddàày ky kéépp

SSùù phph¸¸t tri

y kÐp t triÓÓn cn cñña da d¹¹ ddµµy kÐp

khí

Các phần tử dài chằng chịt

Chức năng của dạ cỏ và dạ tổ ong

DDạạ ccỏỏ vvàà ddạạ ttổổ ongong

g n a g n t ắ C

Các phần tử nhỏ lơ lửng

(cid:190) Thùng để lên men (130 đến 180 lít) ở phần trước của ống tiêu hoá.

(cid:190)Giữ lại các mẩu thức ăn có sợi dài kích thích nhai lại và tiết nước bọt

D¹ cá

(cid:190) VSV lên men thức ăn sinh ra axít béo bay hơi và sinh khôi VSV giàu protéin

D¹ tæ ong

(cid:190) Hấp thụ axít béo bay hơi để sử dụng như một nguồn năng lượng trong cơ thể cũng như tổng hợp lactoza, các protéin và chất béo trong sữa

1010

D¹ mói khÕ

D¹ l¸ s¸ch

DD¹¹ ll¸¸ ss¸¸chch

Dạ múi khế

(cid:190) Tiết axít clohydric và nhiều enzym tiêu hoá tiêu hoá các

Dạ múi khế có chức năng tiêu hoá bằng dịch vị:

1212

1111

protéin thoát qua. (cid:190) Tiêu hoá các protéin VSV sinh ra trong dạ cỏ (0,5- 2,5kg/ ngày) Dạ lá sách có chức năng hấp thụ nước, natri, phốt pho và các axít béo bay hơi.

RuRuộột gi

t giàà

Ruột non

Ruột non có chức năng tiêu hoá và hấp thu:

Manh tràng có chức năng lên men và trực tràng có chức năng tạo phân

(cid:190) Tiết các enzym tiêu hoá qua thành ruột và tuyến tuỵ

(cid:190) VSV lên men các sản phẩm đưa từ trên xuống

1313

(cid:190) Tiêu hoá các hydrát cácbon, protéin và lipít nhờ các enzym (cid:190) Hấp thụ ABBH, nước và tạo phân (cid:190) Hấp thụ nước, khoáng và các sản phẩm tiêu hoá ở ruột (cid:190) Xác VSV không được tiêu hoá mà thải ra ngoài qua (glucoza, axít amin và axít béo) phân @ 1414

n (Bacteria) Vi khuÈÈn (Bacteria) Vi khu

HHỆỆ VI SINH V

VI SINH VẬẬT DT DẠẠ CCỎỎ

-- SSèè ll−î−îngng: 10: 1099--10101010 tÕ btÕ bµµo/g chÊt o/g chÊt

chchøøa da d¹¹ ccáá -- HoHo¹¹t t ®é®éngng: :

dông c¸¸c axit h i tinh béét vt vµµ dd−−êng êng c axit h÷÷u cu c¬¬

m VSV dạạ ccỏỏ (cid:190)(cid:190) CCáác nhc nhóóm VSV d (cid:190)(cid:190) Môi trường dạ cỏ cần cho VSV (cid:190) Hoạt động của VSV dạ cỏ (cid:190) Vai trò của VSV dạ cỏ đối với vật chủ

p vitamin nhãm B vµµ (xenluloza + Ph+ Ph©©n gin gi¶¶i xi x¬¬ (xenluloza vvµµhemixenluloza) hemixenluloza) + Ph+ Ph©©n gin gi¶¶i tinh b + S+ Söö dông c + Ph+ Ph©©n gin gi¶¶i vi vµµ ttææng hng hîîp protein p protein + T+ T¹¹o mo mªªtantan + T+ Tææng hng hîîp vitamin nhãm B v vitamin K vitamin K

1515

1616

-- <<

Vi khuÈÈn dn d¹¹ ccáá cã th Vi khu

cã thÓÓ chia th

chia thμμnh 10 nhãm d

cã thÓÓ chia th

theo c¬¬ chÊt/s theo c

nh 10 nhãm dùùa a ng (2) chÊt/s¶¶n phn phÈÈm cm cñña cha chóóng (2)

Vi khuÈÈn dn d¹¹ ccáá cã th Vi khu a theo c¬¬ chÊt/s ddùùa theo c

chia thμμnh 10 nhãm nh 10 nhãm ng (1) chÊt/s¶¶n phn phÈÈm cm cñña cha chóóng (1)

(cid:190)(cid:190) VK sVK söö dông

(cid:190)(cid:190) VK ph

(cid:190)(cid:190) VK sinh am

(cid:190)(cid:190) VK ph

êng dông ®−®−êng Treponema, Lactobacillus, Streptococcus Treponema, Lactobacillus, Streptococcus dông axit (cid:190)(cid:190) VK sVK söö dông axit hemixenluloza i xeluloza vµµ hemixenluloza VK ph©©n gin gi¶¶i xeluloza v Bacteroides, Ruminococcus, Butyrivibrio Bacteroides, Ruminococcus, Butyrivibrio VK ph©©n gin gi¶¶i pectin i pectin Butyrivibrio, Bacteroides, Lacnospira, Succinivibrio, Butyrivibrio, Bacteroides, Lacnospira, Succinivibrio, Treponema, Strptococcus Bovis Treponema, Strptococcus Bovis i tinh béét t

(cid:190)(cid:190) VK ph

(cid:190)(cid:190) VK sinh m

VK ph©©n gin gi¶¶i tinh b Bacteroides, Strp..bovis, Succinamonas, Bacteroides Bacteroides, Strp..bovis, Succinamonas, Bacteroides VK ph©©n gin gi¶¶i ur i urªª Succinivibrio, Selenamonas, Bacteroides, Ruminococcus, Succinivibrio, Selenamonas, Bacteroides, Ruminococcus, Buyryvibrio, Treponem Buyryvibrio, Treponem

1717

1818

VK sinh mªªtantan Methanobrevibacter, Methanobacterium, Methanobrevibacter, Methanobacterium, Megasphera, Selenamonas Megasphera, Selenamonas VK ph©©n gin gi¶¶i protein i protein Bacteroides, Butrivibrio, Streptococcus Bacteroides, Butrivibrio, Streptococcus VK sinh am««niacniac Bacteroides, Megaspera, Selenomonas Bacteroides, Megaspera, Selenomonas VK ph©©n gin gi¶¶i mi mìì Anaerovigrio, Butrivibrio, Treponema, Eubacterium, Anaerovigrio, Butrivibrio, Treponema, Eubacterium, Fusocillus, Micrococcus Fusocillus, Micrococcus Methanomicobium Methanomicobium

§§ééng vng vËËt nguy

n sinh (Protozoa) t nguyªªn sinh (Protozoa)

NÊm (Fungi) NÊm (Fungi)

(cid:190)(cid:190) SSèè ll−î−îngng: 10: 1055--101066 tÕ btÕ bµµo/g chÊt o/g chÊt

(cid:190)(cid:190) NÊm trong d (cid:190)(cid:190) Cã kho

NÊm trong d¹¹ ccáá thuthuééc loc lo¹¹i yÕm khÝ. i yÕm khÝ. ng trªªn 100 tÕ b Cã kho ¶¶ng tr chchøøa da d¹¹ ccáá. . (cid:190)(cid:190) NhNh÷÷ng long loµµi nÊm

p tõ d¹¹ ccáá

m/g chÊt n 100 tÕ bµµo no nÇÇm/g chÊt chchøøa da d¹¹ ccáá (cid:190)(cid:190) HoHo¹¹t t ®é®éng:ng:

i nÊm ®−î®−îc phc ph©©n ln lËËp tõ d Neocallimastix frontalis, ,

cõu gååm: m: Neocallimastix frontalis cõu g Sphaeromonas Piramonas communis vμμ Sphaeromonas Piramonas communis v communis.. communis (cid:190)(cid:190) HoHoạạt đt độộng:ng:

vi sinh vËËt t ®Ç®Çu tiu tiªªn xn x©©m nhm nhËËp vp vµµ

nh phÇÇn cÊu tr

n cÊu tróóc thc thùùc vc vËËt bt b¾¾t t

cÊu tróóc thc thµµnh tÕ b

nh tÕ bµµo o

êng. tinh béét vt vµµ ®−®−êng. ng tÕ bµµo tho thùùc c

NÊm lµµ vi sinh v NÊm l titiªªu hou ho¸¸ ththµµnh ph n trong: u tõ bªªn trong: ®Ç®Çu tõ b -- MMääc chc chååi phi ph¸¸ vvìì cÊu tr ththùùc vc vËËt t -- TiÕt men ti

TiÕt men tiªªu hou ho¸¸ xx¬¬

1919

2020

+ Ti+ Tiªªu hou ho¸¸ tinh b + XÐ r¸¸ch mch mµµng mng mµµng tÕ b + XÐ r vvËËt. t. polysaccarit. + TÝch luüü polysaccarit. + TÝch lu + B+ B¶¶o to tåån mn m¹¹ch nch nèèi i ®«®«i ci cñña ca c¸¸c c axit bÐo kh««ng no. ng no. axit bÐo kh dung protein cñña VKa VK + S+ Söö dung protein c + S+ Söö dông vitamin tõ th n hay dông vitamin tõ thøøc c ¨¨n hay do vi khuÈÈn tn t¹¹o o nnªªn. n. do vi khu

Môi trường dạ cỏ cần cho VSV

Dinh dưưỡỡng cng cầần cho t Dinh d

n cho tææng hng hîîp p

VSV d¹¹ ccáá VSV d

(cid:190)(cid:190) Vi khu

Kho¸ng

NPN Protein

Gluxit & Lipit

(cid:190)(cid:190) Amoniac trong d

• Dinh dưỡng (năng lượng, N, khoáng,…)

Vi sinh vËt d¹ cá

• Nhiệt độ (39,5 °C)

Vi sinh vật đòi hỏi cân bằng dinh dưỡng cã thÓÓ ssöö tốt nhất cũng như các điều kiện nhất định về môi trường cho chính nó:

• Yếm khí

N¨ng l−îng

Protein

Kho¸ng

n cã ëë mmøøc tc tèèi i i gluxit ®−î®−îc c cung cÊp ®å®ång ng

(cid:190)(cid:190) VSV d

• Độ ẩm (80 – 85%)

• pH 6 – 7

(cid:190)(cid:190) VSV d

u vÒ cã nhu cÇÇu vÒ

ch nh¸¸nh) nh

Nếu thiếu các yếu tố trên ⇒ xẩy ra “rối loạn vi sinh vật” => rối loạn

ng yÕu tèè sinh tr Vi khuÈÈn dn d¹¹ ccáá cã th dung amoniac ®Ó®Ó ttææng hng hîîp p dung amoniac protein protein Amoniac trong d¹¹ ccáá ®−î®−îc c hÊp thu rÊt nhanh hÊp thu rÊt nhanh Amoniac cÇÇn cã (cid:190)(cid:190) Amoniac c thÝch cïïng vng vííi gluxit thÝch c phph©©n gin gi¶¶i (i (®Ó®Ó cung cÊp thêi N vµµ nn¨¨ng lng l−î−îngng)) thêi N v VSV d¹¹ ccáá cã nhu c ng (S, P) khokho¸¸ng (S, P) VSV d¹¹ ccáá ccÇÇn mn méét st sèè axit axit nh) nh−− llµµ amin (m¹¹ch nh amin (m nhnh÷÷ng yÕu t sinh tr−ë−ëng cng cÇÇn n thiÕt. thiÕt.

tiêu hoá hoặc chuyển hoá và/hoặc vi sinh vật gây bệnh

back

2121

2222

PhPhốối hi hợợp cp cáác loc loạại thi thứức ăn đ ng thêi N vμμ nn¨¨ng lng l−î−îng cho VSV d

c ăn đểể cung cÊp cung cÊp ng cho VSV d¹¹ ccáá

®å®ång thêi N v

Cung cấp gluxít có thể lên men và protéin dễ phân giải cần phải:

⇒ Đủ cho tổng hợp và hoạt động của VSV – để động vật nhai lại thu được

nhiều năng lượng và protéin.

⇒ Cân bằng – theo quy luật chung về yếu tố hạn chế – mức năng lượng

hoặc protéin thiếu sẽ quyết định hiệu quả sử dụng và phần cung cấp lãng

phí.

⇒ Đồng thời – các vi khuẩn cần đồng thời năng lượng và N vì chúng không

có khả năng dự trữ.

⇒ Liên tục– hoạt động vi khuẩn ở mức cao, đều đặn và thường xuyên – rất

hiệu quả. Phân bố thức ăn dần dần theo từng bữa nhỏ.

2323

@@ 2424

Thức ăn giàu gluxit Thức ăn giàu N

¶¶nh hnh h−ë−ëng cng cñña pH d

a pH d¹¹ ccáá ®®Õn ho

Õn ho¹¹t t

Thay ®æ®æi pH d Thay

i pH d¹¹ ccáá phô thu

n suÊt phô thuééc vc vμμo to tÇÇn suÊt

c nhãm VSV llùùc cc cñña ca c¸¸c nhãm VSV

n tinh cung cÊp thøøc c ¨¨n tinh cung cÊp th

Ho¹t lùc VSV

Cho ¨n nhiÒu lÇn/ngµy

VSV ph©n gi¶i x¬

VSV ph©n gi¶i tinh bét

Cho ¨n 2 lÇn/ngµy

back

2525

2626

5 6 7 pH

HoHoạạt đt độộng cng củủa VSV d

a VSV dạạ ccỏỏ

HoHoạạt đt độộng cng củủa VSV d

a VSV dạạ ccỏỏ

Thøc ¨n

CHC tiªu ho¸

-

Lipit

Gluxit

Protein (N)

Kho¸ng: S, P, Co, Cu, ...

