1771
CUC CÁCH MNG CÔNG NGH 4.0
NHNG TH CH THỨC VỚ C C NH NGHP V T NAM
Nguyn Ngc Như Nguyt
Khoa Tài chính - Thương mi, Trường Đại hc Công ngh TP. H Chí Minh
GVHD: ThS. ng Oanh
TÓM TT
Cuc ch mng Công nghip thtư, còn đưc gi Công nghip 4.0, đưc phát trin
như mt phn ca chiến c ng ngh cao đưc thiết lp rng i ca Đức. Mc
đích ca cuộc ch mạng c ng nghệ này nhm duy trì s nh đạo toàn cu li thế
cnh tranh trong nh vc sn xut. n cnh đó, đây cũng mt mng i kết ni ca
con ni ng ngh cho phép sn xut ra những sản phẩm tốt n, nhanh hơn r
n trước đây.C ng với việc đem lại những lợi ích cực kỳ trong việc gia ng hiệu suất,
cuộc cách mạng này cũng khiến cho các doanh nghiệp phải xem x t về nhng ri ro mi
mang li.
T khóa: cách mng, CMCN 4.0, hi, doanh nghip, thách thc.
1 ĐẶT VN ĐỀ
Cuc Cách mng Công nghip ln th cùng vi s xut hin ca robot có trí tu nhân to
đang to ra nhng tác đng mnh m lên nhiu lĩnh vc hi. Robot nh vào công ngh
AI tr nên ngày càng thông minh, kh năng hc hi ghi nh t bc so vi trí tu con
ngưi. Hơn na, các robot này th làm vic mt cách n định 24/24 không cn tr
lương, đóng thuế, bo him… đã tr thành mi đe da tht s vi lc ng lao động
ngưi tht.
Trong cuc cách mng này, nhng yếu t Vit nam đã đang t coi ưu thế như lc
ng lao động th công tr, di dào s không còn thế mnh na, thm chí còn b đe da
nghiêm trng. Trong tương lai không xa, mt ng ln lao động s b mt vic làm bi
lĩnh vc công ngh robot th tác động ti tri dài t dt may, dch v, gii trí cho đến
y tế, giao thông, giáo dc...
Tuy nhiên, theo kết qu công b ti Din đàn Cp cao Công ngh thông tin Truyn thông
Vit Nam 2017 (Vietnam ICT Summit 2017) do VINASA điu tra trên 275 quan đơn v
tham d Din đàn ch 35,2% t chc đã chun b sẵn sàng cho cách mạng c ng
nghiệp (CMCN) ln th 4, trong đó phn đa các doanh nghip thuc khi ngân ng, mt
s doanh nghip CNTT chiếm s đ ng nht các doanh nghip, quan ng dng 1
s quan qun CNTT; 58,7% đã tìm hiu nhưng chưa biết chun b gì, ch 6,1%
chưa tìm hiu chưa biết chun b như thế nào cho nhng hi tác động ca
CMCN ln th 4.
1772
Phát biu ch đạo ti Din đàn, Phó Th ng Chính ph Đức Đam khng định: CMCN
ln th 4 chúng ta đã đề cp nhiu, gi lúc chúng ta phi hành động. Chúng ta phi “dn
thân hơn nữa”, “mnh dn hơn na” thì mi mong thành công trong cuc cách mng này.
Phó Th ng kêu gi c h thng chính tr, các t chc hi, các doanh nghip, các
trường đại hc, các vin nghiên cu, các nhà khoa hc cng đồng hi phi kết ni vi
nhau, chia s vi nhau, cùng phi hp hành động để to nên sc mnh vì CMCN ln th
chia s, kết ni.
2 CUC CÁCH MNG CÔNG NGH 4.0
Theo Kagermann, Lukas & Wahlster( 2011), thut ng Công nghip 4.0 ln đầu tiên được
một nhóm các chuyên gia sử dụng Hi ch Hannover vào tháng 4 năm 2011. Đây mt
trong i “D án tương lai” to thành Chiến c công ngh cao ca Đức năm 2020.
Nguyên gc ca thut ng này nghĩa để t nhng thay đổi công ngh trong sn
xut đưa ra các ưu tiên ca mt khung chính sách nht quán nhm bo toàn năng lc
cnh tranh toàn cu ca ngành công nghip Đức. Happacher( 20 3) cho rằng, theo mt s
chuyên gia, ý ng c ng nghiệp này da trên khái nim vhệ thống sản xuât tích hợp (CIM
- computer integrated manufacturing), đưc phát trin vào nhng năm 1970.
