Câu 1: Quan h gi a quan h s n xu t phù h p v i trình đ phát tri n c a l c l ngệ ữ ệ ả ấ ợ ớ ộ ể ủ ự ượ
s n xu t và s v n d ng qui lu t này vào Vi t Nam.ả ấ ự ậ ụ ậ ệ
Câu 2: T i sao nói s phát tri n c a các hình thái kinh t xã h i là m t quá trình l ch sạ ự ể ủ ế ộ ộ ị ử
t nhiên. Liên h v i con đ ng đi lên CNXH n c ta hi n nayự ệ ớ ườ ở ướ ệ
Câu 3:Quan đi m Macxit v b n ch t c a con ng i. V n đ phát huy nhân t conể ề ả ấ ủ ườ ấ ề ố
ng i n c ta hi n nayườ ở ướ ệ
Câu 1: N i dung quy lu t v s phù h p c a quan h s n xu t v i tính ch t vàộ ậ ề ự ợ ủ ệ ả ấ ớ ấ
trình đ c a l c l ng s n xu t. S v n d ng quy lu t này n c taộ ủ ự ượ ả ấ ự ậ ụ ậ ở ướ .
I- Ph ng th c s n xu t là s th ng nh t gi a l c l ng s nươ ứ ả ấ ự ố ấ ữ ự ượ ả xu t và quan h s n xu tấ ệ ả ấ
1. L c l ng s n xu tự ượ ả ấ
L c l ng s n xu t bi u hi n m i quan h gi a con ng i v i t nhiên, th hi nự ượ ả ấ ể ệ ố ệ ữ ườ ớ ự ể ệ
trình đ chinh ph c t nhiên c a con ng i. Đó là k t qu c a năng l c th c ti n c a conộ ụ ự ủ ườ ế ả ủ ự ự ễ ủ
ng i trong quá trình tác đ ng vào t nhiên t o ra c a c i v t ch t b o đ m cho s t nườ ộ ự ạ ủ ả ậ ấ ả ả ự ồ
t i và phát tri n c a loài ng i. L c l ng s n xu t bao g m t li u s n xu t (t li u laoạ ể ủ ườ ự ượ ả ấ ồ ư ệ ả ấ ư ệ
đ ng và đ i t ng lao đ ng) và ng i lao đ ng v i kinh nghi m s n xu t và thói quen laoộ ố ượ ộ ườ ộ ớ ệ ả ấ
đ ng. Các y u t c a l c l ng s n xu t có quan h v i nhau. S phát tri n c a l cộ ế ố ủ ự ượ ả ấ ệ ớ ự ể ủ ự
l ng s n xu t là s phát tri n c a t li u lao đ ng thích ng v i b n thân ng i laoượ ả ấ ự ể ủ ư ệ ộ ứ ớ ả ườ
đ ng, v i trình đ văn hoá, khoa h c, k thu t c a h . Năng su t lao đ ng là th c đoộ ớ ộ ọ ỹ ậ ủ ọ ấ ộ ướ
trình đ phát tri n c a l c l ng s n xu t. Đ ng th i, xét đ n cùng, đó là nhân t quanộ ể ủ ự ượ ả ấ ồ ờ ế ố
tr ng nh t cho s th ng l i c a m t tr t t xã h i m i. Ngày nay, khoa h c tr thành l cọ ấ ự ắ ợ ủ ộ ậ ự ộ ớ ọ ở ự
l ng s n xu t tr c ti p. Nh ng thành t u c a khoa h c đ c v n d ng nhanh chóng vàượ ả ấ ự ế ữ ự ủ ọ ượ ậ ụ
r ng rãi vào s n xu t, có tác d ng thúc đ y m nh m s n xu t phát tri n; nh ng t li uộ ả ấ ụ ẩ ạ ẽ ả ấ ể ữ ư ệ
s n xu t, nh ng ti n b c a công ngh và ph ng pháp s n xu t là k t qu v t ch t c aả ấ ữ ế ộ ủ ệ ươ ả ấ ế ả ậ ấ ủ
nh n th c khoa h c. Th i đ i ngày nay tri th c khoa h c tr thành m t b ph n c n thi tậ ứ ọ ờ ạ ứ ọ ở ộ ộ ậ ầ ế
c a kinh nghi m và tri th c c a ng i s n xu t v.v. và đ c phát tri n m nh m . Đó làủ ệ ứ ủ ườ ả ấ ượ ể ạ ẽ
l c l ng s n xu t to l n thúc đ y quá trình phát tri n ti n b xã h i trên th gi i.ự ượ ả ấ ớ ẩ ể ế ộ ộ ế ớ
2. Quan h s n xu tệ ả ấ
Quan h gi a ng i và ng i trong quá trình s n xu t đ c g i là quan h s n xu t.ệ ữ ườ ườ ả ấ ượ ọ ệ ả ấ
