PH N 1 :LÝ THUY T V DANH M C Đ U TẦ Ế Ề Ụ Ầ Ư
I) Khái ni m v danh m c đ u t và qu n l danh m c đ u t ch ngệ ề ụ ầ ư ả ư ụ ầ ư ứ
khoán
1. Khái ni mệ
a. Khái ni m v danh m c đ u tệ ề ụ ầ ư
Hi u m t cách khái quát nh t thì danh m c đ u t là m t t p h p g m itể ộ ấ ụ ầ ư ộ ậ ợ ồ
nh t hai lo i ch ng khoán tr lên. M c đích c b n nh t c a vi c xây d ng vàấ ạ ứ ở ụ ơ ả ấ ủ ệ ự
qu n lý danh m c đ u t là đa d ng hoá nh m tránh nh ng kho n thua l l n.ả ụ ầ ư ạ ằ ữ ả ỗ ớ
Danh m c đ u t ch ng khoán là các kho n đ u t c a m t cá nhân ho cụ ầ ư ứ ả ầ ư ủ ộ ặ
m t t ch c vào vi c n m gi m t ho c nhi u lo i c phi u, trái phi u, hàngộ ổ ứ ệ ắ ữ ộ ặ ề ạ ổ ế ế
hóa, đ u t b t đ ng s n, tài s n t ng đ ng ti n ho c là các tài s n khác.ầ ư ấ ộ ả ả ươ ươ ề ặ ả
M c đích là gi m r i ro b ng vi c đa d ng hóa danh m c đ u t .ụ ả ủ ằ ệ ạ ụ ầ ư
b. Khái ni m qu n lý danh m c đ u t ch ng khoánệ ả ụ ầ ư ứ
Qu n l danh m c đ u t ch ng khoán (g i t t là qu n l danh m c đ uả ư ụ ầ ư ứ ọ ắ ả ư ụ ầ
t ) là vi c xây d ng m t danh m c các lo i ch ng khoán, tài s n đ u t đápư ệ ự ộ ụ ạ ứ ả ầ ư
ng t t nh t c a ch đ u t và sau đó th c hi n theo d i đi u ch nh các danhứ ố ấ ủ ủ ầ ư ự ệ ơ ề ỉ
m c này nh m tái t i u hóa danh m c đ đ t đ c các m c tiêu đ u t đ ra.ụ ằ ố ư ụ ể ạ ượ ụ ầ ư ề
Y u t quan tr ng đ u tiên mà ch đ u t quan tâm là m c đ r i ro mà hế ố ọ ầ ủ ầ ư ứ ộ ủ ọ
ch p nh n, và đây là c s đ công ty th c hi n qu n l danh m c đ u t / qu nấ ậ ơ ở ể ự ệ ả ư ụ ầ ư ả
l qu xác đ nh danh m c đ u t sao cho l i t c thu đ c là t i u v i r i roư ỹ ị ụ ầ ư ợ ứ ượ ố ư ớ ủ
không v t quá m c ch p nh n đă đ nh tr c.ượ ứ ấ ậ ị ướ
B n ch t c a nghi p v qu n lý danh m c đ u t ch ng khoán là đ nhả ấ ủ ệ ụ ả ụ ầ ư ứ ị
l ng m i quan h gi a r i ro và l i su t kỳ v ng thu đ c t danh m c đó.ượ ố ệ ữ ủ ợ ấ ọ ượ ừ ụ
Qu n lý danh m c đ u t là m t nghi p v quan tr ng trong kinh doanhả ụ ầ ư ộ ệ ụ ọ
ch ng khoán, là công c h u hi u đ h n ch r i ro và t i đa hóa l i nhu n.ứ ụ ữ ệ ể ạ ế ủ ố ợ ậ
V n đ đ t ra là làm th nào đ qu n l danh m c đ u t m t cách t i uấ ề ặ ế ể ả ư ụ ầ ư ộ ố ư
nh t? M t danh m c đ u t có th bao g m t t c các ch ng khoán đ c giaoấ ộ ụ ầ ư ể ồ ấ ả ứ ượ
