Chơi chứng khoán khớp lệnh
liên tục
Từ ngày 07-05-2007 , Trung tâm Giao dịch chứng khoán TP.HCM sẽ áp
dụng phương thức khớp lệnh liên tục nhằm khắc phục phần nào những hạn
chế của phương thức khớp lệnh định kỳ như tình trạng làm giá, đầu cơ...
Hai bài viết của chuyên gia Lê Thành Hưng giúp bạn nắm bắt phương thức
khớp lệnh mới, để có thể ứng xử một cách hiệu quả trên sàn giao dịch
Ngược với khớp lệnh định kỳ, các lệnh giao dịch trong khớp lệnh liên tục
có thể khớp vào bất kỳ thời điểm nào khi phiên giao dịch bắt đầu. Sau
phiên giao dịch, dù là lệnh giới hạn hay lệnh thị trường, nhà đầu tư có thể
nhận thông báo kết quả giao dịch với những mức giá khớp nhau kèm theo
khối lượng đối ứng.
Tại sao ?
Phương thức khớp lệnh liên tục được sử dụng phổ biến ở các thị trường
chứng khoán quốc tế lớn và trong khu vực châu Á. Nhưng lưu ý là khớp
lệnh định kỳ cũng được sử dụng lúc mở cửa hoặc khi giao dịch bị tạm thời
ngưng trong một số trường hợp ở các thị trường này.
Ở thị trường New York, nếu có một khối lượng lớn lệnh mua và bán bị dồn
ứ, chưa khớp của ngày hôm trước, thì trong phiên mở cửa ngày hôm sau,
giá mở cửa có thể khác giá đóng cửa của ngày hôm trước. Khớp lệnh định
kỳ sẽ được sử dụng ở đầu phiên để tìm ra giá cân bằng mới và giải toả khối
lượng đặt lệnh bị ứ đọng. Nó cũng được sử dụng nếu một cổ phiếu bị tạm
thời ngưng giao dịch vì có những thông tin mới rất quan trọng.
Trong các trường hợp này, khớp lệnh định kỳ tìm cách đưa ra một giá cân
bằng mới để phản ánh tình trạng mất cân bằng và đáp ứng phần lớn các
lệnh giao dịch. Chẳng hạn, một cổ phiếu có một thông tin mới rất quan
trọng được tung ra tối hôm qua hoặc trong ngày. Nếu tin này được tiết lộ
tối hôm qua, nó có thể ảnh hưởng giá mở cửa. Nếu tin đưa ra trong ngày,
nó có thể ảnh hưởng giá khi giao dịch được tiếp tục trở lại. Nếu số lượng
lệnh mua tăng gấp 3 hoặc 4 lần lệnh bán, giá trong khớp lệnh định kỳ sẽ
tăng lên phản ánh một trạng thái cân bằng giá mới do thông tin trên. Nhiều
nghiên cứu cho thấy, trong một số trường hợp, khớp lệnh định kỳ kết hợp
với khớp lệnh liên tục giúp thị trường trật tự và ít biến động hơn.
Những hạn chế của khớp lệnh định kỳ
Một số nhà đầu tư có thể sử dụng một số chiêu thức để lũng đoạn giá cổ
phiếu vì họ biết tận dụng triệt để các hạn chế trong khớp lệnh định kỳ như:
Chỉ có một giá duy nhất tại thời điểm khớp lệnh, nút thắt cổ chai nhập lệnh
ở các phút cuối, màn hình giao dịch chỉ hiển thị 3 giá mua cao nhất và ba
giá bán thấp nhất, đặc điểm của lệnh giới hạn, biên độ giao dịch và tâm lý
bầy đàn của nhà đầu tư.
Trong phiên đầu tiên, khi cổ phiếu được lần đầu niêm yết, nhà đầu tư sẽ đặt
các giá mua cao chót vót với khối lượng nhỏ để tạo giá tham chiếu cao cho
các phiên sau. Thủ thuật này đã đẩy giá một số cổ phiếu mới niêm yết cuối
năm 2006 lên hơn 100% so với giá giao dịch trên thị trường tự do trước đó.
