1
1
thức ăn (2)
kỹthuật
chăn nuôi
(6, 7, 8, 9)
năng suất
giống
(1)
sức khoẻsinh sản
chuồng trại
(3)
Lợi nhuận
quản lí sinh
sản (4, 5) +
+
+
NỘI DUNG MÔN HỌC CHĂN NUÔI TRÂU BÒ
Dinh d
Dinh d−ì
−ìng v
ng vμ
μth
thø
øc
c ¨
¨n
n
•§Æc ®iÓm tiªu ho¸ cña GSNL
•Nhu cÇu dinh d−ìng cña tr©u bß
•nguån thøc ¨n cho tr©u bß
•KhÈu phÇn nu«i d−ìng tr©u bß
3
3
•Đặc điểm đường tiêu hoá
•Hệvi sinh vật dạcỏ
•Đặc thù của các quá trình
tiêu hoá
contents
ĐẶC ĐIỂM TIÊU HOÁ
CỦA GSNL
4
4
®−
®−êng ti
êng tiª
ªu ho
u ho¸
¸GSNL
GSNL
Ruột già
Ruột non
Tuyến nước
bọt
Dạtổong
Dạcỏ
Dạmúi khế
Dạlá sách
5
5
¾Nhai lại làm giảm kích thước các mẩu thức ăn⇒tạo thuận lợi cho việc
tấn công xơ của vi sinh vật và enzym của chúng.
Miệng
Miệng có chức năng lấy thức ăn,
tiếtnước bọt và nhai lại:
¾Dung dịch đệm trong nước bọt (cacbonat và phốt phát) ⇒trung hoà các
AXBH ⇒tạo thuận lợi cho sựphát triển của các vi sinh vật tiêu hoá xơ nhờ
duy trì độ axít trung tính trong dạcỏ
¾ Nước bọt đóng vai trò quan trọng trong việc làm mềm, tạo miếng
thức ăn và cung cấp các yếu tốcần thiết cho VSV dạcỏ(N, khoáng.
6
6
Ả
Ảnh hư
nh hưở
ởng c
ng củ
ủa lo
a loạ
ại h
i hì
ình th
nh thứ
ức ăn
c ăn
đ
đế
ến lư
n lượ
ợng nư
ng nướ
ớc b
c bọ
ọt ti
t tiế
ết ra
t ra
Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuôi- Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam
https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/
18
7
7
D
Dạ
ạd
dà
ày k
y ké
ép
p
8
8
S
Sù
ùph
ph¸
¸t tri
t triÓ
Ón c
n cñ
ña d
a d¹
¹d
dµ
µy kÐp
y kÐp
9
9
D
Dạ
ạc
cỏ
ỏv
và
à
d
dạ
ạt
tổ
ổong
ong
D¹ tæ
ong
D¹
cá
D¹ l¸
s¸ch
D¹ mói khÕ 10
10
¾VSV lên men thức ăn sinh ra axít béo bay hơi và sinh khôi VSV giàu
protéin
¾Thùng để lên men (130 đến 180 lít) ởphần trước của ống tiêu hoá.
Chức năng của
dạcỏvà dạtổong
Các phần tửdài chằng chịt
Các phần tửnhỏ lơ lửng
khí
¾Giữlạicác mẩu thức ăn có sợi dài kích thích nhai lại và tiết nước bọt
¾Hấp thụaxít béo bay hơi để sửdụng như một nguồn năng lượng trong
cơ thểcũng như tổng hợp lactoza, các protéin và chất béo trong sữa
Cắt ngang
11
11
D
D¹
¹l
l¸
¸s
s¸
¸ch
ch
Dạlá sách có chức năng hấp thụ nước, natri, phốt
pho và các axít béo bay hơi.
12
12
¾Tiết axít clohydric và nhiều enzym tiêu hoá tiêu hoá các
protéin thoát qua.
