TRƯỜNG THCS TÂN HƯNG
1
ĐỊNH HƯỚNG ÔN TẬP MÔN NGỮ VĂN 6
HỌC KÌ I - NĂM HỌC 2020- 2021
A. PHẦN VĂN BẢN:
1. Học các khái niệm của thể loại : Truyền thuyết. cổ tích, ngụ ngôn,
truyện cười , trung đại
2. Kể tên các truyện đã học trong chương trình Ngữ văn 6-HK1:
Thể
loại
Khái niệm
Truyền
thuyết
- Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan
đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo
- Thể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện, nhân vật lịch
sử.
Cổ tích
- Truyện cổ tích là loại truyện dân gian kể về cuộc đời của một số kiểu nhân vật quen
thuộc như : mồ côi, bất hạnh, dũng sĩ, tài năng…Truyện thường có yếu tố tưởng
tượng, kì ảo …
- Truyện thể hiện ước mơ niềm tin của nhân dân về chiến thắng cuối cùng của cái
thiện đối với các ác, giữa sự công bằng đối với sự bất công .
Ngụ
ngôn
- Là loại truyện kể bằng văn xuôi hoặc văn vần, mượn chuyện về loài vật, đồ vật
hoặc về chính người để nói bóng gió, kín đáo chuyện con người, nhằm khuyên nhủ,
răn dạy người ta bài học nào đó trong cuộc sống.
Truyện
cười
- Là loài truyện kể về những hiện tượng đáng cười trong cuộc sống nhằm tạo ra tiếng
cười mua vui hoặc phê phán những thói hư, tật xấu trong xã hội.
Truyện
trung
đại
- Truyện văn xuôi viết bằng chữ Hán, thời kì trung đại (X-XIV) Nội dung phong
phú và thường mang tính chất giáo huấn, cách viết không giống hẳn với truyện hiện
đại.
- Nhân vật thường được miêu tả chủ yếu qua ngôn ngữ trực tiếp của người kể, qua
hình động và qua ngôn ngữ đối thoại của nhân vật .
Thể loại
Tên truyện
Truyền thuyết
- Thánh Gióng
- Sơn Tinh, Thủy Tinh
Cổ tích
- Thạch Sanh
- Em bé thông minh
Ngụ ngôn
- Ếch ngồi đáy giếng
- Thầy bói xem voi
Truyện cười
- Treo biển
TRƯỜNG THCS TÂN HƯNG
2
3. Phân biệt các thể loại:
a. Truyền thuyết và cổ tích:
Truyền thuyết
Cổ tích
Giống
nhau
- Có nhiều chi tiết tưởng tượng , kì ảo
- Loại truyện văn học dân gian
VD: -Trong truyền thuyết Thánh Gióng: Gióng vươn vai bỗng biến thành
tráng sĩ mình cao hơn trượng
- Trong truyện cổ tích Thạch Sanh: Thạch Sanh có nhiều phép thuật,
tài năng phi thường
Khác nhau
-Kể về các nhân vật và
sự kiện lịch sử trong
quá khứ.
VD : + Nhân vật :
Hùng Vương thứ 6,
thứ 18…
+ Sự kiện : giặc Ân,
giặc Minh sang xâm
lược nước ta
- Thể hiện thái độ và
cách đánh giá của nhân
dân đối với các sự kiện
và nhân vật lịch sử .
VD : Nhân dân ta kính
trọng và nhớ ơn các
Vua Hùng đã lập nên
nước, xây dựng đền
thờ các vua Hùng ở
Phú Thọ
-Kể về cuộc đời, số phận của một số kiểu nhân
vật quen thuộc ( người mồ côi, xấu xí, dũng
sĩ…)
VD: + Thạch Sanh là nhân vật dũng sĩ
+Em bé trong truyện Em bé thông minh là nhân
vật thông minh
- Thể hiện ước mơ, niềm tin của nhân dân ta về
chiến thắng cuối cùng của lẽ phải, của cái thiện
VD: Thạch Sanh cuối cùng lấy được công chúa
và lên ngôi vua
b. Truyện ngụ ngôn và truyện cười
Ngụ ngôn
Truyện cười
- Đều có yếu tố gây cười
- Loại truyện văn học dân gian
VD: + Thầy bói xem voi: khi phán về voi năm thầy bói ai cũng cho là
mình đúng không ai chịu ai đánh nhau toác đầu chảy máu.
+Lợn cưới áo mới: anh có áo mới muốn khoe nên đứng hóng ở
Truyện trung đại
- Thầy thuốc giỏi cốt nhất ở tấm lòng
TRƯỜNG THCS TÂN HƯNG
3
cửa từ sáng tới chiều, giơ vạt áo ra khi trả lời anh đi tìm lợn…
- Mượn truyện loài vật, đồ vật hoặc chính
con người để nói bóng gió, kín đáo
chuyện con người.