Đẩy giá cổ phiếu trong ngày đầu chuyển sàn, trường hợp điển hình là cổ
phiếu PPC trong phiên giao dịch đầu tiên tại sàn HaSTC. Cổ phiếu PPC
giao dịch tại mức giá 65.000đ trong ngày giao dịch cuối ở HaSTC. Trong
phiên giao dịch đầu tiên tại sàn HaSTC, nhà đầu tư đặt các lệnh mua nhỏ
giọt với giá mua hàng trăm ngàn đồng, thậm chí 500.000 đồng. Ở phía bên
bán, họ đặt các giá bán cực thấp chỉ 11.000 đến 13.000đ. Như vậy, tất cả
lệnh mua bán xoay quanh mức giá đóng cửa trước 65.000đ bị loại khỏi màn
hình ngay từ đầu. Không ai biết rõ khối lượng đặt mua và bán lớn nhất ở
mức giá nào. Chỉ trong một thời gian ngắn 20 phút, giá dự khớp PPC tăng
nhanh liên tục, ảnh hưởng đến tâm lý nhà đầu tư. Nhà đầu tư tranh nhau
mua, đẩy giá khớp lên 105.000đ.
Tuy nhiên, theo quy định giao dịch mới áp dụng từ ngày 07-05-2007, hai
thủ thuật này sẽ bị hạn chế tác dụng. Giá tham chiếu của cổ phiếu lần đầu
niêm yết được xác định từ mức giá dự kiến của tổ chức tư vấn +/- biên độ
20%.
Một số nhà đầu cơ có tiềm lực và được ưu tiên nhập lệnh tại một công ty
chứng khoán nào đấy sẽ theo dõi kỹ một loại cổ phiếu trên màn hình giao
dịch. Thông thường đó là cổ phiếu có tính thanh khoản tốt, được nhiều nhà
đầu tư ưa thích. Họ sẽ đặt một khối lượng mua rất lớn ở giá trần vào 5 phút
trước thời điểm khớp lệnh. Họ biết chắc rằng lệnh của họ sẽ không được
khớp vì lượng bán không đủ.
Số lượng dư mua lớn ở giá trần sẽ tác động lên tâm lý của các nhà đầu tư
khác ở cả hai phía. Người mua tranh thủ đặt giá trần ở các phiên sau với hy
vọng giá tiếp tục tăng trần. Người bán sẽ dè dặt vì sợ bán hớ. Thủ thuật này
được lặp lại trong các phiên sau, tạo ra một lượng lớn dư mua ở giá trần.
Khi giá tăng đã tạo lợi nhuận mong muốn chẳng hạn 20% sau 4 phiên, nhà
đầu cơ sẽ tung ra bán một khối lượng ở giá sàn vào 5 phút cuối trước thời
điểm khớp. Toàn bộ khối lượng mua ở giá trần sẽ bị vét sạch ở mức giá
này. Giá cổ phiếu sẽ rớt trong các phiên sau và nhà đầu cơ chọn thời điểm
mua vào để bắt đầu tạo một đợt sóng giá kế tiếp.
Nhà đầu cơ sẽ gặp nguy hiểm khi sử dụng chiêu thức này trong phiên khớp
lệnh định kỳ mở cửa từ 8g30 đến 9g theo phương thức giao dịch mới. Vì
sau phiên này sẽ là phiên khớp lệnh liên tục và không có thời gian nghỉ giải
lao giữa hai phiên để họ có thể kịp huỷ lệnh. Các lệnh giới hạn dư mua ở
giá trần sẽ được chuyển sang phiên khớp lệnh liên tục và có thể bị liên tục
khớp, trái với mong muốn không khớp lệnh của nhà đầu cơ. Tuy nhiên, họ
có thể dụng chiêu thức này trong phiên khớp lệnh định kỳ từ 10g30 đến 11g
để nâng giá tham chiếu cho ngày hôm sau.
Ảnh hưởng của cơ sở hạ tầng thông tin trong khớp lệnh liên tục
Trong phương thức khớp lệnh liên tục, màn hình giao dịch cũng thể hiện 3
giá mua cao nhất và 3 giá bán thấp nhất với khối lượng tương ứng. Nhưng
vì lệnh được liên tục khớp, nên các thông tin trên luôn thay đổi. Nhà đầu tư