Đề cương lịch sử kinh tế

Chia sẻ: Thanh Thảo | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:19

Thêm vào BST

Báo xấu

117
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

bản thân sự vật trải qua trên cơ sở các sự kiện, hiện tượng và quá trình được con người quan sát, ghi chép lại theo sự phát triển của thời gian thành tư liệu làm cơ sở cho việc nghiên cứu các khoa học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề cương lịch sử kinh tế

ÑEÀ CÖÔNG LÒCH SÖÛ KINH TEÁ QUOÁC DAÂN Caâu 1 : Nhöõng Noäi Dung Cô Baûn Moân Hoïc LSKTQD Nghieân Cöùu _ Lòch söû : laø baûn thaân söï vaät traûi qua treân cô sôû caùc söï kieän, hieän töôïng vaø quaù trình ñöôïc con ngöôøi quan saùt, ghi cheùp laïi theo söï phaùt trieån cuûa thôøi gian thaønh tö lieäu laøm cô sôû cho vieäc nghieân cöùu caùc khoa hoïc. _ Xaõ hoäi loaøi ngöôøi : laø nôi nhöõng con ngöôøi hoäi tuï ñeå lao ñoäng vaø phaùt trieån tö duy trong 1 giai ñoaïn nhaát ñònh cuûa lòch söû töông öùng vôùi 1 hình thaùi kinh teá – xaõ hoäi nhaát ñònh. _ Kinh teá laø toång theå caùc yeáu toá tham gia quaù trình saûn xuaát saûn phaåm vôùi giaù trò söû duïng cuûa noù, taøi saûn vaät chaát cuûa con ngöôøi, taäp ñoaøn ngöôøi vôùi caùc yeáu toá saûn xuaát treân cô sôû : saûn xuaát trao ñoåi – tieâu duøng. Trong ñoù coù hai vaán ñeà maáu choát laø : quan heä sôû höõu vaø quan heä lôïi ích. _ Kinh teá quoác daân : laø toång theå kinh teá cuûa daân cö treân 1 laõnh thoå quoác gia.
Caâu 2 : Chöùc Naêng Nghieân Cöùu Cuûa Moân Hoïc Lòch Söû Kinh Teá Quoác Daân Coù chöùc naêng cô baûn : _ Chöùc naêng nhaän thöùc bieåu hieän ôû 3 khía caïnh : + Nhaän thöùc ñuùng noäi dung kinh teá ñaõ traûi qua caùc thôøi ñaïi trong lòch söû. + Nhaän thöùc ñöôïc caùc baøi hoïc kinh nghieäm ñaõ traûi qua veà lónh vöïc kinh teá, hoaït ñoäng kinh teá cuûa con ngöôøi trong lòch söû. + Nhaän thöùc phöông phaùp luaän khi nghieân cöùu nhöõng vaán ñeà kinh teá ñaõ traûi qua ñoøi hoûi phaûi quaùn trieät quan ñieåm lòch söû toaøn dieän vaø quan ñieåm phaùt trieån khi ñeà caäp nghieân cöùu nhöõng vaán ñeà ñaõ qua. _ Chöùc naêng tö töôûng : oân cuõ – tri môùi.
Caâu 3 : Nhöõng Noäi Dung Cô Baûn Cuûa Phöông Thöùc Saûn Xuaát Chaâu AÙ _ Ñôn vò kinh teá xaõ hoäi : coâng xaõ noâng thoân vôùi phöông thöùc saûn xuaát “töï saûn töï tieâu” 3 yeáu toá cô baûn tham gia vaøo quaù trình saûn xuaát laø : + Lao ñoäng cuûa ñoâng ñaûo cö daân coâng xaõ, naêng löïc saûn xuaát lao ñoäng caù nhaân chöa tröôûng thaønh vôùi muïc ñích lao ñoäng saûn xuaát vôùi giaù trò söû duïng. + Tö lieäu lao ñoäng laø caùc coâng cuï lao ñoäng thuû coâng ñöôïc cheá taïo baèng chaát lieäu kim loaïi cuøng vôùi söùc cô baép cuûa traâu, boø, ngöïa, voi…ñaõ ñöôïc lao ñoäng trong quaù khöù thuaàn hoùa vaø choïn loïc töï nhieân. + Ñoái töôïng lao ñoäng laø caùc vaät nuoâi, caây troàng cuøng vôùi nguyeân lieäu ñaõ traûi qua lao ñoäng trong quaù khöù gaén lieàn vôùi moâi tröôøng sinh tröôûng laø ruoäng ñaát, ôû phöông ñoâng thôøi coå ñaïi; caùc coâng xaõ ñeàu ñònh cö ôû caùc vuøng coù ñoä phì nhieâu cao, ñaây chính laø cô sôû töï nhieân quyeát ñònh naêng suaát lao ñoäng ôû ñòa phöông trong ñieàu kieän söùc lao ñoäng chöa taêng tröôûng * Söï keát hôïp 3 yeáu toá noùi treân ñaõ taïo ra 1 löôïng lôùn saûn phaåm töông ñoái lôùn, löôïng saûn phaåm saûn xuaát ra vöôït ra khoûi nhu caàu söû duïng . Moái quan heä lôïi ích vaät chaát ñöôïc xaây döïng treân cô sôû quan heä sôû höõu ruoäng ñaát thuoäc coäng ñoàng cuûa cö daân coâng xaõ vaø moái quan heä veà ñòa vò cuûa con ngöôøi trong xaõ hoäi, phaàn saûn phaåm thieát yeáu thuoäc lôïi ích vaät chaát cuûa con ngöôøi lao ñoäng thoûa maõn nhöõng nhu caàu. Phaàn saûn phaåm thaëng dö cuûa ngöôøi daân trong xaõ hoäi coù nghóa vuï ñaøi thoï cho caùc ñaúng caáp treân ñeå tieâu duøng. Moät phaàn saûn phaåm thaëng dö bieán thaønh haøng hoùa.