S NH3 Na, K, P, etc

Glucoza

§−êng ph©n

VSV

Amoniac

ChÊt trung gian

C¸c chÊt lªn men trung gian

Tæng hîp VSV

CO2 Methane

ATP

Mªtan

ATPATP

NH3 2- S Tæng hîp (B)

Lªn men (A)

NhiÖt

Duy tr×

NhiÖt

ADP

ABBH

TÕ bµo VSV

(Axetat, Propionat Butyrat)

Sinh khèi VSV

Axit bÐo bay h¬i: acetic, propionic & butyric

2727

2828

Tiªu ho¸ trong ruét HÊp thu qua v¸ch d¹ cá <

Vai trßß ccñña vi sinh v Vai tr

a vi sinh vËËt dt d¹¹ ccáá ®è®èi i vvííi vi vËËt cht chññ

TRÌNH TIÊU ĐĐẶẶC THC THÙÙ CCÁÁC QUC QUÁÁ TRÌNH TIÊU

HOHOÁÁ VVÀÀ TRAO Đ

TRAO ĐỔỔI CHI CHẤẤTT

c ăn trong dạạ ccỏỏ

nhai lạạii ng tháái phân gi

axetic, propionic, butiric vµµ mméét t 1. Cung cÊp n¨¨ng lng l−î−îngng 1. Cung cÊp n CC¸¸c axit bÐo bay h ll−î−îng nh khokho¶¶ng 70 c axit bÐo bay h¬¬i (i (axetic, propionic, butiric v izobytyric, valeric, izovaleric) cung cÊp ng nháá izobytyric, valeric, izovaleric) cung cÊp 80% tææng sng sèè nhu c nhu cÇÇu nu n¨¨ng lng l−î−îng. ng. ng 70--80% t

i phân giảải thi thứức ăn trong d gluxit Tiêu hoáá gluxit protein Tiêu hoáá protein lipit Tiêu hoáá lipit

(cid:190)(cid:190) SSựự nhai l (cid:190)(cid:190) Đ Độộng th (cid:190)(cid:190) Tiêu ho (cid:190)(cid:190) Tiêu ho (cid:190)(cid:190) Tiêu ho (cid:190)(cid:190) ChuyChuyểển hon hoáá ccáác chc chấất dinh dư

t dinh dưỡỡngng

3030

p chÊt chøøa nita nit¬¬ (k(kÓÓ cc¶¶ NPN) c VSV söö NPN) ®−î®−îc VSV s n sinh khèèi protein cã chÊt l i protein cã chÊt l−î−îng ng t non. hÊp thu ëë ruruéét non. 2. Cung cÊp protein 2. Cung cÊp protein CC¸¸c hc hîîp chÊt ch dông ®Ó®Ó ttææng hng hîîp np nªªn sinh kh dông cao vµµ ®−î®−îc tic tiªªu hou ho¸¸ hÊp thu cao v lipit 3. ChuyÓÓn hon ho¸¸ lipit 3. Chuy i triaxylglycerol vµµ galactolipit c ng ph©©n hon ho¸¸ cc¸¸c axit bÐo kh galactolipit cñña tha thøøc c ¨¨n n ng no. c axit bÐo kh««ng no. p lipit cã chøøa ca c¸¸c axit bÐo l c axit bÐo l¹¹.. nhãm B vµµ KK -- PhPh©©n gin gi¶¶i triaxylglycerol v -- No hoNo ho¸¸ vvµµ ®å®ång ph -- TTææng hng hîîp lipit cã ch 4. Cung cÊp vitamin: nhãm B v 4. Cung cÊp vitamin: 5. Gi¶¶i i ®é®écc 5. Gi <<

2929 <<

SSỰỰ NHAI L

NHAI LẠẠII

ĐĐỘỘNG TH

NG THÁÁI PHÂN GI

C ĂN I PHÂN GIẢẢI THI THỨỨC ĂN

TRONG DẠẠ CCỎỎ TRONG D

(cid:190) Thức ăn bò ăn vào thường dưới

dạng các mẩu thức ăn dài với kích cỡ

quá to nên các vi khuẩn dạ cỏ khó có

thể lên men hoàn toàn

i phân giảải thi thứức ăn tinh c ăn tinh ng tháái phân gi c ăn thô i phân giảải thi thứức ăn thô ng tháái phân gi c ăn kháác c lên men cáác loc loạại thi thứức ăn kh

(cid:190) Bò ợ lên để nhai lại nhiều lần cho cho đến khi các mẩu thức ăn đủ

(cid:190)(cid:190) Đ Độộng th (cid:190)(cid:190) Đ Độộng th (cid:190)(cid:190) SSựự lên men c nhau trong dạạ ccỏỏ nhau trong d

nhỏ

(cid:190) Bò nhai lại 6 đến 8 tiếng và tiết 160 đến 180 lít nước bọt mỗi ngày

BACK 3131

BACK 3232

Đ Độộng th

ng tháái phân gi

c ăn tinh i phân giảải thi thứức ăn tinh

ĐĐộộng th

ng tháái phân gi

i phân giảải thi thứức ăn thô

c ăn thô ởở

(protein) ởở ddạạ ccỏỏ (protein)

ddạạ ccỏỏ

100

)

Vách tế bào (NDF)

)

(

b (a+b)

P = a + b (1 - e-ct)

ả g n â h p

B (A+B)

ệ

P = a + b (1 - e-ct)

ỷ T

i ả i g n â h p ệ l ỷ T

20 a

20 A

Chất chứa TB

0 a

100

Thời gian (h)

-20

Thời gian (h)

-20

3333

3434

Lên men gluxit ởở ddạạ ccỏỏ Lên men gluxit

TIÊU HOÁ GLUXIT Ở GSNL

Gluxit phi cÊu tróc (NSC)

Gluxit v¸ch tÕ bµo (CW)

Hemixenluloza Pectin Xenluloza Tinh bét §−êng

D¹ cá

Lªn men

D¹ cá

ABBH Sinh khèi VSV

Pentoza

Hexoza

Polysaccarit VSV

Chu tr×nh pentoza

CW kh«ng ph©n gi¶i

NSC kh«ng ph©n gi¶i

§−êng ph©n Glucoza

Ruét non

Tiªu ho¸

NSC kh«ng tiªu

Pyruvat

CW kh«ng tiªu

Focmat Acrylat

Lªn men

Ruét giµ

Lªn men

Ruét giµ

Axetyl CoA Succinat

ABBH Sinh khèi VSV (vËt chñ kh«ng sö dông ®−îc)

Co2+H2

Ph©n

3535

3636

Metan Butyrat Propionat Acetat

Thay ®æ®æi ti tûû llÖÖ cc¸¸c ABBH phô thu Thay

c ABBH phô thuééc vc vμμo o

Lên men đườờng sinh axit b Lên men đư

o bay hơi ng sinh axit bééo bay hơi

cÊu tróóc khc khÈÈu phu phÇÇnn cÊu tr

Acetic acid (C2)

C 6 H12O6 + 2H2O

2 CH3COOH + 2CO2 + 4H2

Propionic acid (C3) C 6 H12O6 + 2H2

2 CH3CH2COOH +2H2O

Butyric acid (C4)

C 6 H12O6

CH3 CH2 CH2 COOH + 2CO2 + 2 H2

4H2 + CO2

CH4 + 2H2O

3737

3838

Tốc độ lên men của các loại thức ăn

Tốc độ lên men các loại gluxít ở dạ cỏ

§−êng (NSC)

Cỏ : được nhai thành từng đoạn dài, thấm nhiều nước bọt, lên men

• Đường lên men nhanh chóng và gần như hoàn toàn

Tinh bét (NSC)

chậm ⇒ giải phóng dần dần axít béo bay hơi – được trung hoà tốt và dễ dàng hấp thụ dần

Thức ăn tinh : lên men quá dễ ⇒ ăn

• Tinh bột lên men khá nhanh, nhưng một phần có thể thoát qua dạ cỏ (sẽ được tiêu hoá trong ruột non nhờ enzym)

X¬ (CW)

BACK

3939

4040

vào nhanh và tiết ít nước bọt ⇒ sản xuất nhanh và nhiều axít béo bay hơi ⇒ tích tụ gây ra sự giảm mạnh pH dạ cỏ • Xơ lên men chậm, bình quân 70 - 80% được lên men (biến đổi tuỳ theo mức độ trùng hợp cuả xenluloza và lignin hoá)

TIÊU ho¸ PROTEIN ë GSNL

protein (N) ëë GSNLGSNL

TiTiêuêu hoho¸¸ protein (N)

Protein th« (N) thøc ¨n

Protein thøc ¨n

NPN

Protein

Urea

NH3

Protein ph©n gi¶i

Protein

Protein ph©n gi¶i nhanh ph©n gi¶i chËm

d¹ cá

Protein

D¹ cá

Protein VSV

kh«ng ph©n gi¶i

A. amin Peptit

NH3

(Gan)

Axit amin

Ruét non

Protein VSV

Tiªu ho¸

D¹ khÕ vμ ruét non

Ph©

Urea

NH3

Protein kh«ng tiªu ho¸

Protein VSV

tiªu ho¸ ®−îc

Protein tho¸t qua

tiªu ho¸ ®−îc

Protein Protein

Ruét giμ

VSV

kh«ng tiªu

A. amin

Protein m« bµo

4141

4242

N−íc Protein bät ph©n gi¶i kh«ng ph©n gi¶i Urª N−íc tiÓu Ph©n

Ph©n

ChuyChuyÓÓn hon ho¸¸ N N ëë gia sgia sóócc

TTổổng hng hợợp protein p protein VSVVSV

Sự tổng hợp protéin VSV dạ cỏ đảm bảo cung cấp các axít

amin cần thiết cho vật chủ

• Thiếu N – tăng sinh và hoạt động của VSV không tốt

BACK

4343

4444

• Thừa N => nhiễm độc amoniac với những hậu quả như vô sinh, ngộ độc nitơ thức ăn, ...

CHUYỂN HOÁ LIPIT Ở GSNL

CHUYỂỂN HON HOÁÁ DINH DƯ CHUY

DINH DƯỠỠNG NG ỞỞ GSNLGSNL

Lipit thøc ¨n (LCFA)

Sinh khèi VSV

D¹ cá

Lªn men d¹ cá

Dù tru c¬ thÓ

Dinh d−ìng tho¸t qua

Lipit VSV

Protein

C2

C4

C3

Protein

Lipit

Tinh bét

Lipit

VSV

LCFA không tiêu

Ruét non

Lipit hÊp thu

Glucoza

Acetic

LCFA không tiêu

C6

C2

ng ph©©n hon ho¸¸ cc¸¸c c

Ruét giµ

Axit amin AA

Glycerol

••ThuThuûû phph©©n triaxylglycerol v n triaxylglycerol vµµ galactolipit cñña tha thøøc c ¨¨n n galactolipit c m no ho¸¸ vvµµ ®å®ång ph •• LLààm no ho ng no. axit bÐo kh««ng no. axit bÐo kh ••TTææng hng hîîp lipit cã ch p lipit cã chøøa ca c¸¸c axit bÐo l c axit bÐo l¹¹..

Lipit

BACK

4545

4646

Ph©n

Tiêu hoá gluxít và thành phần sữa

dạ cỏ

ruột non

ruột già

Xenluloza

Tinh bột

Đường hoà tan và pectin

+ năng lượng

AXBH

khí nhiệt

glucoza

AXBH

axit butyric(C4)

axit axetic (C2)

tỉ lệ bơ

(5 à-15%)

(45 - 70%)

axit propionic (C3)

tỉ lệ protéin

(15 - 25%)

BACK

4848

4747

HHỆỆ THTHỐỐNG DINH DƯ

NG DINH DƯỠỠNGNG

NG DINH DƯỠỠNG NG NUÔI GSNL NUÔI GSNL

•Khái niệm

•Hệ thống dinh dưỡng năng lượng

•Hệ thống dinh dưỡng protein

contents

4949

NHU CẦU VỀ DINH DƯỠNG CỦA GIA SÚC THÀNH PHẦN VÀ GIÁ TRỊ DINH DƯỠNG CỦA THỨC ĂN

<< 5050

Trao ®æ®æi ni n¨¨ng lng l−î−îng ng ëë GSNLGSNL Trao

HHỆỆ THTHỐỐNG DINH DƯ

NG DINH DƯỠỠNG NĂNG LƯ

NG NĂNG LƯỢỢNGNG

¨n 10kg

7kg ®−îc sö dông

3kg trong ph©n

NL tiªu ho¸ (DE)

NL th« (GE)

NL trao ®æi (ME)

Tû lÖ tiªu ho¸ 70%

NL thuÇn (NE)

= 18,4 MJ/kgVCK) NL thNL th«« ((GEGE = 18,4 MJ/kgVCK)

NL s¶n xuÊt

NL phNL ph©©n (10 80%) n (10--80%) (DE) NL tiNL tiªªu hou ho¸¸ (DE)

NL duy tr×

NL gia nhiÖt

NL nNL n−í−íc tic tiÓÓu (5u (5--10%) 10%) 12%) tan (6--12%) NL khÝ mªªtan (6 NL khÝ m i (ME) NL trao ®æ®æi (ME) NL trao

NL khÝ NL n−íc tiÓu

NL ph©n

5151

5252

t (HI) NL gia nhiÖÖt (HI) NL gia nhi n (NE) NL thuÇÇn (NE) NL thu

SSöö dông n

dông n¨¨ng lng l−î−îng trao

ng trao ®æ®æii

NNåång ng ®é®é vvµµ hihiÖÖu suÊt s

dông ME u suÊt söö dông ME

NNåång ng ®é®é MEME

= =

qqmm

NL trao ®æ®æi = NL trao NL gia nhiÖÖtt i = NL thu NL thuÇÇnn (NE) (ME) (NE) (ME) + NL gia nhi + (HI) (HI) ME GE ME duy tr×× ME duy tr NE duy tr×× = = NE duy tr HI duy tr×× + HI duy tr + ME (MJ/kg VCK) 18,4

HiHiÖÖu suÊt s

dông ME u suÊt söö dông ME

ME lao t¸¸c = ME lao t c = NE lao t NE lao t¸¸cc ++ HI lao t¸¸c c HI lao t

ME nuME nu««i thai = i thai i thai = NE nuNE nu««i thai i thai + HI nuHI nu««i thai +

NE ME ME - HI ME ME tME t¹¹o so s÷÷a = a = NE tNE t¹¹o so s÷÷aa + HI tHI t¹¹o so s÷÷aa +

5353

5454

ME tME t¨¨ng tr ng trääng = ng = NE tNE t¨¨ng tr ng träängng + + HI tHI t¨¨ng tr ng träängng

NhiNhiÖÖtt >

VÝ dô tÝnh gi¸¸ trÞ ntrÞ n¨¨ng lng l−î−îng th VÝ dô tÝnh gi

ng thøøc c ¨¨nn

u suÊt söö dông n

ng ME dông n¨¨ng lng l−î−îng ME

(180kg) ®−î®−îc nuc nu««i i ëë mmøøc duy tr c duy tr××, , a 45 MJ, ng thøøc c ¨¨n chn chøøa 45 MJ,

Môc ®Ých (c«ng thøc)

u, 3 n, 3 MJ theo n−í−íc tic tiÓÓu, 3

HiHiÖÖu suÊt s HÖ sè k km

¦íc tÝnh (theo ARC) = 0.35qm + 0.053

24 MJ d−í−íi di d¹¹ng ng

i ra 15 MJ theo ph©©n, 3 MJ theo n tan (îî hh¬¬i) vi) vµµ 24 MJ d

t (17,3MJ NE duy tri + 6,7MJ HI duy tr××). ).

