NG V QU N TR NHÂN S Ị Ề Ả Ự
Ị Ả Ầ Ủ Ọ Ự
ị ự ườ ườ
ắ ầ ố
ỉ ế ườ
ủ c trang b v ki n th c qu n tr nhân s ị ả ự
ế ệ ệ ế ượ
ề ặ ự
ậ ả ậ ả
c con ng
ị ế ự ấ ằ ư ả
ệ ườ ơ ả ủ ớ ố i, ti n b c và công vi c” xem đó m i th y ngày nay mu n
c vi c vĩ đ i hay thành đ t trong kinh doanh thì c n ph i bi ầ ề ạ ạ
t khai thác các ngu n nhân l c và ph i h p s ho t đ ng c a con ồ ề ệ ả t s d ng ế ử ụ ủ ấ ả ố ợ ự ạ ộ
ấ
ệ ự
ả t cách khai thác ứ ng h p làm ăn kém hi u qu chính là s ủ
ả ng t ể ưở ị ng đ ượ ồ c v các ngu n ế ượ ề ế ạ ộ h n ch trong h u h t m i tr ọ ườ ế ạ ố ề ấ ượ ồ ự i trong ho t đ ng s n xu t – kinh doanh. ả ầ ế ợ ng và s c m nh c a nhà qu n tr , không bi ự
ị ả ự ự ế ự ậ ự ể
ộ ữ ế ạ
ệ ế ứ i c th v i nh ng hoàn c nh và ữ t. Giáo s ng ộ ườ ụ ể ớ ệ ư ườ ở
ệ ọ ằ ộ ữ ị
ệ ế ấ ả ữ ườ
t c nh ng tr ư ả ủ ộ
ự ồ ch c và gi ệ ệ ả ớ ị
ữ ng công vi c c a m i ng ệ ủ ấ ượ ỗ
ạ ớ
i m c t ứ ố ị ả ế ệ ạ ị
ng d n, đào t o, hu n luy n và phát tri n ngh ể ượ ự ẫ ướ ề ự ệ ể ạ ấ
ể ệ ủ
ề ớ ổ ứ
ế ch c đ đ m b o kh năng qu n tr , đi u hành đ ch c, v i vi c s p x p con ng ệ ắ ả i vào nh ng v trí ị ữ ượ c ườ ị ấ ị ề ả ả ộ
ớ ổ ứ ể ả i l n t
ả
cũng là y u t ị ườ
ự i bao gi ọ ấ ủ ẩ ệ ớ ợ ị
ự ầ ủ
ờ ắ ế ch c là nhi m v hàng đ u c a nhà qu n tr . ị ổ ứ ự ả ượ ệ ị
ả ồ ể ắ
ể ế ể ạ ơ ở ố
ọ c đ t trên c s khoa h c, trong m i liên h ượ ủ ị
ệ ọ c xem ả ự các chính sách nhân s , ừ
Đ I C Ạ ƯƠ KHÁI NI M VÀ T M QUAN TR NG C A QU N TR NHÂN S Ệ Khái ni mệ i ta nói đ n i ta b t đ u nói chuy n v qu n tr nhân s . Khi ng ế Ngày nay ng ệ ề ả , không ph i vì thi u v n, thi u trang m t Công ty, m t Giám đ c làm ăn thua l ộ ế ế ố ỗ ả ộ i đó không đ năng i ta ch ngay đ n ng t b , thi u m t b ng, v.v.. Mà ng thi ườ ặ ằ ế ế ị l c đi u hành công vi c và thi u đ ị ề ế ứ ế ượ ề ự i. ho c thi u kinh nghi m trong chi n l c con ng ườ S phân tích v nh ng thành công c a n n kinh t Nh t B n qua nhi u năm đã ế ủ ề ề ữ Nh t B n” nguyên nhân thì có i”s th n kỳ kinh t cho ta th y r ng, s dĩ đ a l ư ạ ự ầ ế ở i và chính sách nhân s c a h . nhi u nh ng n i b t nh t là chi n l ề ườ ổ ậ ự ủ ọ ế ượ ấ Nh ng qu n tr nhân s là gì? Ta hi u th nào v qu n tr nhân s ? ư ự ề ả ể ị M t v Giám đ c t ng nói: “H c v n kinh doanh c b n c a tôi không ngoài ba ộ ị ọ ấ ố ừ đi u: đó là v con ng ề làm đ ạ ượ nhân tài, ph i bi ng ườ Y u t ế ố ạ thi u th n v ch t l ế các ngu n nhân l c và s lãng phí không th t nhân l c và v t l c. ứ ạ Vì th , có th nói qu n tr nhân s là m t công vi c h t s c khó khăn và ph c t p, b i vì nó đ ng ch m đ n nh ng con ng ả ở i M Dinock nguy n v ng, s thích, c m xúc và văn hoá riêng bi ỹ ả ụ cho r ng: “Qu n tr nhân s bao g m toàn b nh ng bi n pháp và th t c áp d ng ủ ụ ng h p x y ra có i quy t t cho nhân viên c a m t t ộ ổ ứ ả ợ ả liên quan đ n m t lo i công vi c nào đó”; còn Giáo s Felix Migro thì cho ạ ế ử ụ r ng:”Qu n tr nhân s là ngh thu t ch n l a nh ng nhân viên m i và s d ng ậ ọ ự ự ằ ườ i nh ng nhân viên cũ sao cho năng su t và ch t l ấ ữ i đa có th đ đ u đ t t c”. ề Ch c năng qu n tr ngu n nhân s liên quan đ n các công vi c ho ch đ nh nhân ồ ứ s , tuy n m , chon l a, h ộ ự nghi p c a công nhân viên. Nhân s ph i g n li n v i t ự ả ắ nh t đ nh trong b máy t ng lai. doanh nghi p c hi n t ệ ả ệ ạ ẫ ươ Qu n tr nhân s là m t trong nh ng ch c năng c b n c a quá trình qu n tr . B i ị ở ơ ả ủ ữ ứ ộ ả quan tr ng nh t c a m t doanh nghi p. Do đó, con ng ộ ọ ế ố i có năng l c, ph m ch t phù h p v i các v trí vi c l a ch n, s p x p con ng ấ ườ ệ ự trong b máy t ả ụ ộ ệ Qu n tr nhân s ph i đ c xem xét theo quan đi m h th ng. Vi c xác đ nh ệ ố ị ngu n nhân s , v n đ tuy n ch n, s p x p đ b t, đào t o và phát tri n, đánh ạ ể ự ấ ề giá nhân viên v.v.. c n ph i đ ầ t ề ề ấ ớ ươ các chi n l xét xu t phát t ế ượ ừ ấ k ho ch và đi u ki n c a môi tr ệ ủ ế ề ạ T m quan tr ng c a v n đ qu n tr nhân s ả ủ ấ ề ầ ả ượ ặ ng quan v i nhi u v n đ và ch c năng khác c a qu n tr . Chúng đ ứ c, k ho ch kinh doanh, t ế ạ ng (xem hình 1.1). ườ ự ị ọ
ị ọ ả ặ ệ
ị ứ ượ ố vai trò đ c bi ự ữ ứ t quan tr ng và ngày càng đ ộ
ả ấ ủ ế
ả ế ứ ầ
ề
ứ n ế ướ ặ
ườ ế ị ả ả ườ
ệ ứ ổ ứ ệ ổ ứ ợ ể ọ i là quy t đ nh. Vi c tìm đúng ng ệ ấ ề
ớ ự
ị ộ ở ể ọ ỹ ả ng v đang là v n đ đáng quan tâm đ i v i m i hình th c t ậ ả
ọ ằ ổ ứ
ớ ượ
c cách giao d ch ị ả ị ọ ượ
t l ng nghe, bi ế ữ ế ắ
ế ỏ ớ
t tìm ra ngôn ng chung ộ t cách đánh giá nhân viên m t ố ệ
c các ượ ng công ộ ử ụ ấ ượ
ọ ch c. ệ ệ ể ả ổ ứ
ộ ả ư ế
ậ ề
ữ
t, có đ o đ c, có văn hoá và ườ c đào t o t ế ằ ả i mà công ty đang có. Đó ph i là ạ ứ ạ ố ượ
ữ t cách làm vi c có hi u qu ”. ế ả
ằ
ệ ỹ ể ủ i có h c v n cao, đ ọ ấ ườ ệ ệ ng lai h c n i ti ng ng ọ ổ ế ươ ạ i M cho r ng trên th gi ế ớ ủ ỹ ủ ả ủ ạ ự ườ ạ ạ ứ ứ ứ ạ ạ
ậ ủ ủ ữ
ụ ị
ạ ể ệ ở ứ c trang b , hu n luy n t ệ ố ư ị ề
s c m nh hùng h u c a vũ khí, c a nh ng đ i ộ ố t v.v.. đã phát huy tác d ng trong su t ụ ế i ngày nay con ng ạ ạ ự ế ớ ườ
c đáp l ứ ạ ự ể ặ
c t ạ ớ
ượ ấ ả ầ
c s d ng có hi u qu cao, ồ ộ ự ứ ữ ế ỉ
c đi u này thì ph i c n đ n trí th c khoa h c k thu t. ệ ọ ỹ ệ ượ ả ậ ề