Caâu 4 : Noäi Dung Cô Baûn Cuûa Phöông Thöùc Saûn Xuaát Chieám Höõu Noâ Leä La Maõ Thôøi Coå Ñaïi. _ Ñôn vò kinh teá xaõ hoäi ôû caùc nöôùc phöông Taây thôøi coå ñaïi laø heä thoáng ñoàn ñieàn treân cô sôû lao ñoäng cuûa noâ leä, quaù trình saûn xuaát trong xaõ hoäi qui tuï 3 yeáu toá : + Lao ñoäng ñoâng ñaûo cuûa noâ leä vôùi naêng löïc caù nhaân chöa tröôûng thaønh vôùi muïc ñích lao ñoäng taïo ra saûn phaåm vôùi chaát löôïng cao vaø giaù trò söû duïng cho taàng lôùp quí toäc. + Tö lieäu lao ñoäng laø caùc coâng cuï lao ñoäng thuû coâng baèng kim loaïi ñöôïc cheá taïo naëng neà thoâ keäch cuøng vôùi söùc löïc cuûa löøa, la. + Ñoái töôïng lao ñoäng laø nhöõng vaät nuoâi caây troàng vôùi nguoàn nguyeân lieäu ñaõ traûi qua tröôùc noù, taát caû ñeàu gaén lieàn vôùi moâi tröôøng laø ruoäng ñaát. ÔÛ thôøi coå ñaïi ñoä phì nhieâu cuûa ñaát raát thaáp naêng suaát thaáp. söï keát hôïp 3 yeáu toá treân laø cô sôû taïo ra caùc saûn phaåm vôùi giaù trò söû duïng cho quùi toäc, treân cô sôû taàng lôùp quùi toäc chieám höõu vaø sôû höõu 3 yeáu toá cuûa quaù trình lao ñoäng, saûn xuaát cuøng vôùi ñòa vò thoáng trò veà moïi maët neân caùc taàng lôùp quùi toäc coù toaøn quyeàn sôû höõu toaøn boä saûn phaåm do lao ñoäng taïo ra.
Caâu 5 : Nhöõng Noäi Dung Cô Baûn Cuûa Phöông Thöùc Saûn Xuaát Vaø Trao Ñoåi Phong Kieán Thôøi Trung Ñaïi _ Taây AÂu : + Ñôn vò kinh teá – xaõ hoäi ôû Taây AÂu thôøi trung ñaïi laø laõnh ñòa phong kieán, moïi saûn xuaát trao ñoåi tieâu duøng ñeàu thöïc hieän trong phaïm vi caùc laõnh ñòa, 3 yeáu toá thuoäc quaù trình lao ñoäng saûn xuaát ôû laõnh ñòa laø : lao ñoäng cuûa ñoâng ñaûo noâng noâ vaø noâng daân vôùi caùc naêng löïc vaø khaû naêng lao ñoäng ñaõ tröôûng thaønh vôùi chöùc naêng ña daïng. Muïc ñích lao ñoäng laø saûn xuaát ra caùc saûn phaåm vaät chaát vôùi giaù trò söû duïng cho gia ñình vaø ñoùng toâ cho taàng lôùp laõnh chuùa phong kieán. + Tö lieäu lao ñoäng laø caùc coâng cuï, noâng cuï lao ñoäng thuû coâng ñöôïc cheá taïo baèng saét vaø ñaõ coù söï caûi tieán veà kyõ thuaät, thôï baét ñaàu duøng cöa vaø söùc keùo cuûa traâu, boø, ngöïa. + Ñoái töôïng lao ñoäng laø caùc loaïi vaät nuoâi caây troàng cuøng vôùi nhöõng saûn phaåm ñaõ traûi qua lao ñoäng tröôùc ñieàu gaén lieàn vôùi ruoäng ñaát cuûa laõnh chuùa phong kieán. vôùi söï keát hôïp 3 yeáu toá treân ñaõ taïo ra naêng suaát lao ñoäng cuûa noâng noâ khaù cao, moái quan heä lôïi ích vôùi saûn phaåm vaät chaát ñaõ taïo ra treân cô sôû quan heä tö höõu ruoäng ñaá cuûa taàng lôùp quí toäc phong kieán, moái quan heä leä thuoäc giöõa caùc lôùp ngöôøi trong xaõ hoäi toaøn boä saûn phaåm do lao ñoäng saûn xuaát ra theo 1 tæ leä nhaát ñònh, phaàn saûn phaåm thieát yeáu thuoäc veà phaàn vaät chaát cuûa noâng noâ, phaàn thaëng dö noâng noâ noäp toâ baèng hieän vaät cho laõnh chuùa. Laõnh chuùa söû duïng 1 soá ngaøy lao ñoäng cuûa noâng daân hình thaønh toâ lao dòch. Do moái quan heä thuoäc giöõa traàn tuïc vaø taêng löõ, moïi ngöôøi ñeàu phaûi noäp 1/10 saûn phaåm vaät chaát cho giaùo hoäi. _ Phöông Ñoâng : + Treân cô sôû phong töôùc vò theo baäc. Hoaøng ñeá chia kieán ñieàn cho chö haàu ñeå töï trò laáy. Ñôn vò kinh teá xaõ hoäi laø nöôùc. Daân chia laøm 4 haïng :só, noâng, coâng, thöông vaø 1 taàng lôùp noâ tyø phuïc vuï trong cung ñình vaø nhaø quyeàn quùy. + Noâng daân ñöôïc chia ñaát theo tænh, ñieàn . + Kinh teá gia ñình noâng daân xaây ñònh treân cô sôû xaùc ñònh noâng nghieäp keát hôïp lao ñoäng thuû coâng nghieäp. Saûn xuaát saûn phaåm tieâu duøng döïa vaøo lao ñoäng gia ñình vaø ñaát noâng daân coáng noäp 1 phaàn saûn phaåm vaø 1 phaàn saûn phaåm cho nhu caàu. Cô caáu saûn xuaát coäng ñoàng laø töï cung töï caáp.
