Ch−¬ng IV:
thèng kª tμi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp
A. Tãm t¾t lý thuyÕt:
4.1. Kh¸i niÖm, ph©n lo¹i vμ ®¸nh gi¸ tμi s¶n cè ®Þnh
trong doanh nghiÖp:
4.1.1. Kh¸i niÖm:
Tμi s¶n cè ®Þnh trong doanh nghiÖp lμ bé phËn tμi s¶n cã gi¸ trÞ lín, thêi
gian sö dông l©u dμi vμ khi tham gia vμo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vÉn gi÷ nguyªn h×nh
th¸i vËt chÊt ban ®Çu nh−ng gi¸ trÞ cña chóng ®· bÞ gi¶m dÇn do chuyÓn vμo gi¸
trÞ s¶n phÈm d−íi h×nh thøc khÊu hao TSC§.
4.1.2. Ph©n lo¹i tμi s¶n cè ®Þnh (TSC§):
TSC§ trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i, ®Ó thuËn tiÖn cho c«ng t¸c qu¶n
lý, c«ng t¸c h¹ch to¸n vμ c¸c nghiªn cøu vÒ TSC§ ë doanh nghiÖp, ta cÇn ph¶i
ph©n lo¹i chóng theo c¸c tiªu thøc phï hîp víi môc ®Ých nghiªn cøu.
4.1.3. §¸nh gi¸ TSC§:
- §¸nh gi¸ TSC§ theo nguyªn gi¸ (hay gi¸ ban ®Çu hoμn toμn):
- §¸nh gi¸ TSC§ theo gi¸ ban ®Çu cßn l¹i.
- §¸nh gi¸ TSC§ theo gi¸ kh«i phôc hoμn toμn.
- §¸nh gi¸ TSC§ theo gi¸ kh«i phôc cßn l¹i
4.2. C¸c chØ tiªu thèng kª sè l−îng, kÕt cÊu, hiÖn tr¹ng vμ
t×nh h×nh biÕn ®éng cña tμi s¶n cè ®Þnh :
4.2.1. Thèng kª sè l−îng TSC§:
a. ChØ tiªu gi¸ trÞ TSC§ hiÖn cã cuèi kú b¸o c¸o:
TSC§ hiÖn = TSC§ cã + TSC§ t¨ng - TSC§ gi¶m
cã cuèi kú ®Çu kú trong kú trong kú
b. ChØ tiªu TSC§ b×nh qu©n: cã 2 ph−¬ng ph¸p
- Ph−¬ng ph¸p 1:
TSC§ cã ®Çu kú + TSC§ cã cuèi kú
G
=
2
- Ph−¬ng ph¸p 2:
G= ∑
∑
i
ii
t
tG
Trong ®ã:
- Gi: Gi¸ trÞ TSC§ cã ë tõng thêi ®iÓm
- ti: Kho¶ng thêi gian t−¬ng øng cã gi¸ trÞ Gi
- : tæng thêi gian nghiªn cøu theo lÞch
∑i
t
4.2.2. Thèng kª kÕt cÊu (tû träng) TSC§:
Gi¸ trÞ tõng lo¹i TSC§
Tû träng tõng lo¹i TSC§ (%) = x 100%
Gi¸ trÞ toμn bé TSC§
4.2.3.Thèng kª hiÖn tr¹ng TSC§:
Tæng sè khÊu hao ®· trÝch (tæng sè khÊu hao luü kÕ)
28
- HÖ sè hao mßn =
TSC§ Nguyªn gi¸ (Gi¸ ban ®Çu hoμn toμn TSC§)
- HÖ sè cßn sö dông ®−îc TSC§ = 1 - HÖ sè hao mßn TSC§.