MMéét con b t con bßß (180kg) mmççi ngi ngµµy y ¨¨n mn méét lt l−î−îng th thth¶¶i ra 15 MJ theo ph MJ theo khÝ mªªtan ( MJ theo khÝ m nhinhiÖÖt (17,3MJ NE duy tri + 6,7MJ HI duy tr n theo DE, ME vµµ NE. NE. ng thu nhËËn theo DE, ME v TÝnh l−î−îng thu nh TÝnh l

= 0.78qm + 0.006

GiGi¶¶ii: :

= 0.35qm + 0.420

45 MJ/ngµµyy 45 MJ/ng

= 0.35qm + 0.053

Duy tr× (NEm/MEm) T¨ng träng (NEg/MEg) TiÕt s÷a (NEl/MEl) Lao t¸c (NEw/MEw)

30 MJ/ngµµyy 30 MJ/ng ==

24 MJ/ngµµyy 24 MJ/ng

5656

5555

n (GE): Thu nhËËn (GE): Thu nh i ra: 24 + 15 + 3 + 3 = 45 MJ/ng ThTh¶¶i ra: 24 + 15 + 3 + 3 = 45 MJ/ngµµyy SS¶¶n xuÊt: 0 MJ/ngµµyy n xuÊt: 0 MJ/ng 45 45 -- 15 15 DEDE == == 45 45 -- 15 15 --3 3 --33 MEME == 17,3 MJ/ngµµyy NENE == 17,3 MJ/ng

VÝ dô tÝnh n¨¨ng lng l−î−îng th VÝ dô tÝnh n

ng thøøc c ¨¨nn

VÝ dô tÝnh n¨¨ng lng l−î−îng th VÝ dô tÝnh n

ng thøøc c ¨¨nn

t con cõu (35 kg) mççi ngi ngµµy y ¨¨n mn méét lt l−î−îng th ng thøøc c ¨¨n n a 18,4 MJ, th¶¶i ra 6,0 MJ theo ph i ra 6,0 MJ theo ph©©n, n, tan (îî hh¬¬i) vi) vµµ

== == == == ==

12,4MJ/ngµµyy 12,4MJ/ng 10,0MJ/ngµµyy 10,0MJ/ng 6,2 MJ/ngµµyy 6,2 MJ/ng 3,8 MJ/ngµµyy 3,8 MJ/ng 6,8MJ/ngµµyy 6,8MJ/ng

2,5 MJ/ngµµyy 2,5 MJ/ng

== 10/18,4 = = 10/18,4 == 6,8/10 6,8/10 4,3/ 6,2 = 4,3/ 6,2 = 2,5/ 3,8 = 2,5/ 3,8 =

== = = = = = =

GiGi¶¶ii: : n (GE): Thu nhËËn (GE): Thu nh i ra: ThTh¶¶i ra: n xuÊt (NEpp):): SS¶¶n xuÊt (NE == DEDE == MEME == MEMEmm == MEMEgg == NENE == NENEmm == NENEgg = = qqmm = = kk == kkmm == kgkg

18,4 MJ/ngµµyy 18,4 MJ/ng 6,0 + 0,9 + 1,5 + 7,5 = 15,9MJ/ngµµyy 6,0 + 0,9 + 1,5 + 7,5 = 15,9MJ/ng 2,5 MJ/ngµµyy 2,5 MJ/ng 6,0 6,0 18,4 -- 18,4 (0,9 + 1,5) 12,4 -- (0,9 + 1,5) 12,4 4,3 + 1,9 4,3 + 1,9 6,26,2 10 -- 10 (1,9 + 1,3) 10 -- 10 (1,9 + 1,3) 4,34,3 3,8 -- 1,31,3 3,8 ME/GE ME/GE NE/ME NE/ME NENEmm/ME/MEmm NENEgg/ME/MEgg

5757

5858

+ 1,3 MJ HI s¶¶n xuÊt). Cõu t u, 1,5 MJ theo khÝ mªªtan ( ng nhiÖÖt (gt (gååm 4,3 MJ NE duy tri + 1,9 m 4,3 MJ NE duy tri + 1,9 ng trääng ng n xuÊt). Cõu t¨¨ng tr n theo DE, ME, ng thu nhËËn theo DE, ME, MMéét con cõu (35 kg) m (1,1kg cáá khkh««) ch) chøøa 18,4 MJ, th (1,1kg c 0,9 MJ theo n−í−íc tic tiÓÓu, 1,5 MJ theo khÝ m 0,9 MJ theo n 7,5 MJ d−í−íi di d¹¹ng nhi 7,5 MJ d MJ HI duy tr×× + 1,3 MJ HI s MJ HI duy tr 140 g/ngµµy (2,5 MJ). TÝnh l 140 g/ng MEMEm, m, MEMEgg , NE, NE y (2,5 MJ). TÝnh l−î−îng thu nh . Tinh qmm, k, k , NE, NEmm, NE, NEgg . Tinh q , k, km , m , kkgg ??

CC¸¸c hc hÖÖ ththèèng nng n¨¨ng lng l−î−îng nu

i GSNL ng nu««i GSNL

CC¸¸c hc hÖÖ ththèèng nng n¨¨ng lng l−î−îng nu

i GSNL ng nu««i GSNL

…… 3. H3. HÖÖ ththèèng nng n¨¨ng lng l−î−îng thu

n (NE) ng thuÇÇn (NE)

(cid:13)(cid:13) NN¨¨ng lng l−î−îng cng cñña tha thøøc c ¨¨n n ®−î®−îc tÝnh b

c nhau cho c¸¸c môc

(cid:13)(cid:13) DD−¬−¬ng lng l−î−îng tinh b (cid:13)(cid:13) §§¬¬n vÞ yÕn m (cid:13)(cid:13) NN¨¨ng lng l−î−îng thu (cid:13)(cid:13) TDN (t

ng cò 1. C1. C¸¸c hc hÖÖ ththèèng cò t (Kellner, 1900) ng tinh béét (Kellner, 1900) n vÞ yÕn m¹¹chch

ng NE: cã c tÝnh b»»ng NE: cã c môc ®®Ých s Ých söö c nhau i gia sóóc khc kh¸¸c nhau

cc¸¸c gic gi¸¸ trÞ NE kh dông kh¸¸c nhau dông kh (cid:13)(cid:13) GiGi¸¸ trÞ NE c

trÞ NE kh¸¸c nhau cho c c nhau ëë cc¸¸c loc lo¹¹i gia s trÞ NE cñña kha khÈÈu phu phÇÇn n ®−î®−îc tÝnh b

(cid:13)(cid:13) NN¨¨ng lng l−î−îng cng cñña tha thøøc c ¨¨n n ®−î®−îc tÝnh theo

ccééng gng géép NE c

p NE cñña ca c¸¸c thc thøøc c ¨¨n cã trong kh

c tÝnh b»»ng cng c¸¸ch ch n cã trong khÈÈu phu phÇÇn.n.

a gia sóóc c ®−î®−îc thc thÓÓ hihiÖÖn n

(cid:13)(cid:13) GiGi¸¸ trÞ ME c

(cid:13)(cid:13) Nhu cNhu cÇÇu nu n¨¨ng lng l−î−îng cng cñña gia s ng NE trªªn cn c¬¬ ssëë nhu c

nhu cÇÇu NE cho duy tr

u NE cho duy tr×× vvµµ ss¶¶n n

bb»»ng NE tr xuÊt. xuÊt.

(cid:13)(cid:13) Nhu cNhu cÇÇu nu n¨¨ng lng l−î−îng cng cñña gia s c ME trªªn cn c¬¬ ssëë nhu c

ng thuÇÇn cn cñña Armsby (1900) a Armsby (1900) c chÊt dinh d−ì−ìng ti TDN (tææng cng c¸¸c chÊt dinh d 2. H2. HÖÖ ththèèng nng n¨¨ng lng l−î−îng trao n vÞ ME t−¬−¬ng ng ng tiªªu hou ho¸¸ ®−î®−îc)c) i (ME) ng trao ®æ®æi (ME) c tÝnh theo ®¬®¬n vÞ ME t c nhau i gia sóóc khc kh¸¸c nhau øøng vng vííi ci c¸¸c loc lo¹¹i gia s trÞ ME cñña kha khÈÈu phu phÇÇn n ®−î®−îc tÝnh b c tÝnh b»»ng cng c¸¸ch cch cééng gng géép p ME cME cñña ca c¸¸c thc thøøc c ¨¨n cã trong kh n cã trong khÈÈu phu phÇÇn.n.

5959

a gia sóóc c ®−î®−îc thc thÓÓ hihiÖÖn bn b»»ng NE ng NE c nhu cÇÇu su s¶¶n n nhu cÇÇu duy tr hohoÆÆc ME tr xuÊt kh¸¸c nhau. Cã th xuÊt kh c nhau. Cã thÓÓ chuy u duy tr×× vvµµ cc¸¸c nhu c chuyÓÓn n ®æ®æi NE = k ME. i NE = k ME. << 6060

HHỆỆ THTHỐỐNG DINH DƯ

NG PROTEIN NG DINH DƯỠỠNG PROTEIN

CC¸¸c nhc nh©©n tn tèè ¶¶nh hnh h−ë−ëng ng ®®Õn chÊt Õn chÊt a GSNL ng protein thøøc c ¨¨n cn cñña GSNL ll−î−îng protein th

Protein

1. Kh¶¶ nn¨¨ng ph 1. Kh

=>=>

Gluxit

PP = = Trong ®®ã: ã: Trong

Nit¬

NPN

Vi sinh vËt

a protein ëë dd¹¹ ccáá ng ph©©n gin gi¶¶i ci cñña protein b (1 -- ee--ctct)) a a b (1 P: tP: tûû llÖÖ phph©©n gin gi¶¶i ti t¹¹i sau thêi gian t i sau thêi gian t a: ta: tûû llÖÖ phph©©n gin gi¶¶i ti tøøc thc th×× b: phÇÇn khn kh««ng ho b: ph

ng hoµµ tan nh

ng cã tan nh−−ng cã

n men ththÓÓ llªªn men

Kho¸ng

c: tc: tèèc c ®é®é phph©©n gin gi¶¶i ci cñña ba b

N¨ng l−îng

Protein

* * TTûû llÖÖ phph©©n gin gi¶¶i hi h÷÷u hiu hiÖÖuu::

a a ã: r lµµ ttèèc c ®é®é chuy

++ chuyÓÓn dêi c

bc/(c + r) bc/(c + r) n qua n dêi cñña tha thøøc c ¨¨n qua

PP = = Trong ®®ã: r l Trong dd¹¹ ccáá

6161

6262

CC¸¸c nhc nh©©n tn tèè ¶¶nh hnh h−ë−ëng ng ®®Õn chÊt Õn chÊt a GSNL ng protein thøøc c ¨¨n cn cñña GSNL ll−î−îng protein th

ng suÊt protein VSV 33. N. N¨¨ng suÊt protein VSV

u suÊt lîîi dông ni

i dông ni--tt¬¬ trong d

trong d¹¹ ccáá ccñña VSa VS

ng protein (N) cñña tha thøøc c

2. HiÖÖu suÊt l 2. Hi Phô thuééc:c: Phô thu

n: ph©©n n

n chÕ ng bÞ h¹¹n chÕ ng chÊt h÷÷u cu c¬¬ hay hay

-- TTèèc c ®é®é phph©©n gin gi¶¶i protein c gigi¶¶i chi chËËm => hi

i protein cñña tha thøøc c ¨¨n: ph dông cao u suÊt söö dông cao

m => hiÖÖu suÊt s

n cã kh¶¶ nn¨¨ng lng lªªn n ng bÞ nÕu protein (N) kh««ng bÞ

n men cung cÊp kÞp thêi cho ng dÔ lªªn men cung cÊp kÞp thêi cho

-- NN¨¨ng lng l−î−îng dÔ l p protein VSV ququ¸¸ trtr××nh tnh tææng hng hîîp protein VSV

i theo l−î−îng thu nh

Thay ®æ®æi theo l

c yÕu tèè khkh¸¸c: kho

c: kho¸¸ng (S, P), iso

axit, axit ng (S, P), iso--axit, axit

n dêi thøøc c ¨¨n qua d

Phô thuééc vc vµµo lo l−î−îng protein (N) c -- Phô thu ng kh««ng bÞ h n nÕu n¨¨ng lng l−î−îng kh ¨¨n nÕu n -- Phô thu Phô thuééc vc vµµo lo l−î−îng chÊt h nn¨¨ng lng l−¬−¬ng cng cñña tha thøøc c ¨¨n cã kh men trong d¹¹ ccáá nÕu protein (N) kh men trong d hh¹¹n chÕ n chÕ -- Thay chuyÓÓn dêi th chuy tt¨¨ng => n

ng thu nhËËn vn vµµ ttèèc c ®é®é n qua d¹¹ ccáá: thu nh : thu nhËËn n ng suÊt protein VSV t¨¨ngng

ng => n¨¨ng suÊt protein VSV t

-- CC¸¸c yÕu t aminamin

6363

6464

CC¸¸c nhc nh©©n tn tèè ¶¶nh hnh h−ë−ëng ng ®®Õn chÊt Õn chÊt a GSNL ng protein thøøc c ¨¨n cn cñña GSNL ll−î−îng protein th

5. HiÖÖu suÊt s 5. Hi

dông axit amin hÊp thu u suÊt söö dông axit amin hÊp thu

4. T4. Tûû llÖÖ titiªªu hou ho¸¸ ccñña protein VSV v

protein a protein VSV vμμ protein

t qua thotho¸¸t qua

Phô thuééc thc thµµnh ph

c hÊp thu vµµ ththµµnh ph

p axit amin nh phÇÇn hn hççn hn hîîp axit amin a protein nh phÇÇn cn cñña protein

protein thùùc trong protein th

c trong protein th«« ccñña a

-- Phô thu ®−î®−îc hÊp thu v ®−î®−îc tc tææng hng hîîpp

--TTûû llÖÖ protein th VSV dao ®é®éng trong kho VSV dao

ng trong kho¶¶ng 0.6

ng 0.6--0.8.0.8.

