CÂU 1
CÁC Y U T C B N Đ NH HÌNH VĂN HÓA C TRUY N VI T LÀ N N VĂN Ơ
HÓA VĂN MINH NÔNG NGHI P
1.V TRÍ Đ A LÝ
1.1.Trung tâm khu v c đông nam á
Đ c tr ng sinh thái t nhiên ư
a)Đ a hình
-Ch y u 3 d ng:đ i núi,đ ng b ng và bi n ế
-Phù h p v i công vi c tr ng tr t chăn nuôi,hái l m,nông nghi p là ượ
chính
b)Khí h u
Nóng m nhi t đ i m a nhi u; phù h p v i s phát tri n c a h sinh ư
thái ph t p v i đ c đi m phong phú v gi ng loài,h n ch v s ế
l ng,th c v t phát tri n h n đ ng v tượ ơ
c)Quê h ng c a cây lúaươ
Hình thành n n văn minh nông nghi p tr ng lúa n c,có kĩ thu t nông ướ
nghi p cao,dân s nông thôn đông,tinh th n c ng d ng có nh h ng c a ưở
đ n v làng xãơ
*Đi u ki n kinh t s n xu t ế
Đ t n c vi t nam s m hình thành n n văn minh nông nghi p tr ng lúa ướ
n cướ
Đ c đi m s n xu t ngh nông nghi p
+)S n xu t theo th i v ,tác phong nông nghi p ch m dãi,coi th i gian là
vòng tròn tu n hoàn
Tác phong nông nghi p đã nh h ng đ n quan ni m s ng c a ng i dân ưở ế ườ
-S ng hòa đ ng ,hòa đi u v i thiên nhiên,h tôn tr ng thiên nhiên,trong
tín ng ng h tôn sung thiên nhiên (xà h i phong ki n có l t tr i,c uưỡ ế ế
cho m a thu n gió hòa)ư
-S ng tình c m , a n đ nh,tr ng văn ,tr ng đ c,tr ng ph n .Chính vì ư
đ i s ng nông nghi p h tôn tr ng s n đ nh(an c l c nghi p).Khi đã ư
n đ nh thì trong h có tình “tình làng nghĩa xóm,an hem gia đình”luôn có
l i khuyên tri t lí v tình c m. ế
-Tính c ng đ ng cao,trong nông nghi p có s ph i h p c a nhi u ng i ườ
thì quá trình th c hi n công vi c nhanh h n ơ
d)Quê h ng c a ngh thu t đ ng và điêu kh c đ ngươ
1.2.Đ t vi t c nh trung hoa
VI T NAM nh h ng t t ng nho giáo c a trung hoa . mô hình b ưở ư ưở
máy nhà n c,t t ng v nhân -l -nghĩa –chí –tínướ ư ưở
Tam c ng là 3 m i quan h gi ng c t c a đ t n c(vua tôi-cha con-ươ ườ ướ
v ch ng)
Đ i s ng tinh th n c a ng i Kinh d a trên c s sinh ho t v t ch t mà ườ ơ
xã h i c dân nông nghi p lúa ư n c. Ch a hình thành đ c m t h th ngướ ư ượ
ch vi t riêng; ph i dùng ch Hán r i t o thân ch Nôm ế
Văn hóa Ph t giáo VN ch u nh h ng văn hóa Ph t Giáo TQ: ưở
- V m Th c: Ban đ u Ph t giáo VN đ c truy n t phía Nam, Ph t ượ
giáo mà các nhà truy n giáo khi đó theo ki u Ti u th a, t c là Ph t giáo
nguyên th y, h ko ăn chay, ngày ăn ch m t l n tr c gi ng , kh t th c, ư
Ph t t cúng gì thì ăn n y..v.v. Tuy nhiên Ph t giáo truy n t TQ (Ph t
giáo Nam tông) l i theo con đ ng đ i th a (c xe l n, c u v t đ c ườ ượ
nhi u ng i) l i khác h tuy t đ i ăn chay, phong t c này có t th i nhà ườ
Minh.