4.2.4. Thèng kª t×nh h×nh biÕn ®éng TSC§:
a. LËp b¶ng c©n ®èi TSC§.
b. C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn ®éng TSC§:
Gi¸ trÞ TSC§ t¨ng trong kú
- HÖ sè t¨ng TSC§ =
Gi¸ trÞ TSC§ b×nh qu©n trong kú
Gi¸ trÞ TSC§ gi¶m trong kú
- HÖ sè gi¶m TSC§ =
Gi¸ trÞ TSC§ b×nh qu©n trong kú
Gi¸ trÞ TSC§ t¨ng míi nguyªn trong kú
- HÖ sè ®æi míi =
TSC§ Gi¸ trÞ tμi s¶n cè ®Þnh cã cuèi kú
Gi¸ trÞ TSC§ gi¶m do cò háng trong kú
- HÖ sè lo¹i bá =
TSC§ Gi¸ trÞ tμi s¶n cè ®Þnh cã ®Çu kú
4.3. C¸c chØ tiªu thèng kª møc ®é trang bÞ vμ hiÖu qu¶ sö
dông tμi s¶n cè ®Þnh :
4.3.1. C¸c chØ tiªu thèng kª møc ®é trang bÞ TSC§:
Tæng nguyªn gi¸ TSC§ dïng vμo SXKD trong kú
- Møc ®é trang bÞ TSC§ =
cho ng−êi lao ®éng Sè lao ®éng ë ca lín nhÊt trong kú
4.3.2. C¸c chØ tiªu thèng kª hiÖu qu¶ sö dông TSC§:
a. C¸c chØ tiªu ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông TSC§:
* HiÖu qu¶ sö dông TSC§ tÝnh theo gi¸ trÞ s¶n xuÊt (H):
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt
H =
Gi¸ trÞ TSC§ b×nh qu©n
ChØ tiªu nμy cho biÕt cø mét ®¬n vÞ gi¸ trÞ tμi s¶n cè ®Þnh b×nh qu©n khi tham
gia vμo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sÏ t¹o ra ®−îc bao nhiªu ®ång gi¸ trÞ s¶n xuÊt.
* Chi phÝ TSC§ cho 1 ®¬n vÞ gi¸ trÞ s¶n xuÊt (hiÖu suÊt sö dông TSC§ (C):
Gi¸ trÞ TSC§ b×nh qu©n 1
C = =
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt H
ChØ tiªu nμy cho biÕt ®Ó s¶n xuÊt ra mét ®¬n vÞ gi¸ trÞ s¶n xuÊt cÇn ph¶i chi
phÝ bao nhiªu ®¬n vÞ gi¸ trÞ TSC§ b×nh qu©n.
* HiÖu qu¶ sö dông TSC§ tÝnh theo lîi nhuËn : (HL)
Lîi nhuËn
29
H
L
=
Gi¸ trÞ TSC§ b×nh qu©n Gi¸ trÞ TSC§ b×nh qu©n
ChØ tiªu nμy cho biÕt mét ®¬n vÞ TSC§ tham gia vμo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sÏ
t¹o ra ®−îc bao nhiªu ®¬n vÞ lîi nhuËn.
ChØ tiªu nμy cho biÕt mét ®¬n vÞ TSC§ tham gia vμo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sÏ
t¹o ra ®−îc bao nhiªu ®¬n vÞ lîi nhuËn.
b. Ph©n tÝch møc ®é ¶nh h−ëng cña c¸c nh©n tè thuéc vÒ TSC§ ®Õn chØ tiªu
ph©n tÝch:
b. Ph©n tÝch møc ®é ¶nh h−ëng cña c¸c nh©n tè thuéc vÒ TSC§ ®Õn chØ tiªu
ph©n tÝch:
* Ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông TSC§: * Ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn hiÖu qu¶ sö dông TSC§:
C¨n cø vμo ph−¬ng tr×nh kinh tÕ: H = H x d C¨n cø vμo ph−¬ng tr×nh kinh tÕ: H = H x d
* Ph©n tÝch biÕn ®éng cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO) do ¶nh h−ëng 2 nh©n tè: * Ph©n tÝch biÕn ®éng cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO) do ¶nh h−ëng 2 nh©n tè:
C¨n cø vμo ph−¬ng tr×nh kinh tÕ: GO = H x C¨n cø vμo ph−¬ng tr×nh kinh tÕ: GO = H xG
* Ph©n tÝch biÕn ®éng cña gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO) do ¶nh h−ëng 3 nh©n tè:
C¨n cø vμo ph−¬ng tr×nh kinh tÕ: GO = xdH
′
xG
B. C¸C bμi tËp C¥ B¶N:
Bμi sè 1:
Mét xÝ nghiÖp c¬ khÝ ®Çu n¨m 2002 ®· mua vμ ®−a vμo sö dông 10 m¸y
tiÖn, gi¸ mua mçi m¸y lμ 20 triÖu ®ång, chi phÝ chuyªn chë vμ l¾p ®Æt cña c¶ 10
m¸y hÕt 10 triÖu ®ång.
