TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
35
ĐẶC ĐIỂM VỊ TRÍ VÀ MÀU SẮC CHỈ VĂN TRÊN BỆNH NHI
MẮC BỆNH VIÊM HÔ HẤP TẠI BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 2
Trơng Ngọc Kim Ngân1, Lê Hoàng Minh Quân1,
Đỗ Thị Thùy Nhân1, Trịnh Nguyễn Thị Thanh Nhàn1
TÓM TẮT4
Mục tiêu nghiên cứu: Viêm hô hấp là một
trong những bệnh lý thường gặp ở trẻ em. Việc
chẩn đoán bệnh lý này trên trẻ em theo y học cổ
truyền ít dựa vào bắt mạch do đặc tính bộ mạch
nhỏ ngắn nên thay thế bằng vọng chỉ văn. Nghiên
cứu tiến hành nhằm mô tả đặc điểm vị trí và màu
sắc chỉ văn trên bệnh nhi mắc viêm hô hấp điều
trị tại Bệnh viện Nhi Đồng 2. Đối tợng và
phơng pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt
ngang trên 400 người bệnh dưới 16 tuổi nội trú
và ngoại trú được tại khoa Hô Hấp 1 & 2, khoa
Nội tổng hợp, phòng khám Tai – Mũi – Họng,
phòng khám Hô hấp của bệnh viện Nhi Đồng 2,
được chẩn đoán viêm hô hấp từ tháng 03/2024
đến tháng 06/2024 thoả tiêu chuẩn đưa vào
nghiên cứu. Sau đó, tiến hành thu thập thông tin
về các đặc điểm nhân trắc học, yếu tố liên quan,
vị trí và màu sắc chỉ văn bằng bảng câu hỏi khảo
sát. Kết quả: Viêm họng – Viêm Amydan cấp là
bệnh lý đường hô hấp trên thường gặp nhất,
chiếm 20,5%. Viêm phổi thường gặp nhất trong
nhóm các bệnh lý đường hô hấp dưới, chiếm tỉ lệ
30,75%. Bệnh nhi mắc viêm hô hấp có vị trí chỉ
văn ở phong quan chiếm tỉ lệ cao 70,5%, khí
quan chiếm 29,5%, màu sắc chỉ văn chiếm tỉ lệ
1Khoa Y học cổ truyền, Đại học Y Dược Thành
phố Hồ Chí Minh
Chịu trách nhiệm chính: Lê Hoàng Minh Quân
Email: lhminhquan@ump.edu.vn
Ngày nhận bài: 28.6.2024
Ngày phản biện khoa học: 1.7.2024
Ngày duyệt bài: 14.8.2024
cao nhất là màu xanh tím, chiếm 46,5%; sau đó
là màu tím chiếm 40,25% và đỏ nhạt chiếm
9,75%. Kết luận: Trong bệnh viêm hô hấp, vị trí
chỉ văn đa số ở phong quan, khí quan; còn màu
sắc chỉ văn đa số là màu xanh tím, tím và đỏ
nhạt.
Từ khóa: Viêm hô hấp, chỉ văn ở trẻ em,
bệnh viện Nhi Đồng 2.
SUMMARY
FEATURES OF LOCATION AND
COLOR OF THE FINGERPRINT IN
CHILDREN WITH RESPIRATORY
INFECTION AT CHILDREN'S
HOSPITAL 2
Objectives: Respiratory infection is one of
the most common diseases in children.
Traditional medicine relies less on pulse readings
to diagnose this disease in children because of
the small and short pulses, and instead relies on
examining the finger veins. We conducted the
study to describe the location and color
characteristics of finger veins in children with
respiratory infections treated at Children's
Hospital No. 2. Subjects and methods: A cross-
sectional descriptive study on 400 inpatients and
outpatients under 16 years old at the Respiratory
Departments 1 and 2, the Internal Medicine
Department, the Ear, Nose, and Throat Clinic,
and the Respiratory Clinic of Children's Hospital
No. 2, diagnosed with respiratory infections, was
conducted from March 2024 to June 2024,
meeting the criteria to be included in the study.