d ch trên th tr ngnhị ị ườ c phi u, trái phi u hay các gi y t s h u b t đ ngổ ế ế ấ ờ ở ữ ấ ộ
s n…ả Và vi c phân b tài s n là vi c lùa ch n m t t l đ u t trong danh m cệ ổ ả ệ ọ ộ ỷ ệ ầ ư ụ
phân b cho các lo i tài s n chính nh m đ t đ c m c l i nhu n dài h n caoổ ạ ả ằ ạ ượ ứ ợ ậ ạ
nh t v i m c đ r i ro th p nh t có th . Tuy nhiên, trong quá trnh đ u t ,ấ ớ ứ ộ ủ ấ ấ ể # ầ ư
ng i qu n l có th thay đ i các t l đă đ nh này nh m t n d ng c h i xu tườ ả ư ể ổ ỷ ệ ị ằ ậ ụ ơ ộ ấ
hi n t i th i đi m đó nh m đ t đ c m c l i t c cao h n n a. Đ ng th i,ệ ạ ờ ể ằ ạ ượ ứ ợ ứ ơ ữ ồ ờ
trong cùng m t lo i tài s n, ng i qu n l có th lùa ch n có l i t c mong đ iộ ạ ả ườ ả ư ể ọ ợ ứ ợ
l n h n m c trung bnh c a các tài s n đó.ớ ơ ứ # ủ ả
Tóm l i, nghi p v qu n l danh m c đ u t ch ng khoán là quá trnh qu nạ ệ ụ ả ư ụ ầ ư ứ # ả
l tài s n c a m t đ nh ch tài chính ho c c a m t cá nhân đ u t bao g m tư ả ủ ộ ị ế ặ ủ ộ ầ ư ồ ừ
vi c đ nh giá, phân tích ch ng khoán, lùa ch n tài s n đ u t , phân b v n đ uệ ị ứ ọ ả ầ ư ổ ố ầ
t , l p danh m c t i u và đánh giá k t qu đ u t .ư ậ ụ ố ư ế ả ầ ư
2. Đ c đi m c a danh m c đ u t ch ng khoánặ ể ủ ụ ầ ư ứ
Danh m c đ u t ch ng khoán, th c ch t là m t t h p các tài s n khácụ ầ ư ứ ự ấ ộ ổ ợ ả
nhau trong ho t đ ng đ u t ch ng khoán c a nhà đ u t . Danh m c đ u tạ ộ ầ ư ứ ủ ầ ư ụ ầ ư
bi u hi n s phân b các tài s n đ u t . Vi c phân b tài s n là vi c l a ch nể ệ ự ổ ả ầ ư ệ ổ ả ệ ự ọ
các tài s n đ u t nh m m c đích đ c m c l i nhu n dài h n cao nh t v iả ầ ư ằ ụ ượ ứ ợ ậ ạ ấ ớ
m t m c r i ro th p nh t. Trong quá trình đ u t nhà đ u t có th thay đ i cácộ ứ ủ ấ ấ ầ ư ầ ư ể ổ
t l nh m t n d ng c h i xu t hi n đ đ t đ c m c l i nhu n cao h n. Khiỷ ệ ằ ậ ụ ơ ộ ấ ệ ể ạ ượ ứ ợ ậ ơ
nhà đ u t nh n th y tri n v ng (ho c kì v ng) v m t tài s n t t h có thầ ư ậ ấ ể ọ ặ ọ ề ộ ả ố ọ ể
đi u ch nh danh m c đ u t b ng cách gi m t tr ng vào các tài s n không cóề ỉ ụ ầ ư ằ ả ỷ ọ ả
tri n v ng và tăng đ u t vào các tài s n có t tr ng cao có tri n v ng t t h n. ể ọ ầ ư ả ỉ ọ ể ọ ố ơ
Danh m c đ u t ph thu c vào các y u t nh trình đ c a các nhà đ uụ ầ ư ụ ộ ế ố ư ộ ủ ầ