§Çu n¨m 2004 xÝ nghiÖp mua thªm 15 m¸y tiÖn t−¬ng tù, gi¸ mua mçi
m¸y 18 triÖu ®ång, chi phÝ vËn chuyÓn l¾p ®Æt chung cho c¶ 15 m¸y hÕt 30 triÖu
®ång. BiÕt r»ng thêi h¹n sö dông mçi m¸y lμ 8 n¨m, tÝnh khÊu hao theo ph−¬ng
ph¸p ®−êng th¼ng vμ gi¸ 1 m¸y tiÖn t¹i thêi ®iÓm ®¸nh gi¸ l¹i lμ 15 triÖu ®ång.
Yªu cÇu
: X¸c ®Þnh gi¸ trÞ cña 25 m¸y tiÖn t¹i doanh nghiÖp c¬ khÝ vμo ®Çu
n¨m 2006 theo gi¸:
1. Gi¸ ban ®Çu hoμn toμn
2. Gi¸ kh«i phôc hoμn toμn
3. Gi¸ ban ®Çu cßn l¹i
4. Gi¸ kh«i phôc cßn l¹i
Bμi sè 2:
Cã sè liÖu vÒ t×nh h×nh sö dông thiÕt bÞ s¶n xuÊt cña 1 doanh nghiÖp dÖt
trong n¨m b¸o c¸o nh− sau:
§Çu n¨m, tæng nguyªn gi¸ thiÕt bÞ s¶n xuÊt lμ 15.000 triÖu ®ång, trong
n¨m xÝ nghiÖp mua thªm 100 m¸y dÖt míi víi nguyªn gi¸ 50 triÖu ®ång/ c¸i vμ
20 m¸y kÐo sîi ®· dïng råi cña 1 doanh nghiÖp kh¸c víi gi¸ mua lμ 30 triÖu
®ång/ c¸i (biÕt r»ng nguyªn gi¸ ban ®Çu lμ 70 triÖu ®ång/ c¸i) vμ b¸n bít 20
m¸y dÖt cò cßn 80% gi¸ trÞ, cho mét c¬ së dÖt t− nh©n víi gi¸ 10 triÖu ®ång/
c¸i, cho biÕt nguyªn gi¸ mçi m¸y nμy khi mua lμ 20 triÖu ®ång/ c¸i. Ngoμi ra
doanh nghiÖp cßn b¸n thanh lý 50 m¸y dÖt ®· hÕt h¹n sö dông víi gi¸ 1 triÖu
®ång/ c¸i, ®−îc biÕt nguyªn gi¸ mçi m¸y nμy lμ 20 triÖu ®ång / c¸i.
Yªu cÇu:
H·y tÝnh c¸c chØ tiªu sau trong n¨m b¸o c¸o
1. Nguyªn gi¸ thiÕt bÞ s¶n xuÊt hiÖn cã cuèi n¨m?
2. Nguyªn gi¸ thiÕt bÞ s¶n xuÊt b×nh qu©n trong n¨m?
Bμi sè 3:
Mét doanh nghiÖp mua 01 TSC§ A míi 100% vμ ®−a vμo ho¹t ®éng ngμy
01/ 03/2004. Cho biÕt gi¸ ghi trªn ho¸ ®¬n lμ 135.000.000 ®ång, chi phÝ vËn
chuyÓn lμ 10.000.000 ®ång, chi phÝ l¾p ®Æt ch¹y thö tr−íc khi ®−a vμo sö dông
lμ 5.000.000 ®ång, dù kiÕn thêi gian sö dông tμi s¶n nμy lμ 5 n¨m.
