Cấu tạo của chiếc đàn bầu

t Nam

Đàn b u Vi ầ

ệ

C u t o c a chi c đàn b u

ấ ạ

ủ

ế

ầ

i Vi ầ ữ ụ ủ ạ ầ ộ ộ ườ ệ t, g y b ng que ằ ả Đàn B u có tên ch là Đ c Huy n C m, là nh c c đàn m t dây c a ng ề ho c mi ng g y. Đàn có hai lo i là đàn thân tre và đàn h p g . ạ ế ặ ả ộ ỗ

ữ ườ ẩ ằ ặ ng dài c lóc đi m t ph n c t thích h p trên i hát X m. Thân đàn làm b ng 1 đo n tre ho c b ủ ng kính 12 cm. M t đàn là ch đã đ ặ ươ ợ ạ ầ ượ ậ ỗ ộ ườ ng. Đàn thân tre: là đàn c a nh ng ng kho ng 120 cm, đ đo n tre ho c b ươ ả ạ ặ

ộ ạ ệ ộ ề ạ ạ ề ả ỗ ệ c khác nhau. Lo i ph bi n nh t là lo i hình thang có chi u dài ấ ỏ ộ ả ế ướ ầ ớ ộ ổ ế ầ ặ ẹ ố ạ ỗ ư ỗ ẳ ằ ồ ỗ Đàn h p g là lo i đàn c i ti n sau này, dùng cho các ngh sĩ chuyên nghi p. Đàn h p g có ỗ nhi u hình dáng, kích th kho ng 115 cm. Đ u l n r ng 10 cm, cao 9 cm, đ u nh r ng 8 cm, cao 7 cm. M t đàn cong làm ẹ ố b ng lo i g nh , x p nh g Ngô Đ ng, g Vông. Đáy đàn ph ng cũng làm b ng g nh , x p ỗ ằ có l ạ ỗ ứ thoát âm. Thành đàn làm b ng m t lo i g c ng nh g Tr c, Mun. ộ ư ỗ ắ ằ ỗ

ng (t c Thân đàn) c a hai lo i đàn có khác nhau, ưở ủ ộ ộ ủ ạ V hình dáng và ch t li u c a h p c ng h ứ ấ ệ nh ng v c u t o, hai đàn hoàn toàn gi ng nhau. ề ấ ạ ề ư ố

ố ượ ộ i m t đàn, đ u kia bu c vào vòi đàn n i có g n núm m t ướ ặ ầ ắ ộ ầ ơ ầ t m se thành s i, v sau thay ợ phía d ỗ ở ư ơ ằ ề ằ ố c cu n vào tr c Dây đàn đ ụ ở qu b u khô (nay đ c làm b ng g ). Do có núm b u này mà có tên là "đàn b u". Dây đàn có ả ầ ằ ợ chi u dài ch y su t thân đàn. Thu x a dây đàn làm b ng t ạ ề b ng dây s t. ắ ằ

ằ ầ ậ ấ ầ ồ ng cho đàn. Ngày nay ng ữ i ta ắ ổ ồ ượ ỏ ầ ườ ụ ǎ ộ B u đàn làm b ng 1/2 v qu b u n m (l y đo n núm th t c b ng). B u đàn l ng vào gi a vòi ạ ả ầ đàn n i bu c dây đàn. B u đàn có tác d ng t ng thêm âm l ti n b u đàn b ng g và ch có tác d ng t o dáng mà thôi. ệ ơ ầ ụ ằ ạ ỗ ỉ

ụ ằ ỗ ở c nh trong m t đàn r i sâu vào tr c lên dây. Phía i thân đàn. Dây đàn lu n qua m t l ỗ ở nh ằ ở ạ ụ ằ ộ ỗ ỏ ở ặ ụ ồ ồ nh có m t ng a đàn đ dây đàn. Tr c lên dây làm b ng tre ( đàn tre) ho c b ng g ( đàn g ). Tr c lên dây n m ặ sát phía d c l tr ướ ỗ ướ ỏ ự ộ ỡ

phía đ u đàn. Đó ừ ặ ắ ặ ầ ố ở ộ ừ ậ ơ ả ể ạ ậ ộ ǎ ế ữ ủ ỉ c t tre ho c s ng trâu c m xuyên qua m t đàn xu ng t Vòi đàn vót t i đáy ớ ể ề i ch i đàn có th đi u là b ph n c b n đ t o nên các cao đ . Nh chi c vòi d o này ng ơ ộ ờ ườ ch nh đ c ng - chùng c a dây đàn đ t o nên nh ng chu i âm cao th p n i ti p nhau khi ố ế ấ ể ạ khoan khi nh t m t cách m m m i uy n chuy n ch v i m t l n g y trên dây. ể ẻ ỗ ộ ầ ỉ ớ ề ể ặ ạ ả ộ

Cung thanh là ti ng m , cung tr m là gi ng cha" ọ ế ẹ ầ

i. Không ch là ng ọ ườ ệ ừ t Nam mà b t c ai đã t ng ấ ứ ế ọ i Vi ệ ườ ố ắ ẳ ỉ ữ ầ ắ ị Âm thanh ng t ngào, sâu l ng tình ng nghe ti ng đàn b u ch c h n đã b cu n hút b i nh ng giai đi u ngân nga, ng t ngào, quy n rũ ở ế đ n khó quên. ế