t , tâm lý (e ng i r i ro hay không e ng i r i ro) c a m i nhà đ u t , m cư ạ ủ ạ ủ ủ ỗ ầ ư ứ
thu su t c a t ng đ i t ng nhà đ u t , tính ch t c a t ng nhà đ u t vàế ấ ủ ừ ố ượ ầ ư ấ ủ ừ ầ ư
l a tu i c a nhà đ u t …ứ ổ ủ ầ ư
Trên th c t các nhà đ u t có trình đ và l ng tài s n c s khác nhauự ế ầ ư ộ ượ ả ơ ở
thì m c ch p nh n thua l và tâm lý khác nhau. Vì v y các danh m c đ u tứ ấ ậ ỗ ậ ụ ầ ư
c a các nhà đ u t khác nhau là khác nhau. Các nhà đ u t quy t đ nh đ u tủ ầ ư ầ ư ế ị ầ ư
ph thu c vào r t nhi u y u t nh : Tình hình tài chính c a nhà đ u t , thôngụ ộ ấ ề ế ố ư ủ ầ ư
tin c a các tài s n đ u t , xu th chung c a th tr ng, m c ch p nh n r i roủ ả ầ ư ế ủ ị ườ ứ ấ ậ ủ
c a chính nhà đ u t đó… ủ ầ ư
R i ro c a các danh m c đ u t ph thu c vào t ng nhà đ u t . T ngủ ủ ụ ầ ư ụ ộ ừ ầ ư ươ
ng v i m c ch p nh n r i ro khác nhau, l i su t kỳ v ng danh m c c a t ngứ ớ ứ ấ ậ ủ ợ ấ ọ ụ ủ ừ
nhà đ u t cũng khác nhau. Các nhà đ u t a thích r i ro ch p nh n m t m cầ ư ầ ư ư ủ ấ ậ ộ ứ
r i ro cao nh ng l i nhu n kỳ v ng cao. Ng c l i, các nhà đ u t e ng i r i roủ ư ợ ậ ọ ượ ạ ầ ư ạ ủ
thì có m c ch p r i ro th p t ng ng v i l i nhu n kỳ v ng th p h n. Các nhàứ ấ ủ ấ ươ ứ ớ ợ ậ ọ ấ ơ
đ u t a thích r i ro th ng đ u t vào các tài s n có r i ro cao đ i l i t ngầ ư ư ủ ườ ầ ư ả ủ ổ ạ ươ
ng v i l i nhu n cao nh c phi u và Các nhà đ u t e ng i r i ro th ngứ ớ ợ ậ ư ổ ế ầ ư ạ ủ ườ
danh m c s có t tr ng các tài s n ít r i ro cao h n.ụ ẽ ỷ ọ ả ủ ơ
Các nhà đ u t có m c thu nh p khác nhau có m c thu cũng khác nhau.ầ ư ứ ậ ứ ế
Các nhà đ u t có m c thu cao th ng thì không mong mu n trong danh m cầ ư ứ ế ườ ố ụ
có nh ng ch ng khoán gi ng v i các nhà đ u t có m c thu th p.ữ ứ ố ớ ầ ư ứ ế ấ
Tính ch t c a các nhà đ u t khác nhau nên danh m c đ u t khác nhau. Đó làấ ủ ầ ư ụ ầ ư
nhà đ u t cá nhân và nhà đ u t có t ch c. Ví d các nhà đ u trên th tr ng tínhầ ư ầ ư ổ ứ ụ ầ ị ườ
đ n l i nhu n đ u t t chênh l ch giá (lãi v n), ít đ ý t i m c c t c nh n đ cế ợ ậ ầ ư ừ ệ ố ể ớ ứ ổ ứ ậ ượ
t t ch c phát hành. Nhà đ u t chi n l c r t quan tâm t i m c c t c đ c tr ,ừ ổ ứ ầ ư ế ượ ấ ớ ứ ổ ứ ượ ả