- V Ki n trúc: D i th i kỳ đô h c a TQ ki n trúc đã b tr n l n và ế ướ ế
theo ki u m u c a TQ, cho đ n th i kỳ đ c l p t ch tuy có nhi u ế
nh ng nét riêng bi t, nh ng v n b nh h ng m nh m do VN ch là m t ư ưở
đ t n c nh bé trong khi TQ l i là m t đ t n c r ng l n, c ng th nh... ướ ướ ườ
CÂU 2 TÍN NG NG C B N C A NG I VI TƯỠ Ơ ƯỜ
1.1.Tín ng ng dân gianưỡ
- Tín ng ng là ni m tin tâm linh,là m t cách th hi n tâm linh,tâm cáchưỡ
c a con ng i nguyên th y ườ
-Các tín ng ng c b n c a ng i vi t c truy nưỡ ơ ườ
+) V n v t h u linh : Đó là quan ni m đa th n, v n v t h u linh - t c là
v n v t đ u có linh h n.
Th các v th n nông nghi p
Tín ng ng th T Pháp là tín ng ng th b n v th n t nhiên có nhưỡ ưỡ
h ng quy t đ nh đ n đ i s ng nông nghi p đang tình tr ng l thu cưở ế ế
hoàn toàn vào thiên nhiên. Đó là b n v : th n M a (Pháp Vũ), th n Mây ư
(Pháp Vân), th n S m (Pháp Lôi), th n Ch p (Pháp Đi n).
Th các v th n sông n c ướ
T c th các v th n sông n c có các đ n L nh, C a Sông, Lê Chân, ướ
Vũ Đi n, đình Đá Tiên Phong, v.v.
Xu t phát t quan ni m v n v t h u linh, th th y th n là m t t c th
có s m và ph bi n các vùng có đ a bàn sông n c ế ướ
Th đ ng v t v i các con v t ph bi n nh : long,ly, ế ư
quy,ph ng,voi ,ng a…ượ
Th th c v t
Đ i v i ng i Vi t, cây c i là lo i sinh th đ c bi t, có đ i s ng tr c ườ
giác tâm linh y nh con ng i; có năng l ng phát ra và t ng tác đ cư ườ ượ ươ ượ
v i năng l ng c a con ng i. Vì v y, cây c i đ c ng i Vi t s d ng ượ ườ ượ ườ
trong phép đi u hòa môi tr ng s ng (phong th y) nh là nh ng n i dung ườ ư
ch đ o (cùng đá, n c, núi, ph ng h ng..). M t khác, cây còn đ c ướ ươ ướ ượ
coi là n i trú ng c a các v th n linh hay ma qu .ơ
Dân gian ng i Vi t có câu:ườ
"Th n cây da, ma cây g o, cú cáo cây đ ".
Th cúng t tiên
Th cúng t tiên đã tr thành m t t p t c truy n th ng, có v trí h t s c ế
đ c bi t trong đ i s ng tinh th n c a dân t c Vi t Nam, là m t trong các
thành t t o nên b n s c văn hóa Vi t Nam. Tín ng ng th cúng t tiên ưỡ
r t gi n d : tin r ng t tiên mình là thiêng liêng, h đi vào cõi vĩnh h ng
nh ng v n s ng c nh con cháu, h phù h cho con cháu khi g p tai ách,ư
khó khăn; vui m ng khi con cháu g p may m n, khuy n khích cho con ế
cháu khi g p đi u lành và cũng qu trách con cháu khi làm nh ng đi u t i
l i... Đ o lý u ng n c nh ngu n, m t m t con cháu bày t lòng bi t n ướ ế ơ
đ i v i các b c sinh thành, lúc h đã ch t cũng nh khi còn s ng. M t ế ư
khác, nó cũng th hi n trách nhi m liên t c và lâu dài c a con cháu đ i
v i nhu c u c a t tiên. Trách nhi m đ c bi u hi n không ch trong các ượ
hành vi s ng (gi gìn danh d ti p t c truy n th ng c a gia đình, dòng ế
h , đ t n c) mà còn trong các hành vi cúng t c th . ướ ế
T tiên theo quan ni m c a ng i Vi t Nam, tr c h t là nh ng ng i ườ ướ ế ườ
cùng huy t th ng, nh cha, m , ông, bà, c , k v.v... là ng i đã sinh raế ư ườ
mình. T tiên cũng là nh ng ng i có công t o d ng nên cu c s ng hi n ườ
t i nh các v "Thành hoàng làng" các "Ngh t ". Không ch th , t tiên ư ế
còn là nh ng ng i có công b o v làng xóm, quê h ng, đ t n c kh i ườ ươ ướ
n n ngo i xâm
1.2.Tín ng ng ph n th c c a ng i Vi tưỡ ư
Do n c ta là m t n c nông nghi p ,con ng i luôn s ng d a vàoướ ướ ườ
nh ng s n ph m nông nghi p c a mình nên luôn c u mong có đ c ượ
nh ng v mùa t t t i và c u mong s sinh sôi n y n ,duy trì nòi gi ng ươ
t đó đã xây d ng nên tín ng ng ph n th c. Ph n th c là m t lo i tín ưỡ
ng ng v s sinh sôi n y n ,c u mong s sinh sôi n y n ,duy trì nòiưỡ
gi ng.