VD: Ếch ngồi đáy giếng, mượn hình ảnh
con ếch -> Có ý nghĩa ẩn dụ, ngụ ý để
nói về con người.
-Nêu bài học, khuyên nhủ , răn dạy
người ta một bài học trong cuộc sống.
VD: Thầy bói xem voi: khuyên ta phải
xem xét sự vật cách toàn diện tránh đưa
ra ý kiến chủ quan, phiến diện.
-Truyện kể về những hiện
tượng đáng cười trong
cuộc sống.
VD: Hiện tượng đáng cười
trong bài Treo biển là chủ
cửa hàng bán cá làm theo
tất cả những lời góp ý của
khách về nội dung tấm biển
kể cả phải cất luôn tấm
biển.
-Nhằm mua vui, phê phán
những thói hư, tật xấu của
con người
VD: Truyện Lợn cưới áo
mới phê phán thói khoe
của.
4. Tóm tắt, nắm nội dung chính, nghệ thuật cơ bản của từng văn bản (trừ
VB đọc thêm)
Thể loại
Tên truyện
Tóm tắt truyện
Nội dung
Nghệ thuật
TRUYỀN
THUYẾT
Thánh Gióng
Vào thời Hùng Vương thứ 6,
nước ta bị giặc Ân xâm lược. Vua
cho sứ giả đi rao người tài giỏi
giúp nước. Ở làng Phù Đổng có
một cậu bé 3 tuổi ra đời và lớn lên
rất kì lạ, nghe tiếng sứ giả bèn cất
tiếng nói, xin vua rèn ngựa sắt, nón
sắt, roi sắt để đánh giặc. Sau
hôm đó cậu lớn nhanh như thổi.
Giặc đến, cậu vươn vai thành tráng
sĩ cẩm vũ khí vua ban xông pha
trận mạc. Đuổi xong giặc Ân
chàng cưỡi ngựa bay lên trời. Vua
nhớ ơn phong là Phù Đổng Thiên
Vương, lập đền thờ ở quê nhà.
Thánh Gióng ca
ngợi hình tượng
người anh hùng
đánh giặc tiêu
biểu cho sự trỗi
dậy của truyền
thống yêu nước ,
đoàn kết, tinh thần
anh dũng, kiên
cường của dân tộc
ta
- Xây dựng người anh
hùng cứu nước trong
truyện mang màu sắc
thần kì với những chi
tiết nghệ thuật kì ảo,
phi thường.
- Cách thức xâu chuỗi
những sự kiện lịch
sử trong
quá khứ với những
hình ảnh thiên nhiên
đất nước, lí giải về ao
hồ, tre đàng ngà
TRƯỜNG THCS TÂN HƯNG
4
Sơn Tinh,
Thuỷ Tinh
Sơn Tinh và Thuỷ Tinh đều đến
cầu hôn công chúa Mị Nương xinh
đẹp con Vua Hùng 18. Cả hai
chàng đều có tài nên vua ra điều
kiện ai đem lễ vật đến trước sẽ
được lấy công chúa. Sơn Tinh
đem lễ vật đến trước được rước Mị
Nương về núi Tản Viên. Thuỷ
Tinh đến sau tức giận, liền hô mưa
gọi gió đánh đuổi Sơn Tinh. Cuộc
chiến diễn ra ác liệt nhưng cuối
cùng Sơn Tinh đã thắng, Thuỷ tinh
thua nhưng vẫn chưa nguôi tức
giận, mỗi năm dâng nước đánh
Sơn Tinh một lần, gây ra lũ lụt
nhưng năm nào cũng thất bại.
- Sơn Tinh, Thuỷ
Tinh giải thích
hiện tượng mưa
bão, lũ lụt xảy ra
ở đồng bằng Bắc
Bộ thuở các vua
Hùng dựng nước
- Thể hiện sức
mạnh, ước mơ
chế ngự thiên tai,
bảo vệ cuộc sống
của người Việt cổ
- Xây dựng hình
tượng mang dáng dấp
thần linh, với nhiều
chi tiết tưởng tượng
kì ảo .
- Tạo sự hấp dẫn: hai
vị thần cùng đến cầu
hôn.
- Dẫn dắt kể chuyện
lôi cuốn, sinh động
CỔ
TÍCH
Thạch Sanh
Thạch Sanh vốn là thái tử con
Ngọc Hoàng, được phái xuống làm
con vợ chồng người nông dân
nghèo khổ. Chàng sớm mồ côi cha
mẹ, sống cuộc sống lương thiện.
Lí Thông giả vờ kết nghĩa anh
em với Thạch Sanh để lợi dụng.