chi n l c phát tri n c a các t ch c phát hành trong dài h n...ế ượ ể ủ ổ ứ ạ
M t khác, các nhà đ u t các l a tu i khác nhau có danh m c đ u t khácặ ầ ư ở ứ ổ ụ ầ ư
nhau. Các nhà đ u t tr tu i th ng đ u t vào các tài s n có th i gian đáo h nầ ư ẻ ổ ườ ầ ư ả ờ ạ
dài. Các nhà đ u t l n tu i th ng đ u t vào các tài s n có th i gian đáo h nầ ư ớ ổ ườ ầ ư ả ờ ạ
ng n h n. ắ ơ
3. T m quan tr ng c a vi c qu n lý danh m c đ u tầ ọ ủ ệ ả ụ ầ ư
o Th nh tứ ấ : đa d ng hóa danh m c đ u t là nhu c u c a ng i đ u t ,ạ ụ ầ ư ầ ủ ườ ầ ư
có tr ng h p giá c c a m i ch ng khoán đ c đ nh giá đúng nh ng m iườ ợ ả ủ ọ ứ ượ ị ư ỗ
ch ng khoán v n ch a đ ng r i ro và nh ng r i ro này có th san s thông quaứ ẫ ứ ự ủ ữ ủ ể ẻ
vi c đa d ng hóa danh m c đ u t .ệ ạ ụ ầ ư
o Th haiứ, trên th gi i, vi c l a ch n danh m c đ u t ph i tính đ nế ớ ệ ự ọ ụ ầ ư ả ế
nh h ng c a thu . Nhà đ u t ph i ch u m c thu cao th ng không mu nả ưở ủ ế ầ ư ả ị ứ ế ườ ố
trong danh m c c a mnh có nh ng ch ng khoán gi ng nh trong danh m c c aụ ủ # ữ ứ ố ư ụ ủ
nh ng ng i ch u thu th p.ữ ườ ị ế ấ
o Th baứ, qu n lý danh m c đ u t là c n thi t vì liên quan đ n l a tu iả ụ ầ ư ầ ế ế ứ ổ
c a khách hàng đ u t . Các nhà đ u t các l a tu i khác nhau s có nhu c uủ ầ ư ầ ư ở ứ ổ ẽ ầ
riêng trong chính sách lùa ch n danh m c đ u t và liên quan đ n r i ro.Thôngọ ụ ầ ư ế ủ
th ng ng i già u thích đ u t vào nh ng ch ng khoán có đ an toàn cao nhườ ườ ư ầ ư ữ ứ ộ ư
trái phi u Chính ph , cn gi i tr l i thích đ u t vào nh ng ch ng khoán có đế ủ ' ớ ẻ ạ ầ ư ữ ứ ộ
r i ro cao kèm theo m c l i t c kỳ v ng cao.ủ ứ ợ ứ ọ
4. Quy trình qu n lý danh m c đ u tả ụ ầ ư
Qu n lý danh m c đ u t là quá trình liên t c và có h th ng g m b nả ụ ầ ư ụ ệ ố ồ ố
b c:ướ
o Th nh tứ ấ , xác đ nh m c tiêu đ u t . Tr ng tâm c a vi c xác đ nh m cị ụ ầ ư ọ ủ ệ ị ụ
tiêu là xác đ nh r i m c đ r i ro có th ch p nh n đ c c a ch đ u t vàị ủ ứ ộ ủ ể ấ ậ ượ ủ ủ ầ ư
m cứ đ l i nhu n mong đ i t ng thích v i m c đ r i ro đó.ộ ợ ậ ợ ươ ớ ứ ộ ủ
o Th haiứ, xây d ng các chi n l c phù h p v i m c tiêu bao g m vi cự ế ượ ợ ớ ụ ồ ệ
l p các tiêu chu n và phân b đ u t .ậ ẩ ổ ầ ư