Phô thuééc vc vµµo gio gi¸¸ trÞ sinh h

n (0.75) a protein vi khuÈÈn (0.75)

trÞ sinh hääc cc cñña protein a protein a protein tho¸¸t t

-- TTûû llÖÖ titiªªu hou ho¸¸ ccñña protein vi khu n protein protozoa (0.9). thÊp h¬¬n protein protozoa (0.9). thÊp h

-- Phô thu VSV (cao vµµ ææn n ®®Þnh) v VSV (cao v qua ®−î®−îc tic tiªªu hou ho¸¸ (thay qua

Þnh) vµµ ccñña protein tho (thay ®æ®æi).i).

t qua phô protein tho¸¸t qua phô

c axit amin o môc ®®Ých mÝch mµµ cc¸¸c axit amin

Phô thuééc vc vµµo môc -- Phô thu dông hÊp thu ®−î®−îc sc söö dông hÊp thu

-- TTûû llÖÖ titiªªu hou ho¸¸ protein tho thuthuééc vc vµµo loo lo¹¹i thi thøøc c ¨¨n vn vµµ ttûû llÖÖ nghÞch v phphÇÇn N li

nghÞch vííi i tan. ng hoµµ tan.

n kÕt vííi xi x¬¬ khkh««ng ho

n N liªªn kÕt v

6565

6666

ThÝ dô vÒ c¸¸ch ch ®¸®¸nh gi ThÝ dô vÒ c

protein nh gi¸¸ protein

HHÖÖ ththèèng ng ®¸®¸nh gi

nh gi¸¸ protein ARC

(1992) protein ARC (1992)

CP thøc ¨n

GHI CHóó:: GHI CH a, b, c, r : c¸¸c hc hÖÖ ssèè ®é®éng th a, b, c, r : c phph©©n gin gi¶¶i protein (in

ng th¸¸i i vitro) i protein (in--vitro)

bc/(c + r)

1 - a - bc/(c + r)

CP: Protein th«« CP: Protein th i QDP: Protein ph©©n gin gi¶¶i QDP: Protein ph

SDP

UDP

nhanh nhanh

0.9(UDP-6.25ADIN)

SDP: Protein ph©©n gin gi¶¶i chi chËËm m SDP: Protein ph UDP: Protein kh««ng ph UDP: Protein kh

ng ph©©n n

a (y = 11g MCP/MJ FME) BBßß vv¾¾t st s÷÷a (y = 11g MCP/MJ FME) Gia sGia sóóc:c: HHççn hn hîîp thp thøøc c ¨¨n tinh ch n tinh chøøa:a:

gigi¶¶ii

0.1UDP/6.25 ADIN

n men FME: ME dÔ lªªn men FME: ME dÔ l ERDP: Protein ph©©n gin gi¶¶i thi thùùc c ERDP: Protein ph

MCP < ERDP (Protein VSV)

ssùù

0.25MCP

6.25

0.75 MTP

a QDP 0.8 1.0 FME (MJ/ngµy) 8-11g MCP/MJ

0.85 0.15 MTP

ADIN: Acid detergent ADIN: Acid detergent insoluble N insoluble N MCP: Protein VSV MCP: Protein VSV a VSV MTP: Protein thùùc cc cñña VSV MTP: Protein th NP: Protein thuÇÇnn NP: Protein thu DMTP: Protein tiªªu hou ho¸¸ ccñña a DMTP: Protein ti

n suÊt kh««ng N (g/kg VCK) == ng N (g/kg VCK) == == 550550 2020 12,512,5

VSV VSV

6.25

DMTP + DUP = MP (Protein trao ®æi)

(1-km)/6.25

DUP: Protein (tiªªu hou ho¸¸) ) DUP: Protein (ti t qua thotho¸¸t qua MP: Protein trao ®æ®æii MP: Protein trao i sinh BEN: Nit¬¬ nnééi sinh BEN: Nit

6767

6868

N n−íc tiÓu

N ph©n

NP km BEN

0,200,20 0,650,65 0,060,06 0,050,05 == == == == CP (g/kg VCK) CP (g/kg VCK) DDÉÉn suÊt kh ME (MJ/kg VCK) ME (MJ/kg VCK) aa bb cc rr ADIN (g/kg VCK) ADIN (g/kg VCK) == 0,200,20

Intestine) (ProtÐines Digestibles dans l’’Intestine)

ng PDI (ProtÐines Digestibles dans l

HHÖÖ ththèèng PDI

ThÝ dô vÒ c¸¸ch ch ®¸®¸nh gi ThÝ dô vÒ c

nh gi¸¸ protein (

protein (tiÕptiÕp))

NPN

ERDP (g/kg DM) ERDP (g/kg DM)

PDI

Protein vi sinh vËt (PDIM)

Protein thøc ¨n

= 550(0,8x0,2 + 0,65x0,06/(0,06 + 0,05)) = 550(0,8x0,2 + 0,65x0,06/(0,06 + 0,05)) = 283 = 283 = 11,8 (35x0,02) = 12,5 -- (35x0,02) FME (MJ/kg VCK) = 11,8 FME (MJ/kg VCK) = 12,5 n chÕ ERDP/FME= 283/11,8 = 23,98 > y => ME bÞ h¹¹n chÕ ERDP/FME= 283/11,8 = 23,98 > y => ME bÞ h

NH3 AA NL

VVËËy:y:

82,782,7

6,25 x 0,65/(0,06 + 0,05)) -- 6,25 x

Gi¸ trÞ protein cña mét thøc ¨n lµ tæng l−îng protein ®−îc tiªu ho¸ ë ruét (PDI):

Protein kh«ng ph©n gi¶i (PDIA)

= 11,8 x 11 x 0,75 x 0,85 DMP (g) = 11,8 x 11 x 0,75 x 0,85 DMP (g) DUP (g/kg VCK) = 0,9 ((550(1--0,20,2--0,65/(0,06 + 0,05)) DUP (g/kg VCK) = 0,9 ((550(1 == 0,02) 0,02) DMPDMP MP (g/kg) MP (g/kg) 82,782,7

DUPDUP 219,4 == 219,4

219,4 219,4 ++ ++

== ==

302,1 302,1

VVËËy:y:

ERDP ERDP DUPDUP MPMP

== == ==

283 g/kg VCK 283 g/kg VCK 219 g/kg VCK 219 g/kg VCK 302 g/kg VCK 302 g/kg VCK

PDI = PDIA + PDIM

6969

7070

Trong ®ã: - PDIM: PhÇn protein cña VSV tiªu ho¸ ë ruét (ProtÐines Digestibles dans l’Intestine d’orgigine Microbienne) - PDIA: PhÇn protein cña khÈu phÇn kh«ng bÞ ph©n gi¶i ë d¹ cá nh−ng ®−îc tiªu ho¸ ë ruét (ProtÐines Digestibles dans l’Intestine d’orgigine Alimantaire)

Tiêu hoá N ở động vật nhai lại

CC¸¸ch tÝnh PDIM v

ch tÝnh PDIM vµµ PDIPDI

Đạm thức ăn

dạ cỏ

ruột non

ruột già

Protéin

không phân giải phân giải

c tõ nguåån N ph

n N ph©©n gin gi¶¶i i

Đạm phân

Năng lượng + khoáng

Đạm phi protéin

VSV

n khi mμμ nn¨¨ng lng l−î−îng vng vμμ cc¸¸c chÊt c chÊt ng bÞ chÕ c trong d¹¹ ccáá khkh««ng bÞ chÕ

PDIM

PDIA

NH3

ng PDIM cã ®−î®−îc tõ ngu

ng kh¸¸c c

PDI

Hấp thụ theo pH dạ cỏ

n khi N vμμ cc¸¸c chÊt dinh d ng bÞ h¹¹n chÕ

c tõ nguåån nn n¨¨ng lng l−î−îng ng c chÊt dinh d−ì−ìng kh n chÕ ®−î®−îc gc gääi li lμμ

ch tÝnh PDIM: Cã 2 c¸¸ch tÝnh PDIM: Cã 2 c ng PDIM cã ®−î®−îc tõ ngu + S+ Sèè ll−î−îng PDIM cã ccñña tha thøøc c ¨¨n khi m ng kh¸¸c trong d dinh d−ì−ìng kh dinh d PDIMN. ®−î®−îc gc gääi li lμμ PDIMN. + S+ Sèè ll−î−îng PDIM cã ccñña tha thøøc c ¨¨n khi N v trong d¹¹ ccáá khkh««ng bÞ h trong d PDIME. PDIME.

(cid:206)(cid:206) MMéét tht thøøc c ¨¨nn cã hai gi

trÞ protein: :

bài tiết đạm qua

Giải độc nhờ gan

nước tiểu

cã hai gi¸¸ trÞ protein PDIN = PDIA + PDIMN PDIN = PDIA + PDIMN PDIE = PDIA + PDIME PDIE = PDIA + PDIME

Lãng phí đạm …

7171

7272

CC¸¸ch tÝnh to

ch tÝnh to¸¸n gin gi¸¸ trÞ protein c

CC¸¸ch tÝnh to

trÞ protein cñña tha thøøc c

¨¨n tõ th

ch tÝnh to¸¸n gin gi¸¸ trÞ protein c m (tiÕp) c nghiÖÖm (tiÕp)

n tõ thùùc nghi

¨¨n tõ th

trÞ protein cñña tha thøøc c c nghiÖÖmm n tõ thùùc nghi trÞ protein tiªªu hou ho¸¸ ëë ruruéét (t (PDIN v

PDIE) ccñña ma mççi i n cã thÓÓ tÝnh tÝnh ®−î®−îc tõ 4 th PDIN vµµ PDIE) c tõ 4 th««ng tin sau ng tin sau ®©®©y y ng tin trªªn, n, ¸¸p dông c p dông c¸¸c cc c««ng th c sau ®©®©y y GiGi¸¸ trÞ protein ti lolo¹¹i thi thøøc c ¨¨n cã th ccñña tha thøøc c ¨¨n:n: Tõ nh÷÷ng th Tõ nh ®Ó®Ó tÝnh to ng th««ng tin tr tÝnh to¸¸n gin gi¸¸ trÞ protein ti ng thøøc sau t (g/kg VCK): trÞ protein tiªªu hou ho¸¸ ëë ruruéét (g/kg VCK): ng protein th«« (CP). H (CP). Hµµm lm l−î−îng nng nµµy y ®−î®−îc c ng N (®®Þnh l PDIAPDIA = = 1,11 1,11 xx CP CP xx (1(1--DTDT) x ) x drdr (1) H(1) Hµµm lm l−î−îng protein th tÝnh b»»ng cng c¸¸ch lÊy h tÝnh b phph−¬−¬ng ph ng ph¸¸p Kjeldalh) nh PDIMN PDIMN = = 0,8 x 0,8 0,8 x 0,8 xx CP CP xx (DT(DT--0,1)0,1) (2) T(2) Tûû llÖÖ phph©©n gin gi¶¶i ci cñña protein th Þnh l−î−îng theo ch lÊy hµµm lm l−î−îng N ( ng theo p Kjeldalh) nhÇÇn vn vííi hi hÖÖ ssèè 6,25. 6,25. a protein th«« trong d trong d¹¹ ccáá (DT). T (DT). Tûû u in sacco theo c¸¸c c c nghiªªn cn cøøu in sacco theo c c tõ c¸¸c nghi PDIME PDIME = = 0,145 0,145 xx 0,8 0,8 xx 0,8 0,8 xx [[DOM DOM -- CP(1CP(1--DT)DT) -- MMìì]] llÖÖ nnµµy cã qui tr××nh ti qui tr y cã ®−î®−îc tõ c nh tiªªu chu u chuÈÈn. n. (3) H(3) Hµµm lm l−î−îng chÊt h ng chÊt h÷÷u cu c¬¬ llªªn men (FOM) c PDIN PDIN = = PDIA + PDIMN PDIA + PDIMN n men (FOM) cñña tha thøøc c ¨¨n. n. ng chÊt h÷÷u cu c¬¬ titiªªu hou ho¸¸ ng lipit (kh««ng lng lªªn n PDIE PDIE = = PDIA + PDIME PDIA + PDIME HHµµm lm l−î−îng nng nµµy by b»»ng hng hµµm lm l−î−îng chÊt h (DOM) sau khi ®·®· trõ (DOM) sau khi men men ®−î®−îc), hc), hµµm lm l−î−îng protein tho hh÷÷u cu c¬¬ (trong tr (trong tr−−êng h

7474

trõ ®®i hi hµµm lm l−î−îng lipit (kh t qua vµµ cc¸¸c axit ng protein tho¸¸t qua v c axit êng hîîp cp c¸¸c thc thøøc c ¨¨n n ññ chua). chua). t qua (dr). a protein tho¸¸t qua (dr). t non cñña protein tho ng ph−¬−¬ng ph (4) T(4) Tûû llÖÖ titiªªu hou ho¸¸ ëë ruruéét non c y cã thÓÓ xx¸¸c c ®®Þnh b Þnh b»»ng ph i nylon ng ph¸¸p tp tóói nylon 7373 TTûû llÖÖ nnµµy cã th ng (mobile nylon bag technique). di di ®é®éng (mobile nylon bag technique).

NHU CẦU DINH DƯỠNG

Nhu cNhu cầầu nưu nướớcc

⇒ Gia sóc cÇn ®−îc cung cÊp n−íc

Protein

Gluxit

th−êng xuyªn ®Ó ®¸p øng c¸c chøc n¨ng sinh lý cña c¬ thÓ.

Nit¬

NPN

⇒ Nhu cÇu n−íc cña c¬ thÓ con vËt phô

Vi sinh vËt

Kho¸ng

thuéc vµo b¶n chÊt thøc ¨n, ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é, ®é Èm cña m«i tr−êng vµ t×nh

N¨ng l−îng

Protein

tr¹ng sinh lý cña c¬ thÓ.