Bi u hi n c a tín ng ng ph n th c ưỡ
+)Th sinh th c khí : Các c quan sinh s n đ c đ c t đ nói v cơ ượ ướ
v ng ph n sinh. Ng i x a, qua tr c giác, tin r ng năng l ng thiêng ườ ư ượ
thiên nhiên hay con ng i có kh năng truy n sang v t nuôi và cây ườ
tr ng. Vi c th sinh th c khí còn th hi n vi c th các lo i c t (c t đá
t nhiên ho c c t đá đ c t c ra, có th có kh c ch d ng tr c c ng ượ ướ
đ n mi u, đình chùa) và các lo i h c (h c cây, h c đá trong các hang ế
đ ng, các k n t trên đá). Vi c th sinh th c khí đ c tìm th y trên các ượ
c t đá có niên đ i hàng ngàn năm tr c ướ công nguyên. Ngoài ra nó còn
đ c đ a vào các l h i, l h i làngượ ư Đ ng K (b c ninh) có t c r c ướ
c p sinh th c khí b ng g vào ngày 6 tháng giêng, sau đó chúng đ c đ t ượ
đi, l y tro than chia cho m i ng i đ l y may. ườ
+) Bên c nh vi c th sinh th c khí gi ng nh nhi u dân t c nông nghi p ư
khác, c dân nông nghi p lúa n c v i l i t duy chú tr ng t i quan hư ướ ư
còn có t c th hành vi giao ph i, t o nên m t d ng tín ng ng ph n th c ưỡ
đ c đáo, đ c bi t ph bi n khu v c Đông Nam á. ế
Trên n p th p đ ng tìm đ c Đào Th nh (Yên Bái, niên đ i 500 ượ
năm tr.CN), xung quanh hình m t tr i v i các tia sáng là t ng 4 đôi nam ượ
n đang giao h p có niên đ i 500 tr c Công nguyên. Ngoài hình t ng ướ ượ
ng i, c các loài đ ng v t nhườ ư cá s u,gà,cóc... cũng đ c kh c trên m tượ
tr ng đ ng Hoàng H ( Hòa Bình).