o Th baứ, giám sát theo d i nh ng di n bi n giá c t ng đ i c a ch ngơ ữ ễ ế ả ươ ố ủ ứ
khoán trên th tr ng, c m c đ r i ro và l i nhu n mong đ i.ị ườ ả ứ ộ ủ ợ ậ ợ
o Th tứ ư, đi u ch nh danh m c đ u t phù h p v i di n bi n c a thề ỉ ụ ầ ư ợ ớ ễ ế ủ ị
tr ng và m c tiêu c a ng i đ u t .ườ ụ ủ ườ ầ ư
M t nguyên t c n a c a danh m c đ u t là chính sách đ u t đ c vi t raộ ắ ữ ủ ụ ầ ư ầ ư ượ ế
b ng văn b n và có s cam k t c a nhà đ u t . Đi u này r t c n thi t v nó đ mằ ả ự ế ủ ầ ư ề ấ ầ ế # ả
b o tính nh t quán, không xét l i theo tính ng u h ng, không ph thu c vàoả ấ ạ ẫ ứ ụ ộ
quan đi m ng n h n c a ch đ u t .ể ắ ạ ủ ủ ầ ư
II. Lý thuy t v danh m c đ u tế ề ụ ầ ư
1. Lý thuy t v s l a ch n tài s n đ u tế ề ự ự ọ ả ầ ư
L a ch n danh m c đ u t đ c d a trên c s lý thuy t v s lùa ch nự ọ ụ ầ ư ượ ự ơ ở ế ề ự ọ
tài s n đ u t . Lý thuy t này đ c các nhà kinh t M đ a ra t nh ng th p kả ầ ư ế ượ ế ỹ ư ừ ữ ậ ỷ
50 c a th k XX khi nghiên c u v đ u t c a các cá nhân và t ch c xă h i,ủ ế ỷ ứ ề ầ ư ủ ổ ứ ộ
nh m gi i thích vì sao nhà đ u t l i l a ch n đ u t vào lo i tài s n này màằ ả ầ ư ạ ự ọ ầ ư ạ ả
không lùa ch n lo i tài s n khác trong s các lo i tài s n có th l a ch n nh :ọ ạ ả ố ạ ả ể ự ọ ư
ti n, ch ng khoán, tác ph m ngh thu t, b t đ ng s n, thi t b và các lo i tàiề ứ ẩ ệ ậ ấ ộ ả ế ị ạ
s n khác.ả
Lý thuy t này cũng ch ra r ng, tr c khi quy t đ nh đ u t các nhà đ u tế ỉ ằ ướ ế ị ầ ư ầ ư
th ng xem xét 5 tiêu chí tr ng đi m:ườ ọ ể
- C a c i hay ti m l c kinh t hi n có c a nhà đ u t .ủ ả ề ự ế ệ ủ ầ ư
- L i su t (hay m c l i t c) kỳ v ng trên m t tài s n so v i l i t c mongợ ấ ứ ợ ứ ọ ộ ả ớ ợ ứ
đ i trên nh ng tài s n khác.ợ ữ ả
- M c đ r i ro đi li n v i l i t c mong đ i trên nh ng tài s n khác.ứ ộ ủ ề ớ ợ ứ ợ ữ ả
- Tính l ng (hay tính l u chuy n) c a m t tài s n so v i nh ng tài s n khác.ỏ ư ể ủ ộ ả ớ ữ ả
- Chi phí c a vi c thu l m thông tin v m t tài s n so v i chi phí thông tinủ ệ ượ ề ộ ả ớ
đi li n v i nh ng tài s n khác.ề ớ ữ ả
a- C a c i hay ti m l c kinh t hi n có c a nhà đ u t .ủ ả ề ự ế ệ ủ ầ ư
Y u t tr c h t xác đ nh l ng c u c a m t tài s n chính là c a c i, hayế ố ướ ế ị ượ ầ ủ ộ ả ủ ả
