Bồi dưỡng năng lực lãnh đạo cho học sinh THPT qua dự án Lắp đặt mạch điện cho ngôi nhà (Vật lý 11)

600

BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC LÃNH ĐẠO CHO

HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÔNG QUA DỰ ÁN

"LẮP ĐẶT MẠCH ĐIỆN CHO NGÔI NHÀ" (VẬT LÍ 11)

Trần Quang Hiếu, Nguyễn Thị Thu Hà*, Nguyễn Quang Linh

Trường Đại học Sư Phạm, Đại học Thái Nguyên

TÓM TẮT

Nghiên cứu này nhằm đánh giá hiệu quả của phương pháp dạy học dự án

trong việc bồi dưỡng năng lực lãnh đạo cho học sinh trung học phổ thông thông

qua dự án "Lắp đặt mạch điện cho ngôi nhà". Nghiên cứu được thực hiện tại

Trường THPT Thái Nguyên, với sự tham gia của 40 học sinh lớp 11A5. Trong

đó, lớp học được chia thành 6 nhóm, các nhóm trưởng được chọn ngẫu nhiên

hoặc tự bầu chọn bởi các thành viên. Các hành vi lãnh đạo của nhóm trưởng được

quan sát và đánh giá dựa trên các chỉ số hành vi lãnh đạo cụ thể. Kết quả nghiên

cứu cho thấy dạy học dự án không chỉ nâng cao kiến thức chuyên môn mà còn

phát triển các năng lực thành tố của năng lực lãnh đạo như tư duy chiến lược,

giao tiếp, quản lý, giải quyết vấn đề và đạo đức xã hội. Nghiên cứu khẳng định

tính hiệu quả của phương pháp dạy học dự án trong việc phát triển năng lực lãnh

đạo cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và chuẩn bị cho học

sinh những kỹ năng cần thiết cho thị trường lao động hiện đại.

Từ khóa: năng lực lãnh đạo; dạy học dự án; học sinh trung học phổ

thông; kỹ năng mềm; giáo dục phổ thông

1. Giới thiệu

Trong bối cảnh giáo dục ngày nay, mục tiêu trang bị cho học sinh (HS)

những kỹ năng và năng lực cần thiết để trở thành những nhà lãnh đạo hiệu quả

trong tương lai là cần thiết, không chỉ nhằm mục tiêu phát triển cá nhân mà còn

hướng đến việc tạo lập nên những công dân toàn cầu có khả năng đóng góp tích

cực cho xã hội. Các trường Trung học phổ thông (THPT) đóng vai trò thiết yếu

trong việc hình thành và phát triển các kỹ năng này, tạo điều kiện cho HS phát

huy tối đa tiềm năng lãnh đạo của bản thân.

Các nghiên cứu liên quan chủ yếu tập trung vào việc phát triển năng lực

lãnh đạo trong môi trường tổ chức nhà nước hoặc doanh nghiệp. Nguyễn Thị Hải

Ly (2024)

đã nghiên cứu về tác động của năng lực lãnh đạo đến sự thành công

của chuyển đổi số tại doanh nghiệp. Nghiên cứu chỉ ra rằng lãnh đạo có tầm nhìn

Ly, N. T. H. (2024). The influence of leadership competency on the success of corporate digital

transformation. HaUI Journal of Science and Technology, 60(2), p. 120.

601

rõ ràng và mạnh mẽ về việc triển khai chuyển đổi số, và họ đưa ra chiến lược kế

hoạch và quyết định thực hiện cụ thể, thì doanh nghiệp sẽ có nhiều cơ hội để

thành công trong việc chuyển đổi số. Một hướng khác cũng được nghiên cứu là

năng lực lãnh đạo đối với sinh viên (Lebrón và cs., 2017

; Quang, 2021

) nhắc

đến khả năng lãnh đạo của sinh viên và năng lực lãnh đạo liên quan đến nghề

nghiệp. Mở rộng hướng nghiên cứu này, Nguyễn Thị Hồng (2021)

đã đề ra giải

pháp nâng cao hiệu quả sinh hoạt câu lạc bộ sinh viên trong đó nhấn mạnh sự

cần thiết phải bồi dưỡng năng lực lãnh đạo cho Ban chủ nhiệm câu lạc bộ. Như

vậy, có thể nhận thấy các nghiên cứu đều khẳng định sự cần thiết của năng lực

lãnh đạo của các công dân trong xã hội tương lai, có thể là môi trường doanh

nghiệp, hành chính sự nghiệp hay với vai trò các tổ chức của sinh viên.

