Xây dựng và phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia trong kỷ nguyên số: Kết nối, hợp tác và phát triển bền vững

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và kỷ nguyên số, đổi mới sáng tạo đã trở thành động lực then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy phát triển bền vững. Cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư đã và đang định hình lại phương thức sản xuất và tiêu dùng, tạo ra cả cơ hội và thách thức đáng kể, đặc biệt đối với các quốc gia đang phát triển như Việt Nam. Bài viết này tập trung phân tích sâu sắc về việc xây dựng và phát triển một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia hiệu quả trong kỷ nguyên số. Mục tiêu là làm rõ cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng tại Việt Nam, tham chiếu kinh nghiệm quốc tế và đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy kết nối, tăng cường hợp tác đa chiều và bảo đảm định hướng phát triển bền vững. Nghiên cứu này góp phần cung cấp luận cứ khoa học và gợi mở chính sách quan trọng cho sự phát triển bền vững của đất nước.

Các nhà hoạch định chính sách, nhà nghiên cứu, doanh nghiệp và các tổ chức phát triển quan tâm đến hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế số tại Việt Nam.

Bài viết này cung cấp một phân tích toàn diện về việc xây dựng và phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia trong kỷ nguyên số, xem đây là động lực then chốt thúc đẩy phát triển kinh tế số và nâng cao năng lực cạnh tranh. Nghiên cứu được thực hiện theo phương pháp định tính, kết hợp phân tích-tổng hợp tài liệu từ các báo cáo quốc tế (World Bank, OECD, WIPO), chính sách quốc gia và công trình khoa học, cùng với việc so sánh-đối chiếu kinh nghiệm quốc tế với thực tiễn Việt Nam. Nội dung chính của nghiên cứu bao gồm việc làm rõ cơ sở lý luận về hệ sinh thái đổi mới sáng tạo như một mạng lưới năng động gồm nhiều chủ thể như Nhà nước, doanh nghiệp, viện/trường, tổ chức tài chính và cộng đồng khởi nghiệp. Bài viết sau đó đánh giá thực trạng tại Việt Nam, chỉ ra những điểm mạnh (chính sách khuyến khích, sự năng động của cộng đồng khởi nghiệp) và hạn chế (chính sách còn phân tán, liên kết lỏng lẻo giữa các chủ thể, thiếu hụt nhân lực chất lượng cao, phụ thuộc vào vốn ngoại, năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp nhỏ và vừa còn thấp). Đồng thời, tác giả tham chiếu các mô hình thành công từ Israel, Hàn Quốc, Singapore và Liên minh châu Âu để rút ra bài học kinh nghiệm. Nghiên cứu nhấn mạnh ba yếu tố then chốt để vận hành hiệu quả hệ sinh thái là kết nối giữa các chủ thể, hợp tác trong và ngoài nước, và phát triển bền vững dựa trên tiềm lực nội sinh. Từ đó, bài viết đề xuất các giải pháp chiến lược bao gồm hoàn thiện thể chế và khung pháp lý đồng bộ, thúc đẩy doanh nghiệp trở thành trung tâm, tăng cường liên kết đa chiều, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, và củng cố hạ tầng tài chính cùng hạ tầng hỗ trợ đổi mới sáng tạo. Những đề xuất này có giá trị ứng dụng cao, góp phần cung cấp luận cứ khoa học và định hướng chính sách cho Việt Nam trong hành trình xây dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo năng động, hiệu quả và hội nhập quốc tế.