Cũng nh l c l ng s n xu t, quan h s n xu t thu c lĩnh v c đ i s ng v t ch t c a xãư ự ượ ả ấ ệ ả ấ ộ ự ờ ố ậ ấ ủ
h i. Tính v t ch c a quan h s n xu t th hi n ch chúng t n t i khách quan đ c l pộ ậ ấ ủ ệ ả ấ ể ệ ở ỗ ồ ạ ộ ậ
v i ý th c con ng i. Quan h s n xu t bao g m: quan h s h u v t li u s n xu t;ớ ứ ườ ệ ả ấ ồ ệ ở ữ ề ư ệ ả ấ
quan h v t ch c qu n lý trong s n xu t; quan h phânệ ề ổ ứ ả ả ấ ệ
ph i s n ph m. Ba m t trên có quan h h u c v i nhau, trong đó quan h s h u vố ả ẩ ặ ệ ữ ơ ớ ệ ở ữ ề
t li u s n xu t gi vai trò quy t đ nh. B n ch t c a b t c ki u quan h s n xu t nàoư ệ ả ấ ữ ế ị ả ấ ủ ấ ứ ể ệ ả ấ
tr c h t do quan h chi m h u t li u s n xu t quy t đ nh.ướ ế ệ ế ữ ư ệ ả ấ ế ị
II. Quy lu t v s phù h p c a quan h s n xu t v i tính ch t và trình đ c a l c l ngậ ề ự ợ ủ ệ ả ấ ớ ấ ộ ủ ự ượ
s n xu tả ấ
1. Quan h s n xu t đ c hình thành, bi n đ i, phát tri n d i nh h ng quy t đ nhệ ả ấ ượ ế ổ ể ướ ả ưở ế ị
c a l c l ng s n xu t.ủ ự ượ ả ấ
- L c l ng s n xu t là y u t đ ng nh t và cách m ng nh t, là n i dung c a ph ngự ượ ả ấ ế ố ộ ấ ạ ấ ộ ủ ươ
th c s n xu t, còn quan h s n xu t là y u t t ng đ i n đ nh, là hình th c xã h i c aứ ả ấ ệ ả ấ ế ố ươ ố ổ ị ứ ộ ủ
ph ng th c s n xu t. Trong m i quan h gi a n i dung và hình th c thì n i dung quy tươ ứ ả ấ ố ệ ữ ộ ứ ộ ế
đ nh hình th c.ị ứ
- L c l ng s n xu t phát tri n thì quan h s n xu t bi n đ i theo phù h p v i tínhự ượ ả ấ ể ệ ả ấ ế ổ ợ ớ
ch t và trình đ c a l c l ng s n xu t. S phù h p đó làm cho l c l ng s n xu t ti pấ ộ ủ ự ượ ả ấ ự ợ ự ượ ả ấ ế
t c phát tri n. Khi tính ch t và trình đ c a l c l ng s n xu t phát tri n đ n m c nào đóụ ể ấ ộ ủ ự ượ ả ấ ể ế ứ
s mâu thu n v i quan h s n xu t hi n có, đòi h i xoá b quan h s n xu t cũ đ hìnhẽ ẫ ớ ệ ả ấ ệ ỏ ỏ ệ ả ấ ể
thành quan h s n xu t m i phù h p v i l c l ng s n xu t đang phát tri n, làm ph ngệ ả ấ ớ ợ ớ ự ượ ả ấ ể ươ
th c s n xu t cũ m t đi, ph ng th c s n xu t m i xu t hi n...ứ ả ấ ấ ươ ứ ả ấ ớ ấ ệ
- S phát tri n c a l c l ng s n xu t t th p đ n cao qua các th i kỳ l ch s khácự ể ủ ự ượ ả ấ ừ ấ ế ờ ị ử
nhau đã quy t đ nh s thay th quan h s n xu t cũ b ng quan h s n xu t m i cao h n,ế ị ự ế ệ ả ấ ằ ệ ả ấ ớ ơ
đ a loài ng i tr i qua nhi u hình thái kinh t - xã h i khác nhau t th p lên cao, v iư ườ ả ề ế ộ ừ ấ ớ
nh ng ki u quan h s n xu t khác nhau.ữ ể ệ ả ấ
2. S tác đ ng tr l i c a quan h s n xu t v i l c l ng s n xu tự ộ ở ạ ủ ệ ả ấ ớ ự ượ ả ấ
- Quan h s n xu t phù h p v i tính ch t và trình đ c a l cl ng s n xu t s t o đ aệ ả ấ ợ ớ ấ ộ ủ ự ượ ả ấ ẽ ạ ị
bàn r ng l n cho s phát tri n c a l c l ng s n xu t, tr thành đ ng l c c b n thúcộ ớ ự ể ủ ự ượ ả ấ ở ộ ự ơ ả
đ y, t o đi u ki n cho l c l ng s n xu t phát tri n.ẩ ạ ề ệ ự ượ ả ấ ể
