1
Tiểu luận
CƠ CẤU TỔ CHỨC CỦA ICJ
2
CƠ CẤU TỔ CHỨC CỦA ICJ
1. Cơ cấu
Vấn đề cơ cấu tổ chức ICJ được điều chỉnh bởi các Điều 2 – 33 của Quy chế
TAQT (Statute of the Court) và Điều 1 – 18, 32 – 37 Luật của Tòa (Rules of the
Court). Theo đó, ICJ sẽ có Chủ tịch (President), Phó Chủ tịch (Vice – president), Toàn
thể Tòa (Full Court), ban xét xử (Chambers), Registrar và Registry. Chủ tịch và Phó
Chủ tịch của ICJ được bầu chọn mỗi 3 năm và có thể tái nhiệm ở lần bầu cử tiếp theo.
Toàn thể tòa gồm một hội đồng thẩm phán độc lập với 15 thành viên, trong đó
không thể có 2 thành viên có cùng quốc tịch. Những thành viên được chọn sẽ trở thành
đại diện cho hệ thống pháp luật thế giới.
Việc lựa chọn các thành viên không căn cứ vào quốc tịch hay khu vực. Tuy
nhiên, trên thực tế, những năm gần đây hội đồng thẩm phán thường bao gồm: 5 thẩm
phán đại diện cho mỗi quốc gia thành viên thường trực HĐBA, 3 thẩm phán của Châu
Á, 3 thẩm phán của Châu Phi, 2 thẩm phán của Mỹ Latin, 1 của Tây Âu, và 1 của
Đông Âu.1
Việc bầu cử để lựa chọn thẩm phán thành viên cho ICJ được thực hiện 3 năm 1
lần, mỗi lần chọn 5 thẩm phán. Người được lựa chọn là người có phẩm chất đạo đức
tốt, đáp ứng được các tiêu chuẩn của những cơ quan xét xử cao nhất ở quốc gia của họ;
hoặc là những luật gia có thẩm quyền được công nhận trong lĩnh vực công pháp quốc
tế.2 Công việc bầu cử được thực hiện đồng thời tại Đại Hội Đồng và Hội Đồng Bảo
An. Cả 2 cơ quan này hoàn toàn độc lập trong việc bầu cử và không có bất kỳ sự phân
biệt nào giữa các thành viên thường trực, không thường trực của HĐBA. Ứng viên
trúng cử là người nhận được đại đa số phiếu của cả ĐHĐ và HĐBA.
Các thẩm phán thành viên của ICJ có nhiệm kỳ 9 năm và có thể được bầu lại,
nhưng đặc biệt trong nhiệm kỳ đầu tiên sẽ có 5 thẩm phán có nhiệm kỳ 3 năm và 5
1 Dispute Settlement – ICJ – UN
2 Statute of the International Court of the Justice, Art. 2
3
thẩm phán có nhiệm kỳ 6 năm được chọn theo phương pháp rút thăm ngay sau khi
trúng cử3 (để đảm bảo 3 năm một lần bầu thay đổi số thành viên của ICJ). Các thành
viên của ICJ sẽ nhận được quyền ưu tiên và miễn trừ ngoại giao trong quá trình thực
thi công việc của mình.
Trụ sở của ICJ được đặt ở La Hay, trong một số trường hợp ICJ có thể tổ chức
xét xử ở một địa điểm khác.4 Thông thường, các phiên tòa của ICJ được tiến hành với
sự tham gia của tất cả các thẩm phán (full Court), nhưng trong trường hợp các bên
tranh tụng có yêu cầu khác, ICJ sẽ thành lập một Chamber đặc biệt có ít nhất 3 thẩm
phán được lựa chọn bằng cách bỏ phiếu kín. Số lượng thẩm phán hợp lệ để tiến hành
xét xử trong mỗi phiên tòa có thể là 9 – 11 người, tùy theo quy định của Luật của Tòa.5
Như mọi tổ chức khác, ICJ có một Ban Thư ký (the Registry) đảm nhận các
khâu hành chính, quản lý liên quan đến bốn mảng: pháp lý (judicial), ngoại giao
(diplomatic), hành chính (administrative), ngôn ngữ (linguistic). Ban Thư ký bao gồm:
(Registrar), (Deputy-Registrar), và các nhân viên khác (other officials). Registrar và
Deputy-Registrar được ICJ bổ nhiệm với 7 năm nhiệm kỳ, và có thể tái ứng cử sau khi
hết nhiệm kỳ. Các nhân viên khác của Ban Thư ký được ICJ bổ nhiệm dựa trên yêu
cầu của Registrar, hoặc do chính Registrar bổ nhiệm với sự thông qua của Chủ tịch
ICJ.