NHU CẦU DUY TRÌ: • NHU CẦU NƯỚC • Bò nghỉ ngơi, về mặt cơ thể không • LƯỢNG VCK THU thay đổi • Các nhu cầu tối thiểu để duy trì các cơ NHẬN quan ở tình trạng vận hành • NHU CẦU NĂNG • Duy trì sự sống cho bò LƯỢNG NHU CẦU SẢN XUẤT: • NHU CẦU PROTEIN • Tăng trọng • NHU CẦU KHOÁNG • Mang thai VÀ VITAMIN • Sản xuất sữa • Lao tác

⇒ Nếu nước ngon, đầy đủ thường xuyên

Nếu cung cấp không đủ dinh dưỡng, con

về số lượng, bò có thể tự điều chỉnh được

vật huy động dinh dưỡng dự trữ của nó

(cid:206) gầy đi

contents

7575

7676

mức uống phù hợp.

Nước uống

Cho uống nước

nhiệt độ môi trường

• Các yêu cầu về chất lượng • Tổng các nhu cầu nước (nước trong thức ăn + nước tự nhiên)

ở 4 – 5°C 27

ở 26 – 27°C 41

⇒ Sạch – không có thức ăn thừa, nhiễm phân hoặc nước tiểu cũng như

37

58

không có sự phát triển của tảo

duy trì chửa chu kì vắt sữa

45

67

⇒ Lành – không có kí sinh, không quá nhiều thuốc trừ sâu cũng như nitrat,

9 l sữa/ngày 18 l sữa/ngày

65

94

không nhiễm nhiều sắt và các kim loại nặng

27 l sữa/ngày 36 l sữa/ngày

85 100

120 147

⇒ ngon – thoáng khí, ít khoáng, độ pH trung tính, không mùi không vị khó

45 l sữa/ngày

120

173

(số lít / bò sữa có trọng lượng hơi là 635 kg / ngày)

chịu, nhiệt độ bình thường (khoảng 15oC)

hoặc bình quân : 4 – 5 lít / kg chất khô hoặc

7777

7878

3 lít / lít sữa (+ nhu cầu duy trì)

CƠ CHẾẾ ĐI CƠ CH

ĐIỀỀU HOU HOÀÀ LƯ LƯỢỢNG THU NH

NG THU NHẬẬN N

ng thu nhân VCK LưLượợng thu nhân VCK

THTHỨỨC ĂNC ĂN

ng thu nhËËn VCK ph

n VCK phụụ thuthuộộcc::

LL−î−îng thu nh -- Nhu cNhu cÇÇu dinh d

u dinh d−ì−ìngng: Gia s

: Gia sóóc thu nh

n theo c thu nhËËn thn thøøc c ¨¨n theo

Ie = If

Thu nhËn max

êng tiªªu hou ho¸¸:: Gia sGia sóóc chc chØØ thu nh thu nhËËn n cho êng tiªªu hou ho¸¸ cho

ng thøøc c ¨¨n mn mµµ ®−®−êng ti

nhu cÇÇu cu cñña ca c¬¬ ththÓÓ.. nhu c -- GiGiííi hi h¹¹n cn cñña a ®−®−êng ti ®−î®−îc khc khèèi li l−î−îng th phÐp. phÐp.

Nhu cÇu NL

Søc chøa d¹ cá

c ăn dễễ tiêu

tiêu (cid:206)(cid:206) ăn đư

ăn đượợc c

-- ChChấất lưt lượợng cng củủa tha thứức ănc ăn: Th: Thứức ăn d

y a g n / n a h n u h t g n o u L

§é cho¸n max

nhinhiềềuu

NL min

-- GiGiííi hi h¹¹n thêi gian

n thêi gian: Gia s

: Gia sóóc chc chØØ thu nh

100

thu nhËËn n ®−î®−îc thc thøøc c ¨¨n n c, gia sóóc cc cÇÇn thêi n thêi i trong c (nÕu cã) vµµ nghnghØØ ngng¬¬i trong

Do choan/kg VCK

100 80 60 40 20

c yÕu tèè khkh¸¸cc: Tr

ng th¸¸i sinh lý, s

i sinh lý, søøc kho

: Tr¹¹ng th

, kinh c khoÎÎ, kinh

N¨ng l−îng/kg VCK

ngon miÖÖng cng cñña tha thøøc c ¨¨n, tn, t¸¸c c

7979

8080

trong thêi gian cã thøøc c ¨¨n; mn; mÆÆt kht kh¸¸c, gia s trong thêi gian cã th i, lao t¸¸c (nÕu cã) v gian nhai l¹¹i, lao t gian nhai l ngngµµy.y. -- CC¸¸c yÕu t nghiÖÖm vm vííi thi thøøc c ¨¨n, n, ®é®é ngon mi nghi ®é®éng cng cñña ca c¸¸c gia s

c gia sóóc khc kh¸¸c trong

n, v.v... c trong ®µ®µn, v.v...

Gia súc, khẩu phần và mối quan hệ của chúng

Khả năng ăn vào

• là số lượng thức ăn mà bò có thể ăn tự do

• phụ thuộc vào dung tích của dạ cỏ ( tuỳ thuộc vào

thể trọng và trạng thái sinh lý của bò)

ngừng ăn vào

dạ cỏ đầy

⇑ số lượng thức ăn (cỏ) trong dạ cỏ

GIA SÚC KHẨU PHẦN Khả năng ăn vào

dạ cỏ quy định số lượng chất khô ăn vào

bò lại ăn tiếp

dạ dày rỗng

⇑ phân giải thức ăn (cỏ) trong dạ cỏ

Lượng thu nhận mức độ dễ ăn vào khả năng ăn vào

=> Dạ cỏ rỗng nhanh hay chậm tuỳ thuộc khả năng tiêu hoá của khẩu

NHU CẦU (duy trì và sản xuất)

GiÁ TRỊ DiNH DƯỠNG (năng lượng, protéin, khoáng, vitamin…)

PHẦN ĐÓNG GÓP

phần

• rơm giàu xenluloza và nghèo đạm ⇒ tiêu hoá trong dạ cỏ diễn ra chậm ⇒

bò thu nhận ít thức ăn

• cây cỏ non ⇒ tiêu hoá nhanh ⇒bò ăn được nhiều hơn

8282

8181

NĂNG SUẤT <

Khả năng ăn vào

Khả năng thu nhận thức ăn thay đổi trong chu kỳ tiết sữa

• ít nhất vào lúc đẻ, tăng gần 50 % vào tháng thứ ba và

thứ tư vắt sữa để đạt được năng suất cao nhất (bò cao

sản)

Khả năng ăn vào

Luợng thu nhận VCK

• Các yếu tố khí hậu ảnh hưởng : nhiệt độ cao và độ

Năng suất sữa

ẩm làm giảm sút khả năng ăn vào

bò phải chống lại nhiệt độ cao từ bên ngoài

⇒ tăng nhanh nhịp thở

t r ạ n g

t h ể

Đ i ể m

Tại sao ?

bò phải hạn chế nhiệt sản sinh do lên men

Thời gian của chu kỳ sữa

trong dạ cỏ ⇒ giảm lượng thức ăn ăn vào

8383

8484

Mức độ dễ ăn vào

LưLượợng thu nh

ng thu nhậận phn phụụ thuthuộộc chc chấất t ng thứức ănc ăn

lưlượợng th

• Cỏ ở vùng nhiệt đới chứa nhiều các chất cấu trúc thành tế

•tương ứng với lượng chất khô mà một con Mức độ dễ ăn vào ChÊt l−îng cá L−îng thu nhËn VCK bò «bình thường» ăn tự do (% thÓ träng) • phụ thuộc tính chất của cỏ RÊt tèt 3,0 • phụ thuộc vào mức ngon của thức ăn và Tèt 2,5 khả năng tiêu hoá của chúng Trung b×nh 2,0 XÊu 1,5 RÊt xÊu 1,0 bào (xenluloza và hemixenluloza, lignin) => hạn chế lượng

8585

8686

, 1989) INRA, 1989)

thu nhận thức ăn => năng suất sản xuất bị hạn chế VÝ dô, víi cá xanh trung binh (20% VCK) bß 500kg cã thÓ thu nhËn 500 x 2/100 x 100/20 = 50 kg.

Nhu cÇÇu nu n¨¨ng lng l−î−îng cng cñña ba bßß ((INRA Nhu c

YYếếu tu tốố ảảnh hư thu nhậận thn thứức ăn thô thu nh

nh hưởởng đng đếến lưn lượợng ng c ăn thô ởở GSNLGSNL

tan (A) (cid:190)(cid:190) MMứức hoc hoàà tan (A)

c lên men (B) (cid:190)(cid:190) MMứức lên men (B)

(cid:190)(cid:190) ThThứức ănc ăn

lên men (c) (cid:190)(cid:190) TTốốc đc độộ lên men (c)

(cid:190)(cid:190) Pha d

ng (L) Pha dừừng (L)

-- Nhu c Nhu cÇÇu duy tr u duy tr××:: y = 1,4 + 0,6W/100 UFL/ngµµy = 1,4 + 0,6W/100 UFL/ng HiHiÖÖu chu chØØnh: nh: ng hoµµn ton toµµn. n. t hoµµn ton toµµn. n. Õn 60% cho bßß chch¨¨n thn th¶¶ -- Nhu c TT¨¨ng 10% cho b TT¨¨ng 5% cho b TT¨¨ng tõ 20 Nhu cÇÇu sinh tr

(cid:190)(cid:190) Gia sGia súúcc

n TA (cid:190)(cid:190) TTốốc đc độộ gigiảảm đm độộ llớớn TA

(cid:190)(cid:190) TTốốc đc độộ thothoáát kht khỏỏi di dạạ ccỏỏ

(cid:190)(cid:190) Dung t

Dung tíích dch dạạ ccỏỏ

-- Nhu c ng cho u duy tr×× tt−¬−¬ng ng øøng cho i nhu cÇÇu duy tr 55 % so vííi nhu c 7, 8 vµµ 9. 9. ng 10% cho bßß nunu««i nhi nhèèt kht kh««ng ho ng 5% cho bßß nunu««i nhi nhèèt ho ng tõ 20 ®®Õn 60% cho b u sinh tr−ë−ëng:ng: y = W0,75 (0,0732 + 0,0218 G1,4 ) UFL/ngµµy = W0,75 (0,0732 + 0,0218 G1,4 ) UFL/ng u mang thai: Nhu cÇÇu mang thai: ng 20, 35 vµµ 55 % so v TT¨¨ng 20, 35 v ng chööa tha thøø 7, 8 v cc¸¸c thc th¸¸ng ch u tiÕt s÷÷a:a: Nhu cÇÇu tiÕt s -- Nhu c

(cid:190)(cid:190) ThThàành ph

n, v.v.. nh phầần khn khẩẩu phu phầần, v.v

8787

8888

u chuÈÈn (4% m 0,44 UFL/kg s÷÷a tia tiªªu chu 0,44 UFL/kg s 0,44x(0,4+0,15x% mìì ththùùc tÕ)/kg s 0,44x(0,4+0,15x% m n (4% mìì), hay ), hay c tÕ)/kg s÷÷a tha thùùc tÕc tÕ

Nhu cÇÇu protein ( Nhu c

u protein (PDIPDI) c) cñña ba bßß

Nhu cÇÇu Ca v Nhu c

u Ca vàà PP ccñña ba bßß (INRA, 1978) (INRA, 1978)

8989

9090

-- Nhu c u duy tr×× Nhu cÇÇu duy tr Nhu cÇÇu duy tr Nhu c u duy tr××:: y) = 3,25W0,750,75 PDI (g/ngµµy) = 3,25W PDI (g/ng y) = 95 + 0,5W PDI (g/ngµµy) = 95 + 0,5W PDI (g/ng Ca (g/ngµµy) y) == Ca (g/ng == P (g/ngµµy)y) P (g/ng 6W/100 6W/100 5W/100 5W/100 -- Nhu c ng träängng ng. ng trääng. -- Nhu c n xuÊt Nhu cÇÇu su s¶¶n xuÊt Nhu c u sinh tr−ë−ëngng: : -- Nhu cNhu cÇÇu sinh tr 3,2g Ca vµµ 1,8g P/kg t 3,2g Ca v 1,8g P/kg t¨¨ng tr ng ng trääng 51g PDI/ngµµy/10 kg kh cho c¸¸c thc th¸¸ng ch y/10 kg khèèi li l−î−îng bng bªª ss¬¬ 7, 8 vµµ 99 ng chööa tha thøø 7, 8 v 10 kg khèèi li l−î−îng bng bªª ss¬¬ sinh cho th sinh cho th¸¸ng ch ng chööa a Nhu cÇÇu tu t¨¨ng tr 280 g PDI/kg t¨¨ng tr 280 g PDI/kg t Nhu cÇÇu mang thai u mang thai 19,5, 33 vvµµ 51g PDI/ng 19,5, 33 sinh t−¬−¬ng ng øøngng cho c sinh t u tiÕt s÷÷aa Nhu cÇÇu tiÕt s -- Nhu c g PDI/ kg s÷÷a tia tiªªu chu 48 48 g PDI/ kg s u chuÈÈnn -- Nhu cNhu cÇÇu mang thai: u mang thai: TÝnh cho 10 kg kh TÝnh cho 7, 8 vµµ 9:9: ththøø 7, 8 v hay hay Ca: 2,25, 4,0 vµµ 25 g/ng Ca: 2,25, 4,0 v P: P: 0,75, 1,4 v 0,75, 1,4 vµµ 2,13 g/ng 25 g/ngµµy y 2,13 g/ngµµyy (0,4+0,15xx% m% mìì ththùùc tÕ) c tÕ) g PDI/kg s g PDI/kg s÷÷a tha thùùc tÕc tÕ -- Nhu cNhu cÇÇu tiÕt s u tiÕt s÷÷aa: : 4848xx(0,4+0,15 u lao t¸¸cc -- Nhu c Nhu cÇÇu lao t 4,2 g Ca vµµ 1,7g P/kg s 4,2 g Ca v 1,7g P/kg s÷÷a tia tiªªu chu 0,1 UFL/100kg thÓÓ trträäng/giê lao t 0,1 UFL/100kg th ng/giê lao t¸¸cc u chuÈÈn n contents

Nhu cầu vitamin

• Ở vùng nhiệt đới, bò thường cần bổ sung vitamin A và E (đối với

bò chăn thả tự do) và vitamin D (đối với bò nuôi nhốt)

• Các vitamin B và K được tổng hợp trong các dạ dày trước và đáp ứng

đủ nhu cầu

• Các nhu cầu về vitamin A và E được đáp ứng với cỏ xanh đầy đủ

(cid:190) Thiếu vitamin A – lông «dựng», loạn thị,

hiệu quả sinh sản kém, dễ mắc bệnh.