We then collected information on anthropometric
HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT QUỐC TẾ THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ XX VÀ ĐÀO TẠO Y KHOA LIÊN TỤC Y HỌC CỔ TRUYỀN 2024
36
characteristics, related factors, location, and color
of the finger veins using a questionnaire.
Results: Acute pharyngitis and tonsillitis are the
most common upper respiratory tract diseases,
accounting for 20.5%. Pneumonia is the most
common in the group of lower respiratory tract
diseases, accounting for 30.75%. Children with
respiratory infections tend to have their finger
veins located in the wind gate at a high rate of
70.5%, while the air gate accounts for 29.5%.
The most common color of finger veins is blue-
purple, accounting for 46.5%, followed by purple
at 40.25% and light red at 9.75%. Conclusion: In
respiratory diseases, the location of the finger
veins is mostly in the wind and airway; the color
of the finger veins is mostly blue-purple, purple,
and light red.
Keywords: Respiratory inflammation, the
finger veins in children, Children's Hospital No.
2
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Viêm hô hấp (VHH) hay Nhiễm khuẩn
hô hấp cấp tính (NKHHCT) là chẩn đoán
phổ biến nhất ở trẻ em đến khám tại khoa
ngoại trú ở các nước đang phát triển và phát
triển. Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế
giới (WHO) năm 2021 ước tính mỗi năm có
hơn 15 triệu trẻ em tử vong, trong đó có
khoảng 35% trẻ tử vong do viêm phổi, tập
trung phần lớn ở các nước đang phát triển
[7]. Trong một nghiên cứu về đặc điểm trẻ
nhập viện vì viêm hô hấp cụ thể là bệnh viêm
phổi thực hiện tại Bệnh viện Phụ sản và Nhi
Đà Nẵng trên tất cả các trẻ em, trong số 4206
trường hợp nhập viện, tỉ lệ tử vong chiếm
68,8% trên 252 ca viêm phổi nặng [8]. Ngày
nay khi y học tiếp cận dựa trên bằng chứng
khoa học thì y học cổ truyền (YHCT) ngày
càng có nhiều nghiên cứu chứng minh vai trò
và mối liên quan của mình trong chẩn đoán
và điều trị các bệnh lý viêm hô hấp ở trẻ em.
YHCT thu thập thông tin người bệnh thông
qua vọng, văn, vấn, thiết, trong đó thiết chẩn
bao gồm mạch chẩn và xúc chẩn. Ở trẻ em vì
tuổi nhỏ đa phần quấy khóc, không ngồi yên
đồng thời bộ mạch nhỏ ngắn sẽ khó chẩn
được mạch chính xác. Nên thay vì bắt mạch
thì trên đối tượng là trẻ nhỏ sẽ thay bằng
vọng chỉ văn. Vọng chỉ văn có cơ sở lý luận
là dựa vào đường đi của một đường kinh
chính ở ngón tay trỏ (mạch máu ở gan bàn
tay của ngón trỏ thuộc một nhánh được tách
từ kinh chính Thủ thái âm Phế) theo YHCT
và theo Y học hiện đại (YHHĐ) thì da ở trẻ
em dưới 3 tuổi mỏng nên việc quan sát mạch
máu ở ngón trỏ của trẻ sẽ dễ dàng hơn là của
người lớn [6]. Hiện tại Việt Nam chưa có
nghiên cứu nào thực hiện khảo sát những
thông tin về chỉ văn ở trẻ mắc viêm hô hấp.
Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu này
với mục tiêu mô tả đặc điểm vị trí và màu
sắc chỉ văn trên trẻ mắc viêm hô hấp tại bệnh
viện Nhi Đồng 2.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tợng nghiên cứu
Tất cả trẻ em dưới 16 tuổi được chẩn
đoán mắc các bệnh về viêm hô hấp tại khoa
Hô Hấp 1 & 2, khoa Nội tổng hợp, phòng
khám Tai – Mũi – Họng, phòng khám Hô
hấp, Bệnh viện Nhi Đồng 2.