ủ ọ
ự ự ế ẩ ch c các c p nghi p v và nh ng sáng ki n n ọ ệ ụ ự ổ ứ ự ữ ấ
ệ ụ ủ
ng lai g n đây các công ty s ỏ ư ế ươ ẽ ự ầ
ẽ ở ở
i) bao ph toàn c u”. Và ông cho r ng: ố ị ệ ướ ữ ạ ầ ằ
ấ
ự ị ươ
ẽ năm 1992 đ i th ạ ủ ọ ưở ả
ố ế ị ượ ể ệ ở ữ
t v “v n con ng c các nhà qu n Qu n tr nhân s gi ả tr quan tâm nghiên c u và phân tích, xem đây là m t ch c năng c t lõi (Essential management function) và quan tr ng nh t c a ti n trình qu n tr . ị ọ Vi c nghiên c u qu n tr nhân s là h t s c c n thi t: ệ ự ị ế t c a nhà ng có s đi u ti c ta hi n nay là n n kinh t - N u kinh t th tr ế ị ườ ệ ự ề ế ế ủ ch c qu n tr nói c, do đó đ c tr ng n i b c là tính cách c nh tranh. Các t n ị ả ổ ứ ạ ổ ậ ư ướ chung và kinh doanh nói riêng bu c ph i c i thi n t con ch c, trong đó y u t ế ố ộ i phù h p đ giao đúng vi c, hay đúng ng ch c hi n nay. c ệ ố ớ ươ ị - s ti n b c a khoa h c k thu t hi n đ i cùng v i s phát tri n c a n n kinh ể ủ ề ệ ạ ự ế ộ ủ t thích ng, do đó vi c tuy n ch n, s p “m ” bu c các nhà qu n tr ph i bi t ắ ệ ứ ế ế x p, đào t o, đi u đ ng nhân s trong b máy t ạ ch c nh th nào nh m đ t ự ề ộ ạ ế ư ế ộ c m i gi t nh t đang đ i quan tâm. hi u qu t ọ ấ ả ố ệ - Nghiên c u qu n tr nhân s giúp cho các nhà qu n tr h c đ ự ứ ị ả t cách đ t câu h i, bi i khác, bi v i ng ặ ườ ớ ế v i nhân viên, bi t cách nh y c m v i nhân viên, bi ạ ả ế ớ t nh t, bi cách t t cách lôi kéo nhân viên say mê v i công vi c và tránh đ ớ ế ấ sai l m trong vi c tuy n ch n và s d ng lao đ ng, nâng cao ch t l ệ ầ vi c, nâng cao hi u qu t ệ và nhà qu n tr h c thu c Vi n Giáo s Ti n sĩ Letter C. Thurow – nhà kinh t ị ọ công ngh k thu t Matsachuset ( MIT) cho r ng: “Đi u quy t đ nh cho s t n t ự ồ ạ i ế ị và phát tri n c a công ty là nh ng con ng nh ng con ng bi i có * Alvin Toffler – Nhà t ba lo i s c m nh: s c m nh c a b o l c, s c m nh c a c i và s c m nh c a trí ứ th c.ứ S c m nh c a b o l c th hi n ủ ạ ự ạ ứ quân đông đ o đ ấ ả ượ nhi u th k trong l ch s nhân lo i… Nh ng ngày nay nó đã h t tác d ng. B i ở ử ế ỷ b o l c s đ i đã có i b ng b o l c và trong th gi ạ ằ ạ ự ẽ ượ trong tay nh ng s c m nh đ đ ngăn ch n b o l c phát tri n. ủ ể ạ ữ nh ng kh i ti n c a to l n có th mua đ S c m nh th hai th hi n t c ố ề ủ ể ể ệ ở ữ ứ nh ng công ty đ s , hay nh ng h m m ho c ngu n tài nguyên thiên nhiên quý ồ ặ ỏ ữ hi m. Nh ng s mua bán này ch có ý nghĩa khi nó đ ượ ử ụ ư mà mu n th c hi n đ ố ứ ả ầ ế ự Ông k t lu n: ậ ế “ Lâu dài và máy móc c a công ty không còn là quan tr ng, cái quan tr ng th c s là năng l c nghi p v , năng l c t d u trong v não c a nhân viên công ty…” ấ * Giáo s Ti n sĩ Robert Reich d báo trong t không còn qu c t ch mà ch có tên riêng c a công ty b i các công ty s tr thành ủ ỉ nh ng” m ng nh n (m ng l ủ ạ “Tài nguyên duy nh t th t s còn có tính qu c gia là nhân công, năng l c trí tu và ệ ự ậ ự ng trong t ng lai”. óc sáng t o c a h . Đó là nh ng gì s quy t đ nh s th nh v ượ ữ ng Nobel v kinh t c trao cho Giáo s ti n s Gary * Gi ư ế ỹ ế ề nh ng công trình khoa h c mang Backer do nh ng thành tích c a ông th hi n ủ ọ ữ ế ầ ư i” (The Human Capital). Ông cho r ng n u đ u t tính lý thi ườ ế ề ố ằ
t lâu dài vào m t cá nhân, hay m t nhóm thì có th nâng cao đ ộ ể ượ ự c năng l c
ề ế ạ ộ ộ ủ ố ượ
ấ ẻ ứ
ộ ấ ể ạ
ẻ
ấ ề ấ ư ộ ế
ấ ế ạ ớ ự ọ ể ủ ề ả ự ạ ứ ầ ư ườ ế ứ i h t s c ả
ị ộ ế
c th c hi n ngay trong m t con ộ ệ ự ự ỉ ượ
ế ạ
ự
ộ ồ ệ ượ i pháp – Guygleury d báo: ườ
ủ ỉ ế ụ ể i ta ch có th làm vi c theo đ ng đ i” ạ
ể ậ ả ữ ậ
ng Đông th hi n ươ ể ệ ở ả ắ
ờ ạ ươ ữ ớ ữ ậ ớ ậ Nh t B n mà c th là các đ i công ty c a Nh t ng Tây đ k t ể ế b n s c dân ự ộ
ầ ế ậ ả
ạ ộ t gi a góc tr i Đông t o nên m t “s ụ ư
ộ ộ ạ
ị ự
ớ ậ c nh ng b ữ ụ ể ọ
ộ ế ỹ ữ
ệ ệ ả ắ
ề ộ ọ ấ
ằ ụ ể
ườ ữ ạ ộ
ự ơ ọ ố i lao đ ng, t o nên thái đ tích c c n i h đ i ế i “s ng - ch t” ẽ ế ấ ườ ữ ố
ả
ộ c qu n tr nhân s c a các công ty Nh t B n là m t ộ ề ế ượ ệ ự ủ ự ự
ậ ả ặ ộ ệ ộ ộ
ệ ế ự
ế ượ ủ ề ậ ả ủ ử ụ ệ
ử ụ ườ ả
ồ ưỡ ườ ủ ề
ụ ụ ụ ị ạ
ạ
ế ớ i ơ
ườ ề
ữ ế ị i lao đ ng g n bó, mang h t kh ớ ự ế ắ ộ
ự
ủ ọ ư ậ ả ư
ấ ấ ơ ạ ượ ế ượ ườ ủ
ủ c thành công nh các doanh nghi p Nh t B n. c con ng ủ ự ệ
ộ ặ ủ ọ ế
ủ ự ủ ọ ạ ự ắ ườ ự ằ ớ
ệ ể ệ i c a các công ty Nh t B n còn th hi n ậ ả ậ ự ế ề : Ch có con đ ỉ ấ ư ọ ỗ ự ộ ạ ỉ
chi ti ng và ông đ ngh : ho t đ ng c a đ i t ị ệ - “ Các công ty nên tính toán, phân chia h p lý cho chăm lo s c kho , hu n luy n, ợ nâng cao trình đ ng i lao đ ng đ đ t năng su t cao nh t. Chi phí cho giáo d c, ụ ộ ườ đào t o, chăm lo s c kho nhân viên ph i đ c xem nh m t hình th c đ u t …” ả ượ ứ * V i s phát tri n c a n n s n xu t m i, v n đ liên k t con ng ớ quan tr ng. Bên c nh đó là s liên k t gi a các ngành chuyên môn, nhà qu n tr đi ữ chuyên môn này sang chuyên môn khác đó là s liên k t ngay trong m t con t ừ i, T t c nh ng s liên k t trên ch đ ng ự ấ ả ữ ườ c đào t o đ y đ v văn hoá. i có văn hoá, đ ng ầ ủ ề ườ Nhà khoa h c ng ọ ườ - “Sang th k 21 ng ế ỷ S thành công c a n n kinh t ự ủ ề th hi n s nh y bén, s m du nh p nh ng tinh hoa