¾Tiêu hoá các protéin VSV sinh ra trong dạcỏ(0,5-
2,5kg/ ngày)
Dạmúi khếcó chức năng tiêu hoá bằng dịch vị:
Dạmúi khế
Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuôi- Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam
https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/
19
13
13
¾Tiết các enzym tiêu hoá qua thành ruột và tuyến tuỵ
¾Tiêu hoá các hydrát cácbon, protéin và lipít nhờcác enzym
¾Hấp thụ nước, khoáng và các sản phẩm tiêu hoá ởruột
(glucoza, axít amin và axít béo)
Ruột non có chức năng tiêu hoá và hấp thu:
Ruột non
14
14
Ru
Ruộ
ột gi
t già
à
¾VSV lên men các sản phẩm đưa từtrên xuống
¾Hấp thụ ABBH, nước và tạo phân
¾Xác VSV không được tiêu hoá mà thải ra ngoài qua
phân
Manh tràng có chức năng lên
men và trực tràng có chức năng
tạo phân
@
15
15
H
HỆ
ỆVI SINH V
VI SINH VẬ
ẬT D
T DẠ
ẠC
CỎ
Ỏ
¾
¾C
Cá
ác nh
c nhó
óm VSV d
m VSV dạ
ạc
cỏ
ỏ
¾
¾Môi trường dạcỏcần cho VSV
¾Hoạt động của VSV dạcỏ
¾Vai trò của VSV dạcỏ đối với vật chủ
<< 16
16
Vi khu
Vi khuÈ
Èn (Bacteria)
n (Bacteria)
-
-S
Sè
èl
l−î
−îng
ng: 10
: 109
9-
-10
1010
10 tÕ b
tÕ bµ
µo/g chÊt
o/g chÊt
ch
chø
øa d
a d¹
¹c
cá
á
-
-Ho
Ho¹
¹t
t ®é
®éng
ng:
:
+ Ph
+ Ph©
©n gi
n gi
i x
i x¬
¬(xenluloza
(xenluloza
v
vµ
µhemixenluloza)
hemixenluloza)
+ Ph
+ Ph©
©n gi
n gi
i tinh b
i tinh bé
ét v
t vµ
µd
d−
−êng
êng
+ S
+ Sö
ödông c
dông c¸
¸c axit h
c axit h÷
÷u c
u c¬
¬
+ Ph
+ Ph©
©n gi
n gi
i v
i vµ
µt
tæ
æng h
ng hî
îp protein
p protein
+ T
+ T¹
¹o m
o mª
ªtan
tan
+ T
+ Tæ
æng h
ng hî
îp vitamin nhãm B v
p vitamin nhãm B vµ
µ
vitamin K
vitamin K
-
-
17
17
Vi khu
Vi khuÈ
Èn d
n d¹
¹c
cá
ácã th
cã thÓ
Óchia th
chia thμ
μnh 10 nhãm
nh 10 nhãm
d
dù
ùa theo c
a theo c¬
¬chÊt/s
chÊt/s
n ph
n phÈ
Èm c
m cñ
ña ch
a chó
óng (1)
ng (1)
¾
¾VK ph
VK ph©
©n gi
n gi
i xeluloza v
i xeluloza vµ
µhemixenluloza
hemixenluloza
Bacteroides, Ruminococcus, Butyrivibrio
Bacteroides, Ruminococcus, Butyrivibrio
¾
¾VK ph
VK ph©
©n gi
n gi
i pectin
i pectin
Butyrivibrio, Bacteroides, Lacnospira, Succinivibrio,
Butyrivibrio, Bacteroides, Lacnospira, Succinivibrio,
Treponema, Strptococcus Bovis
Treponema, Strptococcus Bovis
¾
¾VK ph
VK ph©
©n gi
n gi
i tinh b
i tinh bé
ét
t
Bacteroides, Strp..bovis, Succinamonas, Bacteroides
Bacteroides, Strp..bovis, Succinamonas, Bacteroides
¾
¾VK ph
VK ph©
©n gi
n gi
i ur
i urª
ª
Succinivibrio, Selenamonas, Bacteroides, Ruminococcus,
Succinivibrio, Selenamonas, Bacteroides, Ruminococcus,
Buyryvibrio, Treponem
Buyryvibrio, Treponem
¾
¾VK sinh m
VK sinh mª
ªtan
tan
Methanobrevibacter, Methanobacterium,
Methanobrevibacter, Methanobacterium,
Methanomicobium
Methanomicobium
18
18
Vi khu
Vi khuÈ
Èn d
n d¹
¹c
cá
ácã th
cã thÓ
Óchia th
chia thμ
μnh 10 nhãm d
nh 10 nhãm dù
ùa
a
theo c
theo c¬
¬chÊt/s
chÊt/s
n ph
n phÈ
Èm c
m cñ
ña ch
a chó
óng (2)
ng (2)
¾
¾VK s
VK sö
ödông
dông ®−
®−êng
êng
Treponema, Lactobacillus, Streptococcus
Treponema, Lactobacillus, Streptococcus
¾
¾VK s
VK sö
ödông axit
dông axit
Megasphera, Selenamonas
Megasphera, Selenamonas
¾
¾VK ph
VK ph©
©n gi
n gi
i protein
i protein
Bacteroides, Butrivibrio, Streptococcus
Bacteroides, Butrivibrio, Streptococcus
¾
¾VK sinh am
VK sinh am«
«niac
niac
Bacteroides, Megaspera, Selenomonas
Bacteroides, Megaspera, Selenomonas
¾
¾VK ph
VK ph©
©n gi
n gi
i m
i mì
ì
Anaerovigrio, Butrivibrio, Treponema, Eubacterium,
Anaerovigrio, Butrivibrio, Treponema, Eubacterium,
Fusocillus, Micrococcus
Fusocillus, Micrococcus
Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuôi- Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam
https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/
20
19
19
§
§é
éng v
ng vË
Ët nguy
t nguyª
ªn sinh (Protozoa)
n sinh (Protozoa)
¾
¾S
Sè
èl
l−î
−îng
ng: 10
: 105
5-
-10
106
6tÕ b
tÕ bµ
µo/g chÊt
o/g chÊt
ch
chø
øa d
a d¹
¹c
cá
á
¾
¾Ho
Ho¹
¹t
t ®é
®éng:
ng:
+ Ti
+ Tiª
ªu ho
u ho¸
¸tinh b
tinh bé
ét v
t vµ
µ®−
®−êng.
