zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Khoa Học Tự Nhiên

Đề cương ôn tập môn học: Sinh thái môi trường

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:43

Báo xấu

74
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề cương ôn tập môn học: Sinh thái môi trường tổng hợp và điểm lại những kiến thức trọng tâm của học phần Sinh thái môi trường, giúp người học có thể hiểu được sinh thái học là gì? Ứng dụng của sinh thái học, thế nào là sự bù các yếu tố sinh thái và kiểu hình sinh thái?,... Hy vọng tài liệu sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho học sinh/sinh viên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề cương ôn tập môn học: Sinh thái môi trường

Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP MÔN HỌC: SINH THÁI MÔI TRƯỜNG 1. Sinh thái học là gì? Ứng dụng của sinh thái học trong phát triển nông nghiệp bền vững, bảo vệ môi trường? - STH là môn học nghiên cứu tất cả mối quan hệ phức tạp mà Darwin gọi là các điều kiện sống xuất hiện trong cuộc đấu tranh sinh tồn. Tuy nhiên lúc bấy giờ có nhiều nhà khoa học ko dùng thuật ngữ sinh thái học nhưng có nhiều đóng góp cho kho tàng sinh thái học - Theo Odum 1971 STH là 1 môn KH nghiên cứu cấu trúc chức năng các hệ thống sinh học và tự nhiên. - Theo Fenchen 1987 STH là 1 môn KH nghiên cứu các nguyên lý điều khiển các hđ hệ thống sinh họ trong tự nhiên theo ko gian và thời gian. - Theo kumar 1995 STH là 1 môn KH nghiên cứu về sự phân bố các loài sự biến động về mật độ quần thể các loài trong tự nhiên → STH là 1 môn KH nghiên cứu về các mối quan hệ qua lại giữa sinh vật và môi trường sống của nó. - môi trường sống là tất cả các yếu tố bao quanh ảnh hưởng sự sống sinh vật , mt sống sinh vật bao gồm 2 nhóm yếu tố + yếu tố vô sinh : địa hình > 0,6 độ C/100m. Khí hậu , nhiệt độ , ánh sáng, gió nước trong đó ánh sáng quan trọng nhất. Đất trao đổi năng lượng và vật chất. + yếu tố hữu sinh : mối quan hệ qua lại sv – sv → STH là 1 môn KH nghiên cứu về các mqh qua lại giữa sv- sv, sv- môi trường vô sinh • Ứng Dụng : - trong cuộc sống STH còn có nhiều ứng dụng to lớn. - nâng cao năng suất vật nuôi, cây trồng trên cơ sở cải tạo đk sống của chúng. - hạn chế và tiêu diệt dịch hại, bv đời sống vật nuôi, cây trồng, con người.
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com - thuần hóa và di giống các loài sv. - khai thác hợp lý tài nguyên thiên nhiên , duy trì đa dạng sinh học phát triển tài nguyên cho sự khai thác bền vững… - bảo vệ cả tạo mt sống của con người và các sv sống tốt hơn. 2. Tại sao nói sinh vật trong tự nhiên luôn tồn tại dưới dạng các hệ thống cấu trúc? Từ đó nói rõ quan điểm hệ thống trong nghiên cứu sinh thái và phát triển nông nghiệp bền vững. a. Sinh vật trong tự nhiên luôn tồn tại dưới dạng các hệ thống cấu trúc - hệ thống là 1 tập hợp các yếu tố, thành phần tồn tại trong mqh qua lại tác động lẫn nhau. Khi yếu tố tp này thay đổi dẫn tới sự thay đổi các yếu tố, tp khác thậm chí thay đổi cả hệ thống. - Cấu trúc là sự phân bố , sx các yếu tố, tp theo ko gian , thời gian trong hệ thống - Mỗi hệ thống luôn là 1tp của hệ thống lớn hơn và bao gồm nhiều hệ thống nhỏ hơn + quần thể sv gồm nhiều cá thể cùng loài sinh sống với nhau + quần xã sv là hệ thống cao hơn gồm nhiều quần thể sống với nhau - Hệ sinh thái bao gồm quần xã sv và mt vô sinh - Hệ thống luôn gắn liền với cấu trúc , cấu trúc quyết định chức năng , hđ của hệ thống. Khi cấu trúc thay đổi dẫn tới chức năng thay đổi hđ của hệ thống cũng thay đổi b. Quan điểm hệ thống trong nghiên cứu sinh thái và phái triển nông nghiệp - Tính hệ thống sự tồn lại sv ngoài tự nhiên được thể hiện ở 2 khía cạnh + thể hiện trong từng mức độ tổ chức + thể hiện ở mqh giữa mức độ tổ chức khác nhau theo thứ bậc từ thấp đến cao của sv ở mức độ thấp hơn luôn nằm trong sự tồn tại của sv ở mức độ tổ chức cao hơn.