văn minh ph ể ệ ự ạ ớ h p v i nh ng tinh tuý c a n n văn minh ph ợ ủ ề t c Nh t v i nh ng nét đ c thù riêng bi ệ ộ ặ ữ ủ ự ế ợ ph m vi nào đó m c đích c a s k t h p Nh t B n” (Tuy r ng th n kỳ kinh t ằ ở v n đ này này không hoàn toàn ph c v cho gi i lao đ ng Nh t. Nh ng có l ẽ ấ ề ậ ớ ụ ụ ạ i khía c nh thu c ph m vi c a m t chuyên đ khác chúng ta không đi sâu lý gi ả ề ủ này). Trên bình di n qu n tr h c và c th là qu n tr nhân s , ng i Nh t đã ả ậ ườ ị ọ ệ ả ng t b c do h đã s m ti p thu k thu t qu n tr ph c ti n v đ ị ươ ả ế ướ ế ượ ậ ượ Tây m t cách có ch n l c và c i bi n cho phù h p v i nh ng nét đ c thù văn hoá ặ ớ ợ ả ọ ọ ọ nhiên khá kh c nghi c a dân t c h , trong m t đi u ki n hoàn c nh t t. H đã ộ ủ ề ự t đ c “v n đ con ng bi t lý i” vào đúng trung tâm c a s chú ý và b ng các tri ủ ự ế ặ ế ườ nhân s mang tính dân t c, sau đó là các chính sách, bi n pháp c th tác đ ng ộ ệ ộ ự m nh m đ n đ i ngũ nh ng ng ộ ạ ộ v i s n xu t, đ i v i công ty, t o ra m t đ i ngũ nh ng con ng ạ ố ớ ớ ả ộ ộ v i công ty, h t lòng vì s thành công c a công ty. ớ ự ế ủ S thành công trong chi n l ị ự đi n hình mang tính hi n th c trong vi c xây d ng m t n n văn hoá đ c tr ng ư ệ ể trong xí nghi p và qua đó tác đ ng lên đ i ngũ cán b , nhân viên hành đ ng, làm ộ vi c h t mình vì s giàu có c a đ t n c. ủ ấ ướ ự i c a các công ty Nh t B n là m t S thành công trong chi n l ộ c c a con ng ườ ủ kinh nghi m quý báu v chính sách s d ng, đ i nhân s th khéo léo c a các nhà ử ế ố ọ ồ i đúng kh năng c a h , đúng n i c n h ; đ ng doanh nghi p: s d ng con ng ệ ơ ầ ủ ọ i c a công ty, t o đi u ki n cho th i không ng ng b i d ng ngu n v n con ng ệ ạ ồ ố ừ ờ h phát huy tài năng, trí sáng t o ph c v công ty, ph c v chính b n thân h , t o ọ ạ ả ọ c h i cho h thành đ t. ọ ơ ộ S thành công này c a các công ty Nh t càng có ý nghĩa h n khi mà trên th gi ủ ự ậ vai trò quy t đ nh v i s phát i đ u hi u r ng nhân t m i ng con ng i gi ườ ố ể ằ ọ tri n c a công ty, nh ng làm th nào đ ng ả ể ườ ế ư ể ủ năng c a h ra ph n đ u cho m c tiêu, cho s thành công, s giàu có c a công ty ự ụ ấ thì ch a m y n i đ t đ Thành công c a chi n l vi c đi tìm s thành công c a công ty trong s quan tâm th t s đ n đ i ngũ công nhân viên c a công ty, quan tâm đ n cu c s ng sinh ho t nhi u m t c a h và gia ạ ộ ố ng ra đình h , t o s g n bó s lao đ ng v i công ty b ng th c t ự ế ế s c phát huy m i n l c sáng t o, làm vi c chăm ch , ph n đ u đ a công ty đ n ấ ệ ứ ch làm ăn ngày càng phát đ t thì m i có cu c s ng sung túc, đ y đ và h m i có ọ ớ ầ ủ ộ ố ạ ỗ ớ
ồ ệ ế ự
ữ ườ ủ ờ ấ ượ ề i c a công ty Nh t B n chúng ta cũng th y đ ậ ả
ị ả ả
i s ng lành m nh, có h c v n, có văn hoá, ngh l c và ý chí, trung ị ự ố ố
t ngh thu t quan tâm đ n con ệ t, có l ế ạ ệ ớ
ấ ườ i
ng ti n t i lao đ ng trên con đ ộ ườ ộ ườ ng, ng ạ i văn minh và h nh ế ế ậ i lao đ ng và luôn là t m g ươ ế ớ
Ự
ỏ ơ Ị ấ
ộ ả ệ ệ ế ứ ự ự
ả
ặ ệ ự ườ
ch c c a xí nghi p. ớ ớ ệ ệ ổ ứ ủ
ạ
ộ ự
t trong công vi c. ệ ạ ộ ệ ủ ố
i thích các chính sách và th t c c a công ty cho nhân viên.
ệ ố ợ ả ể
ả
ả ệ ứ
ơ ự ự ố
ưở ng phòng nhân s ) có trách nhi m th c hi n các ch c năng sau: ệ ỏ ủ ặ ch c có phòng nhân s riêng thì giám đ c nhân s (ho c ị ổ ứ ự ự ứ ệ
ạ ự ế ự ề ặ
ố ớ ự ề ề
ắ ạ ộ ự ự ề ố
ạ ấ ằ ả
ượ ủ ả ị
ự ế
ự ự ả
ố ấ ạ
ế ề ấ ề ấ i khác nhau c a công ty (nh ủ ng, thăng c p cho nhân viên, ư ị ưở ợ
i quy t tranh ch p…). ệ ự ư ự ệ ể ươ ỉ ư ả ỉ ế ả ấ
ồ ơ ề
ồ ơ ề ắ t c các b ph n khác trong toàn công ty. Ch ng h n nh các h s v v ng ữ ấ ả ứ ạ ư
ộ ẳ , k thu t và đánh giá hoàn thành công tác. ạ ả ộ ậ ế ỹ
Ự Ả Ề
Ể ƯỞ Ố Ả Ị
ự ể ị
t h c v nhân s c a các qu n tr gia (nh nhân viên có đáng đ Ế ề ả ả ữ ế ọ ề ự ủ ượ
ị ọ ệ ạ ấ
ọ ề ộ ọ
ế ị ế
ưở ưở ả
ự ư ự ệ ủ ộ ẽ ả ề ả
ể ế ệ ấ ậ ả
t lý nhân s . ự ế
ế ượ c c h i đ thăng ti n trong ngh nghi p. Đ ng th i qua vi c th c hi n chi n l ệ ệ ơ ộ ể c nh ng yêu c u đ i v i con ng ố ớ ầ ạ đ i ngũ các nhà qu n tr doanh nghi p hi n nay: ph i có tài năng th c s , có đ o ự ự ệ ộ ệ đ c t ọ ấ ứ ố i, bi t cách làm vi c v i con ng th c, bi ườ ự c lòng tin yêu n i ng i…T o đ ng ườ ơ ạ ượ ườ b n đ ng hành v i ng ớ ồ ạ phúc. CH C NĂNG QU N TR NHÂN S Ả Ứ ự - Trong các đ n v s n xu t kinh doanh có quy mô nh không có phòng nhân s ị ả riêng, các v lãnh đ o tr c tuy n ph i th c hi n m t trách nhi m và ch c năng ạ ị qu n tr nhân s sau: ị i vào đúng vi c. + Đ t đúng ng + Giúp đ nhân viên m i làm quen v i công vi c và t ỡ + Đào t o nhân viên. + Nâng cao trình đ th c hi n công vi c c a nhân viên. ệ + Ph i h p ho t đ ng và phát tri n các m i quan h t ệ ố ể + Gi ủ ụ ủ + Ki m tra vi c tr l ng cho nhân viên. ả ươ + Phát tri n kh năng ti m tàng c a các nhân viên. ủ ề ể + B o v s c kh e c a nhân viên. - Trong các đ n v t tr + Lãnh đ o tr c ti p các nhân viên phòng nhân s và có quy n hành m c nhiên (implied authority) đ i v i các giám đ c đi u hành c a công ty v lĩnh v c nhân ủ ố s nh ki m tra, tr c nghi m, phê chu n nhân viên… ẩ ệ ự ư ể + Ph i h p các ho t đ ng v nhân s . Giám đ c nhân s và phòng