Theo Kagermann cộng sự ( 2013), các tính năng đặc bit ca các công ngh tiên tiến
trong ngành công nghiệp 4.0 việc đưa mng i thiết b kết nối Internet dịch vụ
(Internet of Things and Services) vào sản xuất thực hiện h kết ni không gian s-thc
th (Cyber-Physical Systems) đại din cho mt tim năng đáng k để ti ưu hóa quy trình
sn xut kinh doanh. Ý ng ct lõi nm trong vic to ra mt h thng sn xut thông
minh năng động, t uyết định cho phép các nhà sn xut đáp ng các yêu cu ca khách
hàng nhân thc hin các thay đổi trong đơn đặt hàng vào phút chót. Ngoài ra, các
công ngh trong ngành công nghip 4.0 làm tăng năng sut hiu qusử dụng nguồn lực,
xem xét xu ng nhân khu hc hin ti thay đổi thái độ của hi đối với sự cân bng
giữa cuc sng công vic.
Theo Krabec & Venegas (2015), cuc Cách mng Công nghip ln th mt s phn
ng đối vi s thay đổi ca môi trường kinh doanh. Để mt công ty th thành công tn
th trường, công ty cn thiết phi nhng gii pháp hiu qu để đáp ng các nhu cu luôn
thay đổi ca khách hàng. do này, vic ci thin công ngh sn xut thiết b sn xut
mt vic làm hoàn toàn cn thiết. th nói rng các hot đng công ngh đang bt đầu
hi t. Đó thông tin liên lc, t động hóa, công ngh máy tính. Nhng công ngh này
s to ra mt thế gii o. Sau đó thế gii o này s đưc chuyn vào thế gii thc.
Brettel cng s (2014) cho rng ngành công nghip 4.0 da trên vic s dng các h
thng mng vt lý, ci thin h thng máy tính truyn thông. Các phân tích lưu ý rng li
ích ln nht trong tương lai ca ngành công nghip 4.0 cho các công ty công nghip s
hiu qu chi phí /hoc năng sut cao hơn. Ngành công nghip sn xut ngày nay phi
s cnh tranh ngày càng tăng v cht ng sn phm, năng sut chi phí sn xut,
mt trong nhng cách để gii quyết tình trng này áp dng các nguyên tc ca ngành 4.0
Nieuwenhuis & Katsifou (2015) cho rng mt s nhà nghiên cu đã tha nhn rng ngành
công nghip 4.0 s tr thành động lc toàn cu để đảm bo tính bn vng ca ngành.
1773
3 CUC CÁCH MNG CÔNG NGH 4.0 TÁC ĐỘNG ĐẾN CÁC DOANH NGHIP
Theo Sanders cộng sự (20 ), xem x t từ khía cạnh kinh tế doanh nghiệp cần thiết phải
hội nhập cách mạng 4.0, việc này sẽ đưa đến việc tạo ra sử dụng các chiến c sn
xut mi, dn đến nâng cao hơn hiệu uả sản xuất của doanh nghiệp tăng trưởng tim
năng sáng to.
Mokyr cng s (2015); Autor (20 ) cho rằng, mc trước đây đã có các cuc tho lun
v hu qu ca công ngh t động hóa đối vi th trưng lao động vic lo lng v ph
thuc t động hóa, nhưng nhng tiến b gn đây trong nh vc robot trí thông minh nhân
to đã khơi li mt ln na cuc tranh lun v vn đề này.
Lieder & Rashid (20 ) cho rằng mt nn kinh tế tuần hoàn (circular economy) th gii
pháp để hài hòa giữa tham vng tăng trưởng kinh tế bo v môi trưng, nơi nn kinh
tế tuần hoàn đưc hiu hin thực hóa chu tr nh kh p kín của tr nh luân chuyển vật
liệu trong toàn b h thng kinh tế.
Theo Stock & Seliger (2016), s phát trin ng ti ngành công nghip 4.0 cung cp
hi to ln cho vic thc hin sn xut bn vng, thân thin vi môi trưng tiết kiệm tài
nguyên.
Theo Prahalad (2004), ngày nay, người tiêu dùng hi la chn t s các sn phm
dch v, nhưng ng như các khách hàng này luôn không đưc đáp ng. do này,
vic to ra các sn phm nhân hóa (personalized products) mt vic cn thiết để to ra
giá tr, để đng vng trên th trường, để gi li hoc tăng khách hàng.
Čámská (2014) cho rng, các thay đổi xy ra phía cung t đó s tác động lên nhu cu.
Nhng thay đổi này đưc gi nhân hóa sn xut hàng lot (individualized mass
production) - có nghĩa có mt s kết ni mt thiết vi vic cá nhân hóa sn xut hàng lot.
Các doanh nghip s cn phi đáp ng vi s thay đổi ca th trưng, thay đổi công ngh,
đổi mi để h vn th đáp ng đưc nhu cu ca khách hàng trong điu kin ti ưu
hóa chi phí mt cách hiu qu. Nếu công ty không chp nhn s thay đổi ca th trường, h
th s phi đối mt vi vic thiếu ht v vn các khó khăn v tài chính khác.
Aquilani cng s (2016) cho rng s tương tác, ph thuc ln nhau vic trao đổi thông
tin kp thi, áp dng cho các doanh nghip thông qua các h thng đổi mi để đáp ng nhu
cu phc tp ca khách hàng.
4 TÁC ĐỘNG CA CÔNG NGH 4.0 ĐẾN CÁC DOANH NGHIP VIT NAM
Do nhu cầu tìm kiếm phương thc sn xut mi hiu qu, bn vng hơn do nhiều thách
thc như biến đổi khí hu, ghóa dân s hay các vn đề an ninh khác ngày càng tăng lên
sẽ thúc đẩy cách mạng 4.0 ngày càng phát triển mạnh mẽ. Cũng như các uốc gia khác
trên thế giới, cuc cách mng này s mang ti nhiu hi phát trin hi nhp, nhưng
đồng thi cũng đặt ra nhiu thách thc vi các c đang phát trin như Vit Nam.
Theo ông Đàm Bch Dương, V trưởng V Công ngh cao, B Khoa hc Công ngh
(KH-CN) cho biết: Cuc Cách mng Công nghip 4.0 s khác bit vi các cuc cách
mng công nghip trước tc độ, quy phm vi tác động. Công nghip 4.0 nh ng
ti mi lĩnh vc tt c các nn kinh tế trên thế gii. Tuy nhiên, nếu như nhiu quc gia
1774
khác, Cách mng Công nghip 4.0 mang li c hi thách thc thì vi Vit Nam, thách
thc s nhiu hơn hi.
Thách thc đưc nhc ti nhiu nht hin nay nguy tht nghip ca lao động Vit Nam
stăng lên. Theo dự báo của Tổ chức lao động uốc tế (ILO), Việt Nam trong 0 năm tới
đến 70% s vic làm ri ro cao (có xác sut b thay thế trên 70%), 18% ri ro trung
bình (có xác sut b thay thế t 30-70%) 12% ri ro thp (có xác sut b thay thế i
30%). ri ro đưc hiu nhng công vic th b thay thế bng các h thng, máy
móc t động hóa.
Ông Hng Vit, Giám đốc công ngh Tp đoàn FPT nhn định, công nghip 4.0 s nh
ng rt ln đến giá thành sn phm xut khu, nht khi các công đon ca DN đưc
ng dng công ngh t động hóa, gim thiu s ng nhân công lao động. Bên cnh đó,
vic nhân hóa ca con người s giám sát thay đổi quy trình công ngh t động hóa,
các DN s không còn mun tn dng li thế v nhân công giá r.
Theo Phòng Thương mi Công nghip Việt Nam (VCCI), Doanh nghiệp vừa nhỏ đang
chiếm khong 97% tng s DN ca Vit Nam vi nhiu hn chế bn như quy nh,
thm chí siêu nh, mc vn ch mc t bn đến by t đồng/DN; trình độ khoa hc công
ngh đổi mi sáng to còn thp, chưa tham gia đưc vào chui giá tr sn xut toàn
cầu;…
Theo kho sát, 80 đến 90% máy móc s dng trong các DN Vit Nam nhp khu, gn
80% nhng công ngh ; khong 75% s máy móc trang thiết b đã hết khu hao,
hiu qu sn xut thp. Trong khi đó, vi nhng đòi hi v nn tng ca công ngh s, kết
ni thông minh cùng nhng đổi thay hng ngày v mt công ngh trong cuc CMCN 4.0,
buc các DN phi s chuyn đổi mnh m trong đầu sn xut, kinh doanh. Để làm
đưc điu này, DN cn đủ ngun lc tài chính, công ngh, con người để tp trung đầu
hạ tng công ngh s, nâng cao t l ng dng công ngh thông tin trong qun t chc
sn xut.
5 CÁC GII PHÁP CA DOANH NGHIP
Theo TS. Phạm Hồng Quất Cục trưởng Cục Phát triển thị trường doanh nghiệp khoa
học c ng nghệ (B Khoa hc Công ngh), thế giới đang bước o cuộc Cách mạng
C ng nghiệp 4.0, doanh nghiệp, đặc biệt các doanh nghiệp mới khởi nghiệp muốn phát
triển lớn mạnh buộc phảing dụng khoa hc - công nghệ vào trong sản xuất, kinh doanh để
tăng năng suất, chất lượng, hạ giá thành sản phẩm.
Ông Nguyn Xuân Hoàng, Phó Ch tch HĐQT Công ty C phn Misa cho rng, công ngh
4.0 vn đang giai đon khi đầu nên doanh nghip cn sm nhn thc đưc tác động ca
cuc cách mng đến doanh nghip. Doanh nghip cn phi hc hi tìm hiu xem các
doanh nghip trên thế gii đang áp dng công nghip 4.0 như thế nào. Qua đó doanh
nghip cn chun b áp dng tng c chuyn đổi doanh nghip ca mình thành doanh
nghip s, áp dng công ngh 4.0 vào điu hành doanh nghip nhm nâng cao hiu qu v
cht ng cũng như mang li sn phm dch v mi cho khách hàng.
Nguyn Th Hi Vân Cc trưởng Cc Vic làm, B Lao động Thương binh hi
cho biết cần tăng cường đầu phát trin ngun nhân lc gn vi chiến c phát trin sn
1775
xut, kinh doanh các sn phm hàm ng tri thc, giá tr gia tăng cao thay các sn
phm, các ngành sn xut thâm dng lao động.
- Các chuyên gia kinh tế nhận định, để thể tiếp cận khai thác được các hội thành
c ng do cuộc cách mạng 4.0 mang lại, các doanh nghiệp cần phải t m hiểu, nghiên cứu kỹ
lưỡng các c ng nghệ tiên tiến của cách mạng c ng nghiệp 4.0 ứng dụng các c ng nghệ
này để nâng cao vị thế giá trị của doanh nghiệp. Các doanh nghiệp phải nhạy b n trong
việc tạo ra sản phẩm phục vụ theo yêu cầu của người tiêu d ng, sử dụng các c ng nghệ tiên
tiến để giản tiện uy tr nh sản xuất, rút ngắn thời gian cung cấp sản phẩm, hạ giá thành
nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.
Thêm vào đó, doanh nghiệp cần xây dng chui cung ng th ng minh, việc này s to ra
mt nh chui cung ng mi gn kết cht ch hơn vi nhu cu ca khách hàng. Chui
cung ng mi này s to ra mt s d liu duy nht, làm cho chui cung ng thông minh
hơn, minh bch hơn hiu qu hơn mi giai đon, t khi phát sinh nhu cu cho đến khi
giao hàng.
6 KT LUN
ài viết giới thiệu khái uát về cuộc Cách mạng C ng nghệ 4.0 những tác động của cuộc
cách mạng này lên các doanh nghiệp nói chung các doanh nghiệp Việt nam nói riêng.
Tuy nhiên, nội dung bài viết chỉ đề cập đến những tác động mang tính thách thức đối với các
doanh nghiệp Việt nam một số giải pháp kinh tế đã được các chuyên gia đề cập nhằm
giúp các cá nhân, tổ chức có nhu cầu tham khảo để t m ra những giải pháp ph hợp cho uá
tr nh hội nhập.
T Ệ TH M KHẢ
[1] Autor, D. H. (2015). Why Are There Still So Many Jobs? The History and Future of
Workplace
[2] Automation. Journal of Economic Perspectives, 29(3):330.
[3] Čámská, D. (2014). Requirements for Models Predicting Corporate Financial Distress.
In: Loster, T., Pavelka T. (Eds.), 8th International Days of Statistic and Economics,
Slaný: Melandrium, 316-323.
[4] Happacher, Meinrad. “Der Ursprung von Industrie 4.0.” Computer-Automation, April
2013:114.
[5] Kagermann, H.; Wahlster, W.; Helbig, J. 2013. Recommendations for implementing the
strategic initiative INDUSTRY 4.0, National Academy of Science and Engineering,
Berlin/Frankfurt, 82p.
[6] Kagermann, Henning, Wolf-Dieter Lukas, and Wolfgang Wahlster. “Industrie 4.0: Mit
dem Internet der Dinge auf dem Weg zur 4. industriellen Revolution.” VDI Nachrichten,
April 1, 2011.
[7] Krabec, T., & Venegas, P. (2015). Fields: On the Visibility of Flows in Digital Business.
FAI Financial Assets and Investing, 6(3), 5-22. doi:10.5817/fai2015-3-1