CHIẾN LƯỢC XUẤT KHẨU
QUỐC GIA VIỆT NAM
THUẬN LỢI HÓA THƯƠNG MẠI
ii |
CHIẾN LƯỢC XUẤT KHẨU QUỐC GIA VIỆT NAM THUẬN LỢI HÓA THƯƠNG MẠI
Lời cảm ơn và miễn trừ trách nhiệm
Dự án hỗ trợ kỹ thuật “Chính sách thương mại và xúc tiến xuất khẩu của Việt
Nam do Chính phủ Thụy Sỹ tài trợ (Dự án SwissTrade)” do Bộ Công Thương
là Cơ quan chủ quản với hỗ trợ kỹ thuật của Trung tâm Thương mại Quốc
tế (ITC). Mục tiêu của Dự án nhằm hỗ trợ Việt Nam nâng cao thành tích xuất
khẩu và năng lực cạnh tranh quốc tế của các doanh nghiệp vừa và nhỏ một
cách bền vững thông qua việc cải thiện các điều kiện khung thuận lợi cho
phát triển xuất nhập khẩu, tăng cường cơ chế đối thoại công – tư và phát triển
hệ sinh thái năng động hỗ trợ xúc tiến xuất khẩu.
Tài liệu này được xây dựng dưới sự bảo trợ của Bộ Công Thương Việt Nam
(MoIT) do Vụ Kế hoạch – Tài chính và Cục Xuất nhập khẩu chủ trì và Trung
tâm Thương mại Quốc tế (ITC) hỗ trợ kỹ thuật. Mục đích của tài liệu là định
hướng phát triển thương mại của Việt Nam trong tương lai. Những phát hiện
trong tài liệu dựa trên nghiên cứu sâu rộng và là kết quả của nhiều cuộc tham
vấn với các bên liên quan cấp quốc gia, cấp ngành. Báo cáo này tóm tắt kết
quả hoạt động thương mại và năng lực cạnh tranh của Việt Nam, bao gồm
Kế hoạch hành động chi tiết để định hướng cho sự phát triển mạnh mẽ và
nâng cấp hơn nữa trong tương lai. Nội dung tài liệu này được đưa vào Chiến
lược xuất nhập khẩu hàng hoá đến năm 2030, Kế hoạch hành động cấp quốc
gia và cấp Bộ. Tài liệu này được xây dựng theo quy trình, phương pháp và hỗ
trợ kỹ thuật trong khuôn khổ chương trình Chiến lược Phát triển Thương mại
của Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC)
Tài liệu này không phản ánh quan điểm chính thức của ITC, Tổng cục Kinh
tế Liên bang Thụy Sĩ (SECO) hoặc Bộ Công Thương (MoIT). Việc đề cập đến
doanh nghiệp, sản phẩm và thương hiệu sản phẩm trong tài liệu không có
nghĩa là chúng tôi chứng thực cho các tổ chức và doanh nghiệp này. ITC
không phải là đơn vị chỉnh sửa báo cáo này lần cuối.
Lời cảm ơn
ITC ghi nhận và cảm ơn sâu sắc về hỗ trợ tài chính do SECO tài trợ, cũng như
sự cống hiến của các thành viên trong nhóm nòng cốt, các chuyên gia trong
nước và quốc tế đã tham gia vào quá trình xây dựng tài liệu này, và sự hỗ trợ
chung do Ban Quản Lý Dự án Chính sách thương mại và Xúc tiến xuất khẩu
của Thụy Sĩ của Bộ Công Thương.
Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC) là cơ quan chung của Tổ chức Thương
mại Thế giới (WTO) và Liên Hợp Quốc (UN). Một trong cnhững nhiệm vụ của
ITC là thúc đẩy phát triển bền vững thông qua các cơ hội thương mại gia
tăng, bộ phận Nghiên cứu và Chiến lược Xuất khẩu (RSE) đưa ra một bộ giải
pháp chiến lược liên quan đến thương mại để tối đa hóa lợi ích phát triển từ
thương mại. Các chiến lược và lộ trình phát triển thương mại do ITC hỗ trợ phù
hợp với các mục tiêu thương mại của một quốc gia hoặc khu vực và được
định hướng để đạt được các mục tiêu kinh tế cụ thể, mục tiêu phát triển hoặc
mục tiêu cạnh tranh, theo các ưu tiên của quốc gia.