2.1.1. Tiêu chuẩn chọn mẫu:
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
37
Người bệnh được chọn khi thỏa tất cả các
tiêu chuẩn sau:
- Trẻ dưới 16 tuổi.
- Người được chẩn đoán mắc các bệnh về
viêm hô hấp (Viêm phổi, Viêm tiểu phế
quản, Viêm phế quản, Viêm thanh thiệt,
Viêm họng- Viêm amydan cấp, Viêm xoang
cấp, Viêm thanh khí quản cấp).
- Cha, mẹ, người giám hộ và bệnh nhi
đồng ý tham gia nghiên cứu
2.1.2. Tiêu chuẩn loại mẫu:
Người bệnh sẽ bị loại khi có 1 trong các
tiêu chuẩn sau:
- Trẻ đang đồng mắc các bệnh lý khác.
- Cha, mẹ hoặc người giám hộ của bệnh
nhi từ chối tham gia nghiên cứu.
2.2. Phơng pháp nghiên cứu
Thiết kế nghiên cứu: Cắt ngang mô tả
Thời gian nghiên cứu: từ tháng 03/2024 –
06/2024
Cỡ mẫu:
Ước lượng cỡ mẫu dựa trên công thức:
n = = 384 (người)
(a = 0,05, Z0,975 = 1,96, P = 0,5, d = 0,05)
Với:
Z: Trị số từ phân phối chuẩn dựa trên
mức ý nghĩa thống kê 5%.
α: Xác suất sai lầm loại 1.
P: Trị số mong muốn của tỉ lệ.
d: Độ chính xác tuyệt đối (hay là sai số
cho phép).
Thực tế nghiên cứu thu thập được 400
mẫu.
2.2.1. Phương pháp tiến hành:
Bước 1: Bệnh nhi thỏa tiêu chí chọn và
không phạm các tiêu chuẩn loại được đưa
vào nghiên cứu.
Bước 2: Xem hồ sơ bệnh án thu thập các
thông tin về tuổi, giới, cân nặng, chiều cao,
nhịp thở, nhiệt độ, chẩn đoán bệnh về viêm
hô hấp ở bệnh nhi.
Bước 3: Ghi nhận vị trí và màu sắc chỉ
văn trên bảng khảo sát qua thăm khám được
đánh giá bởi 2 chuyên gia YHCT có chứng
chỉ hành nghề và dựa theo bảng màu quốc tế
RAL để xét màu chỉ văn.
Chỉ văn sẽ được quan sát trong điều kiện
đầy đủ ánh sáng. Người khám dùng bàn tay
trái để giữ bàn tay và cổ tay của trẻ. Sau đó,
người khám dùng ngón cái của tay phải vuốt
mạch máu ở mặt lòng ngón trỏ của trẻ một
cách nhẹ nhàng. Chiều vuốt từ Mệnh quan
đến Khí quan và cuối cùng là Phong quan
giúp đẩy máu từ ngón tay ra lòng bàn tay.
Thực hiện 3 lần để mạch máu xuất hiện rõ
hơn. Thông thường, khi vọng chỉ văn ở bé
trai sẽ xem ở ngón trỏ bên trái còn bé gái sẽ
xem ở ngón trỏ bên phải (Hình 1).
Bảng màu RAL là một hệ thống phân
loại màu sắc tiêu chuẩn được phát triển bởi
RAL (Reichs-Ausschuß für
Lieferbedingungen und Gütesicherung), một
tổ chức của Đức. Hệ thống RAL giúp đảm
bảo sự nhất quán và đồng nhất của màu sắc
trong các ứng dụng công nghiệp và thương
mại trên toàn thế giới (Hình 2)
(https://www.ral-farben.de/)
HỘI NGHỊ KHOA HỌC KỸ THUẬT QUỐC TẾ THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ XX VÀ ĐÀO TẠO Y KHOA LIÊN TỤC Y HỌC CỔ TRUYỀN 2024
38
Hình 1. Cách xem chỉ văn
Hình 2. Màu sắc chỉ văn theo bảng màu RAL quốc tế
2.2.2. Phương pháp phân tích số liệu:
Xử lí số liệu: Bằng phần mềm Epidata
4.6.0.6, Microsoft Excel 2016, Stata 17.0.