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com - Khi con người khai thái thiên nhiên có thể đã làm thay đổi cấu trúc của hệ thống. Nếu sự thay đổi dẫn tới sự thay đổi chức năng của hệ thống mang lại nhiều lợi ích cho con người và bảo vệ môi trường -> nó luôn là những ý tưởng sáng tạo trong nghiên cứu và ứng dụng STH. 3. Thế nào là sự bù các yếu tố sinh thái và kiểu hình sinh thái? Hãy nêu lên ý nghĩa của các khái niệm này đối với việc cải tạo môi trường và phát triển nông nghiệp bền vững. a. Sự bù các yếu tố sinh thái và ý nghĩa của nó - Trong tự nhiên sv và mt luôn tác động qua lại với nhau tạo thành 1 thể thống nhất. Lúc đầu sv phụ thuộc hoàn toàn vào môi trường nhưng cùng với sự sống và phát triển , thích nghi lâu dài với vùng sinh thái đó sv lại tác động làm thay đổi các yếu tố MT. Làm MT tốt hơn với sự phát triển của nó, làm tăng khả năng thích ứng của sv với MT . Hiện tượng sv làm thau đổi MT theo hướng trên gọi là sự bù các yếu tố sinh thái - Sự bù các yếu tố sinh thái khẳng định vai trò cải tạo MT của sv . sv ko chỉ là nô lệ ko phụ thuộc vào MT. - Con người có thể sử dụng sv như 1 công cụ , phương tiện để cải tạo MT 1 cách hiệu quả. - Dùng sv để cải tạo MT chỉ thành công với nguyên tắc phát huy cao độ tính thích ứng của sv với MT tránh tình trạng dùng ý muốn chủ quan của con người cải tạo MT trước mà bắt sv vốn ko thích ứng với MT đó sống. Làm như vậy dễ thất bại , nếu có thành công thì hiệu quả đem lại thấp. b. Kiểu hình sinh thái và ý nghĩa của nó. - Đối với những loài sv có phạm vi chống chịu rộng với sự biến động của nhiều yếu tố sinh thái sẽ phân bố rộng trên bề mặt trái đất. Nó có thể sống và ptr được trong vùng sinh thái với đk mt khác nhau. Trong suốt quá trình sống phát triển,sinh vật thích nghi lâu dài với các vùng sinh thái hình thành nên những đặc trưng hình thái mang tính đặc thù cho từng vùng. VD : khoai lang phân bố rộng 35 độ bắc – 45 độ nam Phía bắc : lá mũi mác, củ dài, thân bò Phía nam : lá tròn, củ tròn, thân nửa đứng nửa bò
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com - Kiểu hình sinh thái tiếp tục dưới tác động của chọn lọc tự nhiên giữ lại. tiếp sau đó là chọn lọc nhân tạo được giữ lại. - Kq là các kiểu hình sinh thái hình thành nên các giống địa phương. đó là các giống có nhiều kiểu gen khác nhau. Có kn chống chịu tốt với sự biến động của các yếu tố sinh thái - Trong sx nông nghiệp hiện nay con người cần có những biện pháp lưu truyền và giữ các giống địa phương là nguồn gen quý giá phục vụ cho trồng trọt , chăn nuôi. 4. Hiểu thế nào về qui luật lượng tối thiểu của Liebig (1840) và qui luật tính chống chịu của Shelford, từ đó nêu lên và phân tích một số ứng dụng trong phát triển nông nghiệp và bảo vệ tài nguyên. a. Quy luật lượng tối thiểu của Liebig 1840 - trên cơ sở các nghiên cứu mqh giữa dinh dưỡng khoáng của cây với năng suất cây trồng Liebig đã đưa ra quy luật lượng tối thiểu - chất giới hạn năng suất cây trồng là chất có hàm lượng trong đất mà cây có thể sử dụng được với lượng rất thấp gần với lượng tối thiểu cần thiết mà cây trồng đó yêu cầu. - về sau cùng với các công trình nghiên cứu khác người ta thấy quy luật này ko chỉ đúng với chất khoáng và cây trồng mà còn đúng với các yếu tố sinh thái khác và mọi sv. - Quy luật lượng tối thiểu khái quát : ngoài tv trong tự nhiên bất cứ 1 yếu tố sinh thái nào đều có thể trở thành 1 yếu tố hạn chế sự sinh trưởng, phát triển của sv khi lượng tác động của nó lên cơ thể sv gần với lượng tối thiểu cần thiết mà sinh vật đó yêu cầu. • Ứng dụng trong phái triển nông nghiệp - để áp dụng có hiệu quả quy luật trên phải tuân theo 2 nguyên tắc + môi trường tĩnh + nguyên tắc tương hỗ : tất cả các yếu tố vô sinh ngoài mt đều ko tồn tại độc lập riêng rẽ mà tác động lên sv mà chúng luôn tồn tại trong mqh qua lại với nhau cùng tác động lên cơ thể sinh vật. Khi xác điịnh yếu tố hạn chế và giải pháp khắc phục yếu tố hạn chế thì con người phải đặt yếu tố hạn chế đó trong mqh qua lại với các yếu tố khác trong đk cụ thể.