- Khi quan h s n xu t đã l i th i, l c h u không còn phù h p v i tính ch t và trình đệ ả ấ ỗ ờ ạ ậ ợ ớ ấ ộ
c a l c l ng s n xu t thì nó tr thành xi ng xích trói bu c, kìm hãm s phát tri n c aủ ự ượ ả ấ ở ề ộ ự ể ủ
l c l ng s n xu t.ự ượ ả ấ
- Quan h s n xu t, s dĩ có th tác đ ng (thúc đ y ho c kìm hãm) s phát tri n c aệ ả ấ ở ể ộ ẩ ặ ự ể ủ
l c l ng s n xu t, vì nó quy đ nh m c đích c a s n xu t; nh h ng đ n thái đ laoự ượ ả ấ ị ụ ủ ả ấ ả ưở ế ộ
đ ng c a qu ng đ i qu n chúng; kích thích ho c h n ch vi c c i ti n công c , vi c ápộ ủ ả ạ ầ ặ ạ ế ệ ả ế ụ ệ
d ng thành t u khoa h c - k thu t vào s n xu t, vi c h p tác vàụ ự ọ ỹ ậ ả ấ ệ ợ
phân công lao đ ng, v.v..ộ
- Trong xã h i có giai c p đ i kháng mâu thu n gi a l c l ng s n xu t và quan hộ ấ ố ẫ ữ ự ượ ả ấ ệ
s n xu t bi u hi n thành mâu thu n giai c p và ch thông qua đ u tranh giai c p m i gi iả ấ ể ệ ẫ ấ ỉ ấ ấ ớ ả
quy t đ c mâu thu n đó đ đ a xã h i ti n lên. Quy lu t v s phù h p c a quan hế ượ ẫ ể ư ộ ế ậ ề ự ợ ủ ệ
s n xu t v i tính ch t và trình đ c a l c l ng s n xu t bi u hi n s v n đ ng n i t iả ấ ớ ấ ộ ủ ự ượ ả ấ ể ệ ự ậ ộ ộ ạ
c a ph ng th c s n xu t và bi u hi n tính t t y u c a s thay th ph ng th c s nủ ươ ứ ả ấ ể ệ ấ ế ủ ự ế ươ ứ ả
xu t này b ng ph ng th c s n xu t khác cao h n. Quy lu t này là quy lu t ph bi n tácấ ằ ươ ứ ả ấ ơ ậ ậ ổ ế
đ ng trong m i xã h i, làm cho xã h i loài ng i phát tri n t th p đ n cao.ộ ọ ộ ộ ườ ể ừ ấ ế
3. S v n d ng quy lu t v s phù h p c a quan h s n xu t v i tính ch t và trình đự ậ ụ ậ ề ự ợ ủ ệ ả ấ ớ ấ ộ
c a l c l ng s n xu t n c ta.N c ta l a ch n con đ ng xã h i ch nghĩa b quaủ ự ượ ả ấ ở ướ ướ ự ọ ườ ộ ủ ỏ
ch đ t b n ch nghĩa t m t n c nông nghi p l c h u, do đó xây d ng ph ng th cế ộ ư ả ủ ừ ộ ướ ệ ạ ậ ự ươ ứ
s n xu t xã h i ch nghĩa là m t quá trình lâu dài vàđ y khó khăn, ph c t p. Kinh nghi mả ấ ộ ủ ộ ầ ứ ạ ệ
th c t ch rõ, l c l ng s nxu t b kìm hãm không ch trong tr ng h p quan h s nự ế ỉ ự ượ ả ấ ị ỉ ườ ợ ệ ả
xu t l c h u, mà c khi quan h s n xu t phát tri n không đ ng b và có nh ng y u t điấ ạ ậ ả ệ ả ấ ể ồ ộ ữ ế ố
quá xa so v i trình đ phát tri n c a l c l ng s n xu t. ớ ộ ể ủ ự ượ ả ấ Tình hình th c t c a n c taự ế ủ ướ
đòi h i ph i coi tr ng nh ng hình th c kinh t trung gian, quá đ t th p đ n cao, t quyỏ ả ọ ữ ứ ế ộ ừ ấ ế ừ
mô nh lên quy mô l n. Đ xây d ng ph ng th c s n xu t xã h i ch nghĩa, chúng taỏ ớ ể ự ươ ứ ả ấ ộ ủ
ch tr ng xây d ng m t n n kinh t hàng hoá nhi u thành ph n v i c ch th tr ng cóủ ươ ự ộ ề ế ề ầ ớ ơ ế ị ườ
s qu n lý c a nhà n c nh m phát huy m i ti m năng c a các thành ph n kinh t , phátự ả ủ ướ ằ ọ ề ủ ầ ế
tri n m nh m l c l ng s n xu t đ xây d ng c s kinh t c a ch nghĩa xã h i. T ngể ạ ẽ ự ượ ả ấ ể ự ơ ở ế ủ ủ ộ ừ