nhân s ho t ự ạ ố ợ đ ng nh cánh tay ph i c a lãnh đ o cao nh t công ty nh m b o đ m cho các ả ư ộ ả ủ ự c các qu n tr gia tr c chính sách, m c tiêu, th t c nhân viên c a công ty đ ủ ụ ụ tuy n th c hi n nghiêm ch nh. ỉ ệ + Th c hi n vi c giúp đ và c v n cho các qu n tr gia tr c tuy n v v n đ ệ ỡ nhân s nh tuy n d ng, đào t o, đánh giá, khen th ể ụ cho th c hi n vi c qu n lý các ch ng trình phúc l ệ b o hi m tai n n, ngh phép, ngh h u, gi ả + L u tr và b o qu n h s v nhân s . Đây là m t ch c năng hành chính giúp ự ả ư cho t ậ m t, y t ặ NH NG QUAN ĐI M KHÁC NHAU V QU N TR NHÂN S VÀ CÁC Ị Ữ NG Đ N QU N TR NHÂN S NHÂN T NH H Ự Ả Nh ng quan đi m khác nhau v qu n tr nhân s Tri ệ c tin nhi m ư không: h có thích làm vi c không, h có kh năng sáng t o không…) r t quan ả tr ng. Đi u này tác đ ng tr c ti p lên các quy t đ nh nhân s nh nên tuy n d ng ể ụ ự ế ng ai… M t khác tri ư ử ủ t lý nhân s và cách c x c a ai, nên đào t o ai, khen th ặ ạ ng tr c ti p đ n hi u qu làm vi c c a các nhân viên. các qu n tr gia s nh h ệ ự ế ế ị ả Nh v y, tri ự ế ế t lý v nhân s c a các qu n tr gia có th tác đ ng tr c ti p đ n ể ự ủ ế ư ậ ị b u không khí t p th , đ n hi u qu làm vi c, hi u qu s n xu t kinh doanh. ả ả ệ ầ ệ t khác nhau v tri D i đây là n i dung c b n c a ba lý thi ề ế ơ ả ủ ướ Cách nhìn nh n, đánh giá v con ng ề ộ ậ i ườ
t X: (Taylor, Gant, Ghinbert, Fayol…) ế
ệ ườ ệ i không thích làm vi c, luôn tìm cách tránh né công vi c,
ch c. ế ổ ứ
ệ ừ
ỉ ả ệ
ỉ ỉ ấ ẽ ị ư ạ ị ắ ặ ng b ch huy, không giao l u b n bè và tránh ướ
i bình th ấ c làm vi c và ti m n nh ng kh năng r t ề ẩ ữ ệ ả ượ ườ
ườ ơ ậ
ệ ng v nào cũng có tinh th n trách nhi m ị ầ ấ ứ ươ
ạ ớ t.
c khuy n khích và đ ự ượ
ữ ả c tôn tr ng mu n t ọ ệ ẽ ượ ạ c tho mãn nh ng nhu c u h tích c c ho t ọ ầ kh ng đ nh mình. ị ố ự ẳ
i lao đ ng tho mãn các nhu c u t o đi u ki n năng su t cao. ệ ầ ạ
ế ố ấ ề ậ thành công trong các công ty Nh t
ệ ổ ứ ớ ự ố ợ
ậ quy t đ nh thành công c a các đ i công ty Nh t B n. ạ ủ ch c doanh nghi p là các ậ ả
ị ể ế ị ả
ng vào c p d i, do đó th ả ấ ướ ưở ườ ng
ể ế ể
ị ủ ố ệ ử ộ ả ộ ơ
ch c đ u do c p trên đ t ra ấ ủ ổ ứ ề ụ ặ
ệ ố
i, d h c. ễ ọ ầ ớ ụ t Yế
ng vào c p d i và ch tr ấ ng lôi kéo c p ủ ươ ưở ả ị
ấ ướ i vào các quá trình ra quy t đ nh qu n tr . ị ả
t và thân thi ế ả
ế ể m c đ khác nhau đ u tham gia vào h i có s thông c m hi u bi ự ở ứ ộ t. ệ ề
t Zế
ng yêu và lo l ng cho nhân viên c a mình theo tính cách gia ị ươ ủ ắ
ứ ề ệ
i thích đáng, thăng ch c công b ng và ch đ thâm niên và ệ ề ọ ế ộ ố ờ ề ợ ế ộ ứ ằ
ộ t Xế
ệ ớ ự ạ ắ ợ
ứ ừ ấ ả ơ ậ ả ữ ệ ặ ấ ồ ọ ỉ ươ ng
i th l c, tinh th n, thi u óc sáng t o. ạ ớ ể ự ế ầ ạ ổ ỏ ị
Thi - Nhìn chung con ng i bi ng, máy móc, vô t l ườ - Ch làm vi c c m ch ng khi b b t làm vi c, luôn tìm cách tránh né công vi c, ệ ệ ầ ỉ ph i ch u s ki m tra và ch huy ch t ch trong công vi c. ị ự ể - Ch thích v t ch t, có khuynh h ậ trách nhi m.ệ t Y: (Gregor, Maslow, Likest…) Thi ế - Nh ng ng ng thích đ ữ c kh i d y và khai thác. l n đ ớ ượ - Có kh năng sáng t o l n và b t c c ả và mu n làm vi c t ố ệ ố - Khi đ ế ượ đ ng, chia s trách nhi m và khi đ ộ t Z: (William Ouichi) Thi ế - Ng ả ộ ườ - S trung thành tuy t đ i, nhân hoà là y u t ệ ố ự B n.ả - Tính t p th và thích nghi v i s ph i h p trong t y u t ế ố H th ng qu n tr ệ ố Thuy t Xế - H th ng qu n tr c a thuy t X là không tin t ệ ố xuyên ki m soát, đ c thúc, ki m tra. - Phân chia công vi c thành các thao tác, đ ng tác, c đ ng đ n gi n, l p đ l p ậ ị ậ l ạ - Ph n l n các quy t đ nh và các m c tiêu c a t ế ị - Áp d ng h th ng ki m tra nghiêm ng t ặ ể Thi - Các nhà qu n tr hoàn toàn tin t d ế ị ướ - Quan h gi a c p trên và c p d ệ ữ ấ ấ ướ - M i ng i đ u có trách nhi m và ệ ườ ề ọ th ng ki m tra. ể ố Thi - Nhà qu n tr th ả đình. - T o m i đi u ki n nâng cao ngh nghi p, chuyên môn, cách th c tuy n d ng ể ụ ạ theo ch đ su t đ i. - Phân tích quy n l năng l c.ự Tác đ ng đ n nhân viên ế Thi - Làm vi c v i s lo l ng s hãi và các hình th c tr ng ph t. - Ch p nh n c nh ng công vi c n ng nh c, v t v , đ n đi u ch vì đ ng l ệ cao. - M t m i, lao d ch t n h i t ệ t Yế Thi - T th y mình quan tr ng, có vai trò nh t đ nh trong t p th . ể ự ấ ấ ị ậ ọ
giác làm vi c, t n d ng khai thác ti m năng c a mình. ề ủ ệ ự ệ ậ ụ
ng, trung thành và hi u th o h t lòng. ả ế
ờ ụ ộ
ề ể ậ ụ
ệ ể ộ ề ể ữ ự ủ ể
ợ ộ ề ế ụ
ả ạ ả
ị ế ự ưở ng đ n Qu n tr Nhân s ả
ị ị ờ ả ả ự ị ả
ị ả ư ị ự ạ
ặ ầ ả ấ
ị ị ả ữ
ộ ể ế ườ
ả ứ ấ i có t c đ phát ố ộ t là nh ng năm g n đây. Nguyên nhân c a s chuy n ể ủ ự ữ ch qu n tr nhân s đã ch u nh ng y u t c a môi ế ố ủ ự ở ổ ng bên ngoài tác đ ng đ n. ế ị ờ
năm 1850, trong su t th i gian dài, qu n ả ố ả ể ụ ứ ư ấ
ng quan nhân s ” đ ng đ u là Etlon Moyo ườ ầ
ế ệ ả ộ ị
ữ ệ ả ả
ự ả ằ
ườ ủ ư
ườ ọ ườ ự ệ ọ ố
ứ i ta đã cho r ng s tho mãn các nhu ự ố ượ c i khác quan tâm, mu n đ c ng ố i khác kính tr ng, mu n có vai trò quan tr ng trong s nghi p chung, mu n ớ ng l n ữ ệ ưở ự ệ ầ ả
ả
ồ i. ườ ị ấ ứ ộ ế ả ằ ị
ề ệ ả ọ
c ch huy, thích đ ỉ
ữ c giao vi c c th . Trái l ệ ụ ể ề ơ ế