êng.
+ XÐ r
+ XÐ r¸
¸ch m
ch mµ
µng m
ng mµ
µng tÕ b
ng tÕ bµ
µo th
o thù
ùc
c
v
vË
Ët.
t.
+ TÝch lu
+ TÝch luü
üpolysaccarit.
polysaccarit.
+ B
+ B
o t
o tå
ån m
n m¹
¹ch n
ch nè
èi
i ®«
®«i c
i cñ
ña c
a c¸
¸c
c
axit bÐo kh
axit bÐo kh«
«ng no.
ng no.
+ S
+ Sö
ödung protein c
dung protein cñ
ña VK
a VK
+ S
+ Sö
ödông vitamin tõ th
dông vitamin tõ thø
øc
c ¨
¨n hay
n hay
do vi khu
do vi khuÈ
Èn t
n t¹
¹o
o n
nª
ªn.
n.
20
20
NÊm (Fungi)
NÊm (Fungi)
¾
¾NÊm trong d
NÊm trong d¹
¹c
cá
áthu
thué
éc lo
c lo¹
¹i yÕm khÝ.
i yÕm khÝ.
¾
¾Cã kho
Cã kho
ng tr
ng trª
ªn 100 tÕ b
n 100 tÕ bµ
µo n
o nÇ
Çm/g chÊt
m/g chÊt
ch
chø
øa d
a d¹
¹c
cá
á.
.
¾
¾Nh
Nh÷
÷ng lo
ng loµ
µi nÊm
i nÊm ®−î
®−îc ph
c ph©
©n l
n lË
Ëp tõ d
p tõ d¹
¹c
cá
á
cõu g
cõu gå
åm:
m: Neocallimastix frontalis
Neocallimastix frontalis,
,
Piramonas communis v
Piramonas communis vμ
μSphaeromonas
Sphaeromonas
communis
communis.
.
¾
¾Ho
Hoạ
ạt đ
t độ
ộng:
ng:
NÊm l
NÊm lµ
µvi sinh v
vi sinh vË
Ët
t ®Ç
®Çu ti
u tiª
ªn x
n x©
©m nh
m nhË
Ëp v
p vµ
µ
ti
tiª
ªu ho
u ho¸
¸th
thµ
µnh ph
nh phÇ
Çn cÊu tr
n cÊu tró
óc th
c thù
ùc v
c vË
Ët b
t b¾
¾t
t
®Ç
®Çu tõ b
u tõ bª
ªn trong:
n trong:
-
-M
Mä
äc ch
c chå
åi ph
i ph¸
¸v
vì
ìcÊu tr
cÊu tró
óc th
c thµ
µnh tÕ b
nh tÕ bµ
µo
o
th
thù
ùc v
c vË
Ët
t
-
-TiÕt men ti
TiÕt men tiª
ªu ho
u ho¸
¸x
x¬
¬
<
21
21
• Dinh dưỡng (năng lượng, N, khoáng,…)
•Nhiệt độ (39,5 °C)
•Yếm khí
• Độ ẩm (80 – 85%)
•pH
6 – 7
Vi sinh vật đòi hỏi cân bằng dinh dưỡng
tốt nhất cũng như các điều kiện nhất định
về môi trường cho chính nó:
Nếu thiếu các yếu tốtrên ⇒xẩy ra “rối loạn vi sinh vật” => rối loạn
tiêu hoá hoặc chuyển hoá và/hoặc vi sinh vật gây bệnh
Môi trường dạcỏcần cho VSV
<22
22
Dinh d
Dinh dư
ưỡ
ỡng c
ng cầ
ần cho t
n cho tæ
æng h
ng hî
îp
p
VSV d
VSV d¹
¹c
cá
á
¾
¾Vi khu
Vi khuÈ
Èn d
n d¹
¹c
cá
ácã th
cã thÓ
Ós
sö
ö
dung amoniac
dung amoniac ®Ó
®Ó t
tæ
æng h
ng hî
îp
p
protein
protein
¾
¾Amoniac trong d
Amoniac trong d¹
¹c
cá
á®−î
®−îc
c
hÊp thu rÊt nhanh
hÊp thu rÊt nhanh
¾
¾Amoniac c
Amoniac cÇ
Çn cã
n cã ë
ëm
mø
øc t
c tè
èi
i
thÝch c
thÝch cï
ïng v
ng ví
íi gluxit
