CH NG 1ƯƠ
Đ T V N ĐẶ Ấ Ề
1.1. T NG QUANỔ
TP. H Chí Minh v i h n 7 tri u dân, là n i t p trung hàng trăm ngàn nhà hàng, kháchồ ớ ơ ệ ơ ậ
s n, khu th ng m i, ch , siêu th , công s , văn phòng, tr ng h c, 84 b nh vi n, 400ạ ươ ạ ợ ị ở ườ ọ ệ ệ
trung tâm y t và phòng khám đa khoa, và h n 12.000 c s công nghi p (l n, v a vàế ơ ơ ở ệ ớ ừ
nh ) n m trong và ngoài 15 khu công nghi p và khu ch xu t... M i ngày, Tp.HCM th iỏ ằ ệ ế ấ ỗ ả
ra kho ng 6.000 - 6.500 t n ch t th i r n đô th . Trong đó, kh i l ng ch t th i r n sinhả ấ ấ ả ắ ị ố ượ ấ ả ắ
ho t t các khu đô th kho ng 3.500 - 4.500 t n/ngày, t các c s công nghi p và y tạ ừ ị ả ấ ừ ơ ở ệ ế
kho ng 800 - 1.200 t n/ngày. Bên c nh đó, còn có kho ng 700 - 1.200 t n ch t th i r nả ấ ạ ả ấ ấ ả ắ
xây d ng (xà b n) và 700 - 900 t n ch t th i r n công nghi p, trong đó có kho ng 150 -ự ầ ấ ấ ả ắ ệ ả
200 t n ch t th i nguy h i. Đ a bàn Tp.HCM nói riêng và c n c nói chung, không cóấ ấ ả ạ ị ả ướ
nhi u các nhà máy xí nghi p áp d ng các công ngh tái ch , tái s d ng, gi m thi uề ệ ụ ệ ế ử ụ ả ể
ch t th i m c dù l i ích c a chúng mang l i là r t l n. Th c t cho th y h u h t cácấ ả ặ ợ ủ ạ ấ ớ ự ế ấ ầ ế
lo i ch t th i r n đ u đ c chôn l p t i hai bãi chôn l p chính c a thành ph là bãiạ ấ ả ắ ề ượ ấ ạ ấ ủ ố
chôn l p Đông Th nh và Gò Cát. Ho t đ ng này đã và đang nh h ng nghiêm tr ngấ ạ ạ ộ ả ưở ọ
đ n môi tr ng, gây ô nhi m môi tr ng không khí, môi tr ng n c, ô nhi m mùi...ế ườ ễ ườ ườ ướ ễ
H n n a, s c ch a c a các bãi chôn l p cũng h n ch . Do thành ph H Chí Minh là n iơ ữ ứ ứ ủ ấ ạ ế ố ồ ơ
t p trung dân s đông nh t c n c và cũng là n i đi đ u trong c n c v t c đ tăngậ ố ấ ả ướ ơ ầ ả ướ ề ố ộ
tr ng kinh t . Khi kinh t ngày càng phát tri n thì các ho t đ ng s n xu t di n ra ngàyưở ế ế ể ạ ộ ả ấ ễ
càng nhanh h n, nhi u h n và năng đ ng h n; đi u này đ ng nghĩa v i vi c ch t th i ôơ ề ơ ộ ơ ề ồ ớ ệ ấ ả
nhi m th i ra môi tr ng ngày càng nhi u h n, gây nh h ng x u đ n các ho t đ ngễ ả ườ ề ơ ả ưở ấ ế ạ ộ
s ng c a con ng i. Nguyên nhân gây ra tình tr ng ô nhi m rác th i trên đ a bàn thànhố ủ ườ ạ ễ ả ị
ph ch y u là do ý th c ng i dân ch a cao, thi u ph ng ti n thu gom rác, đ c bi tố ủ ế ứ ườ ư ế ươ ệ ặ ế
là công tác qu n lý còn ch m. N u tình tr ng ô nhi m rác th i c kéo dài và ngày càngả ậ ế ạ ễ ả ứ
tr m tr ng, đi u khó tránh kh i là ngu n tài nguyên n c s b ô nhi m; c dân xungầ ọ ề ỏ ồ ướ ẽ ị ễ ư
quanh các bãi rác t phát d b các b nh truy n nhi m; ngoài ra rác th i đ ng gây t cự ễ ị ệ ề ễ ả ứ ọ ắ
ngh n dòng ch y c a các kênh r ch, phát tán b nh t t; … Hi n tr ng ô nhi m môiẽ ả ủ ạ ệ ậ ệ ạ ễ
tr ng nói chung và rác th i sinh ho t nói riêng trong thánh ph đang là n i băn khoăn loườ ả ạ ố ỗ