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com b. Quy luật chống chịu của Shelford 1913 • phản ứng của sv trước những biến đổi của môi trường Trong tự nhiên khi mt thay đổi sv luôn có những phản ứng lại sự biến động đó để tồn tại có 2 phản ứng - phản ứng tiêu cực :di cư - phản ứng tích cực: thích nghi: + thích nghi hình thái + thích nghi di truyền Khi mt có sự thay đổi các yếu tố sinh thái trong thời gian dài, lúc đầu sv thay đổi hình thái để phù hợp với mt nhưng qua 1 thời gian sống và phát triển lâu dài hướng chuyển đổi hình thái đó gắn liền với sự di truyền, thực chất của các phản ứng trên nói lên khả năng chống chịu của sv trước những biến động các yếu tố sinh thái của môi trường. - Quy luật chống chịu của Shelford 1913 “Năng suất SV không chỉ liên hệ vs sức chịu đựng tối thiểu mà còn liên hệ vs mức chịu đựng tối đa đối vs 1 liều lượng quá mức của 1 nhân tố nào đó từ bên ngoài”. - Nghĩa là sự phát triển phồn thịnh của sv nào đó ở 1 nơi nào đó phụ thuộc vào tất cả các yếu tố sinh thái tồn tại trong mqh lẫn nhau. Sự vắng mặt hay phát triển không phồn thịnh của sv nào đó ở 1 nơi nào đó là do sự thiếu hay thừa (lượng) 1 yếu tố sinh thái nào đó ở mức độ gần với mức mà sv có khả năng chống chịu được và yếu tố sinh thái đó được coi là yếu tố hạn chế đối vs sinh trưởng và phát triển của sinh vật. - Quy luật này được bổ sung bằng 4 bổ đề đó là: + Phản ứng của các loài sinh vật khác nhau trước sự biến động của 1 yếu tố sinh thái nào đấy là không giống nhau. Có những loài phản ứng rất chặt với sự biến động yếu tố sinh thái đó, những loài đó có phạm vi
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com chống chịu với sự biến đổi sinh thái hẹp (gọi là loài phân bố hẹp và được gọi tên là loài hẹp + yếu tố sinh thái (vd: hẹp nhiệt)). Bên cạnh đó những loại phản ứng không chặt vs sự thay đổi của các yếu tố sinh thái thì có phạm vi chống chịu vs sự thay đổi của yếu tố sinh thái rộng (gọi là loài phân bố rộng, đặt tên: loài rộng + yếu tố sinh thái (vd: rộng nhiệt)). + Trong 1 loài phản ứng của loài đó vs các yếu tố sinh thái khác nhau là khác nhau. Sv có thể có phạm vi chống chịu rộng nhưng cũng có thể có phạm vi chống chịu hẹp vs sự biến động của các yếu tố sinh thái khác. Yếu tố sinh thái nào sv có phạm vi chống chịu hẹp nhất vs sự biến động sẽ trở thành yếu tố hạn chế. + Khi sv đã bị yếu tố sinh thái nào đó hạn chế thì phạm vi chống chịu của nó vs sự biến động các yêú tố sinh thái khác sẽ bị thu hẹp lại. + Trong suốt thời gian sống của sinh vật thì thời kỳ sinh sản là thời kỳ mẫn cảm nhất, phản ứng chặt nhất vs sự biến động của các yếu tố sinh thái bởi vì thời kỳ sinh sản là thời kỳ có các hoạt động sinh lý sinh hóa trong cơ thể diễn ra mạnh nhất và rất nhạy cảm vs biến động của các yếu tố mt. Vì vậy trong sản xuất nông nghiệp đảm bảo năng suất cây trồng vật nuôi cao con ng phải chú ý gieo trồng, chăn thả để sv bước vào thời kỳ sinh sản gặp điều kiện thuận lợi nhất. - Ứng dụng trong phát triển nông nghiệp : trong sx con người phải sắp xếp bố trí gieo trồng và chăn nuôi để thu xếp được thời kì sinh sản của sv gặp đúng lúc mt sống thuận lợi. Khi nguyên cứu kn sinh trưởng của sv : giá trị tối ưu của nhân tố vật lý trong phòng thí