Caâu 6 : Nhöõng Yeáu Toá Hình Thaønh Phöông Thöùc Saûn Xuaát Vaø Trao Ñoåi Tö Baûn. _ Vôùi nhöõng maët tieán boä cuûa phöông thöùc saûn xuaát phong kieán töø TK11 trôû ñi phöông thöùc saûn xuaát phong kieán böôùc vaøo giai ñoaïn phaùt trieån trong loøng xaõ hoäi phong kieán ñaõ ñònh hình nhöõng tö lieäu saûn xuaát vaø phöông tieän trao ñoåi môùi laø cô sôû cho vieäc hình thaønh phöông thöùc saûn xuaát tö baûn. Phöông thöùc saûn xuaát trao ñoåi ôû Taây AÂu treân cô sôû 3 yeáu toá vaø quaù trình kinh teá : + Söï phaùt trieån töï nhieân, söï phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi löïc löôïng coâng nghieäp thuû coâng taùch ra khoûi noâng nghieäp hình thaønh moät lónh vöïc kinh teá ñoäc laäp 3 ñieàu kieän caàn thieát _ Neàn saûn xuaát cuûa noâng daân ñaõ phaùt trieån ñeán möùc ñoä nhaát ñònh, xaõ hoäi ñaõ luoân coù 1 saûn phaåm dö. _ Yeáu toá töï nhieân cuûa neàn noâng nghieäp ñaõ ñöôïc khai thaùc caïn veà beà roäng (khoâng gì ngoaøi ruoäng ñaát, ruoäng ñaát khoâng ñöôïc môû roäng bình quaân ñaát treân ñaàu ngöôøi giaûm phaùt trieån theo chieàu saâu söï phaân coâng lao ñoäng ). _ Maâu thuaãn veà lôïi ích cuûa noâng noâ vaø quí toäc, ñeå laøm giaûm maâu thuaãn chuû phong kieán cho pheùp 1 löôïng noâng noâ thoaùt li khoûi laõnh ñòa taäp trung saûn xuaát thuû coâng nghieäp + Thaønh thò taùi laäp vaø phaùt trieån , vôùi nhöõng ñaëc ñieåm cuûa thaønh thò, thaønh thò taùc ñoäng trôû laïi laøm cho phaân coâng lao ñoäng phaùt trieån ngaøy caøng cao, saâu saéc thaønh thò noåi leân 3 ñieåm : _ Nôi taäp trung ñoâng ngöôøi treân cô sôû phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi phaùt trieån qua vieäc trao ñoåi phaùt trieån caùc saûn phaåm haøng hoùa khaùc. _ Cô sôû kinh teá cuûa thaønh thò laø caùc ngaønh ngheà saûn xuaát coâng nghieäp thuû coâng cuøng vôùi lónh vöïc buoân baùn. _ Thaønh thò Taây AÂu thôøi trung coå ñaõ giaønh ñöôïc quyeàn quaûn lyù töø maët chính trò ñeán vôùi 3 ñaëc ñieåm khaùc nhau laõnh ñòa töø phaân coâng lao ñoäng chung thaønh thò ñaõ phaùt trieån phaân coâng lao ñoäng ñaëc thuø. Töø ñaëc thuø phaùt trieån leân phaân coâng chi tieát töùc laø phaân coâng lao ñoäng theo töøng coâng vieäc nhaèm taïo ra saûn phaåm ñeå baùn treân thò tröôøng.
_ Treân cô sôû phaân coâng lao ñoäng chi tieát caán phaûi coù söï toå chöùc lao ñoäng caù nhaân thaønh lao ñoäng toång theå chính vì vaäy ñaõ xuaát hieän nhöõng thaønh vieân ñaàu tieân cuûa giai caáp tö saûn vôùi saûn nghieäp laø caùc coâng tröôøng thuû coâng döïa treân cô sôû tö baûn, ñaây chính laø hình thöùc ban ñaàu cuûa phöông thöùc saûn xuaát tö baûn. + Söï phaùt trieån quan heä trao ñoåi treân cô sôû tuyeán haøng haûi vuøng bieån ñòa trung haûi, ban tích, baéc baêng döông. Thöông nghieäp haøng haûi ñaõ noái lieàn trao ñoåi giöõa phöông Ñoâng vaø Taây AÂu trong quan heä thöông maïi Ñoâng – Taây thôøi trung ñaïi. Taây AÂu luoân nhaäp sieâu haøng hoùa cuûa phöông Ñoâng. + Söï khuûng hoaûng phöông tieän trao ñoåi -> söï phaùt trieån thöông nghieäp haøng haûi laø cô sôû hình thaønh caùc thaønh phoá thöông maïi trong lòch söû nhö Vôni, Lubek, B.Ruy, töø caùc thaønh phoá thöông maïi hình thaønh caùc nghieäp vuï trong löu thoâng. + Kì hieáu -> naûy sinh tín duïng thöông maïi -> hình thaønh heä thoáng caùc ngaân haøng ôû caùc nöôùc phöông Taây, thöông maïi laø ñieàu kieän cho söï xuaát hieän tö baûn thöông nghieäp, laø tieàn ñeà lòch söû cho söï phaùt trieån phöông thöùc saûn xuaát trao ñoåi tö baûn. _ Cho ñeán cuoái TK 15 phöông thöùc saûn xuaát tö baûn ñaõ ñònh hình taïi thaønh phoá Floren (YÙ) laø queâ höông cuûa tö baûn.
Caâu 7: Cô Sôû Vaø Ñieàu Kieän Lòch Söû Chuyeån Töø Thôøi Trung Ñaïi Sang Thôøi Kyø Caän Ñaïi Tö Baûn. _ Cô sôû + Phaùt kieán ñòa lyù ñaõ giuùp ngöôøi Chaâu AÂu hieåu roõ veà beà maët haønh tinh laø cô sôû thò tröôøng roäng lôùn cho caùc thöông nhaân. + Phaùt kieán ñòa lyù ñaõ laøm thay ñoåi caùc con ñöôøng haøng haûi ôû Taây AÂu ñaõ chuyeån sang caùc nöôùc vuøng duyeân haûi ñaïi taây döông. + Phaùt kieán ñòa lyù daãn ñeán cuoäc caùch maïng giaù caû nguoàn vaøng, baïc ôû caùc luïc ñòa ñoå veà Taây AÂu -> giaù caû tieâu duøng caàn thieát taêng leân töø 3 -> 5 laàn. _ Ñaõ thuùc ñaåy maïnh neàn saûn xuaát haøng hoùa thuùc ñaåy nhanh söï tan raõ cuûa phöông thöùc saûn xuaát phong kieán. _ Ñieàu kieän : + Phöông thöùc saûn xuaát tö baûn khoâng chæ laø phöông thöùc saûn xuaát haøng hoaù maø coøn laø phöông thöùc saûn xuaát ra giaù trò thaëng dö. Taïo laäp thò tröôøng haøng hoaù söùc lao ñoäng, haøng hoaù söùc lao ñoäng ñöôïc taïo ra trong lòch söû thoâng qua quaù trình tích luyõ lao ñoäng maø coøn goïi laø tích luõy nguyeân thuyû (haøng hoaù söùc lao ñoäng khoâng phaûi laø saûn xuaát tö baûn naûy sinh ra ) . Quaù trình tích luõy ban ñaàu ñöôïc hình thaønh taäp trung chuû yeáu ôû nöôùc Anh, quaù trình aáy ñöôïc thöïc hieän baèng baïo löïc xaõ hoäi.