i gluxit ®−î
®−îc
c
ph
ph©
©n gi
n gi
i (
i (®Ó
®Ó cung cÊp
cung cÊp ®å
®ång
ng
thêi N v
thêi N vµ
µn
n¨
¨ng l
ng l−î
−îng
ng)
)
¾
¾VSV d
VSV d¹
¹c
cá
ácã nhu c
cã nhu cÇ
Çu vÒ
u vÒ
kho
kho¸
¸ng (S, P)
ng (S, P)
¾
¾VSV d
VSV d¹
¹c
cá
ác
cÇ
Çn m
n mé
ét s
t sè
èaxit
axit
amin (m
amin (m¹
¹ch nh
ch nh¸
¸nh) nh
nh) nh−
−l
lµ
µ
nh
nh÷
÷ng yÕu t
ng yÕu tè
èsinh tr
sinh tr−ë
−ëng c
ng cÇ
Çn
n
thiÕt.
thiÕt.
N
Gluxit & Lipit
N¨ng l−îng
Vi sinh vËt
d¹ cá
NPN Protein
Protein
Kho¸ng
Kho¸ng
back
23
23
Cung cấp gluxít có thểlên men và
protéin dễphân giải cần phải:
⇒Đủ cho tổng hợp và hoạt động của VSV – để động vật nhai lại thu được
nhiều năng lượng và protéin.
⇒Cân bằng – theo quy luật chung vềyếu tốhạn chế–mức năng lượng
hoặc protéin thiếu sẽquyết định hiệu quảsửdụng và phần cung cấp lãng
phí.
⇒Đồng thời– các vi khuẩn cần đồng thời năng lượng và N vì chúng không
có khả năng dựtrữ.
⇒Liên tục–hoạt động vi khuẩn ởmức cao, đều đặn và thường xuyên – rất
hiệu quả. Phân bốthức ăn dần dần theo từng bữa nhỏ.
24
24
Ph
Phố
ối h
i hợ
ợp c
p cá
ác lo
c loạ
ại th
i thứ
ức ăn đ
c ăn để
ểcung cÊp
cung cÊp
®å
®ång thêi N v
ng thêi N vμ
μn
n¨
¨ng l
ng l−î
−îng cho VSV d
ng cho VSV d¹
¹c
cá
á
@@
Thức ăn giàu N Thức ăn giàu gluxit
Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuôi- Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam
https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/
21
25
25
nh h
nh h−ë
−ëng c
ng cñ
ña pH d
a pH d¹
¹c
cá
á®
®Õn ho
Õn ho¹
¹t
t
l
lù
ùc c
c cñ
ña c
a c¸
¸c nhãm VSV
c nhãm VSV
Ho¹t lùc
VSV
VSV
ph©n gi¶i x¬
VSV ph©n
gi¶i tinh bét
5 6 7 pH
26
26
Thay
Thay ®æ
®æi pH d
i pH d¹
¹c
cá
áphô thu
phô thué
éc v
c vμ
μo t
o tÇ
Çn suÊt
n suÊt
cung cÊp th
cung cÊp thø
øc
c ¨
¨n tinh
n tinh
pH
6
Cho ¨n nhiÒu lÇn/ngµy
Cho ¨n 2 lÇn/ngµy
back
27
27
Ho
Hoạ
ạt đ
t độ
ộng c
ng củ
ủa VSV d
a VSV dạ
ạc
cỏ
ỏ
CHC tiªu ho¸
VSV ChÊt trung gian
Sinh khèi
VSV
(Axetat, Propionat
Butyrat)
ATP
ATP
§−êng ph©n
CO2
Methane
NH3
S2-
Lªn men Tæng hîp
ABBH
Duy tr×
Glucoza
ADP
NH3
Na, K, P, etc
S-
(A) (B)
<28
28
Mªtan
Thøc ¨n
Gluxit Protein
(N) Kho¸ng:
S, P, Co, Cu, ...