Hắn lừa Thạch Sanh đi canh miếu
để đến nộp mạng thay cho mình.
Thạch Sanh đã giết chết chằn tinh
nhưng lại bị Lí Thông lừa để cướp
công.
Công chúa con vua bị đại
bàng bắt đi. Thạch Sanh cứu công
chúa nhưng bị Lí Thông lừa và lấp
cửa hang. Thạch Sanh giết đại
bàng, lại cứu luôn thái tử con vua
Thuỷ Tề bị đại bàng bắt và được
vua Thủy Tề ban thưởng cây đàn
thần.
Từ khi được cứu về, công chúa
không nói cười. Thạch Sanh bị hồn
chằn tinh và đại bàng trả thù, vu vạ
nên chàng bị nhốt vào ngục.
Chàng đánh đàn, công chúa nghe
thấy liền nói được. Vua cho gọi
Thạch Sanh và mọi việc được sáng
tỏ. Mẹ con Lí Thông được chàng
tha bổng nhưng trên đường về đã
bị sét đánh chết, hoá kiếp thành bọ
hung.
Truyện Thạch
Sanh thể hiện ước
mơ, niềm tin
về sự chiến thắng
của những con
người chính
nghĩa, lương thiện
- Sắp xếp các tình tiết
tự nhiên, khéo léo:
công chúa gặp Thạch
Sanh trong hang sâu,
sau đó Thạch Sanh
cùng công chúa nên
vợ chồng .
- Sử dụng những chi
tiết thần kì : tiếng
đàn, niêu cơm thần
- Kết thúc có hậu :
thể hiện ước mơ,
niềm tin vào đạo đức
, công lí xã hội và lí
tưởng nhân đạo, yêu
hoà binh theo quan
niệm nhân dân .
TRƯỜNG THCS TÂN HƯNG
5
Thạch Sanh được nhà vua gả
công chúa cho. Các nước chư hầu
tức giận đem quân sang đánh.
Thạch Sanh lại lấy đàn ra gảy
khiến quân địch quy hàng. Ăn
không hết niêu cơm nhỏ của Thạch
Sanh, quân sĩ mười tám nước kính
phục rồi rút hết về. Nhà vua
nhường ngôi báu cho Thạch Sanh.
Em bé thông
minh
Có ông vua nọ cho một viên
quan đi dò la khắp cả nước tìm
người tài bằng cách ra câu đố oái
oăm, hóc búa để thử tài.
Một hôm, viên quan thấy hai
cha con đang làm ruộng bèn hỏi về
số đường cày trâu cày được trong
một ngày. Cậu con trai nhanh trí
hỏi vặn lại khiến viên quan thua
cuộc. Biết đã gặp được người tài,
viên quan nọ về bẩm báo với vua.
Vua tiếp tục thử tài, bắt dân làng
đó phải làm sao cho trâu đực đẻ ra
trâu con. Bằng cách để cho nhà
vua tự nói ra sự vô lí trong yêu cầu
của mình, cậu bé đã cứu dân làng
thoát tội. Cậu tiếp tục chứng tỏ tài
năng bằng cách giải câu đố của
vua: làm 3 mâm cỗ từ thịt 1 con
chim và được nhà vua ban thưởng
rất hậu.
Sứ giả nước láng giềng mang
sang nước ta một chiếc vỏ ốc vặn
dài và đố xâu sợi chỉ qua. Tất cả
triều đình không ai giải được lại
tìm đến cậu bé. Với trí thông minh
khác người, lại sống gần gũi với
thực tế, cậu bé vừa chơi vừa giải
đố, kết quả là tránh được cho đất
nước một cuộc chiến tranh.
- Truyện đề cao
trí khôn dân
gian, kinh
nghiệm đời sống
dân gian .
- Tạo ra tiếng cười
vui vẻ trong cuộc
sống.
- Dùng câu đố thử
tài, tạo ra tình huống
thử thách để nhân vật
bộc lộ tài năng, phẩm
chất
- Cách dẫn dắt
sự việc cùng với
mức độ tăng dần của
những câu đố và
giải đố tạo nên tiếng
cười hài hước
NGỤ
NGÔN
Ếch ngồi đáy
giếng
Có một con ếch sống cùng các
con vật nhỏ bé trong giếng đã lâu
ngày nên nó nghĩ bầu trời chỉ bé
bắng chiếc vung còn nó oai như
một vị chúa tể. Trời mưa làm nước
dềnh lên đưa ếch ra ngoài. Quen
- Ngụ ý phê phán
những kẻ hiểu biết
hạn hẹp mà lại
huênh hoang,
đồng thời khuyên
nhủ chúng ta phải
-Xây dựng hình
tượng gần gũi với
cuộc sống.
- Cách nói bằng
ngụ ngôn cách giáo
huấn tự nhiên, đặc