b c xã h i hoá xã h i ch nghĩa, quá trình đó đ c th c hi n không ph i b ng gò ép màướ ộ ộ ủ ượ ự ệ ả ằ
đ c th c hi n t ng b c thông qua s h n h p các hình th c s h u nh công ty cượ ự ệ ừ ướ ự ỗ ợ ứ ở ữ ư ổ
ph n, ch nghĩa t b n nhà n c, các hình th c h p tác xã v.v. đ d n d n hình thành cácầ ủ ư ả ướ ứ ợ ể ầ ầ
t p đoàn kinh doanh l n, trong đó các đ n v kinh t qu c doanh và t p th là nòng c t.ậ ớ ơ ị ế ố ậ ể ố
Chúng ta ch b qua nh ng gì c a xã h i cũ không còn phù h p v i xã h i m i thay th vàỉ ỏ ữ ủ ộ ợ ớ ộ ớ ế
không đem l i hi u qu kinh t - xã h i cao h n; chúng ta ch tr ng th c hi n sạ ệ ả ế ộ ơ ủ ươ ự ệ ự
chuy n hoá cái cũ thành cái m i theo đ nh h ng xã h i ch nghĩa.ể ớ ị ướ ộ ủ
Câu 2: T i sao nói s phát tri n c a các hình thái kinh t xã h i là m t quá trình l chạ ự ể ủ ế ộ ộ ị
s t nhiên. Liên h v i con đ ng đi lên CNXH n c ta hi n nayử ự ệ ớ ườ ở ướ ệ
Đ c ng:ề ươ
- Làm rõ khái ni m hình thái kinh t xã h i, phân tích đ nh nghĩa hình thái kinh t xã h iệ ế ộ ị ế ộ
(trong hình thái kinh t xã h i có 3 l c l ng c b n c u thành là: L c l ng s n xu t,ế ộ ự ượ ơ ả ấ ự ượ ả ấ
quan h s n xu t, ki n trúc th ng t ng. Ngoài ba y u t c b n còn có các m i quan hệ ả ấ ế ượ ầ ế ố ơ ả ố ệ
khác, ví d nh quan h giai c p, quan h gia đình)ụ ư ệ ấ ệ
- T i sao nói s phát tri n c a các hình thái kinh t xã h i là m t quá trình l ch s tạ ự ể ủ ế ộ ộ ị ử ự
nhiên.
+ S n xu t v t ch t là c s , n n t ng c a s v n đ ng và phát tri n c a xã h i.ả ấ ậ ấ ơ ở ề ả ủ ự ậ ộ ể ủ ộ
+ S v n đ ng c a các hình thái kinh t xã h i b chi ph i b i các quy lu t xã h iự ậ ộ ủ ế ộ ị ố ở ậ ộ
khách quan.
k h Làm rõ tính khách quan c a quy lu t xã h i là quy lu t ho t đ ng có m c đích c aủ ậ ộ ậ ạ ộ ụ ủ
con ng i nh ng t n t i và v n đ ng không ph thu c vào ý mu n c a con ng i.ườ ư ồ ạ ậ ộ ụ ộ ố ủ ườ
ờh Hai quy lu t c b n chi ph i: Quy lu t Quan h s n xu t phù h p v i trình đ phátậ ơ ả ố ậ ệ ả ấ ợ ớ ộ
tri n c a l c l ng s n xu t; Quy lu t v m i liên h bi n ch ng gi a c s h t ng vàể ủ ự ượ ả ấ ậ ề ố ệ ệ ứ ữ ơ ở ạ ầ
ki n trúc th ng t ng.ế ượ ầ
+ Quá trình l ch s t nhiên c a s v n đ ng và phát tri n c a các hình thái kinh t xãị ử ự ủ ự ậ ộ ể ủ ế
h i không ch di n ra theo con đ ng phát tri n tu n t mà còn bao hàm c s phát tri nộ ỉ ễ ườ ể ầ ự ả ự ể
rút ng n, b qua (l u ý quá trình phát tri n rút ng n b qua cũng là m t quá trình l ch s -ắ ỏ ư ể ắ ỏ ộ ị ử
t nhiên, nói cách khác nó tùy thu c vào s phát tri n cúa ho t đ ng s n xu t v t ch t c aự ộ ự ể ạ ộ ả ấ ậ ấ ủ
qu c gia và th gi i. Quá trình phát tri n này v n ph i phát tri n theo quy lu t khách quan.ố ế ớ ể ẫ ả ể ậ
Do đó rút ng n, b qua ph i có đi u ki n:ắ ỏ ả ề ệ