+)Sum xuê hoa trái
+)Tr ng đ ng – bi u hi n c a tín ng ng ph n th c: ưỡ
Vai trò c a tín ng ng ph n th c l n t i m c ngay c chi c tr ng đ ng, ưỡ ế
m t bi u t ng s c m nh c a quy n l c, cũng là bi u t ng toàn di n ượ ượ
c a tín ng ng ph n th c: ưỡ
• Hình dáng c a tr ng đ ng phát tri n t c i giã g o
• Cách đánh tr ng theo l i c m chày dài mà đâm lên m t tr ng mô ph ng
đ ng tác giã g o
• Tâm m t tr ng là hình M t Tr i bi u tr ng cho sinh th c khí nam, xung ư
quanh là hình lá có khe rãnh gi a bi u tr ng cho sinh th c khí n ư
• Xung quanh m t tr ng đ ng có g n t ng cóc, m t bi u hi n c a tín ượ
ng ng ph n th cưỡ
1.3.Tín ng ng th m uưỡ
Xu t phát t s tin t ng ng ng m cac n th n mà h cho r ng các n ưở ưỡ
th n có kh năng che tr b o v cho con ng i. ườ
Tín ng ng th M u Vi t Nam là m t tín ng ng b n đ a cùng v iưỡ ưỡ
nh ng nh h ng ngo i lai t ưở đ o giáo, tín ng ng l y vi c tôn th M uưỡ
(M ) làm th n t ng v i các quy n năng sinh sôi, b o tr và che ch cho ượ
con ng i. Tín ng ng mà đó đã đ c gi i tính hoá mang khuôn hìnhườ ưỡ ượ
c a ng i M , là n i mà đó ng i ph n Vi t Nam đã g i g m nh ng ườ ơ ườ
c v ng gi i thoát c a mình kh i nh ng thành ki n, ràng bu c c a xãướ ế
h i nho giáo phong ki nế
M u thiên (đ i di n cho tr i đ t)
M u th ng ngàn (đ i di n cho núi r ng) ượ
M u tho i (đ i di n cho sông n c) ướ
M u đ a (đ i di n cho đ t đai)
1.4.Tín ng ng th t b t tư
- Th Thánh T n là tôn th và tin c y vào s c m nh thiêng liêng, vào
đ c nhân nghĩa, tin vào n l c sinh t n c a con ng i. ườ
- Thánh Gióng, v thánh b t t th hai là b n hùng ca th n tho i v s c
m nh vĩ đ i c a dân t c tr c gi c ngo i xâm ướ
- Ch Đ ng T , v th n b t t th 3, sinh ra xã D Tr ch, huy n
Khoái Châu, t nh H ng Yên. c u mong m t cu c s ng h nh phúc, ph n ư
vinh
- Th m u li u h nh: Th Bà Chúa Li u th hi n ni m tôn kính ng i ườ
M vĩ đ i, quy n năng và đ c đ vô l ng. ượ
CÂU 3
CÁC Đ C ĐI M V T CH C Đ I S NG C NG Đ NG C A
NG I VI T C TRUY NƯỜ
1.1.GIA ĐÌNH
1.1.1.Khái ni m
Gia đình là m t t ch c c s g m nh ng ng i lien k t v i nhau b ng ơ ườ ế
huy t th ng và tình nghĩaế
1.1.2.L ch s gia đình
-Là t ch c th t c m u h ,v sau do s phát tri n c a nông nghi p đã ra
đ i các công xã nông thôn d a trên quan h huy t th ng ph heejvowis ế
lo i hình gia đình gia tr ng ph quy n ưở
-Do tác đ ng c a luân lí nho giáo,ch đ gia tr ng gia t c ph quy n ế ưở
ngày càng đ c đ caoượ
1.1.3.h giá tr c a gia đình vi t nam
-Gia tr ng :ng i đi u hành gia đình,th ng la ng i đàn ông,ng i chaưở ườ ườ ườ ườ
ho c có th là m góa
-N n p,hi u l :ng i d i ph i vâng l ng i trên,con cái c n hi u ế ế ườ ướ ườ ế
th o v i ông bà cha m ,m i ng i trong gia đình có trách nhi m quan tâm ườ
chăm sóc l n nhau,xây d ng gia đình đ m m h nh phúc.
-Hôn nhân :là đ u m i c a gia đình và đ th c hi n đ o hi u v i gia tiên ế
nên là vi c h tr ng trong gia đình
-Quan ni m ch Phúc :nhà có phúc là nhà có đ c cu c s ng bình an,thanh ượ
th n ,đ c bi t có h u v n t t,con cháu đ t đ c công tích nh t đ nh làm ượ
v vang gia đình dòng h .
-T p t c :th cúng th n linh
-M m bói toán :ch lành tránh d
1.1.4.Đ c tr ng tính ch t gia đình Vi t Nam ư
-Ph n đông gia đình vi t nam là bình dân
+) Hòa thu n : thu n v thu n ch ng tát bi n đông cũng c n