30
Yªu cÇu:
1. TÝnh møc khÊu hao ®ã trong tõng n¨m (theo ph−¬ng ph¸p tuyÕn tÝnh cè
®Þnh)
2. TÝnh hÖ sè cßn sö dông ®−îc cña tμi s¶n cè ®Þnh ®ã vμo thêi ®iÓm cuèi
n¨m (thø 1,2,3,4,5)?
Bμi sè 4:
Cã tμi liÖu vÒ t×nh h×nh TSC§ cña mét doanh nghiÖp trong n¨m b¸o c¸o
nh− sau: (§¬n vÞ tÝnh: triÖu ®ång)
1. Tμi s¶n cè ®Þnh cã ®Çu n¨m:
- Tæng nguyªn gi¸ TSC§ : 17.200
- Tæng gi¸ trÞ hao mßn ®Çu n¨m : 4.000
2. Tμi s¶n cè ®Þnh míi ®−a vμo sö dông trong n¨m:
- Tæng nguyªn gi¸ TSC§ : 20.000
3. TSC§ ®−îc nhËn tõ doanh nghiÖp kh¸c:
- Tæng nguyªn gi¸ TSC§ : 2.600
- Gi¸ trÞ hao mßn : 600
4. TSC§ bÞ lo¹i bá trong n¨m do cò háng:
- Tæng nguyªn gi¸TSC§ : 400
- Gi¸ trÞ hao mßn : 400
- Gi¸ b¸n thanh lý cña c¸c TSC§ bÞ lo¹i bá : 10
5. TSC§ kh«ng cÇn dïng ®em b¸n l¹i:
- Tæng nguyªn gi¸ TSCD : 1.000
- Gi¸ trÞ hao mßn : 400
- Gi¸ b¸n c¸c TSC§ kh«ng cÇn dïng trªn : 360
6. Tæng sè tiÒn ®· trÝch khÊu hao TSC§ trong n¨m : 6.400
7. Tæng sè tiÒn n©ng cÊp s÷a ch÷a TSC§ nhËn tõ DN kh¸c : 500
Yªu cÇu:
1.TÝnh nguyªn gi¸ TSC§ hiÖn cã cuèi n¨m (theo gi¸ ban ®Çu vμ gi¸ cßn l¹i)?
2. TÝnh gi¸ trÞ TSC§ b×nh qu©n (G)
3. TÝnh c¸c chØ tiªu ph¶n ¶nh t×nh h×nh biÕn ®éng TSC§ trong n¨m?
Bμi sè 5:
Cã sè liÖu sau ®©y vÒ t×nh h×nh sö dông tμi s¶n cè ®Þnh cña doanh nghiÖp
c¬ khÝ A trong n¨m 2005. §Çu n¨m, gi¸ ban ®Çu hoμn toμn cu¶ toμn bé tμi s¶n
cè ®Þnh lμ 8 tû ®ång. Trong n¨m, doanh nghiÖp tiÕn hμnh thanh lý 10 m¸y tiÖn
cò háng, mçi m¸y cã gi¸ ban ®Çu hoμn toμn lμ 16.000.000 ®ång/m¸y. Trong
n¨m doanh nghiÖp cßn mua thªm 15 m¸y hμn míi víi gi¸ ban ®Çu hoμn toμn lμ
18.500.000 ®ång/m¸y, vμ nhËn tõ mét xÝ nghiÖp trong ngμnh ®· gi¶i thÓ 05 m¸y
tiÖn vμ 03 m¸y bμo víi gi¸ ban ®Çu hoμn toμn lμ 14.800.000 ®ång/ m¸y tiÖn
17.500.000 ®ång/ m¸y bμo.
Yªu cÇu:
1.