Caâu 8 : Noäi Dung Caùch Maïng Coâng Nghieäp Cô Khí Hoaù Neàn Saûn Xuaát Vaø Trao Ñoåi Tö Baûn. Nhöõng Taùc Ñoäng Cuûa Caùch Maïng Coâng Nghieäp Cô Khí Hoaù. _ Sau thaéng lôïi cuûa cuoäc caùch maïng xaõ hoäi, xaõ hoäi tö saûn muoán chieán thaéng xaõ hoäi phong kieán thì phaûi taïo ra naêng suaát lao ñoäng cao hôn caû thôøi kì phong kieán -> phaûi bieán ñoåi lao ñoäng thuû coâng thaønh lao ñoäng maùy moùc -> thay ñoåi coâng tröôøng thuû coâng thaønh nhaø maùy. Caùch maïng coâng nghieäp muoán noå ra phaûi coù nhöõng ñieàu kieän lòch söû nhaát ñònh. Nöôùc Anh vaøo theá kyû 18 ñaõ taäp trung ñaày ñuû caùc ñieàu kieän ñeå caùch maïng coâng nghieäp noå ra vaø giaønh thaéng lôïi -> nöôùc Anh trôû thaønh queâ höông cuûa caùch maïng coâng nghieäp cô khí hoaù. Caùch maïng coâng nghieäp Anh baét ñaàu töø maùy coâng cuï trong 2 laõnh vöïc : coâng nghieäp môùi : deät + sôïi. _ Naêm 1733 xuaát hieän thoi bay trong lónh vöïc coâng nghieäp deät : Gioân-caây. 1764 – 1767 maùy keùo sôïi ñöôïc saùng cheá bôûi Gieâm-Hac-Gri-Vô ñaët teân laø Jeny. _1735 Ñecbi ñaõ coâng boá nguoàn naêng löïc môùi : naêng löôïng than ñaù. _ 1784 Gieâm-Oaùt ñaõ coâng boá ñoäng cô chaïy baèng hôi nöôùc. Ñoäng cô hôi nöôùc laøm cho cô sôû moät soá ngaønh coâng nghieäp môùi xuaát hieän : coâng nghieäp cô khí cheá taïo maùy, vôùi caùc maùy moùc ñaõ taïo ra -> naêng suaát taêng voït -> cuoäc caùch maïng trong giao thoâng vaän taûi. _ 1805 taøu thuyû xuaát hieän. _ 1825 nöôùc Anh thöû nghieäm giao thoâng vaän taûi ñöôøng saét ñaõ taïo ra 1 kyû nguyeân môùi phaùt trieån giao thoâng ñöôøng saét treân theá giôùi. _ Nhöõng taùc ñoäng : + Taïo ra caùc trung taâm coâng nghieäp lôùn, phaùt hieän ra caùc loaïi nguyeân lieäu môùi. + Taïo ra caùc quy luaät tuyeät ñoái cuûa phöông thöùc saûn xuaát tö baûn coâng nghieäp laø saûn xuaát ra giaù trò thaëng dö hay tieàn lôøi chi phoái toaøn xaõ hoäi,kyõ thuaät saûn xuaát phaùt trieån thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa caùc ngaønh khoa hoïc khaùc.
Caâu 9 : Nhöõng Ñaëc Tröng Cô Baûn Cuûa Caùch Maïng Khoa Hoïc Kyõ Thuaät Nöûa Cuoái TK19 _ Tö baûn muoán toàn taïi thì tö baûn khoâng theå khoâng saûn xuaát. Do vaäy 30 naêm cuoái cuûa TK19 ñaây laø giai ñoaïn ñaàu cuûa cuoäc caùch maïng môùi veà kyõ thuaät saûn xuaát : caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät, caùch maïng khoa hoïc kinh teá , noåi leân caùc ñaëc tröng : + Cô sôû saûn xuaát kinh teá môùi döïa treân neàn taûng khoa hoïc vaät lyù, hoaù hoïc (töø TK19 khoa hoïc tieán raát nhanh) + Naêng löôïng môùi : ñoäng cô ñoát trong, ñoäng cô ñieän, tua bin, ñoäng cô Diesel… + Phöông phaùp luyeän theùp môùi cuûa Beùtxma vôùi loø naáu kim loaïi Maùc tanh. + Naêng löôïng môùi : ñieän naêng 1868, nhieân lieäu loûng, nguyeân lieäu daàu löûa 1870, thuyû ñieän 1897. + Ñaát roäng lôùn. + Phöông tieän vaän taûi môùi : xe hôi khoaûng 1897. + Phöông phaùp toå chöùc saûn xuaát theo khoa hoïc cuûa Tay-lor.