l ng c a các c quan ch c năng cũng nh c a nh ng ng i dân s ng trên đ a bàn qu n.ắ ủ ơ ứ ư ủ ữ ườ ố ị ậ
Vì v y, đòi h i các c quan ch c năng ph i có nh ng bi n pháp qu n lý v môi tr ngậ ỏ ơ ứ ả ữ ệ ả ề ườ
sao cho có hi u qu , đ đem l i m t môi tr ng s ng t t đ p h n cho con ng i và choệ ả ể ạ ộ ườ ố ố ẹ ơ ườ
xã h i. M t trong các bi n pháp góp ph n gi m thi u ch t th i là vi c tu n hoàn – táiộ ộ ệ ầ ả ể ấ ả ệ ầ
ch và tái s d ng h p lý ch t th i. Chính vì v y, đ tài “Đánh giá hi n tr ng rác tái chế ử ụ ợ ấ ả ậ ề ệ ạ ế
t i Thành ph H Chí Minh và đ xu t các gi i pháp” đ c ch n đ th c hi n.ạ ố ồ ề ấ ả ượ ọ ể ự ệ
1.2. M C TIÊU, N I DUNG, PH NG PHÁP NGHIÊN C U C A Đ TÀI.Ụ Ộ ƯƠ Ứ Ủ Ề
1.2.1. M c tiêu- nhi m vụ ệ ụ
Đánh giá đ c k t qu c a công tác qu n lý tái ch rác th i và l c l ng thu gom rác trongượ ế ả ủ ả ế ả ự ượ
thành ph , hi n tr ng c a rác th i tái ch t i thành ph H Chí Minh. T đó đ xu t cácố ệ ạ ủ ả ế ạ ố ồ ừ ề ấ
bi n pháp tái ch rác hi u qu , gi m thi u ô nhi m môi tr ng và phù h p kinh t .ệ ế ệ ả ả ể ễ ườ ợ ế
1.2.2. N i dung nghiên c uộ ứ
-T ng quan v tái ch ch t th i r nổ ề ế ấ ả ắ
-Hi n tr ng rác th i t i thành ph H Chí Minhệ ạ ả ạ ố ồ
-Hi n tr ng công tác x lý rác th i t i thành ph H Chí Minhệ ạ ử ả ạ ố ồ
-Các công ngh tái ch ch t th i r n hi n t iệ ế ấ ả ắ ệ ạ
-Gi i pháp và đ xu t gi i phápả ề ấ ả
-K t lu n, ki n nghế ậ ế ị
1.2.3. Ph ng pháp nghiên c uươ ứ
-Đi u tra kh o sát th c đ a.ề ả ự ị
-Thu th p s li u, tài li u liên quan.ậ ố ệ ệ
-Th ng kê t ng h p.ố ổ ợ
1.2.4. Đ i t ng nghiên c uố ượ ứ
Rác th i sinh ho t, đô th , y t , văn phòng, th ng m i, xây d ng v.v…t i Thành ph Hả ạ ị ế ươ ạ ự ạ ố ồ
Chí Minh. Ch y u là rác th i sinh ho t.ủ ế ả ạ
1.2.5. Ph m vi nghiên c uạ ứ
Đ a bàn thành ph H Chí Minh.ị ố ồ
CH NG 2ƯƠ
T NG QUAN V TÁI CH CH T TH I R NỔ Ề Ế Ấ Ả Ắ
2.1. Đ NH NGHĨAỊ
Ch t th i r nấ ả ắ là toàn b các lo i v t ch t đ c con ng i lo i b trong các ho t đ ngộ ạ ậ ấ ượ ườ ạ ỏ ạ ộ
kinh t -xã h i c a mình (bao g m các ho t đ ng s n xu t, các ho t đ ng s ng và duyế ộ ủ ồ ạ ộ ả ấ ạ ộ ố
trì s t n t i c a c ng đ ng v.v…). Trong đó quan tr ng nh t là các lo i ch t th i sinh raự ồ ạ ủ ộ ồ ọ ấ ạ ấ ả
t các ho t đ ng s n xu t và ho t đ ng s ng.ừ ạ ộ ả ấ ạ ộ ố
Tái chế là ho t đ ng thu h i l i t ch t th i các thành ph n có th s d ng đ ch bi nạ ộ ồ ạ ừ ấ ả ầ ể ử ụ ể ế ế
thành nh ng s n ph m m i s d ng l i cho các ho t đ ng sinh ho t và s n xu t. Táiữ ả ẩ ớ ử ụ ạ ạ ộ ạ ả ấ
ch bao g m:ế ồ
Tái ch v t li u: bao g m các ho t đ ng thu gom v t li u có th tái ch t dòng rác,ế ậ ệ ồ ạ ộ ậ ệ ể ế ừ
x lý trung gian và s d ng v t li u này đ s n xu t các s n ph m m i ho c s n ph mử ử ụ ậ ệ ể ả ấ ả ẩ ớ ặ ả ẩ
khác.