ệĐii u ki n khách quan v n có trong n c và trên th gi i.ềệ ố ướ ế ớ
ớớNN l c ch quan ).ỗự ủ
- Liên h v i con đ ng đi lên CNXH n c ta hi n nay.ệ ớ ườ ở ướ ệ
+ Quan đi m c a Đ ng ta v con đ ng đã l a ch n: Chúng ta đ i m i nh ng khôngể ủ ả ề ườ ự ọ ổ ớ ư
đ i m c tiêu, không đ i m i con đ ng.ổ ụ ổ ớ ườ
+ So v i quan đi m tr c đ i m i, quan đi m m i chú ý chúng ta làm rõ quan đi mớ ể ướ ổ ớ ể ớ ể
“b qua” sao cho đúng. Tr c đ i m i chúng ta quan ni m b qua giai đo n phát tri nỏ ướ ổ ớ ệ ỏ ạ ể
TBCN là sai l m. Theo t duy m i b qua là b qua ch đ chính tr TBCN, b qua quanầ ư ớ ỏ ỏ ế ộ ị ỏ
h SX TBCN v i t cách là QHSX th ng tr .ệ ớ ư ố ị
+ Phân tích nh ng đi u ki n khách quan và ch quan cho con đ ng đi lên CNXH ữ ề ệ ủ ườ ở
Vi t Nam.ệ
ệệYYu t c a th i đ i: Trình đ l c l ng s n xu t đã mang tính ch t qu c tếố ủ ờ ạ ộ ự ượ ả ấ ấ ố ế
ngày càng cao, toàn c u hóa là xu h ng t t y u.ầ ướ ấ ế
ếếYYu t ch quan: V i chính sách m c a c a Đ ng ta t o đi u ki n đ tranh thếố ủ ớ ở ử ủ ả ạ ề ệ ể ủ
đ c s n xu t hi n đ i.ượ ả ấ ệ ạ
ạạYYu t chính tr : Đ ng và Nhà n c.ếố ị ả ướ
+ K t lu n con đ ng c a Vi t Nam là đúng đ n.ế ậ ườ ủ ệ ắ
Tr l i:ả ờ
L ch s loài ng i đã tr i qua các hình thái kinh t xã h i nh hình thái kinh t - xã h iị ử ườ ả ế ộ ư ế ộ
nguyên th , hình thái kinh t - xã h i nô l , hình thái kinh t - xã h i phong ki n, hình tháiủ ế ộ ệ ế ộ ế
kinh t - xã h i t b n ch nghĩa và hi n nay đang b c vào xây d ng hình thái kinh t -ế ộ ư ả ủ ệ ướ ự ế
xã h i C ng s n ch nghĩa. M i hình thái kinh t - xã h i là m t “n c thang văn minhộ ộ ả ủ ỗ ế ộ ộ ấ
đ c quy đ nh b i trình đ phát tri n c a l c l ng s n xu t, quan h s n xu t và ki nượ ị ở ộ ể ủ ự ượ ả ấ ệ ả ấ ế
trúc th ng t ng”. Lý lu n hình thái kinh t - xã h i c a ch nghĩa duy v t l ch s đã chượ ầ ậ ế ộ ủ ủ ậ ị ử ỉ
ra quy lu t phát tri n t th p đ n cao c a các hình thái kinh t xã h i. Đ minh ch ng choậ ể ừ ấ ế ủ ế ộ ể ứ
lu n đi m này, tr c h t chúng ta tìm hi u v khái ni m hình thái kinh t xã h i cũng nhậ ể ướ ế ể ề ệ ế ộ ư
các y u t c u thành c a nó. ế ố ấ ủ
Hình thái kinh t - xã h i là m t ph m trù c a ch nghĩa duy v t l ch s dùng đ chế ộ ộ ạ ủ ủ ậ ị ử ể ỉ
m t xã h i c th ng v i m t n c thang phát tri n c th c a l ch s , v i m t quan hộ ộ ụ ể ứ ớ ộ ấ ể ụ ể ủ ị ử ớ ộ ệ
s n xu t đ c tr ng t n t i trên m t trình đ nh t đ nh c a l c l ng s n xu t và m tả ấ ặ ư ồ ạ ộ ộ ấ ị ủ ự ượ ả ấ ộ
ki n trúc th ng t ng đ c thi t l p trên nh ng quan h s n xu t đó.ế ượ ầ ượ ế ậ ữ ệ ả ấ
Hình thái kinh t - xã h i c u thành t ba y u t c b n: L c l ng s n xu t, quan hế ộ ấ ừ ế ố ơ ả ự ượ ả ấ ệ
s n xu t và ki n trúc th ng t ng. Ngoài ba y u t c b n trên còn có các y u t khôngả ấ ế ượ ầ ế ố ơ ả ế ố
