1
Chöông 1
TO
TOÅÅNG QUAN VE
NG QUAN VEÀÀ
HE
HEÄÄTHOÂNG TIN
THOÂNG TIN Ñ
ÑÒA LY
ÒA LYÙÙ
Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng
1.1. ÑÒNH NGHÓA VEÀ GIS
-Thoâng tin Ñòa lyù (Geographic Information) laø thoâng tin
veà nhöõng nôi treân beà maët Traùi ñaát. Ñoù laø söï nhaän bieát ñoái
töôïng döïa treân vò trí.
-Thoâng tin Ñòa lyù soá (Digital Geographic Information) laø
thoâng tin ñòa lyù ñöôïc bieåu dieãn döôùi daïng soá.
-Coâng ngheä thoâng tin Ñòa lyù (Geographic Information
Technologies) laø nhöõng coâng ngheä cho vieäc thu thaäp vaø
xöû lyù thoâng tin ñòa lyù
Coù 3 loaïi coâng ngheä thoâng tin ñòa lyù: Heä thoáng ñònh vò
toaøn caàu (GPS – Global Position System); Vieãn thaùm (RS –
Remote Sensing) vaø Heä thoáng thoâng tin ñòa lyù (GIS –
Geographic Information System)
1.1.1. Moät soá khaùi nieäm
2
Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng
1.1. ÑÒNH NGHÓA VEÀ GIS
-Theo ESRI: “GIS laø moät taäp hôïp coù toå chöùc, bao
goàm heä thoáng phaàn cöùng, phaàn meàm maùy tính, döõ lieäu
ñòa lyù vaø con ngöôøi, ñöôïc thieát keá nhaèm muïc ñích naém
baét, löu tröõ, caäp nhaät, ñieàu khieån, phaân tích vaø hieån thò
taát caû caùc daïng thoâng tin lieân quan ñeán vò trí ñòa lyù”.
-Theo GS. Shunji Murai: “GIS laø moät heä thoáng thoâng tin
ñöôïc söû duïng ñeå nhaäp, löu tröõ, truy vaán, thao taùc, phaân
tích vaø xuaát ra caùc döõ lieäu coù tham chieáu ñòa lyù hoaëc
döõ lieäu ñòa khoâng gian; hoã trôï ra quyeát ñònh trong vieäc
quy hoaïch veà söû duïng ñaát, quaûn lyù taøi nguyeân thieân
nhieân, moâi tröôøng, giao thoâng, ñoâ thò vaø nhieàu lónh vöïc
quaûn lyù khaùc”.
1.1.2. Ñònh nghóa
Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng
1.1. ÑÒNH NGHÓA VEÀ GIS
Ñònh nghóa: GIS laø moät heä thoáng thoâng tin coù khaû
naêng xaây döïng, caäp nhaät, löu tröõ, truy vaán, xöû lyù, phaân
tích vaø xuaát ra caùc daïng döõ lieäu coù lieân quan tôùi vò trí
ñòa lyù, nhaèm hoã trôï ra quyeát ñònh trong caùc coâng taùc
quy hoaïch vaø quaûn lyù taøi nguyeân thieân nhieân vaø moâi
tröôøng.
- Heä GIS khaùc vôùi heä ñoà hoïa ñôn thuaàn ôû choã caùc heä
ñoà hoïa khoâng coù caùc coâng cuï laøm vieäc vôùi döõ lieäu phi
ñoà hoïa.
- Heä GIS khaùc vôùi heä CAD ôû choã: caùc ñoái töôïng cuûa
heä CAD khoâng baét buoäc phaûi gaén vôùi theá giôùi thöïc
thoâng qua vò trí ñòa lyù cuûa chuùng.
1.1.2. Ñònh nghóa
3
Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng
1.1. ÑÒNH NGHÓA VEÀ GIS
1.1.2. Ñònh nghóa
web
Thoâng tin
ñòa lyù Thoâng tin
ñòa lyù soá
Thoâng
tin ñòa
lyù soá
Thoâng tin
ñòa lyù soá
Thoâng tin
ñòa lyù
The
Theáágiô
giôùùi th
i thöï
öïc
cThu tha
Thu thaääp va
p vaøø
nha
nhaääp d
p dö
öõ lie
õ lieääu
uL
Lö
öu tr
u trö
öõ d
õ dö
öõ lie
õ lieääu
u
Co
Coääng
ng ñ
ño
oààng
ng
ng
ngö
öô
ôøøi s
i söû
öû du
duïïng
ng Hie
Hieåån thò va
n thò vaøøxua
xuaáát
t
thoâng tin
thoâng tin Phaân t
Phaân tí
ích GIS
ch GIS
Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng
1.2. SÖÏ HÌNH THAØNH & PHAÙT TRIEÅN GIS
Söï baát tieän cuûa baûn ñoà tónh yù nieäm xaây döïng baûn
ñoà ñieän toaùn (computer cartography).
- Nhöõng naêm 1960s: moâ hình hoùa khoâng gian baèng
maùy tính. Luùc ñaàu chæ hieån thò vaø in ra giaáy. Daàn daàn,
caùc nhaø nghieân cöùu nhaän thaáy caàn phaûi thu thaäp moät
khoái löôïng lôùn thoâng tin daïng phi khoâng gian. Töø ñoù
thuaät ngöõ GIS ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån thay theá
cho baûn ñoà ñieän toaùn.
- Döï aùn GIS ñaàu tieân xuaát hieän vaøo 1964 cuûa chính
phuû Canada.
- Nhöõng naêm 1980, 1990, nhieàu coâng ty tö nhaân phaùt
trieån caùc phaàn meàm GIS thöông maïi.
4
Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng
1.3. CAÙC THAØNH PHAÀN CUÛA HEÄ GIS
- Moâ hình heä thoáng 3 thaønh phaàn: phaàn cöùng, phaàn
meàm, con ngöôøi.
- Moâ hình heä thoáng 4 thaønh phaàn: kyõ thuaät
(technoware) bao goàm phaàn cöùng vaø phaàn meàm,
thoâng tin (infoware), toå chöùc (orgaware), con ngöôøi
(humanware).
- Moâ hình 5 thaønh phaàn: phaàn cöùng, phaàn meàm, döõ
lieäu, qui trình, con ngöôøi .
- Moâ hình 6 thaønh phaàn: phaàn cöùng, phaàn meàm, döõ
lieäu, qui trình, toå chöùc, con ngöôøi.
Caùc kieåu phaân chia khaùc nhau:
Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng
1.3. CAÙC THAØNH PHAÀN CUÛA HEÄ GIS
- Heä thoáng maùy tính
1.3.1. Phaàn cöùng
5
Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng
1.3. CAÙC THAØNH PHAÀN CUÛA HEÄ GIS
- Heä thoáng maïng (LAN, WAN, Internet)
1.3.1. Phaàn cöùng
Bieân soaïn: GV. Phaïm Theá Huøng
1.3. CAÙC THAØNH PHAÀN CUÛA HEÄ GIS
- Caùc thieát bò ngoaïi vi:
1.3.1. Phaàn cöùng
GPS Receiver