i trong t ơ ng thành, đ ố c t ệ ị ủ
ố
- T nguy n t ự Thi t Zế - Tin t ế ưở l i, trông ch và th đ ng. - Ỷ ạ t lý v nhân s c a ba quan đi m trên đây không th v n d ng m t cách máy Tri ế móc riêng m t quan đi m nào đó gi a các quan đi m trên. Tuỳ theo đi u ki n và ộ hoàn c nh c th mà thuy t nay hay thuy t kia phù h p. Đi u đó ph thu c vào ế ụ ể tính nh y c m c a nhà qu n tr . ả ị ủ S hình thành và các y u t nh h ế ố ả Ra đ i sau các môn qu n tr chuyên ngành khác, nh Qu n tr s n xu t, Qu n tr ả Tài chính, Qu n tr Marketing .v.v.. Nh ng qu n tr nhân s l ư tri n nhanh nh t, đ c bi ệ bi n tích c c này chính là ự tr Tách ra kh i ch c năng qu n tr chung t ỏ ừ tr nhân s ch thi hành các ch c năng hành chính nh tuy n d ng, ch m công, tr ự ỉ ị ng, k thu t.v.v.. l ươ ậ ỷ ng phái “T V i s xu t hi n c a tr ự ứ ươ ệ ủ ớ ự ấ ộ ố ấ ề ư c phong phú thêm b i m t s v n đ nh : (1880 – 1949) ch c năng qu n tr đ ở ị ượ ả ứ i quy t các m i quan h xã h i trong đ n v ”, “v sinh và an toàn lao đ ng”, “gi ơ ộ ệ ố “thông tin gi a các c p”, và tr i qua nhi u k t qu nghiên c u th c nghi m khác ấ ề ế c a các nhà tâm lý h c công nghi p, ng ườ ọ ủ ệ c u tâm lý c a con ng i nh mu n đ ố ượ ầ ng làm vi c trong b u không khí thân thi n gi a các đ ng s v.v.. có nh h đ n năng su t và thành qu lao đ ng c a con ng ủ ế T nh n th c đó, các nhà lý thuy t tâm lý qu n tr cho r ng các nhà qu n tr nên ừ ậ ả thay đ i quan ni m v công nhân. H không ph i nh ng con ng i th đ ng, ổ ụ ộ ườ thích đ ệ ố ơ t h n, i, h s làm vi c t ọ ẽ ạ ượ ượ c đ i x nh nh ng năng su t cao h n, phát huy sáng ki n nhi u h n, n u đ ế ượ ố ử ư ữ ấ i tr con ng ả ườ ưở ượ ự ủ ộ ph i c i thi n các m i quan h con ng ệ ữ ệ ườ ng v i nhân viên, đ n m i quan h gi a các đ ng s ngang hàng, vì con tr ệ ữ t h n trong m t môi tr i s làm vi c t ng ch đ ng trong công vi c. Ngoài ra, nhà qu n tr ệ m i quan h gi a th ch c, t ổ ứ ừ ố ự ồ ng quan h thân thi n. ệ ả ả ưở ớ ườ ẽ ế ệ ố ơ ườ ệ ộ
Ị Ồ Ự
Ị Ồ Ự
ố ụ
i quan tr ng là ph i bi ọ
ắ ư
ị ạ
ể ệ ữ
ộ ả
ầ ng và lo i nhân viên ở ả ạ
ệ ả ệ ạ
ụ
ự ữ ứ ữ ệ ề ụ ế ổ ằ t ch c h có đúng s l ố ượ ả ườ ằ ự ư ậ ữ
ữ ệ ấ
ị ạ
c mô t ầ ụ ể ượ ơ ở ư
t đ đ t đ n” ạ c trong t
ồ ả ữ ế ươ ị ệ ộ ự c c n thi ướ ầ ả ng lai và phác th o nh ng b ạ
ệ ế ượ ữ c (Strategic planning hay Corporate Planning) và nh ng
ạ
ế ạ ụ ả ị
c, nhà qu n tr xác đ nh các m c tiêu kinh ị t nh t đ đ t đ n nó trên c s tài nguyên hi n có cũng ơ ở ệ
c. ứ ố ả ộ
ch c. H n n a k ạ
ơ ữ ế t cho ng ế ả
ườ i ả c các ho t đ ng tri n khai trong quá trình s n ự ệ ượ
ủ
ệ ầ ộ ị
ộ ơ ấ ổ ứ ề ạ ầ ữ ể ạ ộ ệ i qu n tr , nhân viên c n đ n cho m t doanh nghi p ph ế ộ ụ ỉ
ụ ả ủ ở ộ ế ạ ứ ộ ể
i qu n lý và s l ủ ố ượ ng ỷ ệ ườ ả ấ
ng lai ươ
ộ c đánh giá m t ự ầ ư ữ ề
ự ả ượ ệ ọ
ể ị ự ạ ị
ồ ữ ồ
ạ
ị ị ậ ả
ể ữ i qu n lý. Nh ng y u t ế ố ế ả
nh ấ ụ ồ
ầ ề ườ ệ ụ
ng, các lo i chính sách khác i qu n ả và v n đ cung c u v nh ng ng ầ ch c, k ho ch kinh doanh còn bao g m các y u t ổ ứ c tuy n d ng, cung và c u v ng ể ụ ạ ệ ưở ệ ưở ề ữ ế ạ i đ ườ ượ ệ ố ộ ộ ạ
ự ế
ụ ng mà m t doanh nghi p, m t t ể ườ ch c đang ph i đ HO CH Đ NH NGU N TÀI NGUYÊN NHÂN S VÀ PHÂN TÍCH CÔNG Ạ VI CỆ HO CH Đ NH NGU N TÀI NGUYÊN NHÂN S Ạ (HUMAN RESOURCE PLANNING) ng cao, hoàn thành m c tiêu c a ủ Mu n có m t đ i ngũ công nhân viên có ch t l ộ ộ ấ ượ t ho ch đ nh ngu n tài nguyên nhân doanh nghi p, đi u t ồ ị ạ ả ế ề ố ệ c m t cũng nh lâu dài. s (TNNS) đ xác đ nh đ c đúng nhu c u nhân s tr ượ ự ướ ầ ị ể ự ầ Ho ch đ nh TNNS là m t ti n trình qu n tr bao g m vi c phân tích các nhu c u ộ ế ệ ị ồ ả ch c d i nh ng đi u ki n thay đ i và sau đó tri n khai các nhân s c a m t t ộ ổ ứ ướ ổ ề ự ủ chính sách và các bi n pháp nh m tho mãn nhu c u đó. Đây là m t quá trình giúp ệ ằ đúng v trí cho các nhà qu n tr bi ắ ọ ị ị ế và đúng lúc không, đó ph i là nh ng con ng ụ i có kh năng hoàn thành nhi m v ệ ữ ạ m t cách có hi u qu , nh m giúp cho doanh nghi p đ t m c tiêu chung. Ho ch ả ộ đ nh tài nguyên nhân s nh v y có nghĩa là quá trình bi n đ i nh ng m c tiêu ị c a doanh nghi p thành nh ng d ki n v nhân công nh m đáp ng s hoàn thành ủ nh ng m c tiêu y. ụ Các k ho ch kinh doanh chính là c s cho vi c ho ch đ nh tài nguyên nhân s ự ế ạ , nh là m t s xác nh n các m c tiêu c n đ t “Ho ch đ nh có th đ ạ ậ ả ị đ ế ể ạ ế ữ ả ượ Trong qu n tr doanh nghi p, n i dung so n th o g m 2 k ho ch: Nh ng k ế ạ ộ ho ch kinh doanh chi n l ạ k ho ch nghi p v (Functional Planning). ệ ụ ế Trong k ho ch kinh doanh chi n l ế ượ doanh và các cách th c t ấ ể ạ ế nh tài nguyên có kh năng huy đ ng đ ượ ư Đ th c hi n các k ho ch, chúng ta l p ra m t c c u t ệ ậ ế ể ự ho ch t ch c đòi h i ph i có s giao phó nh ng quy n h n c n thi ỏ ổ ứ ạ qu n tr sao cho h th c hi n đ ọ ự ả ị xu t cũng nh th c hi n các m c tiêu c a doanh nghi p. ệ ư ự ấ Đ ng th i s l ụ ng ng ườ ờ ố ượ ồ thu c không ch vào quy mô c a nó mà còn ph thu c vào đ ph c t p c a c c u ộ ứ ạ ủ ơ ấ ộ ch c, vào các k ho ch m r ng c a nó và vào m c đ luân chuy n nhân viên t ổ ứ qu n lý. T l ộ ng