c b n khác nh giai c p, dân t c và gia đình, chúng là nh ng y u t không c b n vì sơ ả ư ấ ộ ữ ế ố ơ ả ự
thay đ i c a nh ng y u t này ph thu c vào s thay đ i c a hình thái kinh t - xã h i.ổ ủ ữ ế ố ụ ộ ự ổ ủ ế ộ
L c l ng s n xu t là nh ng ph ng th c k t h p gi a ng i lao đ ng v i t li uự ượ ả ấ ữ ươ ứ ế ợ ữ ườ ộ ớ ư ệ
s n xu t và kinh nghi m lao đ ng. L c l ng s n xu t c u thành t ba y u t : ng i laoả ấ ệ ộ ự ượ ả ấ ấ ừ ế ố ườ
đ ng, t li u s n xu t và công c lao đ ng trong đó công c lao đ ng đóng vai trò quy tộ ư ệ ả ấ ụ ộ ụ ộ ế
đ nh. Nh ng y u t này tác đ ng l n nhau làm cho l c l ng s n xu t thành y u t đ ngị ữ ế ố ộ ẫ ự ượ ả ấ ế ố ộ
nh t. ấ
Quan h s n xu t là quan h gi a ng i v i ng i trong s n xu t v t ch t. Quan hệ ả ấ ệ ữ ườ ớ ườ ả ấ ậ ấ ệ
s n xu t c u thành t ba quan h c b n là quan h s h u v t li u s n xu t, quan hả ấ ấ ừ ệ ơ ả ệ ở ữ ề ư ệ ả ấ ệ
t ch c và qu n lý s n xu t, quan h phân ph i s n ph m trong đó quan h s h u v tổ ứ ả ả ấ ệ ố ả ẩ ệ ở ữ ề ư
li u s n xu t đóng vai trò quy t đ nh. Ba m i quan h này tác đ ng làm cho quan h s nệ ả ấ ế ị ố ệ ộ ệ ả
xu t cũng đ ng nh ng có tính n đ nh h n l c l ng s n xu t.ấ ộ ư ổ ị ơ ự ượ ả ấ
T ng h p các quan h s n xu t h p thành k t c u kinh t c a m t xã h i nh t đ nhổ ợ ệ ả ấ ợ ế ấ ế ủ ộ ộ ấ ị
g i là c s h t ng. Ki n trúc th ng t ng là toàn b nh ng quan đi m v chính tr , lu tọ ơ ở ạ ầ ế ượ ầ ộ ữ ể ề ị ậ
pháp, đ o đ c, tôn giáo, tri t h c, văn hoá, ngh thu t và nh ng thi t ch t ng ng sinhạ ứ ế ọ ệ ậ ữ ế ế ươ ứ
ra t c s h t ng. ừ ơ ở ạ ầ
Theo quan đi m c a tri t h c Mác, các hình thái kinh t - xã h i không ph iể ủ ế ọ ế ộ ả ra đ i m tờ ộ
cách ng u nhiên mà nó phát sinh – phát tri n d a trên nh ng ti n đ , nh ng quy lu t. Sẫ ể ự ữ ề ề ữ ậ ự
phát tri n đó là m t quá trình l ch s t nhiên. Đi u này đ c th hi n qua hai lu n đi mể ộ ị ử ự ề ượ ể ệ ậ ể
sau:
M t là: S n xu t v t ch t là c s , n n t ng c a s v n đ ng và phát tri n c a xãộ ả ấ ậ ấ ơ ở ề ả ủ ự ậ ộ ể ủ
h i. Tri t h c Mác đã tìm ra đi m xu t phát m i trong vi c nghiên c u xã h i là xu t phátộ ế ọ ể ấ ớ ệ ứ ộ ấ
t con ng i th c ti n t c là xu t phát t đ i s ng hi n th c c a h , t đó Mác đã đi đ nừ ườ ự ễ ứ ấ ừ ờ ố ệ ự ủ ọ ừ ế
xác đ nh ti n đ đ u tiên c a m i s t n t i c a con ng i, và do đó là ti n đ c a m iị ề ề ầ ủ ọ ự ồ ạ ủ ườ ề ề ủ ọ
l ch s , đó là: “ng i ta ph i có kh năng s ng đã r i m i có th làm ra l ch s ” nh ngị ử ườ ả ả ố ờ ớ ể ị ử ư
mu n s ng đ c thì tr c h t c n ph i có th c ăn, th c u ng, nhà , qu n áo và m t vàiố ố ượ ướ ế ầ ả ứ ứ ố ở ầ ộ
th khác n a. Nh v y, hành vi l ch s đ u tiên là vi c s n xu t ra nh ng t li u đ th aứ ữ ư ậ ị ử ầ ệ ả ấ ữ ư ệ ể ỏ
mãn nh ng nhu c u y. Mác cũng phát hi n ra các quy đ nh hành vi l ch s đ u tiên vàữ ầ ấ ệ ị ị ử ầ
