Ẫ Ớ

VĂN M U L P 12

Ẫ Ả

Ậ Ề

ƯỜ

BÀI VĂN M U C M NH N V  “NG

Ủ   I LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ” C A

Ễ NGUY N TUÂN

ủ ặ ắ ả ủ ễ ế

ế ậ ủ

ườ ậ ả ả ớ i lái đò sông Đà c a Nguy n Tuân là bút ký đ c s c, k t qu  c a chuy n thâm ả    vùng sông Đà 1958 – 1960 c a nhà văn, in trong t p bút ký Sông Đà. C m   i lái đò i Tây B c đã in đ m trong hình  nh ng

ấ ừ ệ ườ Ng ự ế ậ nh p th c t ắ ườ ắ ứ h ng g n bó v i m nh đ t và con ng ơ ừ ngh  sĩ và con sông Đà v a hùng vĩ v a nên th .

ệ ế ự ễ B n thân Nguy n Tuân khi vi t nên tác ph m này đã th c hi n hoàn t

ỳ ẩ ủ

ệ ườ ả ị ẳ ố ố

ớ ả

ớ ắ ệ ữ ơ ề

ườ

ả ặ ng đ c bi ạ

ầ ạ ườ ữ ự ủ ễ ộ

ậ ộ ừ ế ấ ả ộ c đã in d u vào trong t ng chi ti

ướ i lao đ ng mà sông n ỳ ư

ộ ư ư ọ

ứ ố

ấ ạ ấ ượ ổ ệ ủ ẽ ệ ề ầ ằ

ng, gi ng nói ào ào nh  thác lũ sông Đà, nhãn gi ạ ặ ng đ c bi ứ ự ư i sông n

t v  nhân v t t ử ạ ắ ố

ư ự ễ c a mình, Nguy n Tuân đã d ng lên c  m t th  gi ủ i sông n

ộ ấ t m t hành   ườ ộ ng cách trình kh ng đ nh phong cách tu  bút đ c đáo c a nhà văn khi đi theo con đ   ặ ườ ượ ủ ạ i ngh  sĩ tài hoa này đã g p đ m ng. V n s ng và tài năng c a ng ng Tây c môi tr   ấ ề ẩ ẻ ẹ ườ ừ ắ B c v i bao nhiêu v  đ p ti m  n trong m nh đ t và con ng  đó giúp ông có i, t   ỳ ấ ượ ậ ẻ ữ   ng k  vĩ nên th  v  Tây B c trong lòng nh ng phát hi n m i m , tô đ m nh ng  n t ọ ạ đ c. b n   ệ ề ướ ế ỳ ấ ượ Thiên tu  bút Ng t v c h t đem l i cho chúng ta  n t i lái đò sông Đà tr ọ ệ ủ   hình  nh và công vi c c a ông lái đò Lai Châu, ng i mà nhà văn đã g i là b n trên tinh ầ  giác” (ch  dùng c a Nguy n Tuân). Ông lái đò th n “qui thu n qu n chúng m t cách t   ạ   ườ t ngo i là hình  nh m t ng ưở   ư ẹ ấ hình : tay lêu nghêu nh  cái sào, chân khu nh ra nh  k p l y m t cái bánh lái t ng ề ộ ế ọ ớ ượ i vòi v i nh  nhìn v  m t b n xa t   ớ   ắ ế nào đó… Tu i tác không làm m t đi s c s ng m nh m  và lòng yêu m n g n bó v i ậ ừ    ban đ u, nhà văn công vi c c a ông. B ng cách t o  n t ể ướ ế ớ ẫ c ch a đ ng bao th  thách hi m nguy nh ng có d n d t chúng ta vào th  gi   ủ   ằ ể ườ ư ữ ớ ứ i  a thích phiêu l u m o hi m. B ng th  pháp c a s c cu n hút riêng v i nh ng ng ệ ả ướ   ế ớ ả ộ ừ ủ ằ đi n  nh, b ng ngôn t c ộ sinh đ ng :

ướ ồ ồ «n c xô đá, đá xô sóng, sóng xô gió, cu n cu n lu ng gió gùn ghè su t năm nh

ườ

ợ ổ ả ư ộ i lái đò sông Đà nào tóm đ ượ ư  ố ượ Ấ ậ   ấ c qua đ y”.  y v y ượ   ề t t thác leo gh nh, v

ấ ứ ươ ẫ ể ệ ẻ ử ể ẻ lúc nào cũng đòi n  xuýt b t c  ng nh ng ông lão đã tu i b y m i đã bao phen th  hi n tài năng v qua th  thách hi m nguy mà v n còn tr  tráng, d o dai!