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com nghiệm thường khác với đk trong tự nhiên vì vậy khi cần áp dụng thực tế cần cẩn trọng 5. Hãy nêu các yếu tố ảnh hưởng đến sự biến động mật độ quần thể? Từ đó, nói lên những ứng dụng trong sản xuất nông nghiệp và bảo vệ môi trường? *Các yếu tố ảnh hưởng đến sự biến động mật độ quần thể: sức mang môi trường, mqh qua lại giữa các loài, sự biến động điều kiện khí hậu, thời tiết theo chu kỳ và bất thường. - Sức mang môi trường (thức ăn): Là mật độ quần thể tối đa mà môi trường có khả năng cung cấp đủ nguồn thức ăn cho nó hay nói cách khác sưc mang môi trường là khả năng cung cấp thức ăn của môi trường cho 1 số lượng tối đa số lượng cá thể trong quần thể. - Biến động của sức mang môi trường theo thời gian (theo mùa): Sự biến động của khí hậu thời tiết làm nguồn thức ăn bị biến động và dẫn đến sự thay đổi mật độ quần thể. Ở những vùng xa xích đạo sinh vật ôn đới xa xích đạo đều biến dộng mật độ quần thể theo chu kỳ 4 mùa còn sinh vât ở gần xích đạo thì biến động quần thể theo 2 mùa: mùa khô và mùa mưa. Nếu theo chu kỳ ngày đêm: biến động ánh sáng và nhiệt độ theo ngày và đêm sẽ quyết định đến biến động thời tiết theo chu kỳ ngày đêm ở mỗi vùng. Khi đó sv sẽ được chia làm 3 nhóm chính: hoạt động ban ngày, ban đêm và hoạt động trong những thời điểm có sự thay đổi về nhiệt độ, ánh sáng lớn nhất, nhanh nhất. - Sự biến động sức mang môi trường sẽ quyết định đến sự biến động mật độ quần thể. *Ứng dụng: Con người có thể làm thay đổi sức mang môi trường cho 1 số loài sâu bệnh nhất định, đủ làm biến đổi mật độ sâu bệnh hại theo thời gian đến mức chúng ít có cơ hội đạt đến đỉnh cao gây hại đối với cây trồng. Các biện pháp làm thay đổi sức mang mt: + Thay đổi giống cây trồng theo không gian và thời gian. + Chế độ làm đất: làm ải, làm dầm.
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com + Luân canh cây trồng theo không gian và thời gian. + Bón phân, tưới nước, thời vụ có thể làm thay đổi sức mang môi trường. + Lợi dụng các mqh sinh học trên đồng ruộng để hạn chế sự phát triển của sâu bệnh và cỏ dại. 6. Hiểu thế nào về cấu trúc quần thể? Ứng dụng của việc điều khiển cấu trúc quần thể ruộng cây trồng cho năng suất cao?
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com 7. Hiểu thế nào về khả năng tự điều chỉnh mật độ của các quần thể sinh vật trong tự nhiên? Từ đó nêu lên tính ổn định, bền vững của các quần thể sinh vật trong tự nhiên? Trong điều kiện tự nhiên tất cả các loài đều có khả năng điều tiết mật độ quần thể của mình dao động xung quanh mật độ cân bằng thông qua việc điều tiết tỉ lệ sinh và tỉ lệ chết. Trong thực tế mật độ cân bằng chỉ là
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com lý tưởng còn mật độ thực của nó luôn biến động xung quanh mật độ lý tưởng đó. + Nếu mật độ quần thể < mật độ cân bằng thì tỉ lệ sinh cao hơn tỉ lệ chết. Lúc đó mật độ quần thể tăng lên gần tới mức cân bằng. + Nếu mật độ quần thể tăng quá mật độ cân bằng thì tỉ lệ sinh < tỉ lệ chết, mật độ quần thể tự điều tiết giảm tới mật độ cân bằng. Ta có sơ đồ: Số lượng cá Nguồn Cạnh tranh cá Số lượng cá thể tăng quá thức ăn thể tăng, tỉ lệ thể giảm tới mật độ cân giảm sinh giảm, tỉ lệ mức cân bằng chết tăng bằng Mật độ cân bằng Số lượng cá Nguồn Tỉ lệ sinh Số lượng thể giảm quá thức ăn tăng, tỉ lệ cá thể tăng mật độ cân tăng chết giảm bằng Như vậy trong đk tự nhiên cơ chế chính của quy luật tự điều tiết mật độ quần thể chính là phản hồi tiêu cực, tích cực diễn ra liên tiếp trong quần thể (phản hồi: là phản ứng của quẩn thể trước sự biến đổi thức ăn đối với nó).