Trong các trường trung học hiện nay, các hoạt động học sử dụng hình thức

hoạt động nhóm ngày các phổ biến. Học sinh được tham gia các hoạt động nhóm

để giải quyết một vấn đề cụ thể được đặt ra trong thực tế hoặc được giáo viên

giao dưới dạng bài tập. Đây là cơ hội tốt để bồi dưỡng năng lực lãnh đạo cho học

sinh. Nguyễn Quang Linh và Cao Tiến Khoa (2024) đã tiếp cận vấn đề thông qua

việc đề xuất khung năng lực lãnh đạo mới và sáng tạo dành cho HS khối THPT

gồm 7 năng lực thành phần, mỗi năng lực thành phần có 3 chỉ số hành vi. Khung

hướng tới mục tiêu trang bị cho HS những kỹ năng và năng lực cần thiết để trở

thành những nhà lãnh đạo hiệu quả trong tương lai. Tuy nhiên, có ít nghiên cứu

về việc bồi dưỡng năng lực lãnh đạo của học sinh khối THPT qua một hoạt động

học cụ thể. Điều này đặt ra một khoảng trống nghiên cứu cần được bổ sung, nhấn

mạnh tầm quan trọng của việc nghiên cứu và đề xuất các hoạt động học phù hợp

giúp đánh giá và bồi dưỡng năng lực lãnh đạo cho học sinh THPT giúp họ phát

triển toàn diện và sẵn sàng đối mặt với thách thức trong tương lai.

Dạy học dự án hay dạy học dựa trên dự án (Project-based Learning) được

đề cập trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 là một phương pháp giáo

dục tích cực. Theo Cocco (2006)

, dạy học dự án dựa trên ba nguyên tắc: học tập

theo ngữ cảnh, HS tham gia tích cực, đạt được mục tiêu học tập thông qua tương

tác và chia sẻ kiến thức. Dạy học dựa trên dự án có những ưu điểm phù hợp với

Lebrón, M. J., Stanley, C. L., Kim, A. J., & Thomas, K. H. (2017). The empowering role of profession‐

based student organizations in developing student leadership capacity. New directions for student

leadership, 2017(155), pp. 83-94.

Quang, D. M. (2021). Factors Affecting the "Community Leadership Capacity" of Vietnam National

University, Ho Chi Minh City Students. Journal of Education, pp. 47-51.

Hong, N. T. (2021). Some solutions to improve the performance of student clubs at Hanoi metropolitan

university. Scientific journal of Hanoi metropolitan university, 51, p. 85.

Cocco, S. (2006). Student leadership development: The contribution of project-based learning.

Unpublished Master’s thesis. Royal Roads University, Victoria, BC.

602

việc phát triển năng lực lãnh đạo của học sinh. Trước hết, dạy học dự án cung

cấp các cơ hội để thực hành khả năng lãnh đạo cho học sinh trong các hoàn cảnh

thực tế. Điều này là cần thiết do sự năng động và tính chất tình huống của lãnh

đạo

. Trong dạy học dự án, HS làm việc theo nhóm, chủ động lập kế hoạch giải

quyết vấn đề thực tiễn thông qua cộng tác. Các hoạt động trong nhóm như thu

thập thông tin, tổng hợp, phân tích, rút ra kiến thức cần các kĩ năng như hợp tác,

giao tiếp, thuyết trình, đánh giá, phản biện (Bell, 2010

; Larmer & Mergendoller,

2010

). Khi dạy học dự án, sẽ giúp trang bị cho học sinh những kỹ năng cần thiết

cho thị trường việc làm hiện nay: giao tiếp, hợp tác, sáng tạo và tư duy phản

biện

. Để thực hiện được điều đó, các dự án thường được thiết kế để mang lại cơ

hội làm việc độc lập và hợp tác, cũng như mang lại nhiều cơ hội phản hồi

. HS

có thể dành thời gian làm việc một mình, chẳng hạn như khi thu thập nghiên cứu

và hợp tác với bạn bè vào những thời điểm khác trong quá trình. Nghiên cứu này

tập trung vào việc tìm hiểu xem có thể thông qua dạy học dự án để bồi dưỡng

năng lực lãnh đạo cho HS hay không, cụ thể với chủ đề "Lắp đặt đường điện cho

ngôi nhà".

