Hạn hán ở miền Trung trong thế kỷ XVIII-XIX và biện pháp khắc phục của các triều đại quân chủ Việt Nam

Một trong những điều kiện quan trọng của nền sản xuất nông nghiệp lúa nước ở Việt Nam chính là sự thuận lợi của tự nhiên, trong đó, khí hậu, sự ổn định của lượng mưa là yếu tố cần thiết. Tuy nhiên, với vị trí ở phía đông của Đông Nam Á, Việt Nam vừa có những thuận lợi về mặt khí hậu song cũng bị ảnh hưởng nhiều bởi những bất thường của thời tiết.

Nghiên cứu này nhằm làm rõ tình hình hạn hán, thái độ của chính quyền nhà nước và các biện pháp mà các triều đại quân chủ Việt Nam từ thế kỷ XVIII đến thế kỷ XIX đã áp dụng để ứng phó với thiên tai và hậu quả của nó. Bài viết tiếp cận trên phương diện lịch sử để làm rõ các chính sách và biện pháp được thực hiện từ phía nhà nước, từ đó rút ra kết luận về thực trạng hạn hán và công tác khắc phục.

Bài viết này phân tích tình trạng hạn hán ở miền Trung Việt Nam trong hai thế kỷ XVIII và XIX, mô tả các biểu hiện cụ thể của hạn hán như nắng hạn kéo dài và thiếu mưa. Nghiên cứu chỉ ra rằng các khu vực thường xuyên chịu ảnh hưởng nặng nề bao gồm Nghệ An, kinh sư Thừa Thiên, Quảng Nam và Phú Yên. Tình trạng hạn hán đã gây ra những tác động nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp, làm hư hại mùa màng, đặc biệt là lúa mạ, dẫn đến nạn đói và gia tăng tình trạng trộm cướp trong xã hội. Để đối phó với thảm họa này, các triều đại quân chủ Việt Nam đã triển khai nhiều biện pháp khắc phục toàn diện. Các biện pháp này bao gồm chẩn cấp cứu trợ, ban hành ân xá, miễn giảm tô thuế, đầu tư vào việc khơi đào kênh, sông ngòi để phục vụ tưới tiêu, và thực hiện các nghi lễ cầu mưa. Những nỗ lực này đã góp phần đáng kể vào việc hạn chế tác động của hạn hán và duy trì sự ổn định, an dân trong thời kỳ đó.