5 điều cần thận trọng khi dùng Đông dược
Đối với các loại thuốc
thảo dược trong Y học
cổ truyền của nhiều
dân tộc, các nghiên
cứu về tác dụng và độ
an toàn dưới góc độ
khoa học hiện đại còn
chưa hoàn chỉnh.
Thường thì, nhiều
người vẫn cho rằng,
các thứ thuốc dược
thảo có độ an toàn tương đối cao và ít gây ra tác
dụng phụ so với các thuốc Tây. Tuy nhiên, chúng
ta nên biết: những thứ thuốc thảo dược cũng
chứa đựng những nguy cơ tổn thương sức khỏe.
Nguy cơ đầu tiên
Trong một số dược thảo có những chất gây ra ung
thư. Ví dụ như, “khoản đông” là vị thuốc chữa ho và
viêm khí rất thông dụng tại Trung Quốc, Nhật Bản và
nhiều nước châu Âu: trong hoa, lá và rễ của nó đều
có thành phần gây ung thư. Các nghiên cứu gần đây
cho biết: nếu sử dụng “khoản đông” với liều lượng lớn
và lâu ngày, sẽ có thể dẫn đến ung thư gan. Trong
khi đó, trong các sách Bản thảo thời xưa trong Y học
cổ truyền Trung Hoa, khoản đông được coi là vị thuốc
không độc.
Nguy cơ thứ hai
Trong một số vị thuốc thảo dược, ngoài những thành
phần có tác dụng điều trị, còn có sẵn những thành
phần gây độc. Thí dụ như, tại Hoa Kỳ, một bệnh nhân
uống trà lợi tiểu chế từ vị “thương lục” và đã phải đưa
vào bệnh viện cấp cứu. Các nghiên cứu cho biết:
trong thương lục có các chất độc làm tổn thương dạ
dày, ruột, tim và trung khu thần kinh, thậm chí còn
gây nên tử vong. Một phần các chất độc trong các
thuốc thảo dược bị phá hủy sau được bào chế ở nhiệt
độ thích hợp. Nhiệt độ quá cao thì các thành phần
hữu hiệu có thể bị phá hủy hết, nhiệt độ quá thấp thì
hàm lượng chất độc sẽ còn lại quá nhiều. Chính vì
vậy, không nên tùy tiện dùng các thứ thuốc thảo
dược không biết rõ nguồn gốc và cơ sở bào chế.
Nguy cơ thứ ba
Trong một số thảo dược hàm lượng thủy ngân, chì và
một số kim loại nặng quá cao. Khi sử dụng lâu ngày,
sẽ làm tổn thương thần kinh, thận và một số cơ quan
khác bên trong cơ thể. Hàm lượng kim loại nặng quá
cao trong thảo dược thường do đất đai bị ô nhiễm.
Với những người thường xuyên dùng thuốc bổ, cần
định kỳ đem các mẫu thuốc đến cơ quan kiểm
nghiệm, để kiểm tra độ độc và chỉ nên sử dụng các
thứ thuốc không bị ô nhiễm.
Nguy cơ thứ tư
Trong một số thảo dược có các chất làm teo tuyến
ức. Tuyến ức là nơi sinh ra các tế bào miễn dịch - có
thể tiêu diệt các tế bào ung thư, các vi khuẩn, virus và
các tác nhân gây bệnh khác. Các tế bào trong tuyến
ức bị giảm dần cùng với tuổi tác, không tái sinh thêm;
cho nên tuổi càng cao, khả năng miễn dịch càng suy
giảm, sức chống bệnh càng kém. Thế nhưng, trong vị
thuốc “sài hồ” - vị thuốc bảo vệ gan rất thông dụng
trong Đông y và vị thuốc “ý dĩ” - một vị thuốc có tác
dụng làm đẹp nổi tiếng, lại có các thành phần làm teo
tuyến ức. Đáng tiếc là, ngoài hai thứ nói trên, trong
một số thuốc thảo dược khác, cũng có những thành
phần làm teo tuyến ức.
Nguy cơ thứ năm
Trong thời gian chuẩn bị thụ thai hoặc khi đã có thai,
uống một số vị thuốc thảo dược có thể làm cho thai dị
hình. Đối với những vị thuốc tân dược có thể làm cho
thai biến dị, khoa học đã nghiên cứu tương đối kỹ
lưỡng. Trong khi đó, đối với các thứ thuốc thảo dược,
tác hại này vẫn chưa được khảo sát toàn diện.
Tóm lại, mặc dù Đông y dược đã có một lịch sử phát
triển rất lâu dài và các phương pháp bào chế cùng lý
luận về cách thức lập phương dụng dược, có tác
dụng tăng cường tính hữu hiệu và làm giảm độ độc
của thuốc; Thế nhưng, khi dùng thuốc thảo dược
cũng cần rất thận trọng và không nên khinh xuất. Khi
chẳng may mắc bệnh, muốn dùng Đông dược để
chữa trị, cần tiến hành dưới sự hướng dẫn của thầy
thuốc, không tự ý mua thuốc về uống theo những lời
mách bảo của những người không có chuyên môn.