Caâu 10 : Nhöõng Nguyeân Nhaân Phaùt Trieån Ñaëc Bieät Neàn Kinh Teá Myõ Sau Cuoäc Noäi Chieán 1861 – 1865. _ Söï phaùt trieån nhanh cuûa neàn kinh teá Myõ trong giai ñoaïn naøy laø do nhöõng nguyeân nhaân sau ñaây : + Cuoäc noäi chieán ôû nöôùc Myõ thöïc chaát laø cuoäc caùch maïng daân chuû, tö saûn noù ñaõ thuû tieâu moïi quan heä saûn xuaát tieàn tö baûn môû ñöôøng cho phong traøo di daân sang caùc vuøng ñaát roäng lôùn phì nhieâu ôû mieàn Taây ñeå tieán haønh kinh doanh trang traïi theo kieåu tö baûn, môû ñöôøng cho LLSX phaùt trieån. + Nöôùc Myõ coù moät cô sôû nguyeân lieäu raát to lôùn vôùi nguoàn khoaùng saûn to lôùn & caùc ñieàu kieän töï nhieân thuaän lôïi ñaõ aûnh höôûng raát lôùn ñeán söï phaùt trieån nhanh cuûa neàn kinh teá nöôùc Myõ. + Nöôùc Myõ phaùt trieån neàn kinh teá tö baûn sau Anh, Phaùp vì vaäy caùc nhaø tö baûn ñaõ bieát söû duïng kinh nghieäm & caùc thaønh töïu KH-KT cuûa caùc nöôùc ñi tröôùc, hoï ñaõ xaây döïng nhieàu nhöõng xí nghieäp cuûa mình treân cô sôû tieân tieán nhaát. + Nöôùc Myõ ñaõ thu huùt ñöôïc nguoàn lao ñoäng coù naêng löïc & coù khaû naêng nhaát ôû Chaâu AÂu di cö sang, taïo ñieàu kieän môùi cho neàn kinh teá phaùt trieån. Baøi hoïc kinh nghieäm nöôùc ta coù theå hoïc hoûi ñeå khaéc phuïc nguy cô tuït haäu phaùt trieån kinh teá. _ Vôùi nhöõng ñieàu kieän thöïc teá vaø hoaøn caûnh kinh teá cuûa nöôùc ta vaøo giai ñoaïn hieän nay thì ñieàu caàn thieát maø chuùng ta caàn phaûi laøm laø hoïc hoûi kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc ñi tröôùc vaø tieáp thu neàn KH-KT cuûa theá giôùi hieän taïi ñeå aùp duïng vaøo vieäc phaùt trieån neàn kinh teá cuûa quoác gia ñeå ruùt ngaén khoaûng caùch vôùi caùc nöôùc khaùc treân theá giôùi.
Caâu 11 : Toång Khuûng Hoaûng Hình Thaùi Kinh Teá – Xaõ Hoäi Tö Baûn Nöûa Ñaàu TK20 Vôùi Nhöõng Söï Kieän Lòch Söû Lôùn Naøo ? _ Nöûa ñaàu TK 20 sau 1 giai ñoaïn phaùt trieån hình thaùi KTXHTB, hình thaùi kinh teá naøy ñaõ böôùc vaøo giai ñoaïn toång khuûng hoaûng traàm troïng veà moïi maët noù ñöôïc bieåu hieän qua 3 söï kieän lôùn : + Cuoäc ñaïi chieán theá giôùi laàn thöù nhaát (1914 – 1918) nguyeân nhaân laø do maâu thuaãn veà maët lôïi ích kinh teá taïi caùc vuøng thuoäc ñòa cuûa caùc nöôùc ñeá quoác Anh, Phaùp, Nga > < Ñöùc, AÙo, Hung, YÙ. Chieán tranh laø cô sôû taäp trung quyeàn löïc vaøo CNTB ñoäc quyeàn nhaø nöôùc. Chieán tranh laøm cho neàn kinh teá caùc nöôùc phong kieán suïp ñoã, xaõ hoäi roái loaïn, neàn DCTS suïp ñoå. • Ñöùc, AÙo, YÙ : laïm phaùt XH ñeán kinh hoaøng. • Ñöùc, YÙ treân cô sôû neàn DC giaûi theå => neàn chính trò ñoäc taøi baét ñaàu phaùt trieån. + Ñaïi khuûng hoaûng kinh teá (1929 – 1933) ñaàu tieân dieãn ra ôû Myõ : 30 trieäu lao ñoäng bò sa thaûi, DCTS bò khuûng hoaûng cao ñoä, ngöôøi lao ñoäng bò TS chieám ñoaït, daân chuùng khoâng coù khaû naêng tieâu duøng => saûn xuaát bò ngöng treä. + Cuoäc ñaïi chieán theá giôùi laàn 2 (1939 – 1945) ñaõ loâi cuoán 61 quoác gia tham döï vôùi khoaûng 1,7 tyû ngöôøi, thieät haïi khoaûng 4000 tyû USD. Keát thuùc chieán tranh neàn kinh teá tö baûn Chaâu AÂu - Nhaät suïp ñoå hoaøn toaøn, neàn kinh teá Myõ ñöôïc taêng cöôøng nhanh choùng : CN 56,5%, ngoaïi thöông treân theá giôùi 32%, ¾ löôïng vaøng TGTB. Neàn DCTS coù nguy cô bò suïp ñoå treân theá giôùi do ñoù Myõ cöùu vaõn neàn DCTS ñang treân ñaø suïp ñoå.