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com 8. Hiểu thế nào về sự tăng trưởng quần thể và chỉ số tăng trưởng tiềm năng? Ứng dụng trong việc dự báo số lượng cá thể tối đa quần thể có thể đạt được sau khoảng thời gian t nào đó? 9. Phân tích vai trò, chức năng của các thành phần sinh vật trong quần xã; từ đó nói lên mối quan hệ hệ thống giữa các thành phần sinh vật đó với nhau. - Quần xã là tập hợp các quần thể cùng tồn tại trong mqh qua lại mật thiết với nhau trong 1 vùng lãnh thổ nhất định để tạo nên cấu trúc nhất định đảm bảo cho sự tồn tại ổn định và bền vững của các quần thể và quần xã, hình thành trong 1 quá trình lâu dài. Trong tự nhiên 1 quần xã sv hoàn chỉnh bao gồm 3 thành phần: -Sinh vật sx: là những sv tự tổng hợp đc chất hữu cơ và năng lượng cho bản thân mình mà không cần dinh dưỡng của sv khác (sv tự dưỡng). Sv sx bao gồm: + Thực vật: tiến hành quang hợp để biến năng lượng bức xạ mặt trời thành các hợp chất hữu cơ trong cây xanh. Đây là sv quan trọng nhất trong quần xã vì nó quyết định đến sự tồn tại của các sv khác trong quần xã. + Tảo: cung cấp ít năng lượng cho sv sống. + Vi khuẩn: (hóa dưỡng, hóa tổng hợp) là những vi khuẩn có khả năng sử dụng nguồn năng lượng hóa học sinh ra từ các phản ứng hóa học để tổng hợp chất hữu cơ cho cơ thể từ những chất vô cơ. -Sinh vật tiêu thụ: là sv không có khả năng tổng hợp chất hữu cơ cho cơ thể mà phải lấy từ thực vật. Đó chính là động vật. Dựa vào khả năng tiêu thụ ta có thể chia động vật thành những bậc dinh dưỡng khác nhau: + ĐV ăn trực tiếp thực vật: SV tiêu thụ bậc 1 + ĐV ăn Sv tiêu thụ bậc 1: SV tiêu thụ bậc 2 + ĐV ăn SV tiêu thụ bậc 2: SV tiêu thụ bậc 3…
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com Trong quần xã càng đa dạng loài thì các SV tiêu thụ có thể tồn tại ở bậc dinh dưỡng càng cao. Từ đó trong tự nhiên có quan hệ dinh dưỡng giữa các loài trong quần xã tạo nên cấu trúc dinh dưỡng dẫn đến sự ổn định trong tự nhiên. -Sinh vật phân hủy: có khả năng phân giải xác hữu cơ từ động thực vật thành các chất vô cơ tạo sự quay tròn vật chất. *Mqh sinh học giữa các thành phần sinh vật trong quần xã: Mặc dù 3 thành phần SV trên có vai trò và chức năng khác nhau nhưng chúng đều thống nhất vs nhau trong hoạt động của mình đó là đảm bảo sự tồn tại ổn định, bền vững giữa các loài và cua cả quần xã thông qua 2 quá trình quan trọng của sự sống: Quá trình tổng hợp và đồng hóa chất hữu cơ từ chất vô cơ và quá trình phân giải xác hữu cơ thành chất vô cơ, khép kín vòng quay vật chất trong tự nhiên. Thiếu 1 trong 2 quy trình này quần xã sẽ hoàn toàn biến mất. Một quần xã hoàn chỉnh phải có đủ 3 thành phần sinh vật trên và cùng tồn tại, phát triển. Mặc dù trong 1 quần xã sv ngoài tự nhiên, 3 tp đó có vai trò, chức năng khác nhau nhưng chúng đều thống nhất với nhau trong hđ của mình. 10. Hiểu thế nào về mối quan hệ dinh dưỡng giữa các loài sinh vật trong quần xã? Cho ví dụ minh họa. Tại sao nói sự đa dạng loài lại quyết định tính ổn định của quần xã ? Con người cần làm gì để nâng cao tính đa dạng sinh học trong các hệ sinh thái nông nghiệp? Mqh dd giữa các loài sv trong QX đc hiểu qua 3 khái niệm: - Chuỗi thức ăn: là quá trình vận chuyển năng lượng dinh dưỡng từ TV→ĐV→SV phân hủy đc diễn ra bằng cách sv nọ sử dụng sv kia làm nguồn thức ăn cho mình. Có 2 dòng vận chuyển năng lượng dinh dưỡng: + Chuỗi thức ăn đồng cỏ: TV→ ĐV. Chuỗi t.ăn đồng cỏ dài hay ngắn tùy thuộc vào số loài tham gia vào dòng vận chuyển nhiều hay ít. Vd: cỏ → bò; cỏ→bò→chó sói,…
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com + Chuỗi t.ăn phân hủy: xác hữu cơ → sv phân hủy (vsv). Chuỗi t.ăn phế thải thường phân nhánh → khép kín vòng quay vật chất. - Mạng lưới thức ăn: bao gồm các chuỗi t.