ệ ượ ượ ấ ả ề t sông Đà đã đ c nhà văn k  l i b ng t ứ t c  ni m h ng kh i v

Câu chuy n v ạ ườ ế ắ ể ạ ằ ớ ấ ả ị

i chi n th ng thiên nhiên, v i t ụ ữ ớ ệ ướ ầ ứ s c m nh con ng ậ ngh  thu t chinh ph c thác đá sông Đà. Con sông Đà d  v i th n sông t ở ề  ể   t c  k ch tính, cao trào đ  tôn vinh ủ   ng đá b a

ấ ề

ồ ế ủ ữ ử

c nhà văn miêu t ủ ữ

ọ ủ

ỗ ộ ố ầ ặ ặ ướ c ch  này…”. Cu c đ i đ u gi a con ng

ộ ổ ế

ậ ặ ẫ

ẽ ộ

ộ ấ ế

ậ ụ ố ủ

ớ ở

ễ ườ ướ t mình bi

ậ ả ệ ừ

ả ườ ông lái đò chính là ch t ngh  sĩ toát lên t ắ thành bình th

ố ứ ặ ớ ạ ơ ở  tô đ m nét h n  ở ể ữ ớ

ễ ậ

ớ ấ ớ ữ ấ ố ỉ

ữ ể ư ườ ữ ọ

ế ầ ữ ầ ầ

ố ộ ị ủ

ả ơ ệ th

ư   c m   c a   dòng   sông   ữ ả ẻ ẹ ế ấ ị

ậ

ị ủ ẩ ệ

ạ ắ ở ờ ộ

ầ ồ ướ ọ c sông Đà l

ượ ữ ữ ể

ườ ầ ơ ả ộ

ừ ừ  l ễ ủ ẻ ẹ ủ ắ ố ờ

i b m đi vì r ợ ẻ ẹ ư ộ ồ ư ồ

ươ ừ ắ ừ ầ ạ ọ ở

ọ ẻ ẹ ấ ề ộ ề ườ ả

ổ ể ề ự ố ầ ả ộ ị ườ ấ ỏ

ươ ữ ầ ộ ờ

ộ u cúi đ u ng n búp c  gianh đ m s ề ạ ồ

ư ộ ờ ề ử ờ ể ẫ ỏ ư ộ ỗ ờ ố ạ ạ ặ ả ố ả ằ ộ ượ ế ế ậ ơ    b ng ngôn ng  phong giăng th  tr n vây l y chi c thuy n đ n đ c đ ư ợ ệ ướ ộ ươ ể ng Tri u T  Long phú c a ti u thuy t ch   ng h i nh  g i cu c phá vây c a mãnh t ậ ằ   ả ạ  chân dung b ng xông vào tr n quân Tào Tháo, bên c nh đó nhà văn có nh ng dòng mô t ỗ ượ ỉ ấ   c, hòn nào gi ng văn r t hóm h nh c a riêng mình : “M t hòn đá nào trông cũng ng  ng ơ ả ườ   ữ cũng nhăn nhúm méo mó h n c  cái m t n i ề ớ ộ ơ   trên chi c thuy n đ n đ c v i “boongke chìm và pháo đài n i” trong “cu c giáp lá cà có ị ẵ ứ ấ ệ   đá dàn tr n đ a s n” có s c h p d n đ c bi t. Có l  nhà văn đã hình dung ra không khí ấ ự ấ ứ ộ ậ ữ ố ấ ả ề ủ  các cu c đ u s c, đ u trí và đ u s  nhanh c a nh ng h i v t truy n th ng khi miêu t   ướ ắ   ế ầ ư ườ ữ ẹ c. Cu c đ u có mi ng, có m u, cu i cùng ph n chi n th ng i và đá n nh n gi a ng ườ ộ ộ ề ể   ơ ả ướ ở ẽ c hi m i n  “Ông đã thu c quy lu t ph c kích c a lũ đá n i  thu c v  con ng i, b i l ượ   ộ ướ ậ ộ ủ ườ ả i lao đ ng, v t l n v i sóng n tr ng c a ng c  này”. Hình  nh bình th c đã đ ắ ậ ế ế   t ta trăm tr n trăm th ng”. ng “bi Nguy n Tuân nâng lên ngang hàng danh t ấ ề ư  công Nh ng đi u tác gi   ế   ệ vi c đ i m t v i hi m nguy đã tr ng. Ngay sau kho nh kh c chi n ướ   ủ ắ c th ng s c m nh c a thác đá, sóng d , thì “sóng thác xèo xèo tan trong trí nh . Sông n ườ   ạ i i thanh bình”. Đây m i chính là ông lái đò mang đ m nét Nguy n Tuân. Con ng l ừ  ế chi n đ u v i sông Đà d  cũng ch  là đ  m u sinh, “ngày nào cũng giành l y cái s ng t ữ   tay nh ng cái thác”, nên nh ng con ng i này cũng yêu m n dòng sông đã cho h  nh ng ữ ộ “cá anh vũ, cá d m xanh”, nh ng h m cá hang cá “túa ra đ y tràn ru ng”. Sông Đà d  thì   ạ ẻ ẹ   ẻ ướ có “di n m o và tâm đ a c a k  thù s  m t”, nh ng khi sông n c thanh bình, v  đ p ạ ẹ ề ủ ợ ệ   hi n   v   nguyên   v n. i l nên     g i ể ấ ữ ẫ   t th m đ m ch t tr Nhà văn đã dành nh ng trang vi  v  đ p d u dàng  tình đ  miêu t ở ề ử ữ ủ   c a dòng sông mang trong lòng nh ng huy n s  thu  khai thiên l p đ a c a cha ông. “Con ữ ư ộ  tình, đ u tóc chân tóc  n hi n trong mây sông Đà tuôn dài tuôn dài nh  m t áng tóc tr   ố ươ   tr i Tây B c bung n  hoa ban hoa g o tháng hai và cu n cu n khói núi Mèo đ t n ng ỏ ư    chín đ  nh  da xuân.”, “Mùa xuân dòng xanh ng c bích…”, “mùa thu n ờ ặ u b a”…Đó là th i đi m cho câu ch  Nguy n Tuân lai láng m t ng   ườ ự  ằ ủ ấ i t ch t th  ca ng i v  đ p c a dòng sông, b ng cái nhìn và tình c m c a m t ng ậ   nh n sông Đà nh  m t “c  nhân”. Không gian l ng đ ng trong v  đ p c a “b  sông Đà, ướ   bãi sông Đà, chu n chu n b m b m sông Đà”. V  đ p  y nh  trang nghiêm trong ọ   m ch Đ ng thi c  đi n, v a l ng đ ng hoài v ng v  m t thu  Lý Tr n Lê, v a bâng ộ ươ ồ   khuâng c m giác v  s  s ng n y l c đâm ch i : “Thuy n tôi trôi qua m t n ng ngô nhú ồ   lên m y lá ngô non đ u mùa. Mà t nh không m t bóng ng i. C  gianh đ i núi đang ra ố ươ   ng đêm. B  sông nh ng nõn búp. M t đàn h ổ ư   ổ hoang d i nh  m t b  ti n s . B  sông h n nhiên nh  m t n i ni m c  tích tu i x a”. ớ   i đ i tho i im l ng v i thiên Nhà văn đã đ  cho dòng c m xúc dào d t th t lên thành l