LËp b¶ng c©n ®èi tμi s¶n cè ®Þnh
2. TÝnh c¸c hÖ sè ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn ®éng TSC§ cña doanh nghiÖp?
Bμi sè 6:
31
Theo kÕt qu¶ kiÓm kª tμi s¶n cè ®Þnh cña c«ng tr−êng 3/2 n¨m 2005 ®·
x¸c ®Þnh: §Çu n¨m cã 2,5 tû ®ång theo gi¸ ban ®Çu hoμn toμn, møc ®é hao mßn
®Çu n¨m lμ 35%. Trong n¨m, c«ng tr−êng mua thªm mét m¸y xóc míi ®−a vμo
s¶n xuÊt, trÞ gi¸ 180 triÖu ®ång. Chi phÝ vËn chuyÓn, l¾p ®Æt m¸y xóc trªn lμ 5
triÖu ®ång vμ nhËn bμn giao tõ 1 xÝ nghiÖp cïng ngμnh 1 ph−¬ng tiÖn vËn t¶i trÞ
gi¸ 100 triÖu ®ång, møc ®é hao mßn TSC§ nμy lμ 40%. Sè tiÒn trÝch khÊu hao
trong n¨m lμ 140 triÖu ®ång. Ngoμi ra, c«ng tr−êng cßn thanh lý mét sè tμi s¶n
cè ®Þnh ®· cò háng cã gi¸ trÞ ban ®Çu hoμn toμn lμ 20 triÖu ®ång vμ gi¸ trÞ cßn
l¹i lμ 1 triÖu ®ång.
Yªu cÇu:
1. LËp b¶ng c©n ®èi tμi s¶n cè ®Þnh?
2. TÝnh c¸c hÖ sè ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn ®éng TSC§ cña c«ng tr−êng
n¨m 2005?
Bμi sè 7:
Cã sè liÖu vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt vμ sö dông TSC§ cña XÝ nghiÖp DÖt qua 2
th¸ng 3 vμ th¸ng 4 n¨m 2006 nh− sau:
* Th¸ng 3:
1. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ( triÖu ®ång) : 400
2. Chi phÝ TSC§ cho 1 ®¬n vÞ GTSX (triÖu ®ång) : 12,5
* Th¸ng 4:
1. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp (triÖu ®ång) : 405,9
2. T×nh h×nh sö dông TSC§ (triÖu ®ång)
- Gi¸ trÞ TSC§ cã ngμy 1/4 : 4.050
- Ngμy 5/4 mua thªm 1 sè MMTB trÞ gi¸ : 550
- Ngμy 17/4 nhËn bμn giao cña C.Ty X 1 TB trÞ gi¸ : 200
- Ngμy 25 /4 Thanh lý mét sè TSC§ trÞ gi¸ : 550
Vμ sè liÖu kh«ng thay ®æi cho ®Õn hÕt th¸ng 4
Yªu cÇu:
Ph©n tÝch t×nh h×nh biÕn ®éng cña chØ tiªu gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp cña xÝ nghiÖp th¸ng 4 so víi th¸ng 3 do ¶nh h−ëng 2 nh©n tè: HiÖu qu¶
sö dông TSC§ (H) vμ gi¸ trÞ TSC§ b×nh qu©n (G)?
Bμi sè 8:
Cã sè liÖu vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña xÝ nghiÖp c¬ khÝ X trong
n¨m 2005 nh− sau: (sè liÖu tÝnh theo gi¸ cè ®Þnh - §vt: 1.000 ®ång)
I. T×nh h×nh s¶n xuÊt:
Gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO): quý I: 298.850, quý II: 304.200
II. T×nh h×nh sö dông TSC§ (1.000 ®ång)
- TSC§ cã ®Çu quý I : 430.000
- TSC§ t¨ng trong quý I : 250.000
- TSC§ t¨ng trong quý II : 166.000
- TSC§ gi¶m trong quý I : 310.000
- TSC§ gi¶m trong quý II : 94.800
Yªu cÇu:
1. TÝnh c¸c chØ tiªu ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông TSC§ trong tõng quý?
32