ăn liên kết lại vs nhau qua 1 hay nhiều mắt xích. Nếu quần xã càng đa dạng về loài thì mạng lưới thức ăn càng dày đặc các mqh dd giữa các loài. Trong mạng lưới thức ăn xuất hiện những mắt xích quan trọng, có thể nối nhiều chuỗi TA với nhau, tham gia khống chế số lượng cá thể của nhiều loài . Đồng thời trong mạng lưới TA cũng xuất hiện những loài cũng đồng thời khống chế số lượng cá thể của 1 loài. - Bậc dd: trong QX các loài ĐV nào cũng nhận năng lượng dd từ thực vật thông qua 1 số bước giống nhau đc xét vào cùng 1 nhóm gọi là bậc dd. Mỗi loài đv trong QX trong suốt thời gian sống của mình không nhất thiết chỉ tồn tại ở 1 bậc dd duy nhất mà nó có thể tồn tại ở những bậc dd khác nhau vào những thời điểm dd nhất định. *Nói tính đa dạng về loài quyết định tính ổn định của của QX vì: - Sự đa đạng gắn liền với tính ổn định và bền vững của quần thể + Tính ổn định của 1 hệ thống sinh học được xác định khi hệ thống có hệ số biến động lớn nhất , tức là ko ổn định + tính bền vững được xác định bởi khả năng phục hồi năng suất sau tác động của yếu tố hạn chế. - Đa dạng loài đc đo bằng chỉ số đa dạng Shanoon Weiner và chỉ số phong phú. Đa dạng về loài phụ thuộc số lượng loài / đơn vị cá thể trong quần xã. Nếu QX càng đa dạng về loài thì mạng lưới thức ăn càng dày đặc các mqh dd giữa các loài → mqh dd giữa các loài vs nhau trong QX hết sức phức tạp và tạo nên 1 sự khống chế sinh học rất chặt chẽ đảm bảo cho QX tồn tại ổn định, bền vững. Khi quần xã càng đa dạng loài thì nó càng phát huy nguồn lực sống dẫn đến khép kín vòng tuần hoàn vật chất. 11. Từ sự hiểu biết về cấu trúc của quần xã, hãy nêu và phân tích một số ứng dụng trong phát triển nông, lâm, ngư nghiệp theo hướng sinh thái bảo vệ môi trường?
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com * Cấu trúc phân tầng trong quần xã: Trong tự nhiên, trong quá trình sống và phát triển lâu dài của các QX hiện tượng phân công nhau khoảng không gian sống theo chiều thẳng đứng gọi là hiện tượng phân tầng trong quần xã. Phân tầng giúp tận dụng tối đa được cái yếu tố MT, quay tròn vòng vật chất trong tự nhiên. Hỗ trợ nhau cùng tồn tại và phát triển. Phân tầng sẽ giảm bớt sự cạnh tranh về không gian và dinh dưỡng, đồng thời khai thác tốt nhất điều kiện dinh dưỡng và các yếu tố khác của môi trường ngoài dẫn tới tồn tại bền vững. Ta có thể áp dụng c.trúc phân tầng trong QX vào các ngành nông-lâm- ngư để tăng năng suất cây trồng và không lãng phí các nguồn tài nguyên, sử dụng đầy đủ và hiệu quả dinh dưỡng trong vòng quay vật chất: - Trong nông nghiệp: Vườn nhiều tầng ở Nam bộ: tầng cao nhất là dừa và cau,tầng tiếp theo là xoài, mít, chôm chôm,… tầng dưới nữa là chuối hoặc giàn bí bầu,… tầng cuối cùng là các loại rau, cây thuốc ưa ánh sáng tán xạ… - Trong lâm nghiệp: Khi trồng rừng phải trồng nhiều loài có nhu cầu sinh thái khác nhau, kết hợp loài cây bản địa với cây trồng mới tạo đa dạng loài, khi khai thác phải đảm bảo cấu trúc phân tầng… - Trong ngư nghiệp: ta có thể áp dụng cấu trúc phân tầng để thả các loại cá khác nhau ở các tầng nước khác nhau. Như thế sẽ tận dụng được không gian trống và dinh dưỡng. 12. Hiểu thế nào là khống chế sinh học và cân bằng sinh thái trong quần xã? Từ đó nêu lên một số ứng dụng trong phát triển nông nghiệp bền vững và bảo vệ môi trường? - Khống chế sinh học: các loài quan hệ qua lại với nhau trong đó quan hệ dinh dưỡng là cơ bản, thông qua mqh đó các loài khống chế nhau về mặt số lượng. Sự bùng nổ số lượng cá thể của mỗi loài không thể vượt ra ngoài phạm vi khống chế và kiểm soát của các loài khác. Khống chế sinh học có ý nghĩa lớn trong đấu tranh sinh học nhằm bảo vệ cây trồng và nông sản khỏi sự phá hoại của côn trùng và bệnh lý gây hại. Hay nói
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com cách khác Khống chế sinh học là hiện tượng số lượng cá thể loài này bị kìm hãm bởi số lượng cá thể của loài khác. Số lượng cá thể mỗi quần thể luôn được khống chế ở mức độ phù hợp với khả năng của môi trường tạo nên sự cân bằng sinh học. - Cân bằng sinh thái là kết quả của khống chế sinh học trong quần xã tạo nên trạng thái tồn tại tương đối cân bằng về số lượng cá thể của các loài. Cân bằng sinh thái đảm bảo cân bằng tương đối về mặt số lượng cá thể giữa các loài dẫn tới tính ổn định của quần xã. Cân bằng sinh thái trong tự nhiên chỉ là tạm thời vì tất cả mọi sự thích nghi qua lại của sv chỉ là tương đối và có mâu thuẫn. - Ứng dụng trong đấu tranh sinh học, phòng trừ sâu bệnh tổng hợp trên đồng ruộng: ta có thể phòng chống các loài gây hại bằng các loài khác như vật ăn thịt hay vật kí sinh. Vd: dùng ong mắt đỏ tiêu diệt sâu đục thân lúa. Như vậy ta đã ứng dụng đc khống chế sinh học trong nông nghiệp, đảm bảo sự đa dạng của các loài thiên địch, dẫn tới khống chế các loài sâu bệnh hại, lấy sv đấu tranh lại sv trên cơ sở lợi dụng các mqh cạnh tranh, kí sinh và ăn nhau. 13. Từ những hiểu biết về quần xã, hãy chứng tỏ tính ổn định và bền vững của các quần xã sinh vật trong tự nhiên.