Caâu 12 : Caùc Giai Ñoaïn Cuûa Neàn Saûn Xuaát & Trao Ñoåi Tö Baûn Treân Theá Giôùi Töø 1945 Ñeán Nay * 1946 – 1950 : Caùc nöôùc tö baûn tieán haønh khoâi phuïc kinh teá vaø chuyeån höôùng neàn kinh teá ñeå khoâi phuïc, neàn kinh teá caùc nöôùc Taây AÂu vaø Nhaät ñeàu döïa vaøo nguoàn taøi chính Myõ, döïa vaøo neàn kinh teá thò tröôøng öu ñaõi töø Myõ. Do ñoù Myõ ñaõ kieåm soaùt toaøn boä neàn kinh teá theá giôùi. * 1951 – 1970 : Ñaây laø giai ñoaïn phaùt trieån ñaït möùc ñoä cao töông ñoái oån ñònh ôû caùc nöôùc tö baûn treân theá giôùi. Toác ñoä taêng tröôûng SXCN caùc nöôùc TB phaùt trieån ñaït trung bình 5,5% haøng naêm. Saûn löôïng coâng nghieäp naêm 1970 taêng 3 laàn so vôùi naêm 1950… Nguyeân nhaân laø do taùc ñoäng cuûa CMKH-KT trong thôøi bình daãn ñeán hình thaønh neà CN hieän ñaïi ôû caùc nöôùc quaù trình coâng nghieäp hoaù cuõng dieãn ra maïnh meõ, töø ñoù ruùt ra 1 löôïng xaõ hoäi lôùn ngheà tö baûn dòch vuï. _ 1970 – 1987 : neàn kinh teá tö baûn böôùc vaøo giai ñoaïn suy thoaùi keùo daøi. _ 12-1970 nöôùc Myõ tuyeân boá giaù ñoàng USD, 1971 tuyeân boá chuyeån sang tyû giaù hoái ñoaùi cuûa ñoàng USD -> khuûng hoaûng kinh teá 1970 – 1971. _ 1973 noå ra cuoäc khuûng hoaûng daàu moû treân theá giôùi laàn 1 -> cuoäc ñaïi suy thoaùi 1974 – 1975, khaùc cuoäc khuûng hoaûng 1929 – 1930. _ 1979 khuûng hoaûng daàu moû laàn 2 : 35 USD/ thuøng -> khuûng hoaûng kinh teá 1981 – 1982. _ 10-1987 noå ra cuoäc khuûng hoaûng treân thò tröôøng chöùng khoaùng theá giôùi xu höôùng phaùt trieån kinh teá tö baûn töø sau ñaïi suy thoaùi kinh teá 1974 – 1975. _ Sau ñaïi suy thoaùi chuû nghóa tö baûn tieáp tuïc toàn taïi thì buoäc thay ñoåi ñeå thích öùng. Söï thay ñoåi cuûa chuû nghóa tö baûn treân cô sôû phaùt trieån cao cuûa caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät chuyeån sang 1 cuoäc caùch maïng môùi thöôøng goïi laø caùch maïng khoa hoïc coâng nghieäp. Töø nhöõng phaùt minh khoa hoïc con ngöôøi ñi saâu vaøo khaùm phaù vaät chaát vaø söï soáng. Coù ñaëc tröng cô sôû khoa hoïc bieán thaønh coâng ngheä saûn xuaát môùi thôøi gian ruùt ngaén tuyeät ñoái. _ Neàn coâng ngheä töï ñoäng hoaù cao keát hôïp vôùi tin hoïc ñaõ giaûi quyeát ñöôïc chöùc naêng ñieàu khieån cuûa maùy moùc thay cho boä oùc cuûa con ngöôøi. _ Coâng ngheä sinh hoïc phaùt trieån baèng nhöõng phöông thöùc nhaân taïo ñaõ taïo ra nhieàu ñoái töôïng lao ñoäng môùi, nhöõng ñoái töôïng naøy khoâng coù trong theá giôùi töï nhieân tröôùc ñaây.
_ Tin hoïc phaùt trieån cöïc maïnh töø naêm 1989 trôû ñi con ngöôøi ñaõ chuyeån sang lónh vöïc tin hoïc internet. Söï ñaûm baûo tö lieäu saûn xuaát ñoøi hoûi phaûi ñaûm baûo söùc lao ñoäng trong vaø ngoaøi xaõ hoäi, noù theo 2 xu höôùng. _ Tæ troïng trí thöùc con ngöôøi ngaøy moät cao hôn. _ Neàn taûng lao ñoäng trong xaõ hoäi ngaøy moät môû roäng ngoaøi caùc nhaø tö baûn hoaït ñoäng trong thò tröôøng chöùng khoaùng caùc nhaø tö baûn coøn laïi ñeàu trôû thaønh neàn taûng xaõ hoäi thôøi ñaïi hieän nay. _ Söï thay ñoåi veà löïc löôïng saûn xuaát trong xaõ hoäi ñaõ ñoøi hoûi söï thay ñoåi quan heä saûn xuaát. Quan heä saûn xuaát thay ñoåi theo höôùng phaùt trieån maïnh meõ cuûa caùc coâng ty coå phaàn cho ñeán giai ñoaïn hieän nay hoaït ñoäng tö baûn treân theá giôùi vôùi soá löôïng nhö sau : toång giao dòch treân thò tröôøng theá giôùi laø 52 ngaøn tyû USD, hieän nay theá giôùi coù khoaûng 53 ngaøn coâng ty coå phaàn lieân quoác gia ñang hoaït ñoäng. Giaù trò trao ñoåi haøng hoaù vaø dòch vuï treân theá giôùi khoaûng treân 5000 tyû USD. _ Sau haøng TK phaùt trieån neàn saûn xuaát trao ñoåi tieâu duøng ngaøy nay ñaõ mang tính chaát toaøn caàu hoaù, ñaây laø böôùc chuaån bò cô sôû vaät chaát ñaày ñuû nhaát cho söï hình thaønh 1 hình thaùi kinh teá xaõ hoäi môùi toát ñeïp.
Caâu 13 : Nhöõng Nguyeân Nhaân Phaùt Trieån Thaàn Kyø Cuûa Neàn Kinh Teá Nhaät Baûn (1951 – 1970) . Xaùc Ñònh Baøi Hoïc Kinh Nghieäm Ta Caàn Hoïc Taäp Ñeå Khaéc Phuïc Tình Traïng Tuït Haäu Kinh Teá Ôû Nöôùc Ta. * Nguyeân nhaân _ Nöôùc Nhaät ñaõ ñöôïc söï trôï giuùp raát lôùn töø phía Myõ, ñaëc bieät laø sau chieán tranh TG 2. _ Nhaät Baûn ñaõ söû duïng nhieàu phöông phaùp maïnh meõ ñeå môû roäng thò tröôøng caû trong laãn ngoaøi nöôùc. _ Luoân duy trì tæ leä tích luyõ voán thöôøng xuyeân trong neàn kinh teá vaø söû duïng voán coù hieäu quaû. _ Khaû naêng tieáp thu vaø öùng duïng caùc thaønh töïu cuûa KH vaø KT raát nhanh nhaïy. _ Nhaät Baûn coù phöông phaùp quaûn lyù rieâng, khaùc vôùi kieåu phöông Taây maø theo Teruyasu Murakami, uyû vieân ñieàu haønh nghieân cöùu Namura (NB) bao goàm cheá ñoä nhaân duïng maõn ñôøi, heä thoáng thaâm nieân nghieäp ñoaøn treân cô sôû coâng ty, heä thoáng tieàn thöôûng vaø höu boång taäp ñoaøn kieåu Tekerudo caùc ngaân haøng vaø coâng ty lôùn caàm ñaàu vaø kieåu thò tröôøng chöùng khoaùn giao thoa beàn vöõng. * Baøi hoïc kinh nghieäm maø ta caàn hoïc taäp ñeå khaéc phuïc nguy cô kinh teá laø phaûi bieát hoïc hoûi vaø tieáp thu caùc thaønh töïu KH moät caùch nhanh nhaïy cuûa caùc nöôùc ñi tröôùc vaø TG.