ạ ậ ụ ụ ư ạ ầ ộ ổ ậ ộ ủ ớ ớ Bên c nh các lo i nh c c dân t c khác nh sáo trúc, th p l c, t'r ng... đàn b u n i b t lên v i v đ c đáo v c u trúc và s c lôi cu n kỳ di u c a âm thanh đúng v i tên c a nó là "đ c huy n ề ủ ẻ ộ ệ c m" - đàn m t dây! đúng v y, dù ch c u t o b ng m t dây nh ng đàn b u có th th c hi n ằ ầ ư ố ệ ỉ ấ ạ ạ ề ấ ộ ể ự ứ ậ ư ầ ộ

c t t c các cao đ và k thu t âm thanh t nh ng giai đi u dân đ n gi n đ n ph c t p, t ế ứ ạ ừ ậ ả ộ ỹ ữ ệ đ ca, nh ng khúc nh c vui dân t c đ n nh ng b n nh c hi n đ i n c ngoài. ượ ấ ả ữ ừ ơ ả ạ ướ ữ ế ệ ạ ạ ộ

t nên nó còn đ c dùng làm nh c đ m cho ầ ấ ầ ữ ệ ủ ế ớ ệ ượ ệ ạ Âm thanh c a đàn b u r t g n v i ng đi u ti ng Vi các bài hát, phim và sân kh u. ấ

ầ ượ ấ ạ ắ ả ộ ộ ỗ ộ ở ố ớ ộ ầ ắ ộ ộ ộ Đàn b u đ cao 15cm. M t đ u g n vào c n đàn là m t que tre nh u n cong n i v i m t "h p âm thanh" hình qu b u m t đ u h p, đ u dây kia g n phía cu i h p. c c u t o b i m t dây s t m c lên m t chi c h p g dài kho ng 1m, r ng 12cm và ộ ầ ắ ả ầ ở ộ ầ ế ỏ ố ố ộ ầ ắ ộ

ộ ǎ ườ ề ỉ ơ ằ ể ạ ớ ậ ố ử ụ ữ ỹ ữ ầ ạ ữ i ta dùng tay ph i g y lên dây đàn, tay kia đi u ch nh đ c ng c a Khi ch i, cùng m t lúc ng ủ ộ ả ả dây b ng cách u n c n đàn đ t o ra nh ng âm thanh khác nhau. V i đôi bàn tay tài hoa c a ủ ố ầ i ngh sĩ Vi mình, ng t Nam s d ng k thu t u n và rung c n đàn t o ra nh ng âm thanh tr ệ ệ tình và đ m đà màu s c tình c m. ắ ườ ậ ả

ơ ể ữ ủ ệ ầ ậ ả ố c nh ng th pháp đ t o ra Đ ch i đàn b u th t hay không ph i chuy n d . Mu n n m đ ượ hàng lo t âm thanh tr m b ng khác nhau, ph i b ra nhi u th i gian và công s c luy n t p. ứ ờ ể ạ ệ ậ ễ ả ỏ ắ ề ầ ạ ổ

ườ ể ữ ắ nh ng vùng nông thôn mi n B c, ng ủ ố ừ ồ ề ừ ầ ờ ộ ọ i nông dân đã dùng nó đ ầ ni m vui và n i bu n c a h trong cu c s ng. T lâu đ i, cây đàn b u đã g n li n v i ớ ề ố ể ộ ề c dùng ượ ạ ồ ỗ ộ ủ ọ ữ ữ ệ ộ Cây đàn b u có ngu n g c t bi u l ắ âm nh c trong các h i hè, đình đám. Nh ng âm thanh ngân nga, ng t ngào c a nó đ đ th hi n nh ng bài ca tr tình và nh ng câu chuy n dân gian sinh đ ng và đôi khi nói lên tâm tr ng thi i ch i đàn. ữ t tha c a ng ủ ể ể ệ ế ạ ữ ơ ườ

ặ ầ ậ ồ ỹ t êm d u, tinh khi ế ợ ả ǎ ệ ế ề ấ ạ ớ ắ Nét đ c s c c a đàn b u là trong k thu t di n t u hoàn toàn ch s d ng âm b i, do đó âm s c ắ ễ ấ c a đàn b u đ c bi ầ ủ âm thanh đàn b u vì v y r t g n v i gi ng ng i. ỉ ử ụ t. K t h p v i kh n ng luy n láy r t m m m i nói trên, ế ọ ị ậ ấ ầ ủ ặ ầ ườ ớ

ầ ủ ưở ủ ư ầ ỏ ợ ớ ỉ ườ ữ ề ầ ẩ ộ ấ ử ề ạ ạ ấ ẩ ng c a Đàn B u nh ch thích h p v i không gian yên tĩnh. Th a x a Đàn B u là nh c Âm h ạ ạ c c a nh ng ng i hát rong (hát X m). V sau này Đàn B u đã tham gia trong các dàn nh c ụ ủ Chèo, Tài T , Ngâm Th , t p nh c, nhóm nh c và đ c t u. Có r t nhi u tác ph m đã sáng tác ơ ố riêng cho Đàn B u đ c t u. ộ ấ ầ

c trên th gi ữ ủ ấ ủ ư ộ ộ ở ế ớ ầ ố ả ộ ệ ố ừ ệ ậ t Nam. i nh đàn Tuntina c a n Đ , Đàn Trong s nh ng cây đàn m t dây c a các n ố ướ vùng Đông Phi, đàn TushuenKin (đ c huy n c m) c a Trung Qu c. Không có cây đàn Cung ủ ộ ề m t dây nào phát ra c m t h th ng âm b i v a có tính ph c p, v a có tính ngh thu t cao ổ ậ ồ ừ ộ nh cây Đàn B u c a Vi ư ủ ệ ầ