Co giật do sốt cao ở trẻ em:
Đặc điểm LS và điều trị
Định nghĩa co giật do sốt xảy ra khoảng 3% trẻ em. Bệnh thường gặp ở lứa
tuổi sơ sinh và trẻ nhỏ, từ 3 tháng đến 5 tuổi. Bệnh liên quan đến sốt nhưng không
có bằng chứng của nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương hoặc một nguyên nhân
khác đã xác định như rối loạn chuyển hoá hay động kinh trước đó không do sốt.
Co giật do sốt thường biểu hiện co giật toàn thể ( co cứng – co giật hay co giật)
NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG CO GIẬT DO SỐT
Di truyền
Yếu tố di truyền có vai trò quan trọng về nguyên nhân co giật do sốt. Việc
xác định tính trội hay lặn của nhiễm sắc thể và nhiều cơ chế di truyền khác. Ở
những gia đình có người co giật do sốt thì nguy cơ co giật ở trẻ tăng gấp 2- 3 lần.
Nếu cả bố lẫn mẹ có tiền sử co giật do sốt thì nguy cơ tăng lên nhiều, cả trai lẫn
gái đều có thể bị, những thế hệ con cái cũng có thể bị. Tỷ lệ co giật do sốt cũng tuỳ
theo vùng, theo Duchowny ở các nước Châu Á trẻ em bị nhiều hơn các nuớc phía
Tây và Châu Âu.
Tuổi
Co giật do sốt thường xảy ra 3 năm đầu của trẻ em, 4% ca trước 6 tháng, 6
% ca sau 3 năm, 1/2 ca xảy ra năm thứ hai, các tác giả nhấn mạnh đến thời gian
“18 – 24 tháng” là tuổi thường có co giật do sốt.
Sốt
Co giật sốt xảy ra liên quan sớm bệnh lý nhiễm trùng, khi đang sốt đột ngột
nhiệt độ tăng cao theo đường biểu diễn nhiệt độ hình cung, nhiệt độ lúc này
khoảng 39.2 độC ( lấy ở hậu môn), xấp xỉ 25% ca xảy ra khi nhiệt độ trên 40.2
độC. Theo dõi mối liên hệ giữa nhiệt độ và cơn co giật thì sự gia tăng hay giảm
nhiệt độ không ảnh hưởng đến ngưỡng của cơn. Trong nhóm tuổi 6-18 tháng có
nhiệt độ trên 40 độC, co giật tái phát gấp 7 lân trẻ em sốt nhiệt độ dưới 40 độC.
Co giật sốt thường liên quan đến nhiễm trùng đường hô hấp trên, viêm tai
giữa, hệ thống tiêu hoá, mà virus là tác nhân chính, trong khi vi trùng có thể gây
nhiễm trùng huyết, viêm phổi, viêm màng não thì hiếm hơn có co giật do sốt.
Những bé gái, tuổi càng nhỏ càng dễ bị co giật hơn so với các bé trai cùng
nhóm tuổi. Những rối loạn điện giải, Vitamin B6 cũng là những yếu tố làm tăng
nguy cơ co giật.
LÂM SÀNG
Co giật do sốt cao thường xảy ra sớm, cơn co giật hầu hết là cơn toàn thể,
vận động hai bên, chỉ có 15% ca là cục bộ: 80 % cơn co giật, 14% ca là cơn trương
lực, 6 % là cơn mất trương lực. Dựa theo mức độ trầm trọng của bệnh có 3 dạng
lâm sàng cơ bản: co giật sốt đơn thuần, co giật sốt phức tạp, trang thaí động kinh
do sốt .
Co giật sốt cao đơn giản, có thời gian co giật < 15 phút, không có dấu
thần kinh cục bộ và không có cơn thứ hai. Bệnh thường khỏi, 90 % ca kết thúc
mà không để lại di chứng nào.
Co giật do sốt phức tạp
Co giật do sốt phức tạp là co giật do sốt kèm một trong những dấu hiệu sau:
thời gian co giật kéo dài > 15 phút, co giật vận động cục bộ hoặc sau cơn có liệt
Todd, trên một cơn trong 24 giờ, tình trạnh thần kinh không bình thường, cha mẹ,
anh em có co giật không sốt.
Những bệnh nhân có từ hai dấu hiệu trên trở lên sau 7 tuồi khoảng 6% ca
mắc bệnh động kinh. Bệnh viện “Mayo Clinic” nhận thấy khoảng 7% ca co giật do
sốt phức tạp sẽ suy giảm thần kinh và tiến tới mắc bệnh động kinh, tỷ lệ này là
2,5% trẻ co giật không có các dấu hiệu trên.
Trạng thái động kinh do sốt
Đa số các bệnh nhân tự khỏi, nhưng co giật kéo dài từng đợt và trạng thái
động kinh do sốt không phải là hiếm. Nhiều báo cáo đã cho thấy khi xảy ra trạng
thái động kinh do sốt cao gây hoại tử não, hay tử vong. Trong nghiên cứu ghi nhận
1706 trẻ em co giật do sốt (NCCPP) thì 8% trường hợp co giật < 15 phút, 4%
trường hợp co giật > 30 phút, 25% trường hợp trạng thái động kinh do sốt trẻ em.
Nghiên cứu tử thi những trẻ em trạng thái động kinh do sốt có hoại tử vỏ não, hạch
nền, đồi thị, tiểu não và cấu trúc thuỳ thái dương.
Một số trẻ nhỏ có co giật nửa người sau đó yếu hay liệt nửa người, loại co
giật này sẽ phát triển thành liệt cứng và động kinh cục bộ vận động.
CÁC XÉT NGHIỆM BỔ TRỢ TRONG CO GIẬT DO SỐT CAO
Cho đến nay không có một xét nghiệm đặc hiệu nào cho co giật do sốt, các
xét nghiệm thực hiện khi co giật do sốt chủ yếu vẫn là những xét nghiệm định
hướng và loại trừ. Vì tính phức tạp của co giật do nhiều nguyên nhân gây ra và