nhân viên không tuân theo b t kỳ m t ả quy lu t nào. ậ Đánh giá nh ng tài nguyên nhân s c n có trong t ữ bên trong cũng nh bên ngoài v nhân s ph i đ Nh ng y u t ế ố cách t m tr c khi tuy n ch n nhân s cho doanh nghi p. ự ỉ ướ ỉ Nhìn chung, khi ho ch đ nh ngu n tài nguyên nhân s , nhà qu n tr ph i suy xét ả ả ộ ọ ấ khác nhau nh : Nh ng y u t bên ngoài bao g m trình đ h c v n, nhi u y u t ề ế ố ế ố ư nh ng quan đi m th nh hành trong xã h i (ch ng h n nh quan đi m v lao đ ng) ề ộ ữ ẳ ể ộ ư nh ng lu t và quy đ nh có nh h ng tr c ti p đ n nhân viên, nh ng đi u ki n ệ ự ế ế ề ữ bên trong kinh t ườ ề ữ ngoài các m c tiêu t ế ố ư nghi p v , công ngh , lo i ng lý trong n i b doanh nghi p, h th ng khen th nhau v.v.. Các y u t ng nh h môi tr ưở ế ố Vi c qu n lý ngu n nhân s t ự ố ả đi u ki n môi tr ộ ệ ng đ n tài nguyên nhân s t ph thu c nhi u vào s am hi u t ự ề ộ ổ ứ ườ ả ồ ườ ng t n các ậ ầ ng đ u. ả ươ ộ ệ ệ ề
ng có m t nh h ng sâu r ng vì chúng nh h ộ ả ườ ộ ả ế ố
ạ ế ự ưở ả
ị ạ ệ ề ự ủ ự ả ượ ng đ n toàn môi tr ế ưở c ti p theo c a quá trình qu n tr nhân s . Vì th , ho ch đ nh tài ị ị c ho ch đ nh trên c s các đi u ki n môi tr ng d ườ ơ ở
ng vĩ mô ườ
ng vĩ mô giúp doanh nghi p tr l ộ ệ ả ờ ỏ i m t ph n câu h i: ầ
ệ ệ ớ
ặ ườ ữ ề ề ấ ề
ế ế ế ố
c, các y u t văn hoá – xã h i, y u t ể kinh t , các y u t nhiên và các y u t ỉ ề ậ ướ ư ở ng vĩ mô có th bàn đ n, nh ng ế lu t l ế ố ậ ệ trong hình 2.1: các y u t ế ố công t ế ố ế ố ự ộ
ng c a các y u t nh lãi su t ngân bao g m các y u t ồ ấ ế ế ố kinh t ưở
ệ ầ kinh t ế ố ộ
ấ ớ
kinh t ộ kinh t ế ế ế ố ự ế ơ ụ ể ẽ ả ể ng đ i r ng nên các t ươ c tác đ ng c th s nh h ơ ộ ế ố ư , cán cân thanh toán, chính sách tài chính v ti n ề ề ọ ch c, các doanh nghi p c n ch n ổ ứ ng tr c ti p nh t v i doanh ưở có th là c h i ho c nguy c . Các y u t ặ
và chu kỳ kinh doanh nh h ng đ n qu n tr Tài nguyên Nhân ị ả ả ế ế ưở
ố ổ ẩ ủ ng c a GNP (T ng s n ph m qu c dân) ả
ề ươ
ự
ữ n i b
ề ạ ừ ộ ộ ấ ộ ệ ề ạ ừ ộ ộ ụ
ủ ị
i c a chúng tôi l ợ
ủ ườ ủ ế ằ
n i b công ty. Ví d , William P. t, “chính sách ế n lên khi có c h i. ơ ộ ạ ng r ng n u chúng tôi không có m t ai có th b i d ng đ ể ồ ưỡ ể ụ i th v ế ươ ộ ế ượ c, ườ i ả
c nh n m nh th m chí nhi u h n n a ề ơ ữ ở ượ ậ
ể ọ
t, “ Sears chính sách đ b t n i b không ph i ch công ty Sears, i ta ườ ỉ ổ ề ạ ộ ộ ỉ ở ộ
ả ả ộ
ệ ng t , đ ự ế ượ ả ề ắ ằ ự ự
m t giai đo n hay ch là ạ c đ m b o b ng các bi n pháp đi u hành ề , công ty Mobil ươ ế ọ ệ
c, t ằ c th c hi n”. T ệ ộ ổ ứ
chính ngu n nhân l c bên trong t ọ ắ ồ ặ
i nh ng giá tr ữ ệ ạ ỉ
ế
c nh ng ti m năng s n có v nh ng ng ể ượ ừ ậ ằ ệ ề ạ ự ắ ượ ự ớ ạ ứ ữ ệ i qu n lý gi ả ỏ ề ườ ề ẵ
ủ ệ
ể ế ữ ỏ
t rõ t Các y u t b các b ướ ế ộ nguyên nhân s ph i đ ki n.ế Môi tr Vi c phân tích môi tr ườ ệ Doanh nghi p đang tr c di n v i nh ng gì? ự M c dù có nhi u v n đ khác nhau v môi tr đây ch đ c p đ n 5 y u t c a Nhà n ế ố ủ ngh .ệ Các y u t ế ố ế Các nh h ả ủ hàng, các giai đo n chu kỳ kinh t ạ này t t . Vì các y u t ế ố ệ t đ l c đ nh n bi ế ượ ậ ọ ể nghi p. M i m t y u t ộ ế ố ỗ ệ nh :ư - Chu kỳ kinh t s .ự - Xu h ướ l m phát. - T l ỉ ệ ạ - Lãi su t ngân hàng. ấ . - Chính sách ti n t ề ệ - M c đ th t nghi p. ệ ứ ộ ấ - Chính sách tài chính. - Ti n l ng. - Cán cân thanh toán. Đánh giá nh ng tài nguyên nhân s Đ b t t R t nhi u doanh nghi p ng h vi c đ b t t ệ ủ ề Given, khi còn là ch t ch c a công ty American Brake Shoe đã vi c a chúng tôi là t o cho ng ủ Chúng tôi tin t ưở i c a chúng tôi n u ph i tuy n d ng ng thì cũng ch ng hay ho gì cho ng ườ ủ ẳ ngoài”. Đi u này còn đ ạ ấ ề Roebuck and Company. Trong s tay dành cho nhân viên có tri n v ng ng vi ế ở m t kh u hi u. Đó là m t th c t ộ ệ ẩ c th đ ch c ch n r ng đi u đó s đ ẽ ượ ụ ể ể ắ Oil tuyên b r ng chính sách c a h là b trí cán b vào m i công vi c, n u có ủ ọ ố ố ằ ch c; Procter và Gamble đã xác th đ ự nh n r ng h g n bó ch t ch v i chính sách đ b t n i b c a chính mình. ẽ ớ ề ạ ộ ộ ủ Vi c đ b t nhân s trong n i b doanh nghi p không ch mang l ị ộ ộ ậ tích c c g n v i đ o đ c và danh ti ng c a doanh nghi p mà nó còn cho phép t n ủ d ng đ i ti m tàng trong ề ữ ụ nh ng nhân viên c a doanh nghi p hi n có . ữ ệ Nh ng làm th nào đ bi t kh năng c a nhân viên? Đ i v i nh ng xí nghi p nh ệ ố ớ ủ ả ế ư ư ở c p qu n tr có th h u nh bi t c nh ng công nhân c a mình, nh ng ư ế ị ấ ấ ả ữ ể ầ ủ ả
ị ả ầ ề ệ ữ
t rõ nhân viên c a mình không ph i nh ọ ố ả ả ủ ư ở ấ
ọ c x lý b ng tay t m g i là h s th ạ
ả ạ ứ ấ ượ ọ ồ ơ ườ ị ử ụ ắ ả c g i là b n tóm t ả
ồ ơ
c l u tr d ậ
ồ ữ ướ ạ ọ
ạ ề ể ỗ ề ượ t. thông tin g m có ch ề
ị ể ẽ ượ ử ụ
c thuyên chuy n sang các ể ặ ượ
c thu th p và sau đó đ ượ ư ng trình h c v n, các khoa h c do c quan t ươ ở ạ ể ượ ươ
ả ỹ ự ế ộ
ệ ữ
ớ ơ ồ ự ữ ệ ỗ ng duy trì m t l ườ
ệ ạ ộ ộ ượ ủ
ồ ặ ườ t là nh ng ng ữ
ượ ộ ự ậ ng c n thi ầ
ả ự ườ ồ
ộ ộ ả ệ
ỉ
c ghi rõ và ghi chú l ả
ự ươ
ể ự ị
ng lai ự ả ữ ng lai b ng nhi u k thu t d báo(Forcasting) tài nguyên ậ ự ng trình d báo nhu c u nhân s t ả ằ ệ ề ỹ ươ ự
ng ướ ươ
ể ự ứ ầ
ầ i.