Thu h i nhi t: bao g m các ho t đ ng khôi ph c năng l ng t rác th i. Ho c Táiồ ệ ồ ạ ộ ụ ượ ừ ả ặ
ch là ho t đ ng tái s d ng ph li u, ch t th i tr thành nguyên li u thô ho c s nế ạ ộ ử ụ ế ệ ấ ả ở ệ ặ ả
ph m. Ngoài ra : Theo CIWMB – California Intergrated Waste Management Board: “Táiẩ
ch ” là c m t quá trình bao g m phân lo i, thu gom nh ng ch t th i phù h p v i m cế ả ộ ồ ạ ữ ấ ả ợ ớ ụ
đích tái ch và b t đ u m t qui trình s n xu t m i s n ph m. Theo UNEP – Unitedế ắ ầ ộ ả ấ ớ ả ẩ
Nations Environment Programmes: quá trình tái ch còn bao g m c các ho t đ ng ti pế ồ ả ạ ộ ế
th , t o th tr ng cho các s n ph m sau khi tái ch l i.ị ạ ị ườ ả ẩ ế ạ
Có th th y, tái ch t c là chuy n đ i ho c t o nên ch c năng cho ch t th i. Sau khi đ cể ấ ế ứ ể ổ ặ ạ ứ ấ ả ượ
phân lo i và thu h i thích h p thì giá tr m i c a chúng đ c tái l p và ch m d t b g i làạ ồ ợ ị ớ ủ ượ ậ ấ ứ ị ọ
ch t th i ho c rác th i. Khi y vai trò c a chúng t ng t nh m t ngu n tài nguyên vàấ ả ặ ả ấ ủ ươ ự ư ộ ồ
đ c coi nh nh ng v t li u thô th c p.ượ ư ữ ậ ệ ứ ấ
Tái ch rác th iế ả là vi c s d ng rác th i, v t li u th i làm nguyên li u s n xu t ra các v tệ ử ụ ả ậ ệ ả ệ ả ấ ậ
ch t, s n ph m m i có ích nh m gi m vi c tiêu th nh ng v t li u thô m i, gi m s d ngấ ả ẩ ớ ằ ả ệ ụ ữ ậ ệ ớ ả ử ụ
năng l ng và ô nhi m môi tr ng ( do chôn l p ho c đ t).ượ ễ ườ ấ ặ ố
Rác tái chế là lo i v t li u có th đ c s d ng đ tái ch ,quy trình tái ch là s d ng cácạ ậ ệ ể ượ ử ụ ể ế ế ử ụ
s n ph m c a v t li u thô mà có th đ c s d ng đ s n xu t ra các s n ph m m i. Rácả ẩ ủ ậ ệ ể ượ ử ụ ể ả ấ ả ẩ ớ
tái ch là m t s l ng khá nh chi m kho ng 15% c a ch t th i r n. Ví d : g m th yế ộ ố ượ ỏ ế ả ủ ấ ả ắ ụ ồ ủ
tinh, gi y lo i, kim lo i, nh a, gi lau, qu n áo cũ ho c đ đi n...ấ ạ ạ ự ẻ ầ ặ ồ ệ
2.2. T NG QUAN V HO T Đ NG TÁI CH CH T TH I TRÊN TH GI IỔ Ề Ạ Ộ Ế Ấ Ả Ế Ớ
VÀ VI T NAMỆ
2.2.1. Th gi iế ớ
• các n c phát tri n.Ở ướ ể
-Có m t h th ng thu gom và phân lo i t t (phân lo i ngay t i ngu n phát sinh)ộ ệ ố ạ ố ạ ạ ồ
-Có h th ng pháp lu t c th quy đ nh v vi c tái ch ch t th i r nệ ố ậ ụ ể ị ề ệ ế ấ ả ắ
-Các ch ng trình h tr , khuy n khích tái ch , tái s d ng ch t th i r n.ươ ỗ ợ ế ế ử ụ ấ ả ắ
-Công ngh hi n đ i.ệ ệ ạ
Do v y công tác tái ch có nhi u thu n l i và tính hi u qu cao. Trên th gi i, t i các qu cậ ế ề ậ ợ ệ ả ế ớ ạ ố
gia có n n kinh t phát tri n đã xây d ng m t chi n l c qu n lý ch t th i mà trong đóề ế ể ự ộ ế ượ ả ấ ả
chính sách thu h i và tái sinh ch t th i đóng vai trò t t y u trong toàn b h th ng. ồ ấ ả ấ ế ộ ệ ố