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com 14. Hiểu thế nào về cấu trúc dinh dưỡng và quy luật hình tháp sinh thái trong quần xã? - Cấu trúc dinh dưỡng trong QX là sự phân bố năng lượng dd giữa các thành phần sv khác nhau trong quần xã.
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com - Quy luật hình tháp sinh thái: Để biểu thị mối tương quan vể mặt liều lượng giữa các bậc dd ng ta thường dùng biểu đồ hình tháp, còn gọi là tháp sinh thái. Trong đó các trị số sinh thái của các bậc dd đc thể hiện bằng các hình chữ nhật xếp chồng lên nhau vs chiều dài của hcn tỉ lệ vs dòng năng lượng hay năng suất của mỗi mức, chiều cao của tháp tương ứng vs độ dài của chuỗi dd. Trong tự nhiên có 3 kiểu hình tháp sinh thái chính: + Tháp số lượng: là hình biểu diễn cấu trúc năng lượng dd trong quần xã thông qua số lượng phân bố cá thể trong QX. Hình tháp số lượng không phản ánh đầy đủ nhất cấu trúc nlg dd trong quần xã: Đề cao quá mức vai trò cung cấp nlg dd của sv kích thước nhỏ làm lu mờ đi vai trò cung cấp nlg dd của sv có kích thước lớn. + Tháp sinh khối: là sự biểu diễn cấu trúc nlg dd trong quần xã thông qua sự phân bố về sinh khối giữa các thành phần sinh vật. Tuy nhiên hình tháp sinh khối đề cao quá mức vai trò sv có kích thước lớn làm lu mờ vai trò của sv có kích thước nhỏ. + Tháp nlg dd: Sự biểu diễn cấu trúc nlg dd trong quần xã thông qua sự phân bố nlg thực từng thành phần trong sv QX. Để xây dựng tháp nlg ng ta dựa vào hình tháp sinh khối sau đó nhân vs hệ số chuyển đổi của sv đó. Cấu trúc nlg dd trong QX đảm bảo tính ổn định và bền vững của QX. 15. Hiểu thế nào về diễn thế quần xã? Cho ví dụ minh họa. Nêu và giải thích các đặc trưng của quần xã cao đỉnh và các quần xã đang phát triển. - Khái niệm: Trong tự nhiên sinh vật và môi trường có sự tác động qua lại lẫn nhau. Hiện tượng SV thay đổi môi trường và MT thay đổi tới 1 mức độ nào đó thì làm thay đổi SV cho phù hợp với MT. Hiện tượng thay thế liên tiếp quần xã SV này bằng QX SV khác phù hợp hơn vs MT mà MT đó do chính QX trước đó thay đổi gọi là diễn thế sinh thái. Diễn thế sinh thái của QXSV đc chia làm 2 loại: Diễn thế sơ cấp và diễn thế thứ cấp.
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com - Diễn thế sơ cấp là diễn thế Sinh thái xảy ra ở những nơi mà trước đó không có Sv sống. Diễn ra chậm chạp và kéo dài VD: Từ nham thạch qua quá trình phân hóa thành rêu, tảo → quyết, dương xỉ → hạt kín (cây bụi) → rừng thưa → rừng rậm. - Diễn thế thứ cấp: xảy ra ở nhưng nơi trước đó có SV sống nhưng vì lí do nào đó mà Sv bị hủy diệt gần như toàn bộ và nó lại bắt đầu sự sống. Diễn thế này diễn ra nhanh hơn diễn thế sơ cấp. VD: Từ rừng rậm qua khai thác biến đổi thành đồi trọc → cỏ → cây bụi (gỗ, tre, nứa) → rừng thưa → rừng rậm. Vì biết được trình tự thay thế của các QX SV đặc biệt là thực vật từ đó đề ra phương pháp phục hồi các QX Sinh thái. *Các đặc trưng của QX cao đỉnh và QX đang phát triển: Đặc trưng QX cao đỉnh QX đang phát triển Năng suất (tốc độ tích Thấp (=0) Cao lũy năng lượng của SV) Đa dạng loài nhất và Kém đa dạng loài và Cấu trúc phân tầng rõ rệt phân tầng không rõ Tốc độ vòng quay Tốc độ vòng quay Vòng quay vật chất chậm, mức độ khép nhanh, mức độ khép kín vòng quay: kín kín vòng quay: hở Nhận xét: QX cao đỉnh ổn định và bền vững, QX đang phát triển kém ổn định và kém bền vững bởi vì: ở QX ổn định biến động về năng suất theo thời gian là nhỏ và khả năng phục hồi năng suất của SV sau khi có tác động của các yếu tố hạn chế nhanh.