(cid:190) Thiếu vitamin E – tác động đến chất lượng sữa

(sữa và bơ dễ bị hôi khét)

9191

NGUỒN THỨC ĂN

• THỨC ĂN XANH

THỨC ĂN & NUÔI DƯỠNG

contents

Thức ăn xanh hoà thảo

thøc ¨n XANH

• THỨC ĂN Ủ XANH • CỎ KHÔ • CỦ QUẢ • PHỤ PHẨM CÂY TRỒNG • PHỤ PHẨM CHẾ BIẾN • THỨC ĂN BỔ SUNG

Ngon và giàu năng lượng (cid:206) giải phóng năng lượng dần dần từ 3 loại gluxít xanh làà ththứức ăn chi c ăn chiếến lưn lượợc cc củủa trâu bò a trâu bò (cid:206)(cid:206) llàà khkhẩẩu phu phầần n cho ăn đượợc cc cààng nhi ng nhiềều cu cààng tng tốốt t •• CCỏỏ xanh l cơ scơ sởở (cid:206)(cid:206) cho ăn đư •• BòBò ăn tự do khoảng10% th 10% thểể trtrọọngng - đường từ thân cây - tinh bột từ hạt - xenluloza từ thân cây và các lõi (ít hoá gỗ)

TRỒNG CỎ

Thức ăn xanh hä ®Ëu

• Tính toán diện tích trồng cỏ

=> – Căn cứ vào nhu cầu về thức ăn thô xanh của bò: khoảng

10% thể trọng theo VCT hay 2% thể trọng theo VCK – Căn cứ vào năng suất của cỏ: phụ thuộc giống cỏ, đất trồng và trình độ thâm canh

Leucaena leucocephala

Trichanthera gigantea

– Khả năng của các nguồn thức ăn thay thế • Chọn giống cỏ trồng

=>

• Thường sử dụng như là thức ăn bổ sung protein

• Có thể chứa chất kháng dinh dưỡng.

– Căn cứ đặc điểm thổ nhưỡng và khí hậu thời tiết – Đặc điểm của các giống cỏ có thể tìm được – Kinh nghiệm trồng cỏ ở địa phương

Ví dụ về tính toán diện tích trồng cỏ

THỨC ĂN Ủ XANH

Tính diện tích cỏ cần trồng để nuôi 10 bò sữa HF - Giả sử bò có khối lượng bình quân là 500 kg/con - Cỏ định trồng là cỏ voi, ước tính năng suất 180

tấn/ha/năm

Cách tính: -Nhu cầu: 500kg/con x 10% x10 con x365 ngày/năm = 182 500 kg/năm - Diện tích cỏ voi cần trồng = 182 500//180 000 = 1 ha

Thức ăn có thể ñ chua

Mục đích ủ xanh?

Phụ phẩm xanh

100

• Cá t−¬i: – Cá voi – Cá tù nhiªn…

Ủ chua

TA thừa

Nhu cầu

• Th©n l¸ c©y ng«: – Sau thu b¾p non – Cây ng« gieo dµy

Sản lượng cỏ

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

• Phụ phẩm khác: – Ngọn lá mía – Thân lá l¹c – Ngän l¸ s¾n…

Bảo quản dự trữ thức ăn Khö ®éc (l¸ s¾n, cao lương…)

Chuẩn bị nguyên liệu ủ

Dụng cụ dùng để ủ chua

• Nguyên liệu ủ

– Số lượng thức ăn dự định ủ – Tình trạng thức ăn • Xanh, non (nhiều nước) (cid:198) Phơi héo • Già, khô: trộn thêm cỏ non… – Chặt, thái nhỏ 2-4cm

• Các chất bổ sung:

• Ủ c©y ng« cã b¾p xanh kh«ng cÇn thªm rØ mËt vµ

c¸m

– Cám (Bột ngô, sắn): 2-3% – Rỉ mật: 2-3% – Muối: 0,5%

Kü thuËt ñ chua b»ng tói nylon

Bước 3: Cho nguyên liệu đã được thái vào túi nylon theo từng lớp dày khoảng 20cm rồi nén

Bước 1: Chuẩn bị túi ủ • •

Cắt túi ủ: 2,5-3,5m dài ??? Kiểm tra túi ủ (có bị thủng không…) Buộc chặt đầu dưới của túi •

Bước 4: Tưới rỉ mật và rắc các chất bổ sung (cám, bột sắn…) lên mỗi lớp rồi nén chặt cho đến khi đầy

Bước 2: Chuẩn bị nguyên liệu và

• • dụng cụ Chặt, thái nhỏ (2-4 cm) Chuẩn bị các chất bổ sung (theo số lượng thức ăn ủ)

Kiểm tra chất lượng thức ăn ủ

Bước 5: Rải một lớp rơm khô lên trên thức ăn ủ chua rồi dùng dây cao su buộc chặt miệng túi

Thức ăn ủ có chất lượng tốt: Mùi chua nhẹ, màu vàng sáng

Bước 6: Để nơi râm mát, tránh nước mưa và chuột cắn làm hỏng túi và thức ăn ủ chua

Thức ăn kém chất lượng: Mùi lạ, màu đen hoặc bị mốc

Lấy thức ăn ủ chua

Sử dụng thức ăn ủ chua

Kiểm tra thức ăn ủ chua xem có bị mốc không

Lấy vừa đủ lượng cho bò ăn

Tập cho bò ăn dần

Lưu ý: Đối với bò sữa không cho ăn trước khi vắt sữa

Có thể cho ăn 5-7kg/100 kg thể trọng Đậy và buộc kín sau mỗi lần lấy

Lợi ích của việc dự trữ cỏ khô

CỎ KHÔ

• Dự trữ thức ăn lâu dài • Phương pháp đơn giản • Không cần đầu tư nhiều trang thiết bị • Trâu bò ăn được nhiều, không gây rối

loạn tiêu hoá

Kỹ thuật làm khô cỏ

Nguyên liệu làm cỏ khô • Loại cỏ: Cỏ tự nhiên, cỏ trồng có thân cành nhỏ,

ít mọng nước

• Thời gian cắt cỏ: lúc cỏ mới ra hoa (28 – 42

• Cắt cỏ ở giai đoạn tối ưu •

ngày tái sinh)

25 Phơi khô cho đến lúc còn 85% chất khô: – Rải đều và mỏng phơi dưới nắng 4-5 giờ – Cào dồn cỏ thành băng để phơi 2– 3 ngày –

20

Lúc có mưa nên gom cỏ thành đống, che phủ giữ cho cỏ khỏi mất phẩm chất. Protein – Tránh phơi quá nắng, cỏ sẽ mất nhiều chất dinh

15

dưỡng, nhất là vitamin B¾t ®Çu mïa m−a

10

• Cỏ khô phẩm chất tốt giữ được màu xanh,

Kho¸ng

5

thân, cuống và lá đều mềm và có mùi thơm dễ chịu.

0 Cất trữ cỏ khô

Sử dụng cỏ khô

• Đánh đống: nơi cao ráo, lót cành

• Trâu bß cã thÓ ¨n tù do ®−îc kho¶ng 2,5-3

kg cá kh«/100kg thÓ träng

• Không nên cho ăn quá 50% thức ăn thô

trong khẩu phần

cây, dá, xỉ than, hoặc dùng gạch và cành cây, tre để kê giá đánh đống. Cỏ tốt xếp ở giữa và nén chặt, phía trên để dốc thành mái cho thoát nước, có thể dùng rơm, rạ, cỏ xấu phủ lên trên.

• Kho chứa: Cỏ khô chiếm thể tích

• Nên phối hợp với cỏ xanh, thức ăn ủ chua, thức ăn tinh, củ quả, rỉ mật và phụ phẩm chế biến rau quả.

lớn (14-15 m3/tấn). Muốn tăng sức chứa của nhà kho thì bó cỏ thành bó, tốt nhất là dùng máy đóng bánh (chỉ còn 6 m3/tấn).

RƠM RẠ

CỦ QUẢ

• Củ quả tươi chøa nhiều n−íc (70-90%).

• Protein, mì, kho¸ng vµ xenluloza thÊp • Cã hµm l−îng x¬ cao (36-42%), protein thÊp (3-5%), mì rÊt thÊp (1-2%), vitamin vµ c¸c chÊt kho¸ng nghÌo nµn.

• Chøa nhiÒu gluxit dÔ tiªu ho¸, chñ yÕu lµ ®−êng vµ tinh bét. • Tû lÖ tiªu ho¸ vËt chÊt kh« cña r¬m thÊp (30-40%) do v¸ch tÕ bµo r¬m bÞ lignin ho¸ cao.

• Chøa nhiÒu vitamin C, c¸c lo¹i cñ qu¶ cã mµu vµng nh− cµ rèt, bÝ ®á chøa nhiÒu caroten.

• Khi cho ¨n r¬m nªn bæ sung rØ mËt, urª (nÕu kh«ng xö lý), cá xanh hay c¸c phô phÈm kh¸c dÔ lªn men nh»m tèi −u ho¸ ho¹t ®éng cña vi sinh vËt d¹ cá • Khi cho ¨n qu¸ nhiÒu (cid:206) lªn men nhanh chãng (cid:206) giảm pH dạ cỏ (cid:206) kh«ng nªn cho ¨n nhiÒu cïng lóc • Nªn ñ kiÒm hoá (rơm kh« hoÆc t−¬i) tr−íc kho cho ¨n <

DỰ TRỮ

KIỀM HOÁ

BỔ SUNG

Mùa vụ

• Bæ sung dinh d−ìng bÞ thiÕu (N, S, P, CHO dÔ tiªu) (cid:13) KÝch thÝch t¨ng sinh VSV d¹ cá => t¨ng tû lÖ tiªu ho¸ vµ thu nhËn thøc ¨n th« (cid:13) T¨ng vµ c©n b»ng dinh d−ìng chung cho vËt chñ

Lignin hoá

Mất cân bằng dinh dưỡng

back

CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO KHẢ NĂNG SỬ DỤNG RƠM CHO TRÂU BÒ

• Xö lý ph¸ vì c¸c liªn kÕt phøc t¹p trong v¸ch tÕ bµo (cid:13) T¨ng tû lÖ tiªu ho¸ do VSV vµ enzym cña chóng dÔ tiÕp xóc h¬n víi c¬ chÊt (CHO) (cid:13) T¨ng l−îng thu nhËn do t¨ng tèc ®é ph©n gi¶i ë d¹ cá vµ t¨ng ®é mÒm.

B¶n chÊt cña xö lý r¬m r¹

C¸c ph−¬ng ph¸p xö lý

ChÊt «xy ho¸, SO2, nÊm

Phô phÈm x¬

t¸c dông hoµ tan

LIGNIN

Xö lý

CÇu nèi kiÒm yÕu

NaOH

Ho¸ häc

VËt lý

Sinh häc

NH3

•ChÕ phÈm enzym •NÊm

CÇu nèi kh¸ng kiÒm

HEMIXELULOZA

Xö lý thuû nhiÖt >150oC

axit 4-0-metyl glucoronic

arabinoza

axit p-cumaric hay ferulic

•Xót •V«i •Hydroxit kali •Hydroxit am«n •Am«niac •Ur ª •Cacbonat natri •Clorit natri •KhÝ clorin •§i«xit sunphua

Xö lý b»ng am«ni¾c

Xö lý b»ng NaOH

• Ph−¬ng ph¸p

+ Xö lý b»ng khÝ am«ni¾c: KhÝ NH3 ®−îc b¬m vµo c¸c ®èng hay cuén r¬m ®−îc phñ kÝn b»ng plastic (30-35kg/tÊn r¬m)

+ Xö lý b»ng am«ni¾c ho¸ láng: dung dÞch am«ni¾c ®−îc b¬m ®èng r¬m cho ch¶y tõ trªn xuèng vµ NH3 sÏ bèc h¬i x©m nhËp vµo r¬m

• −u ®iÓm

+ Ph−¬ng ph¸p nhóng nhanh (dip treatment): ng©m r¬m trong dung dÞch NaOH 1,5% trong 30-60 phót, vít lªn cho ch¶y r¸o n−íc (vµo bÓ ng©m) vµ ñ trong 4-5 ngµy

+ Xö lý kh«: R¬m nghiÒn ®−îc trén víi dung dÞch NaOH ®Ëm ®Æc (30ml/100g), sau ®ã ®−îc trung hoµ b»ng axit photphoric.

+ T¨ng tû lÖ tiªu ho¸ cao + Bæ sung NPN + T¨ng l−îng thu nhËn

• −u ®iÓm

• Nh−îc ®iÓm

+ T¨ng tû lÖ tiªu ho¸ cao + T¨ng l−îng thu nhËn

• Nh−îc ®iÓm

+ Yªu cÇu ph−¬ng tiÖn vµ h¹ tÇng cë së phøc t¹p + Kh«ng an toµn + Nguyªn liÖu ®¾t vµ kh«ng s½n cã ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. + G©y « nhiÔm m«i tr−êng do NH3 + Cã thÓ sinh ®éc tè nÕu xö lý ë nhiÖt ®é cao vµ cã nhiÒu ®−êng

+ G©y « nhiÔm ®Êt vµ m«i tr−êng do Na th¶i ra tõ n−íc röa, ph©n, n−íc tiÓu. + Gia sóc uèng nhiÒu n−íc => ph©n lo·ng, −ít nªn chuång => thèi mãng + NaOH g©y ¨n mßn ph−¬ng tiÖn, dông cô, gia sóc vµ ng−êi + Nguyªn liÖu ®¾t vµ kh«ng s½n cã ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn.