ướ ị
ng áp d ng ế ng, kém chính xác do d báo ch d a vào y u ỉ ự ự nh ng n i có tình ơ ụ ở ữ ườ
ấ ị
ộ ạ ượ ng v quy ề ầ
ố ng hàng bán ra, kh i ố ượ ấ
ố ượ ng ng. ệ ố ữ ử ụ ng s n ph m, kh i l ẩ ả t t ế ươ ứ ầ ị
ng có th so sánh nh s l ả ng d ch v … và s l ụ ng pháp phân tích t ươ ị ố
ạ ượ ấ ạ ượ ả
ừ ươ ng ể ủ ả ể ự ượ ấ ầ
ử ụ
ể ự ề ố ượ ầ ả ụ ầ ộ ờ ế t
ng s n ph m (d ch v ) th i gian lao đ ng c n thi ẩ ả ệ ố ẩ
i đa, kh năng kh thi) theo h th ng ch nh ng công ty g m nhi u xí nghi p, thì c n ph i qu n tr nhân viên mình m t ộ ồ cách khoa h c, b i vì mu n bi c p xí ế ở nghi p. Vì th c n ph i có m t s ph ng pháp sau đây: ệ ộ ố ươ ả ế ầ - H th ng h s th ng và h s thuyên chuy n ệ ố ể ồ ơ ồ ơ ườ ể ng đ Có nhi u lo i h th ng h s đ ằ ề ồ ơ ượ ử ạ ệ ố ể t v i h s qua máy vi tính. V i h th ng này nhà qu n tr s d ng đ phân bi ớ ệ ố ệ ớ ồ ơ t nhân l c hi u rõ kh năng c a nhân viên. Lo i th nh t đ ự ủ ể và h s phát tri n (manpower – inventory and development record). Thông tin v ề i d ng b ng tóm m i công nhân đ u đ ả ở ch c, s t ổ ứ ơ ọ ấ ắ c đào t o phát tri n, sinh ng , các k thích v ngh nghi p và s thích mu n đ ỹ ữ ể ố ượ ệ năng (Skills). Thông tin lo i này sau đó s đ c s d ng đ xác đ nh xem công c thăng ch c ho c đ nhân nào có s n k năng đ đ ứ ẵ v trí m i theo d ki n trong t ng lai. ị - S đ d tr cán b qu n lý M i công vi c kinh doanh, cũng nh h u h t nh ng doanh nghi p phi kinh doanh, ư ầ ế th ể ế ng d tr nguyên li u và hàng hoá trong tay đ có th ti p ể ự ữ ệ ộ ự ự ữ ề t c ho t đ ng c a mình. Nh ng ít có doanh nghi p duy trì m t s d tr v ư ụ ể i qu n lý, n u không k ngu n nhân l c có th s d ng, đ c bi ế ả ệ ể ử ụ ự i qu n lý c m t s l đ n m t s th t là vi c có đ t v nh ng ng ả ế ề ữ ộ ố ượ ệ ế có năng l c là m t đòi h i s ng còn đ đ m b o thành công. Duy trì đ ng th i ờ ể ả ỏ ố ệ ử c th c hi n qua vi c s m t tìm năng qu n lý bên trong m t công ty có th đ ể ượ ộ ự ch c c a m t đ n v trong đó d ng m t s đ d tr , nó ch là môt s đ t ộ ơ ồ ự ữ ị ộ ơ ơ ồ ổ ứ ủ ụ ng v qu n lý đ u đ c ỗ ấ i kh năng đ b t c a m i c p ề ượ ươ ề ạ ủ ạ ả ị qu n lý và m i ng i. ỗ ườ ả Xây d ng ch ầ ươ ự Sau khi đánh giá xong nh ng kh năng hi n có nhà qu n tr có th d báo tài nguyên nhân s cho t nhân s nh : ự ư Ph ng pháp phân tích xu h Nghiên c u nhu c u nhân viên trong các năm qua đ d báo nhu c u nhân viên cho giai đo n s p t ạ ắ ớ ng pháp này mang tính đ nh h Ph ươ t ng phát tri n chung, th th i gian và xu h ố ờ ể ướ hình s n xu t kinh doanh n đ nh. ổ ả Ph ng pháp phân tích h s ệ ố ươ D báo nhu c u nhân viên b ng cách s d ng h s gi a m t đ i l ằ ự mô s n xu t kinh doanh, m t kh i l ộ ng nhân viên c n thi l ượ ố ượ ng quan Ph ươ Xác đ nh m i quan h th ng kê gi a hai đ i l ư ố ượ ng ệ ố ữ ng v quy mô s n xu t kinh doanh c a công ty, xí nghi p. T nhân viên và đ i l ệ ề đó, có th d báo đ c nhu c u nhân viên theo quy mô s n xu t kinh doanh t ng.ứ S d ng máy tính đ d báo nhu c u nhân viên Trên c s d báo v kh i l ị cho m t đ n v s n ph m, h s tăng gi m th i gian lao đ ng… các d án bán ự ờ ậ ẵ ng trình l p s n, hàng (t ơ ở ự ộ ơ ố i thi u, t ể ị ả ố ộ ươ ệ ố ả ả
ng ng c n thi c nhu c u nhân viên t ầ ầ ế t ậ ượ ươ ứ
ể ng lai. ươ
ị ọ ầ ế ủ
ả ệ
ể ị ợ ả ự ự ự ệ ầ ự ệ ố
i vào đúng vi c n u không đ ọ ể ượ ự ặ t ph i bi ả ế ở ầ ệ ộ ệ ế
ộ ệ ữ
ị ấ
ụ
ị
ớ ậ ệ ướ ệ ụ ả ộ c áp d ng ph bi n trên th gi ổ ế ự ơ ả ẻ ố ớ
ặ ể ữ ướ
ị ệ ố ệ c đang phát tri n. ệ
ộ t đ th c hi n các công vi c (Jobs) trong m t t ầ
ệ ệ ệ ị
ể ệ ữ ủ ụ ị ề ạ ườ
ấ ệ ố
ặ ể ề ủ t nh t. ấ
ầ công vi c (Job Specification) và b n tiêu chu n công vi c(Job ẩ ả ả ệ
ấ ệ ị ộ ả ắ
ng quan c a công vi c đó v i công ệ ụ t các nhi m v và ệ ớ
ả ố ươ ệ t và các đi u ki n làm vi c. ế ủ ế ủ ệ ề ệ ầ ỹ
ệ ẳ
ư ự
t? ấ đâu? c hoàn t ệ ở ượ
ư ế ệ
ự ệ
ả ộ ủ ữ ạ ể ự ả ệ ầ ẩ ộ
ộ
c: th c hi n phân tích công vi c ệ ự ự ệ ướ ự ệ ả
đó xác ử ụ ụ ị
ậ
ệ ừ ấ ệ ợ ơ ở ủ ơ ồ ổ ứ ứ ậ
ch c; các văn b n ả ng; ề ạ ủ ưở
công vi c cũ (n u có) ứ ệ ế
ệ ầ ử ụ ệ
ả ệ ệ ơ ự
ệ ng pháp làm vi c, hao phí th i gian ư ươ ệ
ầ ủ ệ ệ ệ
ệ thành ph n c a công vi c. ầ ấ ả ề
ứ ế ỹ
ệ ế ế ộ
ạ ng, ch ng lo i ủ ề ầ
ố ượ ự c s d ng trong quá trình th c ụ ụ ượ ử ụ ạ