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com 16. Hãy nêu thành phần và cấu trúc của hệ sinh thái, từ đó phân tích mối quan hệ giữa các thành phần hệ sinh thái? Cho 1 ví dụ về hệ sinh thái. - HST là 1 vùng lãnh thổ bất kỳ nào đó bao gồm tất cả các thành phân SV (QX) luôn tác động qua lại với MT vật lý, hóa học bên ngoài thông qua 2 quá trình: Trao đổi năng lượng và trao đổi vật chất để tạo nên cấu trúc năng lượng dinh dưỡng nhất định và chu trình tuần hoàn vật chất. - Thành phần và cấu trúc của HST: HST = QX + MT Bao gồm; SV sx, SV tiêu thụ, SV phân hủy, MT vật lý. Chúng được biểu diễn bằng sơ đồ: Trao đổi dinh dưỡng Thực vật Động vật Năng lượng quang hợp Hệ sinh thái hở MT vô sinh (năng lượng bức xạ, vật VSV chất) Thông qua 2 quá trình trao đổi năng lượng và trao đổi vật chất mà cấu trúc HST được hình thành ( C.trúc HST là sự phân bố, sắp xếp các thành phần SV theo không gian và thời gian và mqh qua lại giữa chúng vs nhau. * Phân tích mqh giữa các thành phần HST: Mqh về cấu trúc giữa 4 thành phần HST đc thể hiện thông qua sự trao đổi năng lượng và vật chất giữa chúng vs nhau. Hình vẽ trên mô phỏng
Đại Học Nông Nghiệp Hà Nội Thạch Văn Mạnh TYD-K55 Khoa Thú Y Email: thachvanmanh@gmail.com cho c.trúc của 1 HST cơ bản. Trong đó, nhóm Sv sx cung cấp năng lượng và vật chất cho các Sv ăn t.vật ( SV tiêu thụ bậc 1), nhóm này lại cung cấp cho nhóm SV tiêu thụ bậc 2… tất cả các SV khi bị chết đi xác của chúng đc nhóm SV phân hủy sử dụng và giải phóng các chất khoáng vô cơ ra môi trường bên ngoài. - Ví Dụ : Hệ sinh thái: Rừng nhiệt đới ; Sa mạc; Hoang mạc; Sa van đồng cỏ; Thảo nguyên; Rừng lá rộng ôn đới; Rừng thông phương Bắc; Đồng rêu hàn đới… 17. Phân tích quá trình trao đổi năng lượng trong hệ sinh thái và ý nghĩa của nó trong sản xuất nông nghiệp? - Khái niệm về TĐ năng lượng trong HST: Bao gồm 2 quy luật nhiệt động học + QL1: Khi năng lượng chuyển từ dạng này sang dạng khác ko được bảo toàn 100% mà thường được mất đi 1 số năng lượng nhất định. Vd như khi động vật ăn cỏ. + QL2: Năng lượng luôn chuyển hóa từ nơi có năng lượng cao đến nơi có năng lượng thấp - Quá trinh TĐ năng lượng trong HST: trước hết thực vật hấp thụ năng lượng mặt trời ở dải ánh sáng có bước sóng nằm trong 0,37 – 0,76µm để tiến hành quá trình quang hợp biến năng lượng bức xạ mặt trời thành năng lượng hóa học tích lũy trong các hợp chất hữu cơ của cây xanh như glucid, lipid, protein… Nguồn năng lượng hữu cơ đó được truyền cho động vật thông qua cá mối quan hệ dinh dưỡng trong QX. Đây là quá tình quan trọng nhất trong HST vì nó quyết định năng suất SV (bằng tốc độ tích lũy năng lượng của SV). Bên cạnh đó 45% năng lượng mặt trời còn lại nằm ở ánh sáng có bước sóng >0,76 µm chiếu xuống mặt đất tạo thành nhiệt năng quyết định chế độ nhiệt của vùng và 1 phần nhiệt năng nữa mất đi vào ban đêm qua bức xạ nhiệt sóng dài. Như thế kết quả của quá trình TĐ năng lượng đã quyết định khí hậu. Tóm lại: 2 quá trình TĐ năng lượng trên có quan hệ mật thiết với nhau tạo nên năng suất của SV.

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.