Năm 1989, Liên Hi p Châu Âu đã lãnh đ o h th ng qu n lý này và u tiên th c hi n côngệ ạ ệ ố ả ư ự ệ
tác ngăn ng a phát sinh ch t th i, thu h i và gi m thi u th i b cu i cùng. Tháng 8/1996ừ ấ ả ồ ả ể ả ỏ ố
Liên Hi p Châu Âu đã thông báo m t chi n l c qu n lý ch t th i m i d a trên h th ngệ ộ ế ượ ả ấ ả ớ ự ệ ố
lu t đ nh qu n lý ch t th i c a năm 1989, đó là vi c tái s d ng s n ph m và tái ch ch tậ ị ả ấ ả ủ ệ ử ụ ả ẩ ế ấ
th i đóng vai trò u tiên nh t trong h th ng, h tr cho vi c đ t ch t th i nh m thu h iả ư ấ ệ ố ỗ ợ ệ ố ấ ả ằ ồ
năng l ng. Đ đ m b o nguyên t c đ c th c hi n, Liên Hi p Châu Âu khuy n khích đ yượ ể ả ả ắ ượ ự ệ ệ ế ẩ
m nh ho t đ ng s n xu t s ch, công ngh s ch nh m ngăn ng a và gi m thi u ch t th iạ ạ ộ ả ấ ạ ệ ạ ằ ừ ả ể ấ ả
sinh ra trong quá trình s n xu t và nh t là ngăn ng a vi c phát sinh ch t th i nguy h i b ngả ấ ấ ừ ệ ấ ả ạ ằ
cách gi i h n ho c nghiêm c m s d ng kim lo i n ng trong các qui trình s n xu t và s cóớ ạ ặ ấ ử ụ ạ ặ ả ấ ự
m t c a nó trong s n ph m cu i cùng, khuy n khích s d ng các công c kinh t có liênặ ủ ả ẩ ố ế ử ụ ụ ế
quan đ n vi c ngăn ng a ch t th i phát sinh, phát huy vi c áp d ng các ph ng pháp ki mế ệ ừ ấ ả ệ ụ ươ ể
toán môi tr ng và c p nhãn môi tr ng. ườ ấ ườ
Thêm vào đó Liên Hi p Châu Âu đ ngh gia tăng s h p tác gi a các n c thành viên nh mệ ề ị ự ợ ữ ướ ằ
gi m thi u xu t nh p kh u b t h p lý và các ho t đ ng phát sinh ch t th i nguy h i. Đi uả ể ấ ậ ẩ ấ ợ ạ ộ ấ ả ạ ề
này đ c xem nh m t ph n c a công tác qu n lý ch t th i, nh ng nhà s n xu t nh ngượ ư ộ ầ ủ ả ấ ả ữ ả ấ ở ữ
n c này luôn ph i tính đ n kh năng tái sinh ph ph m c a mình nh m t m c tiêu đ cướ ả ế ả ế ẩ ủ ư ộ ụ ượ
đ t ra đ u tiên trong k ho ch thi t k s n xu t, s n xu t và mua bán.... H th ng qu n lýặ ầ ế ạ ế ế ả ấ ả ấ ệ ố ả
này đ c nhi u qu c gia trên th gi i h ng ng và áp d ng cho vi c qu n lý ch t th i r nượ ề ố ế ớ ưở ứ ụ ệ ả ấ ả ắ
nh : Pháp, M , Hà Lan, Đ c ....ư ỹ ứ
2.2.2. Vi t Namệ
Các ho t đ ng thu h i và tái ch ch t th i r n Vi t Nam t p trung vào các v n đ sau:ạ ộ ồ ế ấ ả ắ ở ệ ậ ấ ề
1. Tăng c ng s n ph m đã s d ng đ s d ng l i cùng m c đích ho c cho m c đíchườ ả ẩ ử ụ ể ử ụ ạ ụ ặ ụ
khác (các lo i chai n c, bao bì,...).ạ ướ
2. Khuy n khích các c s tái ch ch t th i b ng cách thu h i các s n ph m đã qua sế ơ ở ế ấ ả ằ ồ ả ẩ ử
d ng, x lý ho c ch bi n l i -> t o ra s n ph m ban đ u ho c m i.ụ ử ặ ế ế ạ ạ ả ẩ ầ ặ ớ
3. Tái s d ng và tái ch ch t th i r n có th th c hi n t t các khu công nghi p.ử ụ ế ấ ả ắ ể ự ệ ố ở ệ
•M t s khó khăn trong công tác thu h i tái ch ch t th i Vi t Namộ ố ồ ế ấ ả ở ệ