Xö lý b»ng urª

• Nguyªn lý

Xö lý r¬m b»ng urª

urªaza

CO(NH2)2 + H20

2NH3 +

CO2

• Ph−¬ng ph¸p

ñ kÝn urª (4-5%) víi r¬m (®é Èm 40-60%) trong 10-30 ngµy (tuú nhiÖt ®é) • −u ®iÓm

+ T¨ng tû lÖ tiªu ho¸ r¬m + Bæ sung NPN + Kh«ng bÞ mèc + T¨ng l−îng thu nhËn + S½n cã, an toµn, kü thuËt ®¬n gi¶n

• Nh−îc ®iÓm + L·ng phÝ N + §ßi hái nhiÖt ®é cao vµ urªaza (tù nhiªn hoÆc bæ sung) + HiÖu qu¶ kinh tÕ phô thuéc nhiÒu vµo gi¸ urª

Xö lý b»ng v«i

Xö lý b»ng v«i + urª

• Ph−¬ng ph¸p

ñ kÝn urª (2%) vµ v«i (3% CaO) víi r¬m (®é Èm 40-60%) trong 10-30 ngµy (tuú nhiÖt ®é)

+ Ng©m r¬m trong n−íc v«i: t−¬ng tù nh− xö lý víi NaOH + ñ r¬m víi v«i: r¬m ®−îc trén ®Òu víi v«i (Ca(OH)2 hoÆc CaO) vµ n−íc (40-80 kg/ 100 kg r¬m) vµ ñ trong 2-3 tuÇn.

• −u ®iÓm

+ T¨ng tû lÖ tiªu ho¸ r¬m cao

+ Bæ sung c¶ NPN vµ Ca

+ Kh«ng bÞ mèc

+ T¨ng l−îng thu nhËn

+ V«i rÎ tiÒn vµ s½n cã + T¨ng tû lÖ tiªu ho¸ cao (nÕu ñ) + Bæ sung Ca + T¨ng l−îng thu nhËn + An toµn vµ kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr−êng

+ Nguyªn liÖu s½n cã, an toµn, kü thuËt ®¬n gi¶n

• Nh−îc ®iÓm

+ Gi¶m N vµ Ca d− so víi xö lý urª hay v«i riªng rÏ

• Nh−îc ®iÓm

+ V«i cã thÓ øc chÕ urªaza + Khã trén ®Òu v«i víi r¬m

+ T¨ng tû lÖ tiªu ho¸ kh«ng nhiÒu nÕu ng©m nhanh + V«i khã hoµ tan vµ kh«ng bèc h¬i => khã trén ®Òu + DÔ bÞ mèc + L−îng thu nhËn kh«ng æn ®Þnh

Kỹ thuật xử lý rơm bằng urê

Dụng cụ để ủ rơm

• Tói nylon

Tăng tỷ lệ tiêu hoá Bò ăn được nhiều rơm hơn Cung cấp thêm đạm cho bò Nếu ủ rơm tươi: • Không mất công phơi • ít phụ thuộc vào thời tiết • Giữ được các chất dinh

• Bể xây

dưỡng

Ủ rơm trong túi nylon

Chuẩn bị

• Nguyên liệu ủ:

Bước 1: Cân rơm, tính lượng đạm urê và lượng nước cần thiết

– Ủ rơm khô: 100 kg rơm khô + 4kg u rê + 80-100 lít nước sạch – Rơm tươi: 100 kg rơm tươi + 1,5kg u rê + 1 kg vôi bột (nếu có)

Bước 2: Chuẩn bị túi ủ (Cắt túi ủ: 2,5-3,5m, kiểm tra túi ủ (có bị thủng không…) và buộc chặt đầu dưới của túi

• Dụng cụ ủ: Túi nylon hoặc bể … • Dây buộc túi (ủ bằng túi) hoặc bạt phủ (nếu ủ bằng bể)

Thời gian sử dụng và kiểm tra chất lượng

Bước 3: Cho rơm vào túi ủ, mỗi lớp dày khoảng 20 cm. - Rơm khô: Hoà urê vào nước và tưới đều lên rơm - Rơm tươi: Rắc urê trực tiếp lên rơm tươi

• Rơm ủ sau 2 tuần (mùa hè) hoặc 3 tuần (mùa đông) có thể sử dụng cho bò ăn. • Rơm ủ có chất lượng tốt: Màu nâu, vàng và có mùi hắc

• Lấy ra nhanh và buộc túi ngay không để bay mất amoniac

Bước 4: Dùng chân nén chặt cho đến khi đầy túi và buộc kín túi

Để nơi râm mát tranh hỏng túi nylon

Sử dụng cho bò ăn

CÁC PHỤ PHẨM KHÁC

• Cây ngô sau

thu bắp

• Tập cho bò ăn

─ Sáng không cho bò ăn cỏ ─ Bốc rơm, tãi ra cho bay bớt mùi hắc ─ Trộn đều với cỏ cho bò ăn, có thể trộn lẫn rỉ mật để tăng tính ngon miệng

• Ngon lá mía • Thân lá lạc • Ngọn lá sắn • …

• Khi bò ăn quen không cần tãi ra nữa • Cho ăn tự do theo khả năng

Ngọn lá mía

Cây ngô sau thu bắp

Thiếu TA thô xanh

Sản lượng ngọn mía

Sản lượng cỏ xanh

Nhu cầu TA thô xanh

4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3

tháng

• Thu hoạch mang tính mùa vụ (tháng 10 năm trước đến tháng 3 năm sau),

• MÆc dï hµm l−îng x¬ cao (40-43%) nh−ng ngän l¸ mÝa l¹i chøa mét l−îng ®¸ng kÓ dÉn xuÊt kh«ng ®¹m thÝch hîp cho qu¸ tr×nh lªn men vµ cã thÓ dïng ®Ó ñ chua để bảo quản được lâu sau vụ thu hoạch.

Thân lá lạc

Ngọn lá sắn

• Giµu protein (18-20% VCK)

• Chøa ®éc tè xyanoglucozit.

• NÊu chÝn lµm gi¶m bít ®éc tè, nh−ng tiªu tèn nhiÒu chÊt ®èt vµ lao ®éng.

• C©y l¹c khi thu ho¹ch cñ vÉn cßn xanh vµ giµu chÊt dinh d−ìng, ®Æc biÖt cã hµm l−îng protein th« kh¸ cao (15-16%) • Mét sµo l¹c cã thÓ thu ®−−îc 300-400kg th©n c©y l¹c.

• Cã thÓ thu ngän l¸ s¾n (bÎ ®Õn phÇn cßn l¸ xanh) tr−íc khi thu ho¹ch cñ 20-30 ngµy kh«ng ¶nh h−−ëng ®Õn n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cñ s¾n.

• Mét sµo s¾n cã thÓ thu ®−îc 200-250kg ngän l¸ s¾n t−¬i.

Rỉ mật

Bã bia

• Sản lượng bằng khoảng 1/3 sản lượng đường sản xuất. • RØ mËt ViÖt nam cã hµm l−îng vËt chÊt kh« 68,5-76,7%, pr«tªin th« xÊp xØ 1,8 %. • Ngoµi ra, nã cßn chøa nhiÒu nguyªn tè kho¸ng ®a l−îng vµ vi l−îng, rÊt cÇn thiÕt cho bß (6,2- • Dïng bæ sung n¨ng l−îng, ®Æc biÖt lµ cho khÈu phÇn c¬ së lµ thøc ¨n th« chÊt l−îng thÊp.

• Lµ s¶n phÈm t¸ch ra sau khi lªn men bia. • B· bia t−¬i lµ thøc ¨n nhiÒu n−íc, cã mïi th¬m vµ vÞ ngon • Hµm l−îng đạm, kho¸ng, vitamin (chñ yÕu lµ vitamin nhãm B) cao trong VCK: protein th« (23,5-27%), lipit 6,5%), x¬ th« (14,0-15,5%), kho¸ng (3,7- 4%). • X¬ trong b· bia rÊt dÔ tiªu (cid:206) kÝch thÝch VSV ph©n gi¶i x¬ trong d¹ cá. • Thay thÕ kh«ng qu¸ 1/2 l−îng thøc ¨n tinh (cø 4,5kg b· bia cã gi¸ trÞ t−¬ng ®−¬ng víi 1kg thøc ¨n tinh) vµ kh«ng nªn cho ¨n trªn 15kg/con/ngµy).

• Bæ sung trùc tiÕp cïng víi thøc ¨n th« hay bæ sung d−íi d¹ng b¸nh dinh d−ìng tæng hîp cïng víi urª vµ kho¸ng. • Kh«ng nªn cho bß ¨n qu¸ nhiÒu (trªn 2kg/con/ngµy) vµ nªn cho ¨n r¶i ®Òu

Bã dứa

Bã sắn

• Gåm chåi ngän cña qu¶ døa, vá • Lµ phô phÈm cña qu¸ tr×nh chÕ biÕn tinh bét s¾n tõ cñ s¾n.

cøng ngoµi, nh÷ng vôn n¸t trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn døa và b· døa Ðp. • Cø 3 kg nguyªn liÖu cho 2 kg phô • Chøa nhiÒu tinh bét (kho¶ng 60%) nh−ng l¹i nghÌo chÊt ®¹m. phÈm. • Cho bß ¨n b· døa nhiÒu bß th−êng bÞ r¸t l−ìi. • B· s¾n t−¬i cã vÞ h¬i chua, trâu bò thÝch ¨n. Cã thÓ cho bß ¨n kho¶ng 10-15 kg/con/ngày. • Hµm l−îng chÊt x¬ cao nh−ng nghÌo protein.

• Khi sö dông b· s¾n nªn trén vµ cho ¨n thªm urª hoÆc b· ®Ëu nµnh. • Cã hµm l−îng ®−êng dÔ tan cao nªn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh lªn men nªn cã thÓ ñ chua. • Cã thÓ ủ chua để dù tr÷ ®−îc kh¸ l©u.

• Có thể thay thÕ mét phÇn thøc ¨n th« xanh trong khÈu phÇn cña gia sóc nhai l¹i • Cã thÓ ph¬i, sÊy kh« ®Ó lµm nguyªn liÖu phèi chÕ thøc ¨n hçn hîp.

Hạt bông

Khô dầu

• Là phô phÈm cßn l¹i sau khi chiÕt t¸ch dÇu tõ c¸c lo¹i h¹t cã dÇu: kh« dÇu l¹c, kh« dÇu ®Ëu t−¬ng, kh« dÇu b«ng, kh« dÇu võng, kh« dÇu dõa. • Có hµm l−îng protein vµ lipit cao • X¬ t−¬ng ®−¬ng víi cá vÒ møc ®é tiªu ho¸ ë d¹ cá • Tû lÖ ph©n gi¶i protein trong dạ cỏ cao. • Cã ®éc tè gosypol cã thÓ ¶nh h−ëng xÊu ®Õn ho¹t lùc • Lµ lo¹i thøc ¨n cung cÊp n¨ng l−îng vµ bæ sung ®¹m. • Hµm l−îng ®¹m vµ gi¸ trÞ n¨ng l−îng tuú thuéc vµo cña vi sinh vËt d¹ cá. c«ng nghÖ t¸ch chiÕt dÇu còng nh− nguyªn liÖu ban ®Çu.

• Th−êng chøa Ýt canxi, phètpho • Cã thÓ cho ¨n riªng rÏ nh− mét thøc ¨n bæ sung hoÆc • Møc bæ sung chØ d−íi 150g/kg thøc ¨n. • ChÕ biÕn, ®Æc biÖt lµ xö lý nhiÖt, cã thÓ lµm t¨ng tû lÖ lipit vµ protein kh«ng bÞ ph©n gi¶i ë d¹ cá vµ gi¶m gosypol tù do. trén víi mét sè lo¹i thøc ¨n kh¸c thµnh thøc ¨n tinh hçn hîp • NghiÒn vµ kiÒm ho¸ cã thÓ lµm t¨ng tû lÖ tiªu ho¸ cña h¹t b«ng

THỨC ĂN BỔ SUNG

Cám gạo

Lµ phô phÈm xay x¸t g¹o.

• Mục đích:

• • Thµnh phÇn ho¸ häc vµ gi¸ trÞ dinh d−ìng phô thuéc vµo quy tr×nh xay x¸t thãc, thêi gian b¶o qu¶n c¸m.

• C¸m g¹o míi cã mïi th¬m, vÞ ngät, gia sóc nhai

l¹i thÝch ¨n.

• Một số loại thức ăn bổ sung

trë nªn «i, khÐt, cã vÞ ®¾ng, thËm chÝ bÞ vãn côc, bÞ mèc vµ kh«ng dïng ®−îc n÷a.

– Cân bằng dinh dưỡng cho khẩu phần cơ sở – Đáp ứng nhu cầu sản xuất của gia súc cao sản – Khắc phục thiếu cỏ xanh trong vụ đông xuân

Xay xát

• Cã thÓ coi lµ lo¹i thøc ¨n cung cÊp n¨ng l−îng

vµ ®¹m.

• Dïng c¸m g¹o bæ sung cho khÈu phÇn x¬ th« cã t¸c dông bæ sung dinh d−ìng vµ kÝch thÝch tiªu ho¸ x¬.

cỏ

– Thức ăn tinh – Urê – Hỗn hợp khoáng – Bánh đa dinh dưỡng

< <

Thức tinh và sức khoẻ của bò

Thøc ¨n tinh

⇒ hạ pH dạ cỏ do sản xuất nhiều axít lactic (nhiễu axít )

⇒ giảm nhai lại ⇒ thành dạ cỏ hoá sừng (có thể các rối loạn thần kinh và

Quá nhiều thức ăn tinh giàu năng lượng

các chứng bệnh về chân)

(cid:190) Nên cho ăn rải đều thức ăn tinh và cân bằng năng lượng khẩu phần (cid:190) Nên duy trì 1 tỉ lệ cỏ phù hợp trong khẩu phần để duy trì sự hoạt động của dạ cỏ (> 40% cỏ khô hoặc > 55% thức ăn ủ tươi)

Giải pháp :

Cần phải tránh cho ăn quá nhiều năng lượng vào cuối chu kì vắt sữa

và có chửa để hạn chế sự béo quá của bò, là nguyên nhân gây ra các hậu quả đến sinh sản và bộ máy sinh sản

• Hµm l−îng n−íc vµ x¬ thÊp; • Chøa nhiÒu ®¹m, bét ®−êng, chÊt bÐo, c¸c chÊt kho¸ng vµ vitamin • Tû lÖ tiªu ho¸ cao. • ChØ nªn dïng ®Ó bæ sung dinh d−ìng khi thøc ¨n th« xanh kh«ng ®¸p øng ®ñ. • Cho ¨n qu¸ nhiÒu lµm bß bÞ rèi lo¹n tiªu ho¸, bÞ c¸c bÖnh vÒ trao ®æi chÊt vµ ch©n mãng, • Cho ¨n r¶i cµng ®Òu trong ngµy cµng tèt.