ti m l c kinh t hi n có c a nhà đ u t . Quy mô c a danh m c tài s n s tăngề ự ế ệ ủ ầ ư ủ ụ ả ẽ
lên khi c a c i tăng lên do nhà đ u t có thêm ti n đ mua tài s n. Tuy nhiên sủ ả ầ ư ề ể ả ự
tăng lên c a m i lo i tài s n cũng không gi ng nhau. Khi n n kinh t trongủ ỗ ạ ả ố ề ế ở
giai đo n tăng tr ng, c a c i tăng lên cho nên nhu c u v tài s n cũng tăng.ạ ưở ủ ả ầ ề ả
Ng c l i, khi n n kinh t suy thoái, thu nh p và c a c i s t gi m thì nhu c uượ ạ ề ế ậ ủ ả ụ ả ầ
v tài s n cũng s t gi m. Trong kinh t h c, đ đo l ng xem l ng c u về ả ụ ả ế ọ ể ườ ượ ầ ề
m t tài s n thay đ i bao nhiêu ph n trăm t ng ng v i m i ph n trăm thay đ iộ ả ổ ầ ươ ứ ớ ỗ ầ ổ
v c a c i, ng i ta s d ng khái ni m “đ co giăn c a l ng c u theo c aề ủ ả ườ ử ụ ệ ộ ủ ượ ầ ủ
c i”. Nói m t cách khác, m c đ đáp ng khác nhau c a c a các tài s n đ i v iả ộ ứ ộ ứ ủ ủ ả ố ớ
các thay đ i v c a c i đ c đo theo khái ni m “đ co giăn c a l ng c u theoổ ề ủ ả ượ ệ ộ ủ ượ ầ
c a c i”.ủ ả
E(W) = ∆ D / ∆ W
Trong đó :
E (W): đ co giăn c a l ng c u theo c a c iộ ủ ượ ầ ủ ả
∆ D: t l thay đ i l ng c u v tài s n ( % )ỷ ệ ổ ượ ầ ề ả
∆ W: t l thay đ i v c a c i ( % )ỷ ệ ổ ề ủ ả
Như v y đ co giăn c a l ng c u theo c a c i ph n ánh c 1% thay đ iậ ộ ủ ượ ầ ủ ả ả ứ ổ
v c a c i thì l ng c u v m t tài s n thay đ i bao nhiêu ph n trăm. Các tàiề ủ ả ượ ầ ề ộ ả ổ ầ
s n có th chia làm hai lo i tùy theo giá tr đ co giăn: các tài s n c n thi t vàả ể ạ ị ộ ả ầ ế
các tài s n cao c p.ả ấ
Các tài s n cao c p là nh ng tài s n mà khi c a c i tăng lên kéo theo sả ấ ữ ả ủ ả ự
tăng thêm l ng c u c a tài s n đó.ượ ầ ủ ả
Như v y, ti n m t và ti n g i là nh ng tài s n c n thi t, còn ch ng khoán làậ ề ặ ề ử ữ ả ầ ế ứ
nh ng tài s n cao c p. Đi u này đă đ c kh ng đ nh trong m t nghiên c u c aữ ả ấ ề ượ ẳ ị ộ ứ ủ
Baumol và Tobin, các nhà kinh t h c M v nhu c u ti n trong giao d ch. N u l iế ọ ỹ ề ầ ề ị ế ợ
su t tăng lên, s ti n m t đ c g i đ th c hi n các giao d ch s gi m xu ng.ấ ố ề ặ ượ ử ể ự ệ ị ẽ ả ố
b- L i su t (hay m c l i t c) kỳ v ng trên m t tài s n so v i l i t cợ ấ ứ ợ ứ ọ ộ ả ớ ợ ứ
mong đ i trên nh ng tài s n khác.ợ ữ ả