Caâu 14 : QHSX XHCN Hình Thaønh Ôû Caùc Nöôùc XHCN Tröôùc Caûi Caùch – Ñoåi Môùi Baèng Nhöõng Bieän Phaùp Naøo ? Noäi Dung Cô Baûn QHSX XHCN ? Nhöõng Maët Öu Vaø Nhöõng Haïn Cheá Cuûa QHSX Maø Ta Caûm Nhaän Ñöôïc . _ Caûi taïo QHSX cuõ, hình thaønh vaø phaùt trieån QHSX môùi, ñaây laø nhieäm vuï ñöôïc thöïc hieän ñaàu tieân khi böôùc vaøo thôøi kyø quaù ñoä, thöïc hieän vôùi caùc bieän phaùp sau _ Tieán haønh quoác höõu hoaù ñöôïc ñaët ra vôùi caùc lónh vöïc KT then choát cuûa neàn kinh teá quoác daân nhö CNTB N2 toaøn boä heä thoáng ngaân haøng taøi chính cuûa quoác gia, toaøn boä phöông tieän vaø maïng löôùi giao thoâng vaän taûi, toaøn boä taøi nguyeân thieân nhieân cuûa ñaát nöôùc, treân cô sôû ñaõ tieán haønh quoác höõu hoaù ñaõ chuyeån sang 1 loaïi hình sôû höõu môùi : sôû höõu toaøn daân veà TLSX. _ Caûi caùch daân chuû ñaây laø nhieäm vuï kinh teá cuûa CMTS trong LS, CMTS tröôùc ñaây khoâng thöïc hieän, noù trôû thaønh nhieäm vuï maø XH caàn giaûi quyeát. _ Noù ñöôïc thöïc hieän ôû LX vaø Moâng Coå baèng hình thöùc quoác höõu hoùa toaøn boä ñaát ñai, hình thaønh phaïm truø sôû höõu toaøn daân veà ñaát ñai, sau chia bình quaân cho ngöôøi daân cuøng söû duïng. Caùc nöôùc coøn laïi tieán haønh baèng caùch caûi taïo ruoäng ñaát, nhaø nöôùc thöøa nhaän quyeàn sôû höõu ruoäng ñaát cuûa nhaân daân. Sau khi thöïc hieän chính saùch ruoäng ñaát vaø baõi boû quyeàn sôû höõu ruoäng ñaát PK cuûa thöïc daân daãn tôùi sx nhoû. _ Caûi taïo coâng thöông nghieäp TBCN caùc nöôùc caûi taïo tö töôûng TBCN nhaø nöôùc môùi, khoâng töôùc ñoaït maø cho TB chuoäc laïi ñeå tieáp tuïc kinh doanh hoaëc thueâ möôùn ñeå kinh doanh, coøn caùc nöôùc sau naøy duøng hình thöùc traû goùp voán vôùi Nhaø nöôùc xí nghieäp coå phaàn kinh doanh, lónh vöïc chieám tæ troïng nhoû beù. Sau 1 GÑ toàn taïi CNTB, Nhaø nöôùc môùi ñaõ chuyeån hoùa thaønh caùc XN quoác doanh. _ Caûi taïo CNXH trong Nhaø nöôùc : caùc Nhaø nöôùc ñeàu tieán haønh ngay sau caûi caùch daân chuû, thöïc hieän caûi taïo baèng con ñöôøng hôïp taùc hoùa, sau 1 giai ñoaïn tieán haønh ngaén, caùc nöôùc ñeàu cô baûn ñaõ hoaøn thaønh vôùi hình thöùc : noâng trang taäp theå (LX, coâng xaõ nd TQ, hôïp taùc xaõ baäc 1,2,3 Ñoâng AÂu, HTX cao caáp VN). Chính trong quaù trình hôïp taùc hoùa ñaõ tieán haønh sôû höõu taäp theå veà ruoäng ñaát vaø caùc loaïi TLSX trong N2. _ Nhöõng maët öu vaø nhöõng maët haïn cheá : + Maët öu :
• Sau 1 thôøi gian ngaén vôùi 4 bp trong caûi taïo ñaõ phuû ñònh hoaøn toaøn caùc loaïi hình kinh teá trong thôøi kyø quaù ñoä. Treân cô sôû ñoù ñaõ hình thaønh QUSX môùi vôùi 1 cheá ñoä sôû höõu môùi toàn taïi vôùi 2 hình thöùc laø sôû höõu toaøn daân vaø sôû höõu taäp theå töông öùng vôùi 2 loaïi hình kinh teá bao truøm XH : KT quoác daân vaø kinh teá HTX, moái quan heä trao ñoåi giöõa 2 lónh vöïc sxxh thoâng qua quan heä haøng tieàn – haøng trong ñoù thöông nghieäp quoác doanh giöõ vai troø chuû ñaïo trong quaù trình trao ñoåi cuûa xaõ hoäi, ñòa vò cuûa ngöôøi lao ñoäng trong xaõ hoäi ñaõ bieán ñoåi töø ngöôøi laøm thueâ trôû thaønh ngöôøi chuû trong lónh vöïc kinh teá. + Maët haïn cheá : • Lôïi ích trong xaõ hoäi ñöôïc phaân phoái theo lao ñoäng vaø caùc khoaûng phuùc lôïi chung cuûa toaøn boä xaõ hoäi trong giai ñoaïn ñöông thôøi cuûa con ngöôøi chöa ñöôïc xñ roõ. • Cô sôû thöôùc ño naêng löïc vaø khaû naêng lao ñoäng (cuûa caù nhaân) chöa roõ raøng. Vì vaäy bieán töôùng thaønh bình quaân coâng nghieäp.