C¸c chÊt lªn
men trung gian Tæng hîp
VSV
TÕ bµo VSV
Axit bÐo bay h¬i:
acetic, propionic & butyric
ATP
NhiÖt
NhiÖt
Amoniac
HÊp thu
qua v¸ch d¹ cá
Tiªu ho¸
trong ruét
Lipit
Ho
Hoạ
ạt đ
t độ
ộng c
ng củ
ủa VSV d
a VSV dạ
ạc
cỏ
ỏ
29
29
Vai tr
Vai trß
ßc
cñ
ña vi sinh v
a vi sinh vË
Ët d
t d¹
¹c
cá
á®è
®èi
i
v
ví
íi v
i vË
Ët ch
t chñ
ñ
1. Cung cÊp n
1. Cung cÊp n¨
¨ng l
ng l−î
−îng
ng
C
C¸
¸c axit bÐo bay h
c axit bÐo bay h¬
¬i (
i (axetic, propionic, butiric v
axetic, propionic, butiric vµ
µm
mé
ét
t
l
l−î
−îng nh
ng nhá
áizobytyric, valeric, izovaleric) cung cÊp
izobytyric, valeric, izovaleric) cung cÊp
kho
kho
ng 70
ng 70-
-80% t
80% tæ
æng s
ng sè
ènhu c
nhu cÇ
Çu n
u n¨
¨ng l
ng l−î
−îng.
ng.
2. Cung cÊp protein
2. Cung cÊp protein
C
C¸
¸c h
c hî
îp chÊt ch
p chÊt chø
øa nit
a nit¬
¬(k
(kÓ
Óc
c
NPN)
NPN) ®−î
®−îc VSV s
c VSV sö
ö
dông
dông ®Ó
®Ó t
tæ
æng h
ng hî
îp n
p nª
ªn sinh kh
n sinh khè
èi protein cã chÊt l
i protein cã chÊt l−î
−îng
ng
cao v
cao vµ
µ®−î
®−îc ti
c tiª
ªu ho
u ho¸
¸hÊp thu
hÊp thu ë
ëru
rué
ét non.
t non.
3. Chuy
3. ChuyÓ
Ón ho
n ho¸
¸lipit
lipit
-
-Ph
Ph©
©n gi
n gi
i triaxylglycerol v
i triaxylglycerol vµ
µgalactolipit c
galactolipit cñ
ña th
a thø
øc
c ¨
¨n
n
-
-No ho
No ho¸
¸v
vµ
µ®å
®ång ph
ng ph©
©n ho
n ho¸
¸c
c¸
¸c axit bÐo kh
c axit bÐo kh«
«ng no.
ng no.
-
-T
Tæ
æng h
ng hî
îp lipit cã ch
p lipit cã chø
øa c
a c¸
¸c axit bÐo l
c axit bÐo l¹
¹.
.
4. Cung cÊp vitamin:
4. Cung cÊp vitamin: nhãm B v
nhãm B vµ
µK
K
5. Gi
5. Gi
i
i ®é
®éc
c
<< 30
30
Đ
ĐẶ
ẶC TH
C THÙ
ÙC
CÁ
ÁC QU
C QUÁ
ÁTRÌNH TIÊU
TRÌNH TIÊU
HO
HOÁ
ÁV
VÀ
À TRAO Đ
TRAO ĐỔ
ỔI CH
I CHẤ
ẤT
T
¾
¾S
Sự
ựnhai l
nhai lạ
ại
i
¾
¾ Đ
Độ
ộng th
ng thá
ái phân gi
i phân giả
ải th
i thứ
ức ăn trong d
c ăn trong dạ
ạc
cỏ
ỏ
¾
¾Tiêu ho
Tiêu hoá
ágluxit
gluxit
¾
¾Tiêu ho
Tiêu hoá
áprotein
protein
¾
¾Tiêu ho
Tiêu hoá
álipit
lipit
¾
¾Chuy
Chuyể
ển ho
n hoá
ác
cá
ác ch
c chấ
ất dinh dư
t dinh dưỡ
ỡng
ng
<<
Lớp Học Phần VNUA - Khoa Chăn nuôi- Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam
https://sites.google.com/site/lophocphanvnuak60/
22