công ty có th mau chóng xác nh n đ trong t PHÂN TÍCH CÔNG VI C (JOB ANALYSIS) Ệ t c a m i qu n tr gia Phân tích công vi c là công vi c đ u tiên c n thi ệ trong lĩnh v c qu n tr nhân s . Phân tích công vi c m đ u cho công vi c tuy n ể ả ị d ng nhân s là c s cho vi c b trí nhân s phù h p. M t qu n tr gia không th ơ ở ụ c bi tuy n ch n đúng nhân s , đ c đúng ng ế t ườ phân tích công vi c. Do đó, phân tích công vi c là m t trong nh ng công c qu n ụ ả ệ tr nhân s c b n nh t. ự ơ ả Khái ni mệ Phân tích công vi c là khái ni m đã đ i hàng ế ớ ượ ệ trăm năm qua và là công c qu n tr tài nguyên nhân s c b n nh t. Tuy nhiên, ấ ế c ch m ti n phân tích công vi c còn là m t khái ni m khá m i m đ i v i các n ho c nh ng n “Phân tích công vi c là m t ti n trình xác đ nh m t cách có h th ng các nghi p ệ ộ ế v và các k năng c n thi ch c” ộ ổ ứ ệ ế ể ự ỷ ụ Phân tích công vi c là nh ng công vi c, th t c xác đ nh quy n h n quy t đ nh, ế ị ữ k năng theo yêu c u c a công vi c và xác đ nh tuy n nh ng ng i nh th nào ư ế ầ ủ ỹ đ th c hi n công vi c t ệ ể ự Phân tích công vi c cung c p các thông tin v yêu c u, đ c đi m c a công vi c ệ ệ xây d ng b n mô t ệ ả ự Specification) Phân tích công vi c cung c p cho nhà qu n tr m t b n tóm t trách nhi m c a m t công vi c nào đó m i t ộ ệ vi c khác; ki n th c và k năng c n thi ứ Ch ng h n nh sau: ạ - Nhân viên th c hi n nh ng công tác (Tasks) gì? ữ ệ - Khi nào công vi c (job) đ ượ ệ - Công vi c (job) đ c th c hi n ự ệ - Công nhân viên làm công vi c đó (job) nh th nào? - T i sao ph i th c hi n công vi c đó (job)? ệ - Đ th c hi n công vi c đó c n ph i h i đ nh ng tiêu chu n trình đ nào? ệ N i dung, trình t ệ Quá trình th c hi n phân tích công vi c tr i qua 6 b B c 1: Xác đ nh m c đích s d ng các thông tin phân tích công vi c, t ướ đ nh các hình th c thu th p thông tin phân tích công vi c h p lý nh t. ị B c 2. Thu th p các thông tin c b n trên c s c a s đ t ơ ả ướ v m c đích yêu c u, ch c năng quy n h n c a công ty, phòng ban, phân x ầ ề ụ s đ quy trình công ngh và b n mô t ơ ồ ả Đ th c hi n phân tích công vi c chính xác c n s d ng các lo i thông tin sau: ạ ể ự c thu th p trên c + Thông tin v tình hình th c hi n công vi c: Các thông tin đ ậ ượ ề s c a vi c th c hi n công vi c nh ph ờ ệ ệ ự ở ủ th c hi n công vi c, các y u t ế ố ự t c các yêu c u v nhân viên th c + Thông tin v yêu c u nhân s : Bao g m t ự ề ồ ự ầ ể hi n công vi c nh h c v n, trình đ chuyên môn, k năng, các ki n th c hi u ộ ư ọ ấ ệ bi t liên quan đ n th c hi n công vi c, các thu c tính cá nhân… ệ ệ ự + Thông tin v các yêu c u và đ c đi m, tính năng tác d ng, s l ặ ể t b d ng c đ c a các lo i máy móc, trang thi ế ị ụ ủ hi n công vi c. ệ ệ
ẫ ẩ
ờ ệ ệ ự ệ ẩ
ứ ẫ ệ ủ ơ ở ể
ề ể ự ồ ủ
ệ ư ự ố ắ ch c ho t đ ng c a công ty, ch đ ủ ạ ộ ệ ệ ể ệ ệ ệ ổ ứ
ề ng b ng, qu n áo đ ng ph c. ổ
ệ ồ ị ụ ặ ố ể ự
t ki m h n trong phân tích công ả ư ờ ề ề ấ ề ề ề ờ ộ ầ ọ ự ệ
nh nhau. ấ ằ ầ
ụ
ệ ướ ệ
ả ạ ộ
ng pháp thu th p thông tin sau đây: Quan sát, b m gi ậ ộ , ch p nh, ụ ả ờ
ỏ
ủ ạ
i tính chính xác c a thông tin ệ ướ ự
c ki m tra l ệ ầ ủ ằ
ự ệ ệ ị
công vi c và b n tiêu chu n công vi c. ự ệ ệ ả ả ẩ ả
ươ
công vi c trong th c t , có th s ế ể ự ế ể ử ệ ả
ộ
c ti n hành nh th nào t ệ ượ ế
ng ho c nh ng công i n i ạ ơ ư ế ặ ườ ữ
ệ
c th c hi n v i chính nh ng ng ng pháp này đ i làm ữ ự
ệ ớ ớ ế ụ ệ ồ
ế t, ữ
+ Các tiêu chu n m u trong th c hi n công vi c: Bao g m các tiêu chu n, đ nh ự ị ồ ệ ẩ ng c a s n ph m hay công vi c… Tiêu chu n m c th i gian th c hi n, s l ẩ ủ ả ố ượ m u là c s đ đánh giá vi c th c hi n công vi c c a nhân viên. ệ ự ệ + Các thông tin v đi u ki n th c hi n công vi c. Bao g m các thông tin liên quan ự đ n các v n đ v đi u ki n làm vi c nh s c g ng c a th l c, đi u ki n v ệ ệ ế ế ộ sinh lao đ ng, th i gian bi u, đi u ki n t l ươ B c 3: Ch n l a các v trí đ c tr ng và nh ng đi m then ch t đ th c hi n phân ể ữ ướ tích công vi c nh m làm gi m th i gian và ti ơ ệ ế ng t vi c nh t là khi c n phân tích các công vi c t ự ư ệ ươ ng pháp khác nhau đ thu th p thông tin phân tích công B c 4: Áp d ng các ph ậ ể ươ t c a thông tin c n thu th p; vi c. Tuỳ theo yêu c u v m c đ chính xác và chi ti ậ ế ủ ầ ầ ề ứ ộ ặ ế ợ tuỳ theo d ng ho t đ ng và kh năng tài chính, có th s d ng m t ho c k t h p ạ ể ử ụ nhi u ph ấ ươ ề ph ng v n, b n câu h i. ỏ ả ấ B c 5: Ki m tra, xác minh l ể ướ Nh ng thông tin thu th p đ phân tích công vi c( th c hi n trong b ầ c 4) c n ể ữ ậ i v m c đ chính xác, đ y đ b ng chính các nhân viên, công đ ạ ề ứ ộ ể ượ nhân th c hi n công vi c và các viên giám th giám sát tình hình th c hi n công ệ ự vi c đó. ệ B c 6: Xây d ng b n mô t ướ ng pháp phân tích công vi c Các ph ệ t đ miêu t Mu n có các thông tin c n thi ầ ố ng pháp nh sau: d ng m t ph ư ươ ụ - Quan sát: Quan sát tr c ti p xem công vi c đ ự ế làm vi c (th ng áp d ng cho nh ng công vi c bình th ườ ệ ữ ụ ệ vi c ph i c g ng nhi u v th l c). ề ề ể ự ả ố ắ - Ti p t c, trao đ i: Ph ổ ươ ườ ệ ủ công vi c đó, v i c p trên tr c ti p c a h và đôi khi v i các đ ng nghi p c a ớ ấ h . Các cu c ti p xúc, trao đ i s cho phép ta thu th p nh ng thông tin c n thi ầ ộ ế ọ t o c h i đ trao đ i và gi ạ ơ ộ ể ượ ự ế ủ ọ ổ ẽ i đáp m t s v n đ ch a rõ ràng. ả ậ ộ ố ấ ề ư ổ