2.3. Thống kê mô tả: Nhập liệu bằng
Epidata 4.6.0.6; Tính tần suất, tỉ lệ phần trăm
cho biến định tính, trung bình và độ lệch
chuẩn cho biến định lượng bằng Stata 17.0.
2.4. Y đức
Nghiên cứu đã được chấp thuận bởi Hội
Đồng Đạo Đức trong nghiên cứu y sinh học
Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh theo
quyết định số 283/ HĐĐĐ – ĐHYD và Hội
đồng Đạo đức trong nghiên cứu Y Sinh học
Bệnh viện Nhi Đồng 2 theo quyết định số
284/ GCN – BVNĐ2.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Nghiên cứu khảo sát trên 400 bệnh nhi
mắc các bệnh viêm hô hấp dưới 16 tuổi tại
khoa Hô Hấp 1 & 2, khoa Nội tổng hợp,
phòng khám Tai – Mũi – Họng, phòng khám
Hô hấp của bệnh viện Nhi Đồng 2 trong thời
gian từ tháng 03/2024 – 06/2024.
3.1. Đặc điểm mẫu nghiên cứu
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
39
Bảng 1. Đặc điểm mẫu nghiên cứu
Đặc điểm
Số lợng (n=400)
Tỉ lệ (%)
Tuổi
0 – ≤ 3 tuổi
282
70,50
> 3 – < 16 tuổi
118
29,50
Giới
Nam
254
63,50
Nữ
146
36,50
Đặc điểm
viêm hô hấp
Mắc VHH nhiều lần
305
76,25
Tiền căn nhiễm trùng
166
41,50
Dễ bị cảm
283
70,75
Ba/Mẹ/Anh/Chị/Em ruột mắc viêm
xoang/viêm phế quản/ suyễn
133
33,25
Môi trường sống có khói thuốc lá/ khói
bụi bếp củi/ hóa chất độc hại
197
49,25
Nhận xét: Tuổi trung bình của mẫu
nghiên cứu là 2,90 ± 3,05 tuổi. Trong đó số
trẻ mắc bệnh có độ tuổi ≤ 3 tuổi chiếm tỉ lệ
cao nhất 70,5%. Tỉ lệ nam/nữ là 1,74/1.
Bệnh nhi mắc VHH nhiều lần chiếm tỉ lệ
cao 76,25%, dễ bị cảm và có tiền căn nhiễm
trùng chiếm tỉ lệ lần lượt là 70,75%, 41,5%.
Có 33,25% trẻ có tiền căn gia đình mắc viêm
xoang/phế quản/suyễn và sống trong môi
trường có khói bụi hóa chất độc hại chiếm
49,25% tổng số.
3.2. Đặc điểm bệnh chính
Bảng 2. Chẩn đoán Y học hiện đại
Chẩn đoán
Số lợng (n=400)
Viêm hô hấp dới
Viêm phổi
123
Viêm tiểu phế quản
75
Viêm phế quản
113
Viêm hô hấp trên
Viêm họng-Viêm Amidan cấp
82
Viêm xoang cấp
2
Viêm thanh khí phế quản cấp
5
Nhận xét: Có 7 bệnh chính trong mẫu nghiên cứu. Các bệnh lý viêm hô hấp dưới chiếm tỉ
lệ 77,75% hay gặp nhất là viêm phổi với tỉ lệ 30,75%. Các bệnh lý viêm hô hấp trên chiếm
22,25%, trong đó, viêm họng – viêm amydan cấp thường gặp nhất chiếm 20,5% tổng số.
3.3. Đặc điểm vị trí và màu sắc chỉ văn ở trẻ mắc viêm hô hấp
Bảng 3. Vị trí chỉ văn
Vị trí chỉ văn
Số lợng (n=400)
Tỉ lệ (%)
Phong
282
70,50
Khí
118
29,50
Mệnh
0
0
Nhận xét: Vị trí chỉ văn ở phong quan (70,5%) chiếm tỉ lệ cao hơn so với vị trí khí quan
29,50%.