cũng là đ ng l c thúc đ y con ng i ho t đ ng là nhu c u và l i ích, nhu c u c a conộ ự ẩ ườ ạ ộ ầ ợ ầ ủ
ng i hình thành m t cách khách quan và nhu c u là đ ng l c thúc đ y con ng i ho tườ ộ ầ ộ ự ẩ ườ ạ
đ ng. Ho t đ ng c a con ng i th a mãn nhu c u này l i làm n y sinh nhu c u khác.ộ ạ ộ ủ ườ ỏ ầ ạ ẩ ầ
Không ng ng n y sinh nhu c u m i là đ ng l c thúc đ y con ng i ho t đ ng, là đ ngừ ả ầ ớ ộ ự ẩ ườ ạ ộ ộ
l c phát tri n c a xã h i.ự ể ủ ộ
Hai là: S v n đ ng c a các hình thái kinh t xã h i b chi ph i b i các quy lu t xã h iự ậ ộ ủ ế ộ ị ố ở ậ ộ
khách quan. Các quy lu t xã h i là quy lu t ho t đ ng có m c đích c a con ng i nh ngậ ộ ậ ạ ộ ụ ủ ườ ư
t n t i và v n đ ng không ph thu c vào ý mu n c a con ng i.Chính s n xu t ra c aồ ạ ậ ộ ụ ộ ố ủ ườ ả ấ ủ
c i v t ch t đ duy trì s t n t i và phát tri n c a mình con ng i đ ng th i sáng t o raả ậ ấ ể ự ồ ạ ể ủ ườ ồ ờ ạ
toàn b đ i s ng v t ch t, tinh th n c a xã h i v i t t c tính phong phú đa d ng c a nó.ộ ờ ố ậ ấ ầ ủ ộ ớ ấ ả ạ ủ
Cho nên t s n xu t ra c a c i v t ch t đ đi đ n các m t khác c a đ i s ng xã h i tìmừ ả ấ ủ ả ậ ấ ể ế ặ ủ ờ ố ộ
ra các quy lu t v n đ ng phát tri n khách quan c a xã h i. T nghiên c u ho t đ ng s nậ ậ ộ ể ủ ộ ừ ứ ạ ộ ả
xu t v t ch t, Mác đi đ n nghiên c u các m t khác c a đ i s ng xã h i nh chính tr ,ấ ậ ấ ế ứ ặ ủ ờ ố ộ ư ị
pháp quy n, các hình thái ý th c xã h i. Trong các m i quan h xã h i h t s c ph c t p vàề ứ ộ ố ệ ộ ế ứ ứ ạ
tác đ ng qua l i m t cách bi n ch ng ông phát hi n ra: c s h t ng quy t đ nh ki n trúcộ ạ ộ ệ ứ ệ ơ ở ạ ầ ế ị ế
th ng t ng t n t i xã h i quy t đ nh ý th c xã h i, ph ng th c s n xu t quy t đ nh cácượ ầ ồ ạ ộ ế ị ứ ộ ươ ứ ả ấ ế ị
m t c a đ i s ng xã h i. T đó cho th y xã h i là m t h th ng trong đócác m t là m iặ ủ ờ ố ộ ừ ấ ộ ộ ệ ố ặ ố
quan h , tác đ ng qua l i l n nhau, làm cho xã h i v n đ ng, phát tri n theo các quy lu tệ ộ ạ ẫ ộ ậ ộ ể ậ
khách quan. Mác cũng ch ra r ng l ch s phát tri n xã h i ph i thông qua ho t đ ng cóỉ ằ ị ử ể ộ ả ạ ộ
m c đích c a con ng i. Con ng i không th t o ra ho c xóa b đ c quy lu t kháchụ ủ ườ ườ ể ạ ặ ỏ ượ ậ
quan nh ng có kh năng nh n th c và v n d ng trong ho t đ ng th c ti n.ư ả ậ ứ ậ ụ ạ ộ ự ễ
S phát tri n c a các hình thái kinh t xã h i b chi ph i b i hai quy lu t, đó là Quyự ể ủ ế ộ ị ố ở ậ
lu t Quan h s n xu t phù h p v i trình đ phát tri n c a l c l ng s n xu t và Quy lu tậ ệ ả ấ ợ ớ ộ ể ủ ự ượ ả ấ ậ
v m i liên h bi n ch ng gi a c s h t ng và ki n trúc th ng t ng. L ch s phátề ố ệ ệ ứ ữ ơ ở ạ ầ ế ượ ầ ị ử
tri n c a xã h i là l ch s v n đ ng phát tri n thay th l n nhau c a các hình thái kinh t -ể ủ ộ ị ử ậ ộ ể ế ẫ ủ ế