Urª

Công thức thức ăn tinh tham khảo cho nông hộ C«ng thøc 1

C«ng thøc 2

Nguyªn liÖu

• Lµ nguån bæ sung NPN khi c¸c lo¹i thøc

C¸m g¹o, tÊm

¨n kh¸c kh«ng cung cÊp ®ñ N.

Bét s¾n

Bét ng«

Kh« dÇu c¸c lo¹i

Bét c¸ (<15% muèi)

• Urª = 281% CP N = 45% urª 45%N x 6.25 = 281% CP

RØ mËt

• Møc bæ sung

Bét sß hoÆc bét x−¬ng

Urª

0,5

Muèi an

Premix kho¸ng vµ vitamin

0,5

– Tèi ®a ~1% VCK khÈu phÇn – Cho ¨n nhiÒu gi¶m ngon miÖng => gi¶m thu nhËn thøc ¨n

Céng

100 Urê và rỉ mật

Nguyên tắc bổ sung urê

khối « rỉ mật – urê »

- ChØ sö dông khi khÈu phÇn thiÕu ®¹m. - Ph¶i cung cÊp ®Çy ®ñ c¸c chÊt dÔ lªn men (bét, ®−êng, cá xanh). - §èi víi nh÷ng con bß tr−íc ®ã ch−a ¨n urª th× cÇn cã bổ sung thức ăn nghèo năng lượng và đạm thêi gian lµm quen: hµng ngµy cho ¨n tõng Ýt mét vµ thêi gian lµm quen kÐo dµi tõ 5 ®Õn 10 ngµy. - ChØ sö dông urª cho bß tr−ëng thµnh, kh«ng sö dông cho bª v× d¹ cá ch−a ph¸t triÓn hoµn chØnh. - Ph¶i cho ¨n nhiÒu lÇn trong ngµy. Nªn trén ®Òu víi c¸c ⇒ Amoniac có nguồn gốc từ phân giải urê là một nguồn đạm trực tiếp trong dạ cỏ thøc ¨n kh¸c. - Kh«ng hoµ urª vµo n−íc cho bß uèng trùc tiÕp hay cho ¨n víi bÇu bÝ (v× trong ®ã cã nhiÒu men urªaza). ⇒ Phát huy tác dụng tốt nhất khi kết hợp với nguồn năng lượng lên men nhanh trong dạ cỏ–nguồn năng lượng phù hợp nhất là rỉ mật

Hỗn hợp khoáng

Bánh dinh dưỡng tổng hợp

• Canxi, phốt pho và natri là những

• Thµnh phÇn chñ yÕu cña b¸nh

dinh d−ìng gåm: rØ mËt (cung cÊp n¨ng l−îng), urª (cung cÊp protein) vµ c¸c chÊt kho¸ng. • C¸c chÊt ®én, c¸c chÊt kÕt dÝnh t¹o thuËn lîi cho viÖc Ðp thµnh b¸nh vµ lµm cho b¸nh xèp: v«i, xim¨ng, vá l¹c xay nhá, bét b· mÝa, r¬m nghiÒn ...

khoáng quan trọng hàng đầu • Các loại khoáng vi lượng quan trọng

• Cách bổ sung: + Trén c¸c chÊt kho¸ng víi nhau theo nh÷ng tû lÖ nhÊt ®Þnh gäi lµ premix kho¸ng. Sau ®ã dïng hçn hîp kho¸ng nµy trén vµo c¸c lo¹i thøc ¨n tinh, víi tû lÖ 0,2-0,3% hoÆc bæ sung vµo khÈu phÇn hµng ngµy víi l−îng 10-40g cho mçi con. + Trén c¸c thµnh phÇn kho¸ng víi nhau vµ víi c¸c chÊt mang (chÊt ®én) nh− ®Êt sÐt, xi m¨ng... Sau ®ã hçn hîp ®−îc ®ãng thµnh b¸nh, lµm kh« gäi lµ ®¸ liÕm. §¸ liÕm nµy ®−îc ®Æt trong chuång nu«i, trªn b·i ch¨n (d−íi gèc c©y) ®Ó bß liÕm tù do. <

KHKHẨẨU PHU PHẦẦN NUÔI DƯ

N NUÔI DƯỠỠNGNG

GIẢI QUYẾT THỨC ĂN THÔ VỤ ĐÔNG: TẠI SAO VÀ BẰNG CÁCH NÀO?

CỎ KHÔ

• Yêu cầu của khẩu phần

Ủ XANH

• Những thông tin cần biết khi lập khẩu phần

• Cơ cấu khẩu phần

• Bổ sung dinh dưỡng

• Xây dựng khẩu phần

contents

TẬN THU PHỤ PHẨM

TẬN THU CỎ TỰ NHIÊN

TRỒNG CÂYCỎ ĐÔNG

YÊU CẦU CỦA KHẨU PHẦN

NHỮNG THÔNG TIN CẦN BIẾT

Khoáng

Urê Protein

Xơ/Bột/Đường

• Nhu cầu dinh dưỡng đầy đủ của con

vật

N

• Khả năng thu nhận và giới hạn sử

dụng các loại thức ăn

• Con vật ăn hết và đủ no • Cung cấp đủ dinh dưỡng cho VSV dạ cỏ và vật chủ • Khai thác tối đa thức ăn

Vi sinh vật Dạ cỏ

sẵn có và rẻ tiền

• Thành phần dinh dưỡng và đặc điểm tiêu hoá của các loại thức ăn sử dụng

• Giá của các loại thức ăn có thể khai

Năng lượng

Protein

Khoáng

thác

• Phương pháp tính toán/phần mềm

• An toàn • Tiện lợi và khả thi • Kinh tế

phối hợp khẩu phần

NHU CẦU DINH DƯỠNG CỦA BÒ (Ví dụ)

THÀNH PHẦN VÀ GIÁ TRỊ DINH DƯỠNG CỦA THỨC ĂN (Ví dụ)

Khèi

San xuÊt

UFL

P

l−îng

Chu kú

UFL /ngµy

PDI g/ ngµy

Ca g/ ngµy

P g/ ngµy

Lo¹i thøc an

VCK (%)

CP (%)

PDIE (g/kg)

PDIN (g/kg)

Ca (%)

(%)

350 Kg

1 & 2

Duy tri

3,9

305

Kh« dÇu l¹c

90,80

45,54

167

0,95

295

+ Thai th¸ng 7

5,5

440

C¸m lo¹i 1

87,58

15,00

0,88

107

0,14

0,67

+ Thai th¸ng 8

6,2

540

C¸m lo¹i 2

90,45

13,00

0,90

0,19

0,93

+ Thai th¸ng 9

7,2

560

B· dong riÒng

15,05

0,68

0,15

0,05

0,03

+ 5 l

6,6

585

Ngän mÝa

18,04

0,86

0,12

0,06

0,04

+ 10 l

8,6

805

RØ mËt

63,06

1,58

0,94

0,46

0,09

+ 15 l

10,6

1025

Thøc an Con cß

90,08

15,30

0,90

150

125

1,26

0,75

+ 20 l

12,6

1250

B· bia

25,20

7,54

0,16

0,07

0,16

CƠ CẤU KHẨU PHẦN

Bæ sung dinh d−ìng

Điều quan trọng hàng đầu là khai thác tối đa các

nguồn thức ăn thô sẵn có làm khẩu phần cơ sở và

bổ sung tối thiểu cần thiết để tối ưu hoá hoạt động

VSV dạ cỏ nhằm đáp ứng được nhu cầu duy trì và

một mức sản xuất nhất định

• VSV d¹ cá: lµ t¸c nh©n chuyÓn ho¸ c¸c thµnh phÇn cña thøc ¨n thµnh c¸c nguån dinh d−ìng cho vËt chñ (nh− ABBH, protein VSV)

• VËt chñ: ngoµi nguån dinh

Ngoài ra, cần bổ sung sản xuất để cho phép đạt

được tiềm năng di truyền của con vật

d−ìng cung cÊp nhê tiªu ho¸ d¹ cá cã thÓ cÇn thªm c¸c chÊt dinh d−ìng tho¸t qua khi nhu cÇu dinh d−ìng t¨ng cao (s¶n xuÊt)

KP cơ sở (hiệu chỉnh) = KP cơ sở + Bổ sung tối thiểu

Khẩu phần = KP cơ sở (hiệu chỉnh) + Bổ sung sản xuất

Bổ sung sản xuất

Bæ sung dinh d−ìng cho thøc ¨n th« chÊt l−îng thÊp

• Bæ sung ®Ó tèi −u ho¸ ho¹t ®éng cña VSV d¹ cá

Thường dùng thức ăn tinh hỗn hợp để bổ sung sản xuất

Từ thành phần và giá trị dinh dưỡng của thức ăn tinh hỗn – Urª, rØ mËt, b· bia, thøc ¨n giµu protein – Thức ăn xanh (cỏ hoad thảo, họ đậu) – B¸nh dinh d−ìng tæng hîp (N, n¨ng l−îng, S, P, …) • Bæ sung dinh d−ìng tho¸t qua cho nhu cÇu s¶n

xuÊt – Nh÷ng thøc ¨n protein cã tû lÖ tho¸t qua cao: bét c¸,

hợp tính toán số lượng cần cho ăn dựa vào sức sản xuất kh« dÇu thùc vËt, protein ®−îc b¶o vÖ của từng con (thường tính 1 kg thức ăn tinh đủ cho sản – N¨ng l−îng tho¸t qua: ngò cèc nghiÒn mÞn hay xö lý – Kho¸ng ®a vµ vi l−îng: Ca, P, Mg, … xuất 2-2,5 lít sữa)

CÁC BƯỚC XÂY DỰNG KHẨU PHẦN

Các bước tính khẩu phần lý thuyết

CÁC BẢNG • TÝnh nhu cÇu n¨ng l−îng vµ protein (theo mét hÖ thèng nhÊt ®Þnh) cho duy tr× (cã hiÖu chØnh nhu cÇu n¨ng l−îng theo ph−¬ng thøc ch¨n nu«i) vµ cho s¶n xuÊt. • nhu cầu dinh dưỡng của gia súc thành phần dinh dưỡng thức ăn TÝnh gi¸ trÞ n¨ng l−îng vµ protein cña khÈu phÇn thøc ¨n th« c¬ së trªn c¬ së −íc tÝnh l−îng thøc ¨n thu nhËn tù do hay l−îng thøc ¨n cung cÊp cho con vËt. khẩu phần lí thuyết (tính toán) • TÝnh phÇn n¨ng l−îng vµ protein cßn l¹i cña khÈu phÇn thøc ¨n th« c¬ së sau khi ®· trõ ®i nhu cÇu duy tr×.

kiểm tra kết quả

•

thuyết minh

tiến triển về năng suất và sức khoẻ

Bæ sung khÈu phÇn c¬ së b»ng mét (hoÆc vµi) lo¹i thøc ¨n giµu n¨ng l−îng hoÆc protein (tuú tr−êng hîp) ®Ó c©n b»ng n¨ng l−îng vµ protein. KhÈu phÇn c¬ së ®· ®iÒu chØnh nµy sÏ ®¸p øng ®−îc nhu cÇu duy tr× vµ nhu cÇu cho mét møc s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh (thÊp).

điều chỉnh hợp lí

• khẩu phần thực tế (đã điều chỉnh) ThiÕt kÕ thøc ¨n hçn hîp bæ sung cho nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tÝnh to¸n sè l−îng thøc ¨n bæ sung ®Ó ®¸p øng møc s¶n xuÊt v−ît trªn møc mµ khÈu phÇn thøc ¨n c¬ së (®· ®iÒu chØnh) cho phÐp.

CHO ĂN CHCHẾẾ Đ ĐỘỘ CHO ĂN

Ví dụ lập khẩu phần theo UFL/PDI LËp khÈu phÇn cho bß s÷a cã khèi l−îng 400 kg, ®ang trong chu kú s÷a thø 3, cho 16 lÝt s÷a tiªu chuÈn (4% mì)/ngµy.

• Thức ăn thô:

VCK (kg)

UFL

PDIN (g)

PDIE (g)

Nhu cÇu duy tri cña bß

291

3,88

Tæng nhu cÇu

1066

11,00

– Liên tục có sẵn – Được ăn tự do – Nhiều loại đồng thời

Cá voi (45 kg)

6,75

675

627

5,26

Bét s¾n (bæ sung 2kg)

1,75

154

2,04

KhÈu phÇn c¬ së ®· ®−îc ®iÒu chØnh

8,5

663

7,30

820

Cho phÐp s¶n xuÊt (lÝt sua tiªu chuÈn)

11,2

7,75

Nhu cÇu cßn ch−a ®−îc ®¸p øng

403

3,70

Thµnh phÇn thøc an tinh bæ sung

105

100

0,925

L−îng thøc an tinh cÇn bæ sung

4,0

4,0 contents

VSV dạ cỏ cần được cung cấp đầy đủ, đều đặn, đồng thời, liên tục và ổn định các chất dinh dưỡng cần thiết.

Khẩu phần trộn hoàn chỉnh (TMR)

Thức ăn tinh

• Cho ăn càng nhiều lần/ngày và

rải càng đều càng tốt

pH

Ăn tinh nhiều lần/ngày

150 L

6 40 L

Ăn tinh 2 lần/ngày

•TĂ thô Hạt & TĂ tinh

Tóm tắt các nguyên tắc cho ăn

Nước uống

• Thức ăn thô xanh phải cắt ngắn, trộn đều với nhau, cho ăn rải đều

trong ngày, không hạn chế về số lượng.

• Thức ăn tinh chia ra càng nhiều bữa càng tốt, các bữa cách đều

nhau, mỗi bữa không quá 2 kg/bò.

• Thức ăn bổ sung khoáng cần trộn đều với thức ăn tinh. Hỗn hợp

khoáng bổ sung có thể dùng dưới dạng đá liếm.

• Tốt nhất là trộn đều tất cả các loại thức ăn với nhau để cho bò ăn

• Đủ (luôn sẵn có, uống tự do) • Sạch • Lành • Ngon

(TMR).

• Cho ăn càng nhiều lần trong ngày càng tốt để kích thích bò ăn

nhiều và đảm bảo có thức ăn liên tục có sẵn cho bò ăn, nhất là vào ban đêm và sáng sớm.

• Nước uống phải luôn luôn có sẵn và cho uống tự do. • Khi thay đổi thức ăn mới phải thay đổi từ từ bằng cách giảm dần

thức ăn cũ và tăng dần thức ăn mới để vi sinh vật dạ cỏ và gia súc quen dần.