Caâu 15 : Noäi Dung Coâng Nghieäp Hoùa Vaø XHCN Ôû LX (1926 – 1937). Thaønh Töïu Ñaït Ñöôïc Vaø Nhöõng Maët Haïn Cheá. • 12-1925: “Ñaïi hoäi coâng nghieäp hoùa” vôùi noäi dung laø bieán LX töø 1 nöôùc noâng nghieäp thaønh 1 nöôùc coâng nghieäp, saûn xuaát nhöõng trang thieát bò caàn thieát cho neàn kinh teá quoác daân vaø ñöôïc thöïc hieän qua 3 böôùc • Keá hoaïch chuaån bò böôùc laáy ñaø (1926 – 1927) xaây laïi vaø xaây döïng môùi caùc xí nghieäp vöøa vaø nhoû. • Keá hoaïch 5 naêm laàn thöù I (1928 – 1932) taäp trung XD caùc XN coâng nghieäp naëng qui moâ lôùn vaø hieän ñaïi laø böôùc quan troïng ñöa LX trôû thaønh 1 nöôùc CN phaùt trieån. • Keá hoaïch 5 naêm laàn thöù II (1932 – 1937) hoaøn thaønh vieäc chuaån bò kinh teá cho toaøn boä neàn kinh teá quoác daân, gia taêng löïc löôïng saûn xuaát, naâng cao möùc soáng moïi maët cuûa ngöôøi lao ñoäng. * Thaønh töïu : • 1926 – 1927 : saûn löôïng coâng nghieäp ñaït 132%, cô khí ñaït 175% vaø ñieän löïc ñaït 157% so vôùi naêm 1913 • 1928 – 1932 : toång saûn löôïng coâng nghieäp taêng gaáp 2 laàn so vôùi naêm 1928, coâng nghieäp naëng taêng 28,5%/ naêm (1928 – 1932) saûn löôïng cô khí 1932 taêng gaáp 7 laàn so vôùi naêm 1913, 5000 km ñöôøng saét ñöôïc xaây döïng, coâng nghieäp nheï taêng 11,7% (-73,6% chæ tieâu ñeà ra) • 1933 – 1937 : 4500 xí nghieäp môùi ñaõ hoaït ñoäng, saûn löôïng coâng nghieäp taêng 2,2 laàn. 1938 heä thoáng ñöôøng saét vaø ñöôøng xe ñieän ngaàm ñöôïc phaùt trieån maïnh ôû Matxcôva • Nöôùc Nga ñöùng ñaàu Chaâu AÂu vaø ñöùng thöù 2 treân TG sau Myõ veà saûn xuaát daàu löûa vaø vaøng, than, theùp. * Haïn cheá : • Beân caïnh nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc cuõng boäc loä nhöõng yeáu keùm nhö : tính keùm hieäu quaû • Tình traïng maát caân ñoái giöõa coâng nghieäp nheï vaø coâng nghieäp naëng. • Tình traïng khan hieám haøng tieâu duøng. • Hình thöùc, maãu maõ cuûa haøng hoùa chöa haáp daãn.
Caâu 16 : Noäi Dung Caûi Caùch Vaø Môû Cöûa Ôû Trung Quoác (Töø 1978) Trong Ñieàu Kieän Lòch Söû Naøo ? * Ñieàu kieän lòch söû _ Vaøo thaùng 11 naêm 1978 taïi hoäi nghò laàn 3 khoaù 11, Ñaûng Coäng Saûn TQ vaïch roõ nhöõng nguyeân nhaân gaây neân söï trì treä veà kinh teá xaõ hoäi. Töø vieäc xem xeùt vaø ñaùnh giaù thöïc traïng kinh teá xaõ hoäi caùc nhaø laõnh ñaïo cuûa Trung Quoác ñaõ ñeà ra nhöõng bieän phaùp ñeå ñieàu chænh laïi cô caáu kinh teá ñaõ maát caân ñoái. _ Töø öu tieân phaùt trieån coâng nghieäp naëng chuyeån sang öu tieân phaùt trieån saûn xuaát coâng nghieäp nheï, haøng tieâu duøng vaø nhöõng ngaønh coâng nghieäp ñaùp öùng nhu caàu caáp baùch cuûa ñaát nöôùc. TQ chuû tröông XD neàn kinh teá haøng hoùa XHCN, chuû tröông khoâi phuïc vaø duy trì 1 neàn kinh teá nhieàu thaønh phaàn, boû ñi nhöõng quan nieäm truyeàn thoáng vaø xaùc laäp moái quan heä môùi laø keát caáu cuûa cheá ñoä sôû höõu phaûi do tính chaát cuûa söùc saûn xuaát quyeát ñònh . _ Cuøng vôùi caûi caùch kinh teá TQ coøn tieán haønh caûi caùch theå cheá chính trò, TQ thöïc hieän chính saùch môû cöûa quan heä vôùi TG beân ngoaøi. Ñeå tieán haønh hoaït ñoäng môû cöûa, TQ cho XD laïi caùc ñaëc khu kinh teá. Naêm 1980 TQ cho XD caùc ñaëc khu kinh teá laø : Thaåm Quyeán, Chu Haûi, Saùn Daàu vaø Haï Moân. _ Vôùi noâng nghieäp, noâng thoân TQ thöïc hieän roäng khaép nhieàu hình thöùc khoaùn saûn phaåm , xaùc laäp vai troø chuû theå cuûa noâng hoä trong saûn xuaát vaø kinh doanh. Cheá ñoä khoaùn ñaõ ñem laïi nhöõng thaéng lôïi cô baûn cho noâng nghieäp. Saûn löôïng löông thöïc taêng nhanh, neáu naêm 1978 laø trieäu taán thì naêm 1987 laø 402 trieäu taán, naêm 1993 laø 456,4 trieäu taán. Nhöõng saûn phaåm khaùc trong noâng nghieäp nhö boâng, daàu, mía, thòt….ñeàu taêng.