2. Bồi thẩm đoàn
Để tiến hành xét xử một vụ án, bồi thẩm đoàn sẽ được cấu thành bao gồm tất cả
các thẩm phán chính thức của ICJ và thẩm phán ad-hoc. Không có thành viên nào của
bồi thẩm đoàn có thể bị loại, trừ trường hợp thẩm phán đó không tiếp tục đáp ứng
được những điều kiện cần thiết.6 Theo Điều 16 của Quy chế TAQT, các thẩm phán khi
đã trở thành thành viên chính thức của ICJ thì không được tham gia vào công tác chính
trị, quản lý - hành chính hoặc đại diện cho chính phủ của một quốc gia nào. Ngoài ra,
các thẩm phán không được tham gia giải quyết một vụ án của ICJ mà trước đó họ đã
3 Id. Art 13(1)
4 Id. Art 22
5 Id. Art 25
6 Id. Art 18
4
từng tham gia với tư cách là đại diện hoặc là luật sư cho một bên tranh tụng; hoặc là
thành viên của ủy ban điều tra; hoặc là thành viên của một hội đồng trọng tài quốc gia
hoặc quốc tế.7
3. Thẩm phán ad-hoc
Để bảo đảm tính công bằng trong xét xử, Quy chế của ICJ có quy định về việc:
nếu một bên tham gia tranh tụng có thẩm phán của quốc gia mình là thành viên của
bench thì bên kia có quyền chọn thêm một thẩm phán ad-hoc. Trường hợp cả hai bên
tranh tụng không có thẩm phán của quốc gia mình thì mỗi bên sẽ được chọn thêm một
thẩm phán ad-hoc cho mình.8 Thẩm phán ad-hoc tốt nhất nên chọn một trong những
thẩm phán có tên trong danh sách ứng cử thành viên của ICJ. Các thẩm phán ad-hoc
trong quá trình xét xử có quyền và nghĩa vụ như thẩm phán thành viên của ICJ.
4. Ngôn ngữ chính thức
Ngôn ngữ chính thức được ICJ sử dụng là tiếng Anh và tiếng Pháp. Trong một
số trường hợp, theo yêu cầu của một bên tham gia tranh tụng, ICJ cho phép sử dụng
một ngôn ngữ khác và được phiên dịch lại sang tiếng Anh hoặc Pháp.
I. NGUYÊN TẮC HOẠT ĐỘNG CỦA ICJ:
ICJ là một cơ quan của Liên Hợp Quốc, do đó, nguyên tắc hoạt động của cơ
quan này phải dựa trên các nguyên tắc hoạt động của Liên Hợp Quốc.
Điều 2 Hiến chương Liên Hợp Quốc quy định tổ chức này và các thành viên
của nó phải hoạt động theo 7 nguyên tắc hoạt động sau:
1. Nguyên tắc bình đẳng về chủ quyền của các quốc gia thành viên.
2. Nguyên tắc các thành viên phải thực hiện đầy đủ những nghĩa vụ theo
quy định của Hiến chương.
3. Nguyên tắc các thành viên của Liên Hợp Quốc phải giải quyết các
tranh chấp quốc tế bằng phương pháp hoà bình.
7 Id. Art 17
8 Id. Art 31
5
4. Nguyên tắc các thành viên của Liên Hợp Quốc phải từ bỏ đe doạ dung
vũ lực hay sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế.
5. Nguyên tắc các thành viên của Liên Hợp Quốc giúp đỡ Liên Hợp
Quốc trong mọi hành động của Liên Hợp Quốc mà tổ chức này áp dụng theo
đúng quy định của Hiến chương.
6. Nguyên tắc Liên Hợp Quốc đảm bảo để các quốc gia không phải là
thành viên Liên Hợp Quốc cũng hành động theo các nguyên tắc này nếu điều
đó cần thiết để duy trì hoà bình và an ninh quốc tế.
7. Nguyên tắc Liên Hợp Quốc không được phép can thiệp vào công việc
thuộc thẩm quyền nội bộ của bất kỳ quốc gia thành viên nào.
Trong đó, nguyên tắc 1, 6, và 7 được xem là những nguyên tắc hoạt động cơ
bản của ICJ.
(1) Nguyên tắc bình đẳng về chủ quyền của các quốc gia thành viên
Nguyên tắc này có thể thấy ngay từ việc bầu các thành viên của Toà án công lý
quốc tế. Tiêu chuẩn để bầu thẩm phán căn cứ vào năng lực cá nhân, quốc tịch, tương
quan vị trí địa lý và hệ thống pháp luật trên thế giới. Bên cạnh các thẩm phán của Toà,
khi phiên toà mở ra, các bên có thể lựa chọn thẩm phán ad hoc nhằm đảm bảo nguyên
tắc công bằng. Khi một bên tranh chấp có thẩm phán mang quốc tịch nước mình, phía
bên kia có quyền đề cử trọng tài ad hoc của mình hoặc yêu cầu không đưa trọng tài
mang quốc tịch phía bên kia vào danh sách thành viên tham gia xét xử.
Hơn nữa, trong mọi trường hợp xảy ra tranh chấp, thẩm quyền của Toà đều
được xác định dựa trên cơ sở ý chí của chủ thể tranh chấp và khi thẩm quyền của Toà
được viện dẫn đến thì thẩm quyền này là hoàn toàn độc lập, dựa trên sự tự nguyện của
các bên hữu quan mà không bị bất kỳ sức ép chính trị, kinh tế nào.
(2) Nguyên tắc Liên Hợp Quốc đảm bảo để các quốc gia không phải là thành
viên Liên Hợp Quốc cũng hành động theo các nguyên tắc này nếu điều đó
cần thiết để duy trì hoà bình và an ninh quốc tế.
Điều 5 quy chế Toà án công lý quốc tế của Liên hợp quốc quy định: Các nước
thành viên Liên hợp quốc ipso facto là thành viên quy chế của ICJ. Bên cạnh đó, các