| iii
TRUNG TÂM THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ
Danh mục viết tắt
AEC
Cộng đồng Kinh tế ASEAN
AEM
Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN
AFTA
Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN
AMSs
Nền kinh tế các quốc gia ASEAN
APEC
Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái
Bình Dương
ASEAN
Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á
ASW
Cơ chế một cửa ASEAN
ATFF
Hiệp định Khung ASEAN về Thuận lợi
hóa Thương mại
ATF-JCC
Ủy ban tham vấn thuận lợi hóa thương
mại ASEAN
ATIGA
Hiệp định Thương mại hàng hóa
ASEAN
CBTA
Hiệp định vận tải xuyên biên giới
CPTA
Hiệp định Thương mại không Giấy
tờ xuyên biên giới châu Á - Thái Bình
Dương
EAEU
Liên minh Kinh tế Á Âu
FTA
Hiệp định Thương mại Tự do
GDVC
Tổng cục Hải quan
GMS
Tiểu vùng Sông Mêkông Mở rộng
ICT
Công nghệ thông tin và truyền thông
IRU
Liên hiệp Vận tải Đường bộ Quốc tế
IT
Công nghệ thông tin
ITC
Trung tâm Thương mại Quốc tế
MOF
Bộ Tài Chính
MOIT
Bộ Công Thương
MOU
Biên bản ghi nhớ
NSW
Cơ chế một cửa quốc gia
NSC
Ủy ban Chỉ đạo Quốc gia
NTFC
Ủy ban Thuận lợi hóa Thương mại
Quốc gia
SI
Kiểm tra chuyên ngành
TFA
Hiệp định Thuận lợi hóa Thương mại
UNCTAD
Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương
mại và Phát triển
VACAPCS
Hệ thống thông quan hàng hóa tự
động
VCIIS
Hệ thống thông tin tình báo Hải quan
Việt Nam
WCO
Tổ chức Hải quan Thế giới
WTO
Tổ chức Thương mại Thế giới
iv |
CHIẾN LƯỢC XUẤT KHẨU QUỐC GIA VIỆT NAM THUẬN LỢI HÓA THƯƠNG MẠI
Mục lục
LỜI CẢM ƠN VÀ MIỄN TRỪ TRÁCH NHIỆM II
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT III
TÓM TẮT CHIẾN LƯỢC 1
GIỚI THIỆU 4
BỐI CẢNH TOÀN CẦU: BƯỚC CHUYỂN SANG ĐỔI MỚI, BAO TRÙM VÀ HỢP
TÁC 5
THUẬN LỢI HÓA THƯƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM
10
BIỂU ĐỒ MỘT GIAO DỊCH THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ ĐIỂN HÌNH
16
HẠN CHẾ VỀ KHẢ NĂNG CẠNH TRANH
18
CÁC VẤN ĐỀ VỀ CHÍNH SÁCH VÀ QUY ĐỊNH .................................... 1 9
VẤN ĐỀ MÔI TRƯỜNG KINH DOANH ............................................ 2 1
HẠN CHẾ CỦA DOANH NGHIỆP ................................................. 2 3
CON ĐƯỜNG PHÍA TRƯỚC
24
TẦM NHÌN ....................................................................... 2 4
ĐỊNH HƯỚNG CHIẾN LƯỢC ..................................................... 2 4
LĨNH VỰC HÀNH ĐỘNG CHÍNH 26
QUẢN LÝ THỰC HIỆN ............................................................ 2 7
KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG 29
| v
TRUNG TÂM THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ
Danh mục bảng
Bảng 1:
Bảng 1. Các chỉ số chính của WCO về tạo thuận lợi thương mại để đạt được
sự xuất sắc trong hải quan 6
Bảng 2:
Các chiến lược và kế hoạch quan trọng liên quan đến tạo thuận lợi thương mại 10
Bảng 3:
Việt Nam: Mô phỏng các chỉ số tạo thuận lợi thương mại 11
Danh mục hộp
Hộp 1:
Quan điểm của doanh nghiệp vừa và nhỏ về tạo thuận lợi thương mại 5
Hộp 2:
Các Trung tâm nhắm mục tiêu trong quy trình quản lý rủi ro 7
Hộp 3:
Cải thiện tiêu chuẩn và các cơ quan chứng nhận tạo điều kiện tuân thủ các
yêu cầu SPS 8
Hộp 4:
Thuận lợi hóa thương mại tại thời điểm khẩn cấp toàn cầu 8
Hộp 5:
Các cổng thông tin thương mại chính tại Việt Nam 13
Danh mục các hình
Hình 1. Các nguyên tắc Cơ bản của Thuận lợi hóa thương mại 4
Hình 2. Các biện pháp thuận lợi hóa thương mại được thực hiện truên toàn cầu, trong
năm 2019 và 2021 7
Hình 3. Tổng quan cấp cao về hệ thống thể chế TF ở Việt Nam (đơn giản hóa) 12
Hình 4:
Việt Nam thực hiện các biện pháp tạo thuận lợi thương mại giai đoạn 2015-2021 14
Hình 5:
Tóm tắt các hạn chế về năng lực cạnh tranh 18
Hình 6:
Mục tiêu chiến lược và hoạt động 24