Sau khi thiết kế kế hoạch tổ chức dự án, chúng tôi cũng thiết kế bảng quan

sát các chỉ số hành vi trong năng lực lãnh đạo của HS và tiến hành dạy thực

nghiệm. Lớp học gồm 40 HS, được chia làm 6 nhóm. Trong đó 3 nhóm các nhóm

trưởng, được chọn ngẫu nhiên, 3 nhóm còn lại việc chọn nhóm trưởng do các

thành viên tự bầu. Năng lực lãnh đạo của nhóm trưởng sẽ được biểu hiện qua các

hành vi khi đưa ra các mục tiêu, kế hoạch, đánh giá vấn đề, khả năng giao tiếp,

quản lý và phân quyền. Kết quả từ nghiên cứu cho thấy, thông qua dạy học dự

án, HS đã bộc lộ rõ năng lực lãnh đạo.

Các phần tiếp theo sẽ trình bày chi tiết về phương pháp nghiên cứu, kết

quả thu được, và các bàn luận liên quan, cung cấp một cái nhìn toàn diện về đề

tài nghiên cứu này.

Smylie, M. A., & Eckert, J. (2018). Beyond superheroes and advocacy: The pathway of teacher

leadership development. Educational management administration & leadership, 46(4), pp. 556-577.

Bell, S. (2010). Project-based learning for the 21st century: Skills for the future. The clearing house,

83(2), pp. 39-43.

Larmer, J., & Mergendoller, J. R. (2010). Seven essentials for project-based learning. Educational

leadership, 68(1), pp. 34-37.

Almazroui, K. M. (2023). Project-based learning for 21st-century skills: An overview and case study

of moral education in the UAE. The Social Studies, 114(3), pp. 125-136.

Helle, L., Tynjälä, P., & Olkinuora, E. (2006). Project-Based Learning in Post-Secondary Education –

Theory, Practice and Rubber Sling Shots. Higher Education, 51(2), pp. 287-314.

603

2. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu này được thiết kế nhằm đánh giá việc bồi dưỡng năng lực

lãnh đạo của HS thông qua dạy học dự án "Lắp đặt đường điện cho ngôi nhà"

trong dạy học. Nghiên cứu được tiến hành thực nghiệm tại lớp 11A5 trường

THPT Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên vào ngày 22/04/2024. Lớp học gồm 40

học sinh, được chia thành 6 nhóm, mỗi nhóm từ 6 đến 7 học sinh. Trong đó, 3

nhóm có các nhóm trưởng, được chọn ngẫu nhiên, 3 nhóm còn lại việc chọn

nhóm trưởng do các thành viên tự bầu. Các cộng tác viên sẽ quan sát các biểu

hiện hành vi của 6 nhóm trưởng để đánh giá năng lực lãnh đạo của các HS này.

Quá trình thu thập, xử lí dữ liệu được thực hiện thông qua hai bước chính. Đầu

tiên, chúng tôi quan sát và ghi nhận hành vi của các nhóm trưởng thông qua một

bảng quan sát đã được chuẩn bị từ trước (Bảng 1), trong đó tập trung vào các

hành vi lãnh đạo được đề xuất bởi Nguyễn Quang Linh và Cao Tiến Khoa

(2024)

. Sau đó, dữ liệu thu thập từ bảng quan sát được xử lí thông qua phần

mềm Excel. Qua cách tiếp cận này, nghiên cứu hi vọng sẽ cung cấp cái nhìn đầy

đủ về tác động của dạy học dự án đến năng lực lãnh đạo và góp phần vào việc

đưa ra các chiến lược giáo dục hiệu quả để áp dụng rộng rãi trong các trường phổ

thông tại Việt Nam trong thời gian tới.

3. Kết quả và thảo luận

3.1. Thiết kế dự án

Dự án "Lắp đặt đường điện cho ngôi nhà" có nhiệm vụ chính là giúp học

sinh nắm vững kiến thức về điện học và phát triển kỹ năng lãnh đạo thông qua

việc thiết kế và lắp đặt một mô hình ngôi nhà. Mục tiêu chính của dự án bao

gồm: Giúp học sinh hiểu rõ hơn về các nguyên lý điện học, cách lắp đặt mạch

điện, và an toàn điện; Bồi dưỡng các kỹ năng quan trọng như làm việc nhóm,

quản lý thời gian, giao tiếp, và đặc biệt là năng lực lãnh đạo.