xã h i t th p đ n cao t c là loài ng i mu n t n t i thì ph i s n xu t, mu n s n xu tộ ừ ấ ế ứ ườ ố ồ ạ ả ả ấ ố ả ấ
ph i có l c l ng s n xu t và quan h s n xu t. L c l ng s n xu t và quan h s nả ự ượ ả ấ ệ ả ấ ự ượ ả ấ ệ ả
xu t tác đ ng qua l i trong s n xu t v t ch t hình thành nên ph ng th c s n xu t. S nấ ộ ạ ả ấ ậ ấ ươ ứ ả ấ ả
xu t phát tri n th hi n s phát tri n c a l c l ng s n xu t, l c l ng s n xu t phátấ ể ể ệ ở ự ể ủ ự ượ ả ấ ự ượ ả ấ
tri n b t đ u t công c s n xu t và t đó kéo theo s phát tri n c a quan h s n xu t,ể ắ ầ ừ ụ ả ấ ừ ự ể ủ ệ ả ấ
nh ng do quan h s n xu t v n đ ng ch m h n so v i l c l ng s n xu t nên t o ra mâuư ệ ả ấ ậ ộ ậ ơ ớ ự ượ ả ấ ạ
thu n gi a l c l ng s n xu t và quan h s n xu t. Khi mâu thu n này lên đ n đ nhẫ ữ ự ượ ả ấ ệ ả ấ ẫ ế ỉ
đi m thì đòi h i khách quan ph i thay quan h s n xu t cũ b ng quan h s n xu t m iể ỏ ả ệ ả ấ ằ ệ ả ấ ớ
phù h p v i quan h s n xu t nh ng doquy quy lu t phát tri n nên sau m t th i gian thìợ ớ ệ ả ấ ư ậ ể ộ ờ
quan h s n xu t m i l i khôngcòn phù h p n a, t c là l i t o nên mâu thu n và quá trìnhệ ả ấ ớ ạ ợ ữ ứ ạ ạ ẫ
này t n t i khách quan trong m i ph ng th c s n xu t c a l ch s . Do đó quan h s nồ ạ ọ ươ ứ ả ấ ủ ị ử ệ ả
xu t ph i phù h p v i trình đ phát tri n c a l c l ng s n xu t.ấ ả ợ ớ ộ ể ủ ự ượ ả ấ
M i quan h gi a c s h t ng và ki n trúc th ng t ng không ph i là quan h c aố ệ ữ ơ ở ạ ầ ế ượ ầ ả ệ ủ
hai v n đ mà là m i quan h gi a hai m t c a m t v n đ . C s h t ng th c ch t làấ ề ố ệ ữ ặ ủ ộ ấ ề ơ ở ạ ầ ự ấ
c s h t ng kinh t c a m t xã h i nh t đ nh, còn ki n trúcth ng t ng là toàn bơ ở ạ ầ ế ủ ộ ộ ấ ị ế ượ ầ ộ
nh ng quan đi m v chính tr , lu t pháp, đ o đ c, tôn giáo… sinh ra t c s h t ng. Cữ ể ề ị ậ ạ ứ ừ ơ ở ạ ầ ơ
s h t ng là n n t ng sinh ra nh ng hi n t ng c a ki n trúc th ng t ng nên c s hở ạ ầ ề ả ữ ệ ượ ủ ế ượ ầ ơ ở ạ
t ng thay đ i thì s m mu n gì ki n trúc th ng t ng cũng ph i thay đ i theo. Nh v y cầ ổ ơ ộ ế ượ ầ ả ổ ư ậ ơ
s h t ng quy đ nh ki n trúc th ng t ng. Chúng tác đ ng qua l i, là quy lu t kháchở ạ ầ ị ế ượ ầ ộ ạ ậ
quan, là quá trình l ch s t nhi n.ị ử ự ệ
Quá trình l ch s t nhiên c a s v n đ ng và phát tri n c a các hình thái kinh t xãị ử ự ủ ự ậ ộ ể ủ ế
h i không ch di n ra theo con đ ng phát tri n tu n t mà còn bao hàm c s phát tri nộ ỉ ễ ườ ể ầ ự ả ự ể
rút ng n, b qua. Quá trình phát tri n rút ng n b qua cũng là m t quá trình l ch s - tắ ỏ ể ắ ỏ ộ ị ử ự
nhiên, nói cách khác nó tùy thu c vào s phát tri n cúa ho t đ ng s n xu t v t ch t c aộ ự ể ạ ộ ả ấ ậ ấ ủ
qu c gia và th gi i. Quá trình phát tri n này v n ph i phát tri n theo quy lu t khách quan.ố ế ớ ể ẫ ả ể ậ
Do đó rút ng n, b qua ph i có hai đi u ki n, đó là đi u ki n khách quan v n có trongắ ỏ ả ề ệ ề ệ ố