ố ờ ậ ườ ể

ưỡ ả ế ườ ố ư ng nh  con ng ủ

ư ớ ắ ồ

ữ ữ ặ

ậ ữ ả ể ề ị ậ ơ i c a Nguy n Tuân còn kh i ngu n cho nh ng m

ề ươ ế

ệ ễ

ườ ề

ồ ữ ộ ạ ớ ở i mu n hoà vào cùng c nh v t, đ  chiêm nhiên, b  bãi ven sông, d ậ   ẻ ẹ ầ ứ ng v  đ p đ y s c cu n hút c a dòng sông. Ngòi bút nhà văn đ n lúc này m i th t ng ộ ớ   ử ự ự s  tung hoành trong s  say s a khám phá c i ngu n, k  v  l ch s  dòng sông g n v i ườ ườ ộ ố ắ   i đã đón nh n nh ng t ng v t hào phóng i Tây B c, nh ng ng cu c s ng và con ng ơ ướ   ễ ừ ự ạ ủ ồ ủ c a sông Đà. C m xúc t  th c t c ủ ạ ứ ế ự   ng lai, bi n s c m nh c a dòng sông trái tính trái n t thành mang tính d  báo v  t ớ ộ ố ủ ự ạ ồ i cu c s ng m i đã giúp cho Nguy n Tuân có ngu n th y đi n d i dào. Rõ ràng, th c t   ắ ự ả ữ ự   ữ nh ng d  c m chính xác, có ni m tin v ng ch c vào nh ng con ng i đang xây d ng ộ ố ế ộ ớ  sông Đà. m t ch  đ  m i, đem l i sinh khí m i cho cu c s ng

ễ ộ ẫ

ườ V i Ng ở ể ạ ấ ấ ữ ấ ượ ệ

ự ơ

ự ệ ả ộ ẩ ng tình c m c a nhà văn, s  nh y c m tinh t

ườ ộ

ủ   ớ i lái đò sông Đà này, Nguy n Tuân đã ghi d u  n không tr n l n c a ữ   ự ng, nh ng  th  lo i tùy bút, bám sát hi n th c, say mê khám phá nh ng nét  n t ấ ự ữ ế ữ    hi n th c. H n th  n a, tác ph m còn đánh d u s  v ng vàng trong ấ   ồ ế ủ ạ  c a m t tâm h n ngh  sĩ yêu đ t ộ ườ ạ   ng dân t c đang ọ ấ ủ ễ ậ ấ ớ mình  ề ẩ ừ ệ ẻ ẹ v  đ p ti m  n t ủ ả ư ưở  t t ướ i lao đ ng, yêu và tin vào cách m ng, vào con đ c, yêu con ng n ấ ướ ng t h i. T m lòng  y, tài năng  y c a Nguy n Tuân th t đáng trân tr ng.