Dự án được thực hiện trong 2 tiết học, tương đương với 90 phút. Trong

thời gian này, các học sinh sẽ tham gia vào các hoạt động chính như: (1) Lập kế

hoạch: Các nhóm học sinh sẽ thảo luận và lên kế hoạch chi tiết cho việc thiết kế

và lắp đặt mạch điện trong mô hình ngôi nhà. Điều này bao gồm việc phân công

nhiệm vụ, xác định các bước thực hiện, và dự kiến các nguồn lực cần thiết; (2)

Thiết kế và lắp đặt: Học sinh sẽ tiến hành thiết kế, lắp đặt mô hình ngôi nhà,

mạch điện cho mô hình ngôi nhà theo kế hoạch đã đề ra. Mỗi nhóm sẽ sử dụng

8 quả pin loại 1.5V để cung cấp năng lượng cho các bóng đèn led 3V trong mô

Linh, N. Q., & Khoa, C. T. (2024), Proposal for a leadership competency framework for high school

students, TNU Journal of Science and Technology, pp. 368-374.

604

hình ngôi nhà gồm ít nhất 3 phòng và (3) Thuyết trình và đánh giá: Mỗi nhóm sẽ

thuyết trình về quá trình thực hiện dự án của mình, chia sẻ những khó khăn gặp

phải và cách giải quyết, cũng như những bài học kinh nghiệm. Các nhóm sẽ được

đánh giá dựa trên tính thẩm mỹ của mô hình, sự hoạt động ổn định của mạch

điện, và sự phối hợp giữa các thành viên. Những kết quả thu được từ dự án này

sẽ được phân tích sâu hơn trong các phần tiếp theo của bài báo, nhằm đưa ra

những kết luận chính xác về hiệu quả của dạy học dự án trong việc bồi dưỡng

năng lực lãnh đạo cho học sinh.

3.2. Phiếu đánh giá năng lực khoa học ở học sinh

Dựa trên bảng các năng lực thành tố của năng lực lãnh đạo của học sinh

THPT từ nghiên cứu của Nguyễn Quang Linh và Cao Tiến Khoa (2024), Bảng 1

là sự cụ thể hóa các chỉ số hành vi của từng năng lực thành tố ứng trong dự án

“Lắp đặt mạch điện cho ngôi nhà” - Vật lí 11. Mỗi chỉ số hành vi được đánh giá

cao nhất là 10 điểm, dựa trên mức độ hoàn thành mỗi chỉ số hành vi. Có 6 HS

được quan sát, được đánh số từ HS1 tới HS6.

Bảng 1. Mô tả chi tiết chỉ số hành vi của từng năng lực thành tố trong năng lực

lãnh đạo của học sinh khi thực hiện dự án “Lắp đặt mạch điện cho ngôi nhà”

Năng lực

thành tố

Chỉ số hành vi

Kí

hiệu

Mô tả chi tiết

Tư duy

chiến lược

(TT1)

Đặt mục tiêu cá

nhân và nhóm rõ

ràng và thực tế

TD1

Xác định mục tiêu cụ thể cho dự án

“Lắp đặt mạch điện cho ngôi

nhà”, đặt ra các mục tiêu ngắn hạn

và dài hạn, phân tích khả năng đạt

được mục tiêu dựa trên nguồn lực

hiện có.

Lập kế hoạch và ưu

tiên công việc để

đạt được mục tiêu

TD2

Tạo kế hoạch chi tiết cho các bước

cần thực hiện, xác định công việc

ưu tiên theo mức độ quan trọng,

điều chỉnh kế hoạch khi cần thiết.

Đánh giá và điều

chỉnh kế hoạch dựa

trên tình hình thực

tế

TD3

Theo dõi tiến độ kế hoạch, đánh

giá tình hình thực tế và điều chỉnh

cần thiết, xác định các vấn đề phát

sinh và tìm giải pháp khắc phục.

Khả năng

giao tiếp

Truyền đạt ý tưởng

một cách rõ ràng

và súc tích, cả bằng

GT1

Trình bày rõ ràng và mạch lạc ý

tưởng và kế hoạch, sử dụng ngôn

ngữ chính xác và dễ hiểu, thuyết

Bồi dưỡng năng lực lãnh đạo cho học sinh trung học phổ thông thông qua dự án “Lắp đặt mạch điện cho ngôi nhà” (Vật lý 11)

Bài viết nhằm nghiên cứu đánh giá hiệu quả dạy học dự án "Lắp đặt mạch điện" cho học sinh trung học phổ thông, phát triển năng lực lãnh đạo: tư duy, giao tiếp, quản lý, giải quyết vấn đề.

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi