
64
CHUYỂNĐỔISỐ-ĐỘNGLỰCCHOTĂNGTRƯỞNG
KINHTẾ:KINHNGHIỆMQUỐCTẾVÀKHUYẾNNGHỊ
CHÍNHSÁCHCHOVIỆTNAM
ĐàmThịHiền
Email:hiendt@adp.edu.vn
Ngàytòasoạnnhậnđượcbàibáo:30/09/2025
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:30/10/2025
Ngàybàibáođượcduyệtđăng:17/11/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.932
Tómtắt:Chuyểnđổisốđãnổilênnhưmộtđộnglựcchínhthúcđẩytăngtrưởngkinh
tếvàcảithiệnnăngsuấtquốcgiatrongbốicảnhtoàncầuhóanhanhchóngvàtiếnbộcông
nghệ.Bàiviếtnàychủyếusửdụngcácphươngphápnghiêncứuđịnhtínhvànghiêncứu
trườnghợpđểphântíchcácchiếnlượcchuyểnđổisốvàkếtquảcủachúngởcácquốcgia
tiênphong,cụthểlàTrungQuốc,HànQuốcvàSingapore,từđórútranhữngbàihọchành
động.DựatrênđánhgiávềtìnhhìnhhiệntạicủaViệtNamvàkinhnghiệmquốctế,bàiviết
đềxuấtmộtbộkhuyếnnghịchínhsáchtoàndiệnđểtốiưuhóalợiíchcủachuyểnđổisố,thúc
đẩytăngtrưởngkinhtếvàđạtđượcsựpháttriểnbềnvững.Nghiêncứucũngđềcậpđến
nhữnghạnchếcủanóvàđềxuấtcáchướngnghiêncứutrongtươnglaiđểtiếptụccảithiện
khuônkhổchínhsáchsốcủaViệtNam.
Từkhóa:chuyểnđổisố,tăngtrưởngkinhtế,kinhnghiệmquốctế,khuyếnnghịchínhsách
1HọcviệnChínhsáchvàPháttriển
I.Đặtvấnđề
Chuyển đổi số đã trở thành một
trongnhữngxuhướngtoàncầuchínhđịnh
hình lại cơ cấu kinh tế trong thế kỷ 21.
Sựpháttriểnnhanhchóngcủacáccông
nghệsố,đặcbiệtlàTrítuệnhântạo(AI),
Dữ liệu lớn (Big Data), Điện toán đám
mây (Cloud Computing), Internet Vạn
vật(IoT)vàBlockchainđãlàmthayđổi
sâusắccácmôhìnhsảnxuất,hànhvitiêu
dùng, tương tác xã hội và phương pháp
quảntrịcông.Trongbốicảnhđó,chuyển
đổi số không chỉ là một quá trình công
nghệmàcònlàmộtchiếnlượcpháttriển
quốcgiatoàndiện,gắnliềnvớinăngsuất
laođộng,đổimớisángtạo,nănglựccạnh
tranhvàchấtlượngtăngtrưởngkinhtế.
Nhiều quốcgia, đặc biệt là những
quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế
nhanh,đãchủđộngtíchhợpchuyểnđổisố
vàocácchiếnlượcpháttriểndàihạncủa
mìnhnhưmộtcôngcụđểthúcđẩynăng
suấtvàchuyểnđổimôhìnhtăngtrưởng.Ở

65
châuÁ,cácquốcgianhưTrungQuốc,Hàn
QuốcvàSingapoređãxâydựngcácchiến
lượcsốhóatoàndiện,đạtđượcnhữngkết
quảấntượngvềcảhiệuquảkinhtếvĩmô
vàchấtlượngdịchvụcông.Nhữngminh
chứng này khẳng định rằng chuyển đổi
sốlàmộtquátrìnhkhôngthểđảongược
vàngàycàngtrởthànhmộtđiềukiệntiên
quyếtchotăngtrưởngbềnvững.
ỞViệtNam,nhậnthứcvềchínhtrị
vàthểchếvềchuyểnđổisốđãđượccải
thiệnđáng kể,thể hiện qua các vănbản
chínhsáchquantrọngnhưNghịquyếtsố
52-NQ/TW (2019), Quyết định số 749/
QĐ-TTg (2020)về chương trìnhchuyển
đổisốquốcgia,Quyếtđịnhsố942/QĐ-
TTg(2022)vềpháttriểnChínhphủđiện
tửhướngtớiChínhphủsốvàgầnđâynhất
làNghịquyếtsố57-NQ/TW(2024)vềđột
phá phát triển khoa học công nghệ, đổi
mớisángtạo và chuyểnđổi số quốcgia
vớimụctiêuđưakhoahọc,côngnghệvà
đổimớisángtạotrởthànhđộnglựcchiến
lượcthenchốtđểpháttriểnkinhtế-xã
hộinhanhvàbềnvững.Cácmụctiêucụ
thểbaogồmđạtđượctỷtrọngkinhtếsố
20%GDPvàonăm2025và30%vàonăm
2030,cung cấptất cả dịch vụ công trực
tuyếnởcấpđộ4vàthúcđẩytrìnhđộkỹ
thuậtsố trong dânsố. Mặcdù có những
thànhtựubanđầuvềcơsởhạtầng,Chính
phủđiệntửvàthịtrườngthươngmạiđiện
tử,ViệtNamvẫnđangđốimặtvớinhững
thách thứcđáng kểvề nănglựcthểchế,
bấtbìnhđẳngkỹthuậtsố,nguồnnhânlực
vàkhảnăngtươngtácdữliệu.
Nghiên cứu này có ba mục tiêu
chính:(1)Làmrõcáccơsởlýluậnvà
bằng chứng thực nghiệm về tác động
của chuyển đổi số đối với tăng trưởng
kinhtế;(2)Phântíchkinhnghiệmquốc
tếthôngquacácnghiêncứutìnhhuống
từbaquốcgiatiêubiểuvớicácmôhình
chuyểnđổisốthànhcông;(3)Đánhgiá
tìnhtrạngchuyểnđổisốhiệntạiởViệt
Namvàđềxuấtcáckhuyếnnghịchính
sáchliênquanchopháttriểnkinhtếsố
và tăng trưởng bền vững. Nghiên cứu
nàyđónggópvàotàiliệuhiệncóbằng
cách tổng hợp một cách có hệ thống
các thành phần cốt lõi của chuyển đổi
sốảnh hưởng đến tăngtrưởng kinh tế,
từcảquanđiểmlýthuyếtvàthựctiễn,
đồng thời đưa chúng vào bối cảnh độc
đáocủaViệtNam-mộtquốcgiađang
pháttriểnvớinềnkinhtếmở,lựclượng
laođộngtrẻvàcơsởhạtầngđangphát
triểnnhanhchóng.
II.Phươngphápnghiêncứu
Nghiên cứu này áp dụng phương
pháp tổng hợp định tính kết hợp với
phântíchtrườnghợpcócấutrúc,nhằm
đánhgiátoàndiệntácđộngcủachuyển
đổisốđốivớităngtrưởngkinhtếthông
qua việc tham khảo kinh nghiệm quốc
tếvàphântíchthựctrạngtạiViệtNam.
Cáchtiếpcậnnghiêncứudựatrênkhung
phântíchchínhsáchsosánh,chophép
rút ra bài học kinh nghiệm từ các mô
hìnhchuyểnđổisốthànhcôngtrênthế
giớiđồngthờiđánhgiábốicảnhđặcthù
củaViệtNam.
Do giới hạn về dữ liệu sơ cấp và
thờigian nghiên cứu, nghiên cứu không
sửdụngcácmôhìnhđịnhlượnghaykhảo
sáttrựctiếp,songvẫntạonềntảngvững
chắcchocácnghiêncứutiếptheocóthể
ứngdụngdữliệuvimôđểphântíchđịnh
lượng sâurộng về tácđộng kinh tế của
chuyển đổisố. Phương phápnghiên cứu
đảm bảo tính hệ thống, khách quan và
độtincậycao,thíchhợptrongbốicảnh
nghiên cứu chính sách và phân tích so
sánhquốctế.

66
III.Kếtquảnghiêncứu
3.1.Tổngquanlýthuyếtvềchuyển
đổisốvàtăngtrưởngkinhtế
Chuyểnđổisốđãtrởthànhmộtchủ
đềnổibậttronglĩnhvựckinhtếpháttriển,
nghiêncứuđổimớivàquảnlýcôngtrong
thậpkỷqua.Cáctàiliệuhọcthuậtquốctế
vàkhuvựcđãnêubậtnhiềumốiliênkết
giữasốhóavàtăngtrưởngkinhtế,năng
suấtlaođộng,chấtlượngdịchvụcôngvà
nănglựcđổimớicủadoanhnghiệp.Ởcấp
độkinhtếvĩmô,nhiềunghiêncứuđịnh
lượng đã chứng minh tác động tích cực
củađầutưcơsởhạtầngsốđốivớităng
trưởngGDPvànăngsuất.Rheevàcộng
sự (2022) đã tìm thấy mối tương quan
tích cực mạnh mẽ giữa tỷ lệ thâm nhập
internet, khả năng tiếp cận băng thông
rộngvàtăngtrưởngGDPởcácnềnkinh
tế đang phát triển. Theo OECD (2020),
mức tăng 10 điểm phần trăm trong việc
sửdụnginternetcóthểdẫnđếnmứctăng
trungbình0,6điểmphầntrămtrongGDP
thực, có kiểm soát các yếu tố khác. Ở
cấp độdoanhnghiệp, Chege vàcộng sự
(2020)đãtiếnhànhnghiêncứuởcácquốc
giachâuPhivàchothấyviệcápdụngcác
công nghệ số, đặc biệt là các nền tảng
thương mạiđiệntửvà hệ thốngquản lý
số,đãdẫnđếnmứctăngnăngsuất25%
ởcác doanh nghiệp vừavà nhỏ (SMEs)
trongkhoảngthờigianbanăm.Tươngtự,
Chenvàcộngsự(2023)pháthiệnrarằng
chuyểnđổisốkhôngchỉcótácđộngtrực
tiếpđếnnăngsuấtmàcòntạoracáctác
độnggiántiếpthôngquaviệctăngcường
đổi mới, tối ưu hóa chuỗi giá trị và cải
thiệnkhảnăngthíchứngtrongmôitrường
năngđộng.
Tuy nhiên, các tàiliệu cũng chỉra
rằngtácđộngcủachuyểnđổisốđốivới
tăng trưởng kinh tế không đồng đều và
phụthuộc vào các điều kiện thể chế, sự
sẵnsàngkỹthuậtsốvànănglựchấpthụ
công nghệ. Haefner và Sternberg (2020)
nhấnmạnhsựtồntạicủa“khoảngcáchkỹ
thuậtsố”giữakhuvựcthànhthịvànông
thôn,cũngnhưgiữacácdoanhnghiệplớn
vànhỏ,cảnhbáovềkhảnăngtáitạobất
bình đẳng nếu các chính sách số không
đượcthiếtkếmộtcáchtoàndiện.Tương
tự,Slavhorodska(2024)khuyếnnghịcác
nềnkinhtếđangpháttriểnnêntíchhợp
cácmụctiêusốhóabaotrùmđểtốiđahóa
kếtquảkinhtế-xãhội.Từquanđiểmquản
trịcông,cácmôhìnhChínhphủđiệntử
ởcácquốcgianhưHànQuốc,Estoniavà
Singaporechothấymộtchínhphủsốhiệu
quảkhôngchỉnângcaochấtlượngdịchvụ
côngmàcòngiảmchiphívàcủngcốniềm
tincủacôngdânvàocácthểchếnhànước
(KhảosátChínhphủđiệntửcủaLiênHợp
Quốc,2022).Yang(2024)nhấnmạnhvai
tròcủadữliệumởvàcáchệthốngcókhả
năngtươngtáctrongviệctạoracácdịch
vụcôngsốcógiátrịcao,minhbạch.
Trong trường hợp của Việt Nam,
khicácnghiêncứuhọcthuậtquốctếvề
hiệuquảkinhtếcủachuyểnđổisố vẫn
cònhạn chế, một số nguồn trong nước
chothấyrằngnền kinh tế số đangtăng
trưởng nhanh hơn GDP tổng thể từ hai
đếnbalần.TheoBộThôngtinvàTruyền
thông (2024), nền kinh tế số đóng góp
khoảng 16,5% GDP vào năm 2023 và
ngành thương mạiđiệntử đã có tốc độ
tăngtrưởnghàngnămlà20-25%.
Tómlại,cáctàiliệuhiệncóchothấy
mộtkhoảngtrốngnghiêncứutrongviệc
tìm hiểu mối quan hệ giữa các mô hình
chuyểnđổisốquốcgiavàhiệuquảkinh
tếtrongbốicảnhcụthểcủaViệtNam.Do
đó,nghiên cứunày áp dụng một khung
chínhsáchdựatrêntrườnghợpvàsosánh

67
để đềxuất những hiểu biếtphù hợpcho
ViệtNam.
3.2.Kinhnghiệmquốctếvềchuyển
đổisố-độnglựcchotăngtrưởngkinhtế
Chuyển đổi số đã trở thành một
chiếnlượcpháttriểncốtlõiởnhiềuquốc
gia.Bằngchứngchothấyrằngcácquốc
giacócácchínhsáchchuyểnđổisốnhất
quán, tập trung vào công dân và doanh
nghiệp, đã đạt được những thành công
đángchúýtrongtăngtrưởngkinhtế,năng
suấtlaođộng,đổimớivànănglựccạnh
tranhquốcgia.
3.2.1. Trung Quốc: Mô hình định
hướngnhànướcvớiđổimớisángtạotheo
thịtrường
Trung Quốc là một trong những
quốcgiachuyểnđổisốsớmnhấtvàmạnh
mẽ nhất trên thế giới. Chínhphủ Trung
Quốcđãbanhànhcáckếhoạchquốcgia
như “Internet Plus” và “Made in China
2025”,thôngquacácsángkiếnnày,chính
phủđãchủđộngthiếtlậpmộtkhuônkhổ
chính sách để thúcđẩy sự hội nhập của
côngnghệthôngtinvàtíchhợpcáccông
nghệsốvàocáclĩnhvựctruyềnthốngnhư
sảnxuất,nôngnghiệp,chămsócsứckhỏe
và giáo dục. Các yếu tố chính tạo dựng
sựthànhcôngcủaTrungQuốc,baogồm:
Đầutưvàocơsởhạtầngviễnthông;Tập
trungpháttriểncácngànhcôngnghệcao
nhưTrítuệNhântạo(AI),Dữliệulớn(Big
Data),và5G(McKinseyGlobalInstitute,
2017)vớisựdẫndắtcủacáccôngtycông
nghệ lớn nhưAlibaba, Tencent, Huawei
và ByteDance; Phát triển thanh toán di
động. Kết quả là, đến cuối năm 2024,
TrungQuốcđãtriểnkhaihơn4triệutrạm
phátsóng5G,nhiềuhơnbấtkỳquốcgia
nào khác, bao phủgần như toàn bộ các
khu vực đô thị và ven đô; hệ sinh thái
củaAlibabađónggóphàngtrămtỷUSD
vàoGDPthôngquathươngmạiđiệntử,
logistics,thanhtoánsốvàđiệntoánđám
mây;tỷlệngườidânsửdụngthanhtoándi
độnggầnnhưtuyệtđốiđãloạibỏcácrào
cảntàichínhvàthúcđẩythươngmạiđiện
tửởcả khu vực thànhthị vànông thôn,
tạo điều kiện chocácdoanh nghiệp nhỏ
vàsiêunhỏ(MSMEs)thamgiavàochuỗi
giátrịsốhóa.TheoCAICT(2023),năng
suấtlaođộngtrongcácdoanhnghiệpsản
xuấtápdụngsảnxuấtthôngminhdựatrên
côngnghệsốđãtăngtrungbình15%hàng
năm và từnăm 2016đến 2023, tỷtrọng
củanềnkinhtếsốtrongGDPcủaTrung
Quốcđãtăngtừ27%lên41,5%,đónggóp
đángkểvàotăngtrưởngkinhtếhàngnăm.
“Sự tậptrung củaTrung Quốc vàoviệc
xâydựngcơsởhạtầngsốhóamạnhmẽ
vàcungcấpcácưuđãichínhsáchchocác
côngtynềntảngđãlàmthayđổimôhình
kinhtế,thúcđẩysựtăngtrưởngthôngqua
sựđổi mớiquy môlớn và ứngdụng dữ
liệurộngrãi.”(Gaoetal.,2019).
NhữngbàihọcchínhchoViệtNam
baogồmvaitròquyếtđịnhcủanhànước
trong việc định hướng cơ sở hạ tầng số
trongkhichophépcáclựclượngthịtrường
thúcđẩyđổimới.ViệtNamnênưutiênđầu
tưvàocơsởhạtầngsốquốcgia(5G,trung
tâm dữliệu),đồngthời hỗtrợ cácdoanh
nghiệptrongnướcpháttriểncácnềntảng
sốcóthểthaythếcáccôngnghệnhậpkhẩu
vàcạnhtranhtrongkhuvực.
3.2.2. Hàn Quốc: Mô hình chính
phủsốvàhạtầngcôngnghệcao
Sau cuộc khủng hoảng tài chính
châuÁnăm1997,quốcgianàyđãkhởi
xướngmộtsốsángkiếnnhưCyberKorea
21, e-Korea và gần đây nhất là Korean
Digital New Deal. Hàn Quốc tập trung
vàoviệcxâydựngcơsởhạtầngmạngtốc
độcao(Internetvà5G)sớmnhấtthếgiới

68
vàtiênphongtrongviệcpháttriểnChính
phủđiệntử(E-Government)vàChínhphủ
số(DigitalGovernment).HànQuốcđãsố
hóagầnnhưtoànbộdịchvụcông,từkhai
báo thuế đến đăng ký kinh doanh, giúp
giảmthamnhũng,tăngtínhminhbạchvà
tiếtkiệmchiphíchongườidânvàdoanh
nghiệp. Hiệu quả hành chính được cải
thiệntrựctiếpkéotheosựtăngtrưởngcủa
khuvựckinhtếtưnhân(UnitedNations,
2020).VềhạtầngICT,HànQuốcđãđầu
tưmạnhmẽvàomạnglướiInternetbăng
thôngrộngvà5Gđãtạođiềukiệnchosự
pháttriểncủacácngànhcôngnghiệpgiá
trịcaonhưbándẫn,điệntửvàcácdịchvụ
trựctuyến(Kim&Lee,2021).Sựkếtnối
phổcậpnàylànềntảngchosựpháttriển
củacôngnghiệpnộidungsố(Hallyu).Về
phát triển nguồnnhânlựcsố, HànQuốc
đã lồng ghép các chương trìnhgiáo dục
côngnghệthôngtinngaytừcấpphổthông
nhằmđảmbảonguồncungnhânlựcchất
lượngcao,cókhảnăngthíchnghivớicác
công nghệ mới nổi. Việc tích hợp chiến
lược dài hạn và đầu tư R&D bền vững
đã đưa HànQuốc trở thành cường quốc
số. Theo OECD (2022), chi tiêu R&D
củaHànQuốcvượtquá4,8%GDP,mức
cao nhất trong số các quốc gia OECD,
đóngvai trò là độnglực chính chotăng
trưởng năng suất trong các ngành công
nghệcao.Tínhđếnnăm2023,cácngành
côngnghiệpICT(điệntử,phầnmềm,viễn
thông)đónggópkhoảng13%GDPvàhơn
30% tổng kim ngạch xuất khẩu. “Chiến
lược Chínhphủ số của Hàn Quốc, được
hỗtrợbởicơsởhạtầngCNTTvữngchắc,
khôngchỉcảithiệnhiệuquảhànhchính
côngmàcòntạoramộtmôitrườngkinh
doanhnăngđộng,làmtăngnăngsuấtlao
độngquốcgia.”(Cho&Lim,2016).Chỉ
sốpháttriểnChínhphủđiệntửcủaLiên
HợpQuốcluônxếphạngHànQuốctrong
số ba quốc gia hàng đầu trên toàn cầu.
Hơn90%côngdântruycậpdịchvụcông
trựctuyếnthôngquacácnềntảngtíchhợp
nhưGOV.KR.
Những bài học từ Hàn Quốc nhấn
mạnh tầm quan trọng của sự nhất quán
chiếnlược,đầutưdàihạnvàokhoahọc
vàcôngnghệ,vàmộtnhànướcdẫndắtmà
khôngcanthiệpquámứcvàothịtrường.
ViệtNamnênpháttriểnmộthệsinhthái
đổimớihợptácliênquanđếnchínhphủ,
doanhnghiệp,việnnghiêncứuvàtrường
đại học, đồng thời thực hiện các khoản
đầutưR&Dbềnvữngvàocáccôngnghệ
cốtlõi.
3.2.3.Singapore:Môhìnhquốcgia
thôngminhvàkếtnốitoàncầu
Singapore, một quốc đảo nhỏ với
mứcthunhậpcao,làquốcgiatiênphong
trongquảntrịsốhiệuquả.Singaporeáp
dụngmộtcáchtiếpcậntoàndiện,lấychính
phủlàmtrungtâmđểtạoramột“Quốcgia
Thông minh” (Smart Nation), tập trung
vàosựđổimớimở,kếtnốidữliệugiữa
các bộngành và vaitrò làtrung tâm dữ
liệukhuvực.SángkiếnSmartNationtập
trung vào 3 trụ cột: Kinh tế Số (Digital
Economy), Xã hội Số (Digital Society)
và Chính phủ Số (Digital Government),
nhằmnângcaochấtlượngsốngvànăng
lựccạnh tranhquốc gia. Các dự án như
cảmbiếnthôngminhvàphântíchdữliệu
đôthịđãtốiưuhóacácnguồnlựccông
(Lee&Lim,2017).Thôngquasángkiến
“Quốcgiathôngminh”đượcđưaravào
năm2014,Singapoređãnhúngcôngnghệ
sốvàotấtcảcáckhíacạnhcủacuộcsống,
baogồmgiaothôngthôngminh,chămsóc
sứckhỏetừxavàgiáodụccánhânhóadựa
trênAI.Cácnền tảngnhận dạng sốnhư
SingPassvàCorpPasschophépcôngdân
và